राष्ट्रिय कविता महोत्सवमा कविहरूको आकर्षण
नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानले २०२२ सालदेखि प्रत्येक वर्ष असार ९ गते आफ्नो स्थापना दिनको अवसरमा राष्ट्रिय कविता महोत्सव आयोजना गर्दै आएको छ ।
प्रतिस्थापन कला ‘डुङ्गा चिया घर’
नेपाल ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठानमा यति बेला राष्ट्रिय ललितकला प्रदर्शनी २०८० चलिरहेको छ । सातै प्रदेशका कलाकृति प्रदर्शनीमा छन् । समसामयिक कला, हस्तकला, लोक कला, प्रतिस्थापन कला, थाङ्का तथा पौभा कलालगायत विभिन्न किसिमका ६९५ कलाकृति राखिएको छ । यसैबिच कलाकार रवीन्द्र श्रेष्ठलाई विगत झैँ यस पटक पनि केही नयाँ ढङ्गको केही नयाँ कुरा गरुँ भनेर जोस चल्यो ।
अविरल काव्य यात्रामा शुभेच्छुका १२ कविता
काठमाडौं, जेठ २८ गते। राष्ट्रिय जनसाहित्यिक सङ्घ, नेपालले आयोजना गरेको ‘अविरल काव्य यात्रा’ को ७९ औँ शृङ्खलामा डा. रमेश शुभेच्छुका एक दर्जन कविता वाचन भएका छन्। अविरल काव्य यात्राको नयाँ शृङ्खलामा शभेच्छुले ‘मेरो परिवार’, ‘अँध्यारो’, ‘स्वयम्भू’, ‘आमाको मुख’, ‘रातो बत्ती’ र ‘उल्टो न्याय’ गरी छ ओटा कविता वाचन गर्नुभयो। अन्य ६ वटा कविता अन्य कविले वाचन गर्नुभएको हो। कवि जय गौडेल ‘हन्मेर्नो’, नारायण निरासी ‘अचानो’, देवु लुइँटेल ‘माझी’, गीता सापकोटाले ‘आमा’, ‘द्रोणाचार्यमाथि अभिमन्यु प्रश्न’ र डम्बर पहाडीले ‘लुखुरेको वादी’ कविता वाचन गर्नुभएको हो। राष्ट्रिय जनसाहित्यिक सङ्घ, नेपालका अध्यक्ष राम विनयको अध्यक्षतामा सम्पन्न सो कार्यक्रमको प्रमुख अतिथि प्रतिनिधि सभाका सांसद दयालबहादुर शाही हुनुहुन्थ्यो। समारोहमा राष्ट्रिय जनसांस्कृतिक महासङ्घ, नेपालका अध्यक्ष प्रेमनाथ अधिकारी, पूर्व अध्यक्ष खगेन्द्र राई, मधेशी आयोगका आयुक्त सेतु, डम्बर घिमिरे, रामणि ढुङ्गेल, डा. कृष्ण भारद्वाज, इन्द्रकुमार श्रेष्ठ सरित, नवराज रिजाल, गोपाल मैनाली, डा. भागवत आचार्य, आर.सी न्यौपाने, डा. सीता सुवेदी पन्थी, ज्ञानु विद्रोही, रूपक अलंकारगायतको उपस्थिति थियो। राष्ट्रिय जनसाहित्य सङ्घ, नेपालका महासचिव प्रकाश सिलवालले सञ्चालन गर्नुभएको उक्त कार्यक्रममा डा. हरिप्रसाद सिलवालले कवि रमेश शुभेच्छुकको साहित्यिक परिचय दिनुभयो भने प्रा. केशवप्रसाद सुवेदीले कार्यक्रममा वाचन गरिएका कविताको समीक्षात्मक टिप्पणी गर्नुभयो। कार्यक्रममा बोल्दै प्रमुख अतिथिले यस युगका लेखकले महाभारतको युगका व्यासको काम गरेको बताउनुभयो। उहाँले लेखकले हामीलाई प्रेरित गर्न सक्ने गरी लेख्नुपर्ने भन्दै लेखनले समाज परिवर्तनमा सघाउने विचार राख्नुभयो। कार्यक्रम राष्ट्रिय जनसाहित्यिक सङ्घ, नेपालका उपाध्यक्ष नर्मदेश्वरी सत्यालले धन्यवाद ज्ञापन गर्नुभयो।
आठौँ संस्करणको वातावरण साहित्य गोष्ठी सम्पन्न
इको साहित्यलाई प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्यले सन् २०१६ देखि गरिँदै आएको वातावरण साहित्य गोष्ठी-प्राय साहित्य विषयक कार्यपत्र प्रस्तुति, कृति विमोचन, पुरस्कार वितरण, कविता वाचन तथा एक दिवसीय आठौँ वातावरण साहित्य गोष्ठी सम्पन्न भएको छ ।
साहित्य सम्मेलनमा कविको जमघट
दमौलीमा दोस्रो राष्ट्रिय साहित्य सम्मेलन आयोजना गरिएको छ। गण्डकी वाङ्मय प्रतिष्ठान, तनहुँको आयोजना तथा व्यास नगरपालिकाको प्रायोजनमा उक्त सम्मेलन आयोजना गरिएको हो। लामो खडेरीले गर्मी बढेको र पृथ्वीराजमार्ग विस्तारको क्रममा रहेकाले सडक धुलाम्मे भए पनि कवि त्यसलाई छिचोल्दै दमौलीमा पुग्नुभएको थियो। करिब ३० जिल्लाका कवि दमौलीमा आएको आयोजक गण्डकी वाङ्मय प्रतिष्ठान, तनहुँका अध्यक्ष सागर उदासले जानकारी दिनुभयो।
‘आधुनिक युगको लोकतन्त्र’ लोकार्पित
नेकपा (एमाले) का उपाध्यक्ष तथा पूर्वमन्त्री युवराज ज्ञवालीद्वारा लिखित पुस्तक ‘आधुनिक युगको लोकतन्त्र’ शनिबार लोकार्पण गरिएको छ। वरिष्ठ साहित्यकार तथा पूर्वमन्त्री मोदनाथ प्रश्रितले सो पुस्तकको लोकार्पण गर्दै असल र सक्षम व्यक्तिलाई पार्टी र सरकारको नेतृत्वमा लाग्न सके मात्र जनताले परिवर्तनको अनुभूति गर्ने बताउनुभयो।
हास्यव्यङ्ग्य सम्मान रिजाललाई
मकवानपुरे हास्यव्यङ्ग्यकार आरसी रिजाललाई हास्यव्यङ्ग्यकार डा. गणेशकुमार पौडेलको स्मृतिमा स्थापना गरिएको डा. गणेशकुमार पौडेल हास्यव्यङ्ग्य सम्मान प्रदान गरिएको छ । सिस्नुपानी नेपाल मकवानपुरले आफ्ना पूर्व अध्यक्ष पौडेलको स्मृतिमा स्थापना गरेको २५ हजार रुपियाँ राशिको सो सम्मान शनिबार हेटौँडामा आयोजित कार्यक्रममा रिजाललाई वरिष्ठ हास्यव्यङ्ग्यकार नरनाथ लुईँटेलले प्रदान गर्नुभएको हो ।
-original-thumb.jpg)
‘शब्दविम्बमा सत्यमोहन’ लोकार्पण
वाङ्मय शताब्दी पुरुष स्व. सत्यमोहन जोशीको व्यक्तित्व, कृतित्व र योगदानको सँगालो ‘शब्द विम्बमा सत्यमोहन’ नामक कृति सार्वजनिक गरिएको छ ।
‘खजुराको बृहत् इतिहास’ पुस्तक लोकार्पित
बाँकेको खजुरा गाउँपालिकामा स्थानीय सरकारद्वारा गठन गरिएको खजुरा प्रज्ञा प्रतिष्ठानले प्रकाशन गरेको ‘खजुराको बृहत् इतिहास’ नामक पुस्तकको लोकार्पण गरिएको छ ।
पश्चाताप (कथा)
“मैले उसलाई धन्यवाद पनि दिइनँ । के सोचेको होला उसले ?” रमिता एक्लै कोठामा फतफताइ रहेकी थिई । म त्यसैबेला उनको कोठामा पुगेकी थिएँ । मैले सोधेँ, “रमिता, के भयो तिमीलाई यहाँ त कोही पनि देख्दिनँ कोसँग कुरा गरेको ।” मेरो आवाजले ऊ झसङ्ग भई । उसको अनुहार रातोपिरो भयो । “मीरा तिमी पो ! मलाई त कस्तो डर लाग्यो भन्या । के के बोलेँ कुन्नि पत्तै पाइनँ, तिमीले केही सुन्यौ ।” “सबै सुनेँ । कसैले तेरो मन चोरे जस्तो छ नि !” मैले पनि उसको मनको कुरा खोतल्ने प्रयास गरेँ । छ्या ! तिमी पनि भन्दै ऊ लजाइ । रमिता मेरो मिल्ने साथी । प्लस टु साइन्स सँ
अर्थ सामाजिक व्यवस्थाको बदलिँदो चित्रण
समाजमा सबैले देखिरहेका कुरा देख्न किताब पढ्नु पर्दैन । अरूले देख्न नसकेका कुरा देख्न र देखाउन वा धेरैले देखेकै कुरामा पनि सिर्जनात्मक मत सञ्चार गर्न साहित्य रचना गर्नु र अध्ययन गर्नु जरुरी छ । परम्परागत समाजबाट आधुनिकतातिर गइरहँदा भत्किँदै गरेको जात व्यवस्थालगायत अर्थ सामाजिक प्रणालीका बहुविध आयाम देखाइएको ‘रूपिका’ उपन्यासमा प्रेमप्रति विश्वास व्यक्त गरिएको छ । यसमा मनोभाव र सामाजिक संरचनाको अन्तव्रिर्mया स्वरूप विकास भइरहेका नयाँ मान्यता तथा तोडिँदै गएका पुराना मूल्य बिचको फरकलाई घटना र पात्रको आलम्बनमा प्रस्तुत गरिएको छ ।
तिमी बोले चर्किने छ चट्टान...
काठमाडौँको खाल्डोमा धुलो र धुवाँको कोलाजभित्र रुमल्लिएका मान्छेका जीवन कुनै न कुनै दौडको यात्रामा छ । ती यात्रा कहा“ र कसरी अन्त्य हुने छ भन्ने हिसाबकिताब गर्न कसलाई फुर्सद छ र ? मान्छेहरू काठमाडौँभित्र कुनै कलाकारको क्यानभासमा पोतिएका अमूर्त रङहरू जस्तै असीमित अर्थ र गहिराइभित्र हराइरहेका छन् ।
कलाको कुम्भमेला
ओहो ! कला यस्तो पनि हुँदो रहेछ । होइन, कति धेरै होे कलाकारको ‘प्यासन’ । नेपाली मौलिक थाङ्का/पौभा कलाको अवलोकन गर्न पुग्नुभएकी बुटवलकी रीमा शर्माको आश्चर्यबोधक अभिव्यक्ति गुन्जियो । फोटोमा देखेकोभन्दा त प्रत्यक्ष हेर्नुको स्वाद नै बेग्लै हुने रहेछ । उहाँ पहिलोपल्ट कलामा यसरी रुमल्लिँदै हुनुहुँदो रहेछ । उहाँसँगै रहेका अन्य दिदीबहिनीको पनि अवस्था यस्तै थियो ।
नूर–गङ्गा प्रतिभा पुरस्कार घोषणा
नूर–गङ्गा प्रतिभा पुरस्कार गुठीको साधारण सभाले सम्पन्न भएको छ। सभाले यस वर्षको नूर–गङ्गा प्रतिभा पुरस्कारको निर्णय पनि गरेको छ। हालै काठमाडौँमा आयोजित कार्यक्रममा गुठीले ‘नूर–गङ्गा राष्ट्रिय बालसाहित्य पुरस्कार’ साहित्यकारहरू गेहेन्द्रमान उदास पोखरेली (पोखरा) र कन्हैया नासननी (काठमाडौँ) लाई संयुक्त रूपमा प्रदान गर्ने निर्णय गरेको छ। उक्त पुरस्कारको राशि एक लाख रुपियाँ रहेको छ।
गजल
हाम्रा हजुरका खिलाफ कोही नआउनू । मर्जी जे हुन्छ होस्, केही बात नलाउनू ।
परम्परागत पौभामा समूहगत छलफल
पौभा वा थाङ्का कलाको अध्ययन अध्यापन गर्नु जरुरी रहेको यस क्षेत्रका विज्ञहरूले जोड दिएका छन् । ‘परम्परागत पौभा वा थाङ्का कलामा युवा’ को भूमिका विषयमा समूहगत छलफलमा विज्ञहरूले यस्तो जोड दिनुभएको हो । कार्यक्रममा सुजनमुनि शाक्यले पौभा वा थाङ्का कलालाई लोप हुनबाट जोगाउन प्राज्ञिक स्तरबाट नै पौभा वा थाङ्का कला सिक्न जरुरी रहेको बताउनुभयो । प्राज्ञिक रूपले अध्ययन गर्दा अभिलेखनका साथै व्यवस्थापन गर्नमा सहयोग पुग्ने उहाँको भनाइ छ । उहाँले भन्नुभयो, “यस्तो कलाको इतिहास, दर्शन र महत्वका साथै आधुनिक अवस्थाको बारेमा जानकारी गराउन जरुरी छ ।”
भाषाबाट चिनिएकी मिस पबी
सामाजिक सञ्जालका विभिन्न ‘प्लेटफर्म’ मध्ये टिकटक अत्यन्त लोकप्रिय छ । टिकटकमा चाँडोभन्दा चाँडो स्थापित हुन कतिपयले भड्किला पहिरन, नवशृङ्गार वा अभिनय गरेर सर्वसाधारणको मन जित्ने प्रयास गर्दै आएका छन् तर अन्यभन्दा पृथक् रूपमा टिकटकमा प्रस्तुत भएर पवित्रा साकी अर्थात् मिस पबीले दुई चार लाख होइन करिब दस लाख सर्वसाधारणको मन जितिसक्नुभएको छ, त्यो पनि एक वर्षको बिचमा ।
ढुङ्गामा फलाउन खोजेको विश्वास
ढुङ्गा फो-यो र, बाली लगायो माटो थिएन,
देश झल्काउने क्यानभास
स्वच्छन्द बालकका निश्चल ओठका मुस्कान हिमनदी निरन्तर बगिरहे झैँ लाग्छ । निलो क्यानभासमा आँखा पु¥याउने जो कोहीलाई त्यस दृश्यले लोभ्याउँछ । नक्सालस्थित अरनिको ग्यालरीमा छिर्नेबित्तिकै बायाँतर्फ धुम्म आकाशमुनिको ठुलो चेप्टो ढुङ्गा नेपाल हो भनेर चित्र बोल्छ । खुट्टामा चप्पल छ तर त्यसले गरिबीभन्दा आत्मविश्वासको भार थेगिरहेको देखिन्छ । सुबोध गुरुङले तेल रङ्गमा कसी लगाएको त्यो कलाले नेपालको भविष्यको हँसिलो मुहार झल्काउँछ । अलिक पर दलबहादुर राईको एव्रmेलिक रङ्गको कमालको भित्ता बोले झैँ गरी खुलेको छ । साना ढुङ्गाको पिच आकृतिभित्र अटाएकी आदिवासी आमाभित्र वर्तमान नेपाल आमाको चरित्र झल्किन्छ । त्यो आकृतिअघि कला पारखीहरू एक पल्ट टक्क अडिन बाध्य हुन्छन् । यस्तै अनेकतामा एकताको प्रतीक झल्कने आधुनिक नेपाल
भरिभराउ नाटकघर उत्साहित रङ्गकर्मी
कोभिड–१९ का कारण थलिएकोे नेपाली रङ्गमञ्चमा यति बेला उत्साह छाएको छ । सर्वसाधारणको नाटकप्रतिको मोह देखेर रङ्गकर्मीमा खुसी छाएको छ । यति बेला सर्वसाधारणकै माग अनुरूप नाटकहरू मञ्चन भइरहेका छन् । यसले गर्दा नाटक मञ्चन गर्नेहरूमा प्रतिस्पर्धा बढेको देख्न पाइन्छ ।
राष्ट्रपति पौडेलद्वारा युगकवि सिद्धिचरण पुरस्कार आचार्यलाई प्रदान
राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले यस वर्षको युगकवि सिद्धिचरण श्रेष्ठका नाममा स्थापित युगकवि सिद्धिचरण पुरस्कार प्राध्यापक डा. जयराज आचार्यलाई प्रदान गर्नुभएको छ ।
चार साहित्यकार सम्मानित
“बाल नरसिंह–सुवर्णकुमारी अधिकारी स्मृति साहित्य पुरस्कार अर्पण तथा रचना कार्यक्रममा स्याङ्जाका चार साहित्यकार सम्मानित हुनुभएको छ।
हस्तकलाको निर्यातमा समस्या
नेपाल ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठानले आयोजना गरेको राष्ट्रिय ललितकला प्रदर्शनीमा हस्तकला चुनौती र अवसर विषयक समूहगत छलफल गरिएको छ। छलफलमा नेपाल हस्तकला महासङ्घका अध्यक्ष प्रचण्ड शाक्यले बजारको माग अनुसारको आपूर्ति गर्न नसक्नु नै हस्तकला क्षेत्रको अहिलेको ठूलो समस्या बताउनुभयो। उहाँले भन्नुभयो, “हस्तकलाको बजार ठुलो छ, परम्परागत काष्ठ तथा धातुका मूर्तिहरूको चीनमा ठूलो माग छ। त्यसबाहेक अन्य एसियाली मुलुकबाट पनि माग बढ्दो छ। हामीले उनीहरूको माग पूरा गर्न नसक्दा मेसिनबाट निर्मित कलाले बजार ओगट्दै छ।”
कथासङ्ग्रह ‘मयँगाँठो’ विमोचन
बाँकेका वरिष्ठ कथाकार डा इन्द्रबहादुर भण्डारीद्वारा लिखित कथासङ्ग्रह ‘मयँगाँठो’ को शनिबार नेपालगन्जमा विमोचन गरिएको छ। खजुरा प्रज्ञा प्रतिष्ठानद्वारा प्रकाशित गरिएको सो कथासङ्ग्रहको विमोचन नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानका पूर्वसदस्यसचिव तथा वरिष्ठ साहित्यकार सनत रेग्मी, प्रतिष्ठानका प्राज्ञ सदस्य महानन्द ढकाल र शशिराम कार्की, वरिष्ठ लेखक तथा साहित्यकार नरेन्द्रजङ्ग पिटर र वरिष्ठ आख्यानकार नयनराज पाण्डेले सामूहिक रूपमा गर्नुभयो।
डा. भण्डारीको कथासङ्ग्रह ‘मयँगाठो’ विमोचन
बाँकेका कथाकार डा. इन्द्रबहादुर भण्डारीद्वारा लिखित कथासङ्ग्रह ‘मयँगाँठो’ शनिबार नेपालगञ्जमा विमोचन गरिएको छ।
