कुस्माको वदमासीः वर्ष बित्यो औषधी खरिद भएन
पर्वतको कुस्मा नगरपालिकाको स्वास्थ्य शाखाले औषधि खरिदको प्रक्रिया हालसम्म पनि सुरु नगर्दा नगर भित्र रहेका स्वास्थ्य संस्थाहरूमा औषधी अभाव हुन थालेको छ ।
तनहुँमा चितुवाको आक्रमणबाट आठ वर्षमा १६ बालबालिकाको मृत्यु
चितुवाको आक्रमणबाट तनहुँमा आठ वर्षमा १६ बालबालिकाको मृत्यु भएको छ । चितुवाको आक्रमणबाट २१ घाइते भएका छन् । चितुवाबाट जिल्लाको भानु, बन्दीपुर, आँबुखैरेनी, व्यास लगायतका पालिकामा बढी प्रभावित छन् ।
-original-thumb.jpg)
सचेतना फैलाउन प्रहरी गाउँबस्तीमा
कानुनी अज्ञानताका कारण अपराधजन्य घटना बढ्न सक्ने भन्दै जिल्ला प्रहरी कार्यालय मुस्ताङका प्रहरी टोली सचेतना कार्यक्रम गर्दै गाउँ गाउँसम्म पुगेको छ । पाँच वटै स्थानीय तहको बस्ती तथा विद्यालयमा पुगेर नागरिकलक्षित सचेतनामूलक अभियान सञ्चालन गरेको हो ।
एक करोड ४८ लाखको लागतमा निर्मित वडा कार्यालय भवन
म्याग्दी, वैशाख २३ गते । रघुगङ्गा गाउँपालिका–५ झिँमा रु एक करोड ४८ लाखको लागतमा वडा कार्यालय भवन निर्माण भएको छ । आर्थिक वर्ष २०७९÷८० मा सुरु भएको दुईतले सभाहलसहितको भवन निर्माण चालु आवमा सम्पन्न भएको हो । आव २०७९र ८० मा रु ५० लाख लागतमा उपभोक्ता समितिमार्फत पाँचकोठे भवनको पहिलो तला ढलान भएको थियो । रु ७१ लाख ६६ हजार ४१५ मा २०८० चैतमा ठेक्का सम्झौता गरेको निर्माण कम्पनीले एक सय २० जना क्षमताको सभाहल, रङरोगन, विद्युत्, पानी, फर्निचरको काम गरेको थियो ।चालु आर्थिक वर्षमा विनियोजन भएको रु २७ लाख बजेटबाट घेराबार गरेर पूर्णता दिइएको वडाध्यक्ष मनबहादुर शेरपुञ्जाले बताउनुभयो । भवन निर्माण गर्न रु ५९ लाख खर्चेर चार रोपनी जग्गा खरिद गरिएको थियो । भाडाको घरमा सञ्चालित वडा कार्यालय नयाँ भवनमा सारिएको छ । नयाँ भवन बनेपछि सेवा प्रवाह सहज भएको छ । भाडाका लागि भइरहेको खर्च बचत भएको वडाध्यक्ष शेरपुञ्जाले बताउनुभयो ।आठवटा वडा रहेको गाउँपालिकाले यसअघि पाखापानीमा वडा नं ६ र भगवतीमा वडा नं २ का लागि भवन निर्माण गरेको थियो । वडा नं ७ को कार्यालय साविक चिमखोला गाविसको भवनबाट सञ्चालन भइरहेको छ । वडा नं १ बेगखोला, वडा नं ३ पिप्ले, वडा नं ४ दग्नाम र वडा नं ८ कुइनेमङ्गलेको कार्यालय तत्कालीन गाविस, सामुदायिक विद्यालय भवनबाट सञ्चालित छन् ।मौवाफाँटमा सभाहलसहितको भवन बनाएर कार्यालय सञ्चालन गरेको गाउँपालिकाले प्रशासकीय भवन निर्माणका लागि ठेक्का सम्झौता गरेको अध्यक्ष भवबहादुर भण्डारीले बताउनुभयो । रु एक करोड १५ लाख ८६ हजार ४४७ कबोलेमा निर्माण कम्पनीसंग ठेक्का सम्झौता भएको हो ।ठेक्का प्रक्रियामा १० वटा निर्माण कम्पनी सहभागी भएका थिए । आगामी वर्ष पनि बजेट विनियोजन गरेर भवन निर्माणलाई निरन्तरता दिने गाउँपालिकाले जनाएको छ ।
५७ वर्ष काटेपछि ‘थच्याङ’,सामाजिक बन्धनबाट मुक्त हुने संस्कृति अझै कायमै
मुस्ताङ, वैशाख २३ गते । जिल्लाको बारागुङ मुक्तिक्षेत्र ३ ताङ्वेमा बसोबास गर्ने ताङ्वे गुरुङ समुदायको थच्याङ मौलिक संस्कृति हो । थच्याङ संस्कृति कुनै पर्व नभई व्यक्तिको उमेर हद कट्यो भन्ने सन्देश प्रवाह गर्ने संस्कार हो । ताङ्वे गुरुङ समुदायमा ५७ वर्ष कटेपछि त्यस्ता व्यक्तिले स्वेच्छिक रूपमा थच्याङ गर्छन् ।‘थच्याङ’को शाब्दिक अर्थ सामाजिक बन्धनबाटमुक्त हुनु हो । यो संस्कृति हिमाली भेकका ताङ्वे गुरुङ समुदायको सदियौँदेखि चल्दै आइरहेको पुरानो सांस्कृतिक प्रचलनका रूपमा लिने गरिएको छ । मुस्ताङमा अझै पनि मुखियाप्रथा विद्यमान छ । मुखियाको अगुवाइमा हरेक सामाजिक कामकाज सम्पन्न हुने गर्छ । गाउँसमाजको बैठक, भेला, खेतीपातीको काजदेखि गाउँमा हरेक कामका सूचना प्रवाह गर्ने कटुवाल [छो] लगायतको काम आलोपालो रूपमा समाजमा बस्नेले गर्नुपर्ने हुन्छ । समाजले तोकेको जिम्मेवारी पूरा नगरेमा वा कुनै कार्यहरूमा अनुपस्थित भएमा समाजलाई जरिवाना तिर्नुपर्ने हुन्छ ।समाजले तोकेको यस प्रकारका जिम्मेवारीबाट छुटकारा पाउन ताङ्वे समुदायका गुरुङले ५७ वर्ष पुगेपछि थच्याङ गर्ने प्रचलन अझै जीवन्त रहेको ताङ्वे समाजकी अगुवा सङ्गीता ताङ्वे गुरुङले जानकारी दिनुभयो । “हाम्रो समाजमा ५७ वर्ष नपुगिकन थच्याङ गर्न पाइँदैन, थच्याङ गरेपछि सामाजिक कार्यबाट मुक्त भयो भन्ने सन्देशसहितको संस्कृति हो”, गीता ताङ्वे गुरुङले भन्नुभयो, “गाउँले बोलाएको र तोकेको जिम्मेवारीबाट थच्याङ गर्ने व्यक्तिमुक्त हुन्छ, यद्यपि स्वेच्छिक रूपमा काम गर्ने व्यक्तिलाई थच्याङले अवरोध पार्दैन ।” उहाँका अनुसार ताङ्वे समाजमा ५७ वर्ष पुगेको उत्सव थच्याङ सबैका लागि अनिवार्य हुँदैन । यो समुदायमा सक्नेले थच्याङ गर्छन्, नसक्ने व्यक्तिलाई थच्याङ गर्नुपर्छ भन्ने अनिवार्य नहुने ताङ्वे समाजकी अगुवा सङ्गीताले उल्लेख गर्नुभयो । उहाँका अनुसार थच्याङ व्यक्ति र परिवारसँग जोडिएको एक पृथक संस्कृति हो । पहिलापहिला बिहेबारी धुमधामले गर्न नसकेकाहरूले जीवनको उत्तराद्र्धमा थच्याङ संस्कृतिमार्फत उत्सवका रूपमा मनाउने परम्परा रहेको समाजकी सङ्गीताले जानकारी दिनुभयो । “यो प्रचलन ताङ्वे गुरुङ समुदायमा मात्रै सीमित छैन । मुस्ताङको बारागुङ मुक्तिक्षेत्र गाउँपालिकाअन्तर्गतका १९ वटै गाउँका गुरुङ समुदायले स्वेच्छिक रूपमा ५७ वर्ष कटेपछि थच्याङ पर्व मनाउने प्रचलन छ”, उहाँले भन्नुभयो । यो संस्कृति गर्दा कुलदेवताको पूजा गर्ने प्रचलन छ । थच्याङ दुई दिनसम्म चल्छ । यस अवधिमा हिमालको कुलदेवतादेखि समुन्द्रभित्रसम्म सांस्कृतिक प्रचलनअनुसार गीत गाउँदै बिदा माग्ने गरिन्छ । संसारिक दुनियाँको प्राणी जगत्, वनस्पतिलगायत छुटकारा पाउने संस्कृति प्रचलन थच्याङ हो । थच्याङ गर्ने व्यक्ति र परिवारलाई गाउँसमाजले ठेकीमा छ्याङ (रक्सी) र खादा लगेर पहिलो आर्शिवाद दिने गरिन्छ । त्यसपछि ताङ्वे समुदाय र अन्य साथीभाइ इष्ट्रमित्रहरूले खादा लगाइदिएर आर्शिवाद दिने प्रचलन रहेको सङ्गीताले उल्लेख गर्नुभयो । “आर्शिवाद दिँदा पुरुष व्यक्ति ९९ वर्ष र महिला व्यक्ति ८९ वर्ष बाँचोस् भन्ने कामना गरिन्छ । ताङ्वे समाजमा बिहेबारी गर्दा पुरुषभन्दा महिलाको उमेर १० वर्ष कम हुनुपर्छ भन्ने सांस्कृतिक मान्यता छ”, उहाँले भन्नुभयो । थच्याङको दोस्रो तथा अन्तिम दिन समापन हुँदा ५७ वर्ष पुगेका व्यक्ति र उहाँका परिवारलाई घोडामा चढाएर गाउँ परिक्रमा गराइन्छ । घोडामा चढाउँदै समाज र सबैसामु सामाजिक कामबाट मुक्त भएको सन्देश दिने थच्याङ संस्कृतिको मुख्य विशेषता रहेको उहाँले बताउनुभयो ।यसैबीच, सोमबार मुस्ताङको जोमसोममा थच्याङ संस्कृति झल्किने गरी परिक्रमा गरिएको छ । समाजका ५७ वर्ष कटेका व्यक्तिको बिदाइमा कुलदेवतालाई सम्झदै ‘जीवनको गतिशील कर्मबाट मुक्त भयो’ भन्दै ताङ्वे सांस्कृतिक गुरुङ भाषामा गीत गाउँदै पुरुष र महिलाले गाउँ परिक्रमा गराइएको हो ।ताङ्वे समुदायले थच्याङ गर्दा स्वदेश तथा विदेशमा बस्ने सबै समुदायका मानिस एक ठाउँमा भेला हुने भएकाले यसले छरिएर रहेका समुदायलाई एकापसमा जोड्ने पुलको काम गरिरहेको स्थानीय देवसिंह ताङ्वेले जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार यो संस्कृतिमा समुदायका महिला तथा पुरुष स्थानीय मौलिक वेषभूषा र गरगहना लगाएर चिटिक्क सजिसजाउ हुने गर्दछन् । नाचगान गरेर आपसमा रमाइलो गरी यसलाई उत्सवका रूपमा मनाउने प्रचलन रहेको उहाँको भनाइ छ ।
सुरौदी जलाधारमा कटान नियन्त्रण नहुँदा बगर
गण्डकी, वैशाख २३ गते । गण्डकी प्रदेशको कास्की, स्याङ्जा र तनहुँ जिल्लाका भू–भागहरू समेटर बग्ने सुरौदी खोलाको जलाधार क्षेत्रका स्थानीय पुलको अभावसँगै वर्षामा पानीको कटान नियन्त्रण नहुँदा बर्सेनि समस्यामा पर्दै आएका छन् । खोला आसपासका उब्जाउ योग्य भू–भागमा यहाँको पानीको उपयोग नहुँदा सिँचाइविहीन बनेका छन् भने वर्षामा खोलाले गर्ने कटानका कारण लगाएको बालीसमेत भित्र्याउन पाउने या नपाउने अन्योलता बर्सेनि पर्ने गरेको छ । खोलाको कटान नियन्त्रण हुन नसक्दा खेतीयोग्य जमिन बर्सेनि बगर बन्दै जाँदा आफूहरू समस्यामा परिरहेको अगुवा कृषक रमेश आचार्यले बताउनुभयो । कास्की, तनहुँ र स्याङ्जा तीन जिल्ला भएर बग्ने सुरौदी खोलाले बर्सेनि खेतीयोग्य जमीन कटान गरिरहे पनि यसतर्फ राज्यको चासो पुग्न नसकेको उहाँले दुखेसो गर्नुभयो ।“कटान नियन्त्रण नहुँदा वर्षमा रोपेको धान मङ्सिरमा भित्र्याउन पाइन्छ की पाइँदैन भन्ने सधैँ चिन्ता हुने गरेको छ”, उहाँले भन्नुभयो, “सुरौदी खोलाको यत्रो जलसम्पदा कटान नियन्त्रणकै अभावका कारण उपयोगविहीन बनेको छ नै, यसका कारण किसानले बर्सेनि ठूलो क्षति व्यहोर्नु परेको छ ।” कटान नियन्त्रणका लागि ठाउँठाउँमा तटबन्ध निर्माण गर्न सकिएमा समग्र सुरौदी फाँट कृषि उत्पादनको अब्बल भूमिमा परिणत हुने उहाँले दाबी गर्नुभयो । जलाधारको संरक्षण र उपयोग गर्नसकेमा स्याङ्जाको प्युरीदोभानबाट कास्कीको दोपहरे, छहरा, चवादी हुँदै तनहुँको घारी बगरसम्मका अधिकांश खेतीयोग्य भू–भाग सुरौदी खोलाको पानीले सिँचाइ गर्न सकिनुका साथै माछापालनबाट प्रशस्त आम्दानी प्राप्त गर्न सकिन्छ । कटान नियन्त्रणका साथसाथै यहाँका केही स्थानमा झोलुङ्गे पुल अत्यावश्यक रहेको उल्लेख गर्दै आचार्यले पुलको अभावमा वर्षताको समयमा ज्यानको जोखिम मोलेर आवतजावत गर्नुपर्ने अवस्था रहेको बताउनुभयो । जलाधार क्षेत्रको सुरौदी खोलामाथि तिखेढुङ्गा र पहरे जोड्ने झोलुङ्गे पुल नहुँदा यस क्षेत्रमा खेतीपाती र आवतजावत गर्नेहरूले वर्षात्का समयमा जोखिमपूर्ण यात्रा गर्नुपर्ने बाध्यता रहेको उहाँले अनुभव सुनाउनुभयो । यो क्षेत्र पोखरा महानगरपालिका–७ डाँडागाउँ र तनहुँको शुक्लागण्डकी नगरपालिका–१२ अर्वादी तथा खारखोला क्षेत्रका स्थानीयको बेँसी रहेको बताउँदै आचार्यले वर्षात्का समयमा खेती गर्न निकै चुनौती व्यहोर्नु परेको जानकारी दिनुभयो । “यहाँ भएका खेत पनि खोलाभन्दा वारीका मानिसको पारी र पारीका मानिसको वारी छ”, उहाँले भन्नुभयो, “वर्षात्मा बढ्ने सुरौदी खोलाका कारण ज्यानको जोखिम मोलेर वारपार गर्नुपर्ने वर्षौंदेखिको बाध्यतामा यहाँका किसान छन् ।” यस क्षेत्रमा खोला तर्ने पुलका लागि यहाँबाट माथि वा तल पाँच सात किलोमिटर हिँड्नुपर्ने बाध्यताका कारण पनि तत्कालै झोलुङ्गे पुल अपरिहार्य देखिएको उहाँले उल्लेख गर्नुभयो । पछिल्ला समयमा यस क्षेत्रको माटेरहबाट तल दराङसिङ क्षेत्रलगायत स्थानमा खोलाको कटान बढीरहेको उहाँको भनाइ छ । सुरौदी खोला किनारका जमीन वर्षौंदेखि जलाधार संरक्षणको अभावमा उपयोगविहीन बनेको अवस्थामा कास्की, तनहुँ र स्याङ्जा तीनवटै जिल्लाको संयुक्त प्रयास अपरिहार्य देखिएको पोखरा महानगरपालिका–३३ का वडाध्यक्ष रामचन्द्र अधिकारीले बताउनुभयो । खोला आसपासको क्षेत्रको सबैभन्दा पहिले सीमाङ्कन जरुरी रहेको बताउँदै उहाँले सीमाङ्कन नहुँदा खोलाजन्य सामग्रीको चोरीपैठारी नियन्त्रण गर्न पनि समस्या पर्ने गरेको जानकारी दिनुभयो । यस क्षेत्रमा व्यावसायिक कृषिको विकाससँगै जल पर्यटनका विविध सम्भावनालाई उजागर गर्न सकिने बताउँदै उहाँले यसका लागि सबैको सामूहिक प्रयास आवश्यक रहेकामा जोड दिनुभयो । सुरौदी खोलाको सदुपयोग गर्न सकेमा खोला किनाराको उत्पादनले कास्की जिल्लालाई पूर्ण रूपमा कृषि उत्पादनमा आत्मनिर्भर बनाउन सकिने समाजसेवी यामप्रसाद पौडेलले बताउनुभयो । पछिल्ला समयमा अन्य पूर्वाधार विकासका कामले भने गति लिन थालेको बताउँदै उहाँले हालै सुरौदी जलाधार क्षेत्रअन्तर्गत कदमबोटेबाट फेदीसम्म कालोपत्र गरिएको जानकारी दिनुभयो । नदीको बर्सेनि धार परिवर्तन हुँदै झण्डै सात दशकयता जलाधार क्षेत्रमा रहेका कैयौँ खेतीयोग्य जमिन बगरमा परिणत भएको उहाँले बताउनुभयो । कटान नियन्त्रण गरी खोला किनाराका जग्गामा खेती गर्नसकेमा सबै किसिमको उत्पादन हुने यहाँका स्थानीयवासी बताउँछन् । पछिल्ला समयमा केही अगुवा कृषकले व्यावसायिक पशुपालनसँगै तरकारीखेतीमा जोड दिँदै आउनुभएको छ ।यस क्षेत्रको तिखेढुङ्गा क्षेत्रमा अगुवा कृषकद्वय रमेश आचार्य र ज्ञानबहादुर कार्कीले ३५ रोपनीभन्दा बढी क्षेत्रफल जमिनमा खर्बुजा लगाउनुभएको छ । लटरम्म फलिरहेको खर्बुजा बजारमा ल्याउने तयारी भइरहेको उहाँहरूले बताउनुभयो । रोजगारीको खोजीमा युवा दिनानुदिन विदेशिएका वास्तविकतामा उहाँहरूले गर्नुभएको खर्बुजाखेती जलाधार क्षेत्र आसपासका सर्वसाधारणका लागि पनि दरिलो पाठ बनेको छ । जलाधार क्षेत्रमा अत्यावश्यक झोलुङ्गे पुलको निर्माणसँगै खोलाको कटान नियन्त्रणमा राज्यले चासो दिएमा यो कृषि उत्पादन र जल पर्यटनका माध्यमबाट आर्थिक समृद्धिका लागि महत्त्वपूर्ण उपलब्धि हुने उहाँहरूको दाबी छ ।
घाइते गैंडाको उपचार
लामो समयदेखि घाउ भई घाइते तथा असक्त अवस्थामा रहेको गैँडाको उपचार गरिएको छ । आइतबार चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जको पशु विज्ञ डाक्टरसहितको टोली, प्रशासन, नेपाली सेना र शिसवार मध्यवर्ती उपभोक्ता समितिको संयुक्त टोलीको रोहबरमा उक्त घाइते गैंडाकोे उपचार गरिएको हो ।
सडक दुर्घटनामा १८ जनाको मृत्यु
बागलुङमा चालु आर्थिक वर्ष २०८१–८२ को नौ महिनामा सवारी दुर्घटनामा परी १८ जनाको मृत्यु भएको छ । जिल्ला ट्राफिक प्रहरी कार्यालय बागलुङका अनुसार नौ महिनामा १९ सवारी दुर्घटनामा परी १८ जनाले ज्यान गुमाएका हुन् ।
पुलिसलाई हराउँदै इरानी टोलीले जित्यो लायन्स कप भलिबल
प्रथम लायन्स कप राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय आमन्त्रित पुरुष भलिबल प्रतियोगिताको उपाधि इरानी टोलीले जितेको छ ।
-original-thumb.jpg)
फेवातालमा फसेका आठ जनाको उद्धार
सोमबार दिउँसो अचानक आएको हावाहुरीसहितको वर्षातमा परी फेवातालमा फसेका आठ जनाको उद्धार गरिएको छ । सशस्त्र प्रहरी बलको कालिका गण कास्कीबाट खटिएको टोलीले उनीहरुको उद्धार गरेको हो ।
बिम र डाँडागाउँ
म्याग्दीको मालिका गाउँपालिका–७ प्रभुचेलाबाट देखिएको बिम र डाँडागाउँ । मालिका धुरी र प्रभुचेलाको फेदीमा रहेको मगर समुदायको बाहूल्य बसोवास रहेको बिम गाउँ पर्यटकीय हिसाबले सम्भावनायुक्त छ ।
समुदायमै चेतना फैलाउँदै मुस्ताङ प्रहरी
कानुनी अज्ञानताका कारण अपराधजन्य घटना बढ्न सक्ने जिल्ला प्रहरी कार्यालय मुस्ताङ सचेतना कार्यक्रम गर्दै गाउँगाउँसम्म पुगेको छ । पाँच वटै स्थानीय तहको बस्ती तथा विद्यालयमा पुगेर नागरिक लक्षि सचेतनामुलक अभियान सञ्चालन गरेको हो ।
आधारभूत अस्पतालले जगाउँदै आशा
बिरामी हुँदा अन्यत्रै जानुपर्ने बाध्यता हट्दा अस्पतालप्रति जनविश्वास बढ्दै गएको छ । आधारभूत अस्पतालले विशेषज्ञ सेवा सुरु गरेपछि नागरिकले समयमै उपचार पाएका छन् भने यसअघि ठुला अस्पतालमा धाउँदा हुने आर्थिक क्षति कम भएको छ ।
मुस्ताङका उच्चलेकमा यार्सागुम्बा सङ्कलन सुरू
मुस्ताङका उच्चलेक तथा पाटनमा यार्सागुम्बा सङ्कलन सुरू गरिएको छ । मुस्ताङको थासाङ–१ टुकुचे, थासाङ–२ कोवाङ र घरपझोङ–४ जामसोमका संरक्षण व्यवस्थापन समितिहरूले यही महिनादेखि यार्सागुम्बा सङ्कलन फुकुवा गरेका हुन् ।
मनाङका सुरक्षा निकायलाई उद्दार सामग्री हस्तान्तरण
गण्डकी प्रदेश सरकारले मनाङका सुरक्षा निकायलाई उद्दार सामग्री हस्तान्तरण गरेको छ । मुख्यमन्त्री सुरेन्द्रराज पाण्डेले जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा आयोजित सुरक्षा समितिको बैठकपछि उद्दार सामग्री हस्तान्तरण गर्नुभएको हो ।
शव निकाल्न नसकेपछि रित्तै फर्कियो सुरक्षा टोली
मनाङमा यार्सागुम्बा खोज्ने क्रममा भिरबाट खसेर मृत्यु भएका युवाको उद्धारमा खटिएको सुरक्षा टोली शव निकाल्न नसकेपछि रित्तै फर्किएको छ ।
मुक्तिनाथ क्षेत्रलाई थप धार्मिक पर्यटकीय क्षेत्रका रूपमा विकास गरिने
यहाँस्थित मुक्तिनाथ क्षेत्रलाई थप धार्मिक पर्यटकीय क्षेत्रका रूपमा विकसित गरिनुपर्ने आवश्यकता औँल्याइएको छ ।
-original-thumb.jpg)
मुस्ताङमा हाइ अल्टिच्युड उपचार केन्द्र बन्ने
हरिकृष्ण शर्मामुक्तिनाथ (मुस्ताङ),वैशाख २२ गते । गण्डकी प्रदेशका स्वास्थ्य मन्त्री कृष्णप्रसाद पाठकले मुस्ताङको भ्रमणमा आउने पर्यटकलाई लक्षित गरी उच्च हिमाली क्षेत्रका कारण लेक लाग्ने (उच्च उचाइ रोग) केन्द्र थप गर्ने बताउनुभएको छ । मुस्ताङका पाँच वटै गाउँपालिकामा रहेका स्वास्थ्य क्षेत्रको निरीक्षणका लागि मुस्ताङ पुगेर फर्किनुभएका मन्त्री पाठकले बर्सेनि लेक लागेर ज्यान गुमाउने पर्यटकको सङ्ख्या बढ्न थालेपछि म्याग्दीसँग सिमाना जोडिएको थासाङ गाउँपालिका–४,घाँसामा र जोमसोम विमानस्थलमा हेल्थ डेस्कमार्फत स्वास्थ्य परीक्षण गरी स्वास्थ्य अवस्था अनुसार भ्रमणको सुझाव दिनुपर्ने बताउनुभयो । प्रादेशिक अस्पताल जोमसोम र उपल्लो मुस्ताङमा आधुनिक उपकरण सहितको हाइ अल्टिच्युड’ उपचार केन्द्र थप गर्ने, हरेक स्वास्थ्य चौकीमा लेक लागेको अवस्थामा उपचारका लागि आवश्यक उपकरणहरू जडान गर्नुपर्ने बताउनुभयो । मन्त्री पाठक भन्नुहुन्छ,‘‘स्वास्थ्य पर्यटनसँग मुस्ताङलाई जोड्न पनि पर्यटकको आगमनलाई सुरक्षित बनाउनुपर्छ,जटिल रोगबाट ग्रसित पर्यटकलाई माथिल्लो क्षेत्रको यात्रा नगर्न सुझाव दिनुपर्छ ।’’तीन दिन मुस्ताङमा रहेका स्वास्थ्य क्षेत्रको निरीक्षण गरी आइतबार फर्किनुभएका मन्त्री पाठकले मन्त्री पाठकले हिन्दु तथा बौद्ध धर्मावलम्बीहरूको तीर्थस्थल मुक्तिनाथ मन्दिर परिसरमा रहेका दुई वटा ‘हाइ अल्टिच्युड’ उपचार केन्द्रको समेत निरीक्षण गर्नुभएको थियो। वारागुङ मुक्ति क्षेत्र गाउँपालिका र गण्डकी प्रदेश सरकारले आकस्मिक उपचार केन्द्रको भवनका जनशक्ति र उपकरणको अभाव देखिएकाले आगामी आवको बजेटमा सम्बोधन गर्ने बताउनुभयो । दुवै केन्द्रलाई चालु आवमा ५० लाख गण्डकी प्रदेशबाट उपलब्ध गराइएको छ । मन्त्री पाठकले धेरै पर्यटक बोक्ने होडबाजीमा लागेका ट्राभल तथा ट्रेकिङ एजेन्सीले सिधै कोरला नाकामा लैजाने गरेको र पर्यटक बिरामी हुने समस्या देखिएको बताउँदै पोखराबाट एकै पटक उपल्लो मुस्ताङसम्म पर्यटक लैजाने एजेन्सीलाई समेत सचेत गराउने बताउनुभयो । मन्त्री पाठकले मुस्ताङको भ्रमणका क्रममा जिल्ला समन्वय समिति मुस्ताङकी प्रमुख माया गुरुङ सहित थासाङ, घरपझोङ, वारागुङ मुक्ति क्षेत्र, लोघेकर दामोदर कुण्ड र लोमान्थाङ गाउँपालिका प्रमुख, प्रमुख जिल्ला अधिकारी विष्णुप्रसाद भुसालसँग लेक लागेर मृत्यु, बिरामी हुने समस्या समाधानका लागि गर्ने सकिने कार्यका साथै मुस्ताङलाई स्वास्थ्य पर्यटनसँग जोड्ने विषयमा समेत छलफल गर्नुभएको थियो । मन्त्री पाठकले जोमसोममा रहेको प्रादेशिक अस्पतालको निर्माणाधीन भवनको निरीक्षण, प्रदेश स्वास्थ्य कार्यालय,आयुर्वेद अस्पतालको स दुई वर्षको अवधिमा शरद र वसन्त ऋतुमा सडक र हवाई मार्ग हुँदै मुस्ताङ प्रवेश गरेका स्वदेशी तथा विदेशी पर्यटक गरी मुस्ताङमा २८ जना पर्यटकले लेक लागेर मृत्यु हुनेमा ५८ वर्षदेखि ८१ वर्ष उमेर समूहका छन् ।
विद्यार्थी पन्यूले डामेपछि प्रिन्सिपललाई बर्खास्त
अमरराज नहर्कीतनहुँ, वैशाख २२ गते । तनहुँको भीमाद नगरपालिकाले वडा नम्बर–६ को भिमाद बजारस्थित प्रभात एकेडेमी बोर्डिङ स्कुलका प्रिन्सिपल कृष्णदेव श्रेष्ठलाई बर्खास्त गरेको छ । बालमैत्री वातावरणमा पठन पाठन गर्न नसकेकोले बर्खास्त गरिएको नगरपालिकाले जनाएको छ । सो विद्यालयमा अध्ययन गर्ने तीन बालकलाई करिब तीन महिना अघि शिक्षिकाले पन्यूले डामेपछि गठित छानबिन समितिको सिफारिसको आधारमा प्रिन्सिपललाई हालै हटाइएको भिमाद नगरपालिकाका प्रमुख दधिराध सुवेदीले जानकारी दिनुभयो । यातना दिने शिक्षिकाको तनहुँ जिल्ला अदालतमा मुद्दा विचाराधीन रहेकोले उनीहरूको बारेमा निर्णय नगरिएको सुवेदीले बताउनुभयो । नगर प्रमुख सुवेदीले भन्नुभयो, ‘बालमैत्री वातावरण बनाउन प्रिन्सिपलले नसकेकोले शिक्षकबाट विद्यार्थीले यातना पाएको छानबिन समितिले जनाएकोले कारबाही गरेका हौँ ।’ विद्यार्थीलाई पन्यूले डामेको घटनाको छानबिन गर्न नगरपालिकाद्धारा उपसचिवको संयोजकत्वमा कार्यदल गठन गरिएको थियो । शिक्षा, युवा तथा खेलकुद शाखाका प्रमुख उपसचिव सन्तोष पौडेलको संयोजकत्वमा एक जना जनप्रतिनिधी सहित तीन सदस्यीय समिति गठन गरिएको भीमाद नगरपालिकाको उपप्रमुख शारदा खनालले जानकारी दिनुभयो । शिक्षिका ३४ वर्षीया सुष्मा श्रेष्ठले कक्षा ४ मा अध्ययनरत तीन बालकलाई पन्यूले डामेपछि सख्त घाइते भएका थिए । माघ २९ गते तातो पन्युले डामे पछि तीनै जना घाइते हुनु भएको थियो । सो घटनाकी आरोपित शिक्षिका श्रेष्ठलाई प्रहरीले माघ ३० गते बिहान गिरफ्तार गरेको थियो । यातना दिने शिक्षिका श्रेष्ठ धरौटीमा रिहा हुनु भएको छ ।जिल्ला प्रहरी कार्यालय तनहुँका सूचना अधिकारी प्रहरी नायव उपरीक्षक अशोक थापाका अनुसार शिक्षिका श्रेष्ठ एक लाख २० हजार रुपियाँ धरौटीमा रिहा हुनु भएको हो । पन्यु तताउन सहयोग गर्ने सोही विद्यालयमा कार्यरत कमला राना ६० हजार धरौटीमा बिहीबार रिहा हुनु भएको छ । विद्यार्थीले जिस्क्याएको तथा होहल्ला गरेको भन्दै शिक्षिका श्रेष्ठले पन्यु तताएर कक्षा ४ मा अध्ययनरत तीन बालकको गालामा डामेर यातना दिएको भन्दै परिवारले जाहेरी दिएका थिए । घटनामा कक्षा ४ मा पढ्ने प्रमिस परियार लगायत तीन जना घाइते भएका थिए । बालकका हजुर बुबा अर्पान सिर्जन घलेले घाइते बच्चाहरूको फोटो सार्वजनिक गर्दै घटनामा संलग्नलाई कडा कारबाहीको माग गर्नुभएको थियो । सार्वजनिक भएसँगै चौतर्फी कारबाही माग गर्दै दबाब सिर्जना भएको थियो ।
पोखरा–मुग्लिन सडक विस्तार : विद्युत् पोल एक साताभित्र हटाइँदै
निर्माणाधीन पोखरा–मुग्लिन राजमार्गको पश्चिम खण्डको सडक मापदण्डभित्र परेका विद्युत् पोल एक साताभित्र हटाइने भएको छ । राजमार्गको पश्चिम खण्डमा चार सय २४ वटा पोल हटाउन बाँकी रहेकामा कास्की जिल्लामा मात्र तीन सय ५५ छन् ।
चौतारा र घैँटोमा पानी राख्ने चलन हराउँदै
यहाँका पहाडी गाउँगाउँमा केही वर्षअघिसम्म बाटैभरी पाटी पौवा र धर्मशाला भेटिन्थे । स्वर्गीय आफन्तका स्मृतिमा बटुवाले थकाइ मार्ने देउराली डाँडा, रुखका छहारीमा पौवा र धर्मशाला बनाउने चलन थियो । यसरी चौतारा निर्माण गर्दा, विशेष गरी चैत वैशाखमा घँैटोमा खुदोपानी तथा पानी राख्दा धर्म हुने विश्वास थियो ।
ट्र्याक खुलेको १४ वर्षपछि दरवाङ–बिम–दिच्याम सडक स्तरोन्नति
ट्र्याक खुलेको १४ वर्षपछि म्याग्दीको मालिका गाउँपालिको दरवाङ–बिम–दिच्याम सडक स्तरोन्नति थालिएको छ । गण्डकी प्रदेश सरकारको बजेटमा पूर्वाधार विकास कार्यालय म्याग्दीले ठेक्कामार्फत दरवाङ–बिम–दिच्याम सडक अन्तरगत खारा–बिम–डाडाँगाउँ खण्डमा स्तरोन्नति गर्न आयोजना सञ्चालन गरेको हो ।
वन्यजन्तुका लागि पानी पोखरी
वन्यजन्तुका लागि तनहुँमा सामुदायिक वनमा पोखरी निर्माण गरिएको छ ।
गण्डकी साहित्य चक्रीय मार्गको प्रस्ताव
राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले गण्डकी प्रदेशका कवि तथा साहित्यकारको जन्मस्थानलाई समेटेर पर्यटकीय पदमार्ग बनाउन सुझाव दिनुभएको छ ।
बल बहादुरको रोदन, जलेको शरीरले अधुरो घर कसरी पुरा गर्ने
इस्मा गाउँपालिका–४ कोटकोटरी पुतली बजारका ४१ वर्षीय बल बहादुर दर्जीको आधा शरीर जलेर बेहाल छ । २०४३ सालमा घरमा आगो लागेपछि बल बहादुर उम्कनै पाउनु भएन ।
