विगत र वर्तमानका चित्र ‘अक्षरको यात्रा’

काठमाडौँ, चैत २२ गते । नेपाल ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठानमा सुरु भएको लिपि चित्रको प्रदर्शनीमा ‘शुभविवाह, यहाँ एक घण्टामा अर्जेन्ट रबर छाप बनाइन्छ’ जस्ता कुरा देख्न सकिन्छ । तपाईं यदि कलाप्रेमी हुनुहुन्छ भने यी चित्रमार्फत विभिन्न कलाकारको कलालाई नियाल्न सक्नुहुन्छ । जहाँ दैनिक परिवेश, जीवनशैली, विगत र वर्तमानमा भोगेका अनेकन जीवनका पाटालाई कलामार्फत देखाउन खोजिएको छ । 

प्रतिष्ठानमा सुरु भएको ‘अक्षरको यात्रा’ शीर्षकको सामूहिक कला प्रदर्शनीमा ४३ जना कलाकारले विभिन्न शीर्षकमा चित्र कोर्नुभएको छ । चैत २५ गतेसम्म चल्ने प्रदर्शनीमा प्रेम, खुसी, जनजीवन, प्राकृतिक सौन्दर्य, सांस्कृतिक सम्पदा, महिला अनुभूति, भाव, संवेदना झल्किने लिपि कला देख्न सकिन्छ । 

प्रतिष्ठानका उपकुलपति लालकाजी लामा आफ्नो अतीतलाई पुनः एक पटक चित्र कोरेर सम्झन खोजेको बताउनुहुन्छ । उहाँले विगत स्मरण गर्दै भन्नुभयो, “कला क्षेत्रमा लाग्ने सोच जागेपछि म साइनबोर्ड लेख्ने पसलमा पुगेको थिएँ । कला सिक्ने भनेको यस्तैबाट हो भन्ने सोच पनि थियो । त्यसपछि मैले हिजो या विगतमा के के गरेँ भन्ने कुरा सम्झेर लिपि चित्र कोरेको हुँ ।” प्रतिष्ठानका सदस्यसचिव देवेन्द्रकुमार काफ्ले ‘थुम्केली’ कलालाई स्वान्त सुखाय या मनोरञ्जनका लागि मात्र भन्नु अनुत्तरदायी परिभाषा हुने बताउनुहुन्छ । उहाँ भन्नुहुन्छ, “कलाले जीवनलाई सम्बोधन गर्नु पर्छ र त्यो जनकल्याणका लागि हुनु पर्छ ।” करिब चार हजार वर्षअघि मेसोपोटामियामा विकास भएको ध्वनि प्रतीक चिह्न नै आजको लिपिको प्रारम्भिक रूप भएको उहाँले बताउनुभयो ।

बहुआयामिक तथा अन्य सिर्जनात्मक कला विभाग प्रमुख सौरगङ्गा दर्शनधारीका अनुसार कलाकारले आफ्नो विगत र वर्तमान जीवनका भोगाइ कलामार्फत देखाउन खोजेका छन् । उहाँले भन्नुभयो, “आआफ्नो भाषासँग आआफ्नो लिपि हुन्छ । त्यही लिपिलाई कलाकारले आफ्नो भावना समेट्दै कलाकृति सिर्जना गरेका छन् ।” उहाँले आफ्नो विभिन्न कुराका ट्याग देखिने बताउनुभयो । छोरा, बुहारी, नातिनातिना जस्ता सम्बन्धका कुरा उहाँका चित्रमा झल्किन्छ । 

आफ्ना कलाबारे पारखीलाई बुझाइरहेका बेला प्रतिष्ठानमा भेटिनुभएका कलाकार केशवराज खनालका अनुसार सुरुवाती अक्षरमा जुन गुफकालीन अक्षर थिए, त्यसको कुनै अर्थ  थिएन तर जब अर्थसहितको भाषा बन्यो, त्यसको सबैभन्दा पहिलो भाषा भनेको संस्कृत थियो । संस्कृतको पहिलो अक्षर पनि ‘ॐ’ नै थियो । ‘ॐ’ तीन वटा अक्षरले बनेको हुनाले त्यही तीन अक्षरलाई आफ्नो चित्रमा देखाउने प्रयत्न गरेको खनालले बताउनुभयो । उहाँले आफ्नो चित्रमा संस्कृत लिपिलाई प्रयोग गरेको पनि जानकारी दिनुभयो । आफ्नो चित्रमा देखिएको ‘हुँ’ अक्षरले हृदयको प्रतिनिधित्व गर्ने प्राज्ञ पाल्साङ्मो लामा बताउनुहुन्छ । उहाँका अनुसार चित्रले मनलाई सफा राख्नु पर्छ भन्ने सन्देश दिन्छ । यो शुद्धीकरणका लागि लेखिएको अक्षर हो ।