‘बिपी : चेतना, चिन्तन र राजनीति’ सार्वजनिक
प्राध्यापक कृष्ण खनालद्वारा लिखित ‘विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला : चेतना, चिन्तन र राजनीति’ नामक कृति सार्वजनिक भएको छ। राजधानीमा शुक्रबार आयोजित कार्यक्रममा पूर्वराष्ट्रपति डा. रामवरण यादव, प्राडा लोकराज बराल, प्राडा अभि सुवेदी, डा. तुलसीप्रसाद भट्टराई, वामपन्थी चिन्तक नरेन्द्रजङ्ग पिटर, मानव अधिकारकर्मी मोहना अन्सारीले कृति सार्वजनिक गर्नुभएको हो।
साहित्यकार तुलसी थापाको निधन
चितवनस्थित पुरानो मेडिकल कलेजमा उपचारको क्रममा उहाँको शुक्रबार निधन भएको हो ।
साहित्यकार सम्मानित
अवधी सांस्कृतिक प्रतिष्ठानद्वारा नेपालगन्जमा ५२६ औँ तुलसी जयन्ती विविध कार्यक्रमका साथ भव्यतापूर्वक मनाइएको छ । नेपाल र भारतका अवधीभाषी साहित्यकारहरूको सम्मान, बहुभाषी कवि गोष्ठी र तुलसीदासको जीवनीबारे चर्चा गरिएको प्रतिष्ठानले जनाएको छ । अवधी सांस्कृतिक प्रतिष्ठानका अध्यक्ष विष्णुलाल कुमालको अध्यक्षतामा सम्पन्न भएको सो कार्यक्रममा भारतबाट आउनुभएका वरिष्ठ साहित्यकारहरू इन्द्रेसबहादुर सिंह, डा. मनोज भारत, सन्दीप सरल र पिके प्रचण्ड तथा नेपालका अवधीभाषी साहित्यकारहरू मधेईसिंह सिख, कृष्णादेवी पाण्डे, शिवप्रसाद पाठकलगायतलाई सम्मान गरिएको थियो । नेपालगन्ज मेडिकल कलेजका प्रबन्ध निर्देशक डा. सन्तोष कनोडिया र नेपाल प्रज्ञा–
बृहत् कला प्रदर्शनी सुरु
नेपाल आर्ट काउन्सिलमा बृहत् कला प्रदर्शनी सुरु भएको छ । प्रदर्शनीमा ८० जना कलाकारको कलाकृति एउटै थलोमा अवलोकन गर्न सकिने आयोजक पक्ष ई–आर्टस् नेपालले जनाएको छ । सन् २०१७ मा समसामयिक चित्रकला र मूर्तिबाट सुरु गरिएको प्रदर्शनीमा जम्मा ५० जना कलाकारले भाग लिएका थिए । आयोजकका अनुसार यस पटक प्रदर्शनीमा कलाका विभिन्न विधा समेटिएको छ ।
गौरामा प्रधानमन्त्री प्रचण्ड र सभापति देउवाको नृत्य
गौरा पर्वको अवसरमा आयोजित टुँडिखेलको कार्यक्रममा नेकपा (एमाले) नेता भीम रावलले देउडा गीत गाउँदा प्रधानमन्त्री प्रचण्ड, नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवालगायत शीर्ष नेताले नृत्य गर्नुभएको छ।
प्रज्ञालाई नयाँ युग सुहाउँदो बनाउन वृहत बहस
नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानलाई नयाँ युगअनुसार अब कसरी अगाडि बढाउने भन्ने बारेमा सभामा वृहत छलफल भएको छ ।
लघुकथा सम्मान
लघुकथा समाज नेपालले लघुकथाको श्रीवृद्धिमा योगदान पु-याउने तथा लघुकथा प्रतियोगितामा उत्कृष्ट हुने साहित्यकारलाई सम्मान एवं पुरस्कार प्रदान गरेको छ । १६ औँ लघुकथा दिवसका अवसरमा समाजद्वारा मङ्गलबार काठमाडौँमा आयोजित कार्यक्रममा वरिष्ठ कथाकार लता केसीलाई नगदसहित ‘पूर्णप्रसाद ब्राह्मण लघुकथा सम्मान–२०८०’ प्रदान गरिएको छ । कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि वरिष्ठ आख्यानकार भागीरथी श्रेष्ठलगायतले उहाँलाई समाजको तर्फबाट सम्मान गर्नुभएको हो । नेपालको साहित्य इतिहासमा पहिलो पटक २००७ सालमा लघुकथासङ्ग्रह प्रकाशित गर्नुभएका पूर्णप्रसाद ब्राह्मणको नाममा सो पुरस्कार स्थापना गरिएको हो ।
‘माटोको माया’ सार्वजनिक
साहित्यकार एवं गीतकार ज्ञानप्रसाद भट्टराईको नयाँ राष्ट्रिय गीत ‘माटोको माया’ सार्वजनिक भएको छ । गीतमा गायक नीमा शेर्पा र गायिका पुजन मिश्रले आवाज दिनुभएको छ । सङ्गीत संयोजन र गीतको एरेन्ज कमल अधिकारीले गर्नुभएको छ । त्यस्तै भिडियो निर्देशन र छायाङ्कन विजयराज भुर्तेलले गर्नुभएको हो । गीतमा राष्ट्रभक्त नेपालीले आफ्नो देशप्रति दर्शाएको माया र सद्भाव देख्न सकिन्छ । गीतकार भट्टराई विगत तिस दसकदेखि शिक्षण पेसामा आबद्ध हुनुहुन्छ ।
हाइकुसङ्ग्रह ‘वाटिका’ विमोचन
कोहलपुरमा हाइजिन छविलाल खड्काको हाइकुसङ्ग्रह ‘वाटिका’ विमोचन गरिएको छ । हाम्रो पूर्णिमा साहित्य प्रतिष्ठान, कोहलपुर र ग्रिनपिस माविको समन्वयमा आयोजित कार्यक्रममा नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानका प्राज्ञ सभा सदस्य प्राज्ञ महानन्द ढकालले पुस्तक विमोचन गर्नुभयो । सो अवसरमा उहाँले २०४९ सालमा पहिलो कृति निकालेका कृतिकार खड्काले पछिल्लो समय साहित्यमा सक्रियता बढाउँदै साहित्यका विभिन्न विधामा कलम चलाएर कोहलपुरलाई चिनाएको बताउनुभयो ।
साहित्य सन्ध्या कृबा पुरस्कार प्रदान
साहित्य सन्ध्या कृबा पुरस्कार वरिष्ठ स्नायु तथा नसा रोग विशेषज्ञ डा. वसन्त पन्तलाई प्रदान गरिएको छ । साहित्य क्षेत्रमा विविध गतिविधि गर्ने उद्देश्यले ४० वर्षअघि स्थापित साहित्य सन्ध्याले २०७४ सालदेखि चिकित्सा क्षेत्रमा उत्कृष्ट योगदान दिने व्यक्तित्वलाई समेत सम्मान गर्न थालेको थियो ।
सम्मान तथा पुरस्कार प्रदान
पन्त स्मृति प्रतिष्ठानको आयोजना तथा नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालयका पूर्वउपकुलपति आचार्य पूर्णचन्द्र ढुङ्गेलको प्रमुख आतिथ्यमा विभिन्न विधामा विशिष्ट योगदान गर्ने प्रतिष्ठित व्यक्तित्वलाई सम्मान तथा पुरस्कार अर्पण गरिएको छ । प्रतिष्ठानको वार्षिक मुखपत्र ‘नवज्योति’ को पनि लोकार्पण गरिएको छ ।
अभिलेखनमा समर्पित बडाल
विगत १३ वर्षदेखि सीताराम बडालले नेपाली गीत, सङ्गीत, कला, साहित्य, संस्कृति, चलचित्र, जीवनशैली, इतिहासलगायतका विविध विधा अन्तर्गत रहेर समाचार, लेख, पत्रपत्रिका, म्यागेजिन, अडियो, भिडियो, पुस्तक आदिलाई अभिलेखीकरण गरिरहनुभएको छ । हालसम्म सबै विधाका आठ हजार जिबीभन्दा बढी सामग्री सङ्कलन गरिसक्नुभएका उहाँलाई फेरि ती सामग्री हेर्दा देशकै महत्वपूर्ण सम्पत्तिका रूपमा जम्मा भएका जस्तो लाग्छ । आफ्नो महत्वपूर्ण अभिलेखमा बडालले राष्ट्रकवि स्व. माधवप्रसाद घिमिरे, वाङ्मय शताब्दीपुरुष स्व. सत्यमोहन जोशीदेखि नेपालका २५० भन्दा बढी सङ्गीतकर्मी, चलचित्रकर्मी, रङ्गकर्मी, कवि, कलाकार, विशेषज्ञ, इतिहासविद्, शिक्षाविद्, भाषाविद्, बुद्धिजीवि, खोज अनुसन्धानकर्मी, साहित्यकारलगायतको भिडियो अन्तर्वार्तालाई समेत समेट्नुभएको छ ।
नखिचिएको तस्बिर सुन्दर
गर्छु नसकिने कार्य म नभएको कोखमा जन्मिन्छु म । अर्पण प्रणय म कामिनी अज्ञानकन
ब्लुपिन्ट जस्तो जीवन अर्थात् एउटा नाटक
यात्रा रहेछ जिन्दगी... यात्रा नै रहेछ । मनमै लागिरह्यो, मैले पुग्नुपर्ने कहाँ, जाँदैछु कता वा मेरो गन्तव्य थाह नपाईकन म हिँडेको छु । मेरा एक मित्रले हातमा एउटा टेलिग्राम थमाइदिएर मलाई तत्काल बम्बई फर्किन आग्रह ग-यो ।
काठमाडौँ–कलिङ साहित्य महोत्सवको घोषणा
काठमाडौँ–कलिङ साहित्य महोत्सवको दोस्रो संस्करणको घोषणा भएको छ। गत वर्षदेखि आरम्भ भएको यो महोत्सव भदौ १५ देखि १७ गतेसम्म काठमाडौँमा आयोजना हुने छ। नेपाल, भारत, भुटान, बङ्गलादेश र श्रीलङ्कालगायत देशका साहित्यकारहरू जमघट हुने यो अन्तर्राष्ट्रिय महोत्सव यशस्वी प्रज्ञा प्रतिष्ठान, नेपाल र कलिङ लिटररी फेस्टिभल (केएलएफ) भारतको संयुक्त आयोजनामा हुँदै छ।
तीन स्रष्टाका तीन कृति विमोचन
साहित्यकार मोतिशोभा श्रेष्ठ, प्राडा सृजना श्रेष्ठ र प्राडा सविना श्रेष्ठका तीन कृति विमोचन गरिएको छ ।
पाणिनि महर्षिको अर्चना
कर्मक्षेत्र अध्यापन एवं राष्ट्रसेवाका पोख्त अनुभवी खगेश्वर गौतम सिद्धहस्त कवि पनि हुन् । पाणिनि महर्षिको अर्चना २०७९ कवि खगेश्वर गौतमद्वारा रचित तेस्रो मौलिक काव्य नै त्यसको उदाहरण हो ।
विधा दर्शनको नमुना ‘कथा दर्शन’
समालोचक दयाराम श्रेष्ठ (२०००) नेपाली कथा विधासमालोचनाका विशिष्ट साधक हुन् । ऐतिहासिक समालोचना, विधा समालोचना, तुलनात्मक समालोचना, सैद्धान्तिक समालोचना जस्ता विविध
मातृभूमिको उपहार (कविता)
अग्लो हिमाल शिखर पहाडी पाखा समथर मधेश हाम्रै हो विविध भाषा र रहनसहन संस्कृति हाम्रो भएको राम्रै हो ।
समय
समयले कसैलाई कतै पर्खंदैन आफ्नो बाटो गएपछि कहिल्यै फर्कंदैन ।
एकलव्यको देशमा (कविता)
एकलव्यको देशमा हरेक दिन शिष्यको बुढी औँला काटिन्छ गुरु क्रुर बन्दै गरुदक्षिणा माग्छन्
लोग्नेको माया
भित्तामा झुन्ड्याएको क्यालेन्डरको पाना हरेक महिना पल्टाए जस्तै जीवनका पानाहरू पनि क्रमिक रूपमा पल्टिँदै गइरहेका छन् । बिहान क्यालेन्डरको पाना पल्टाउँदा सँगै झुन्डिएको फोटोमा मेरो आँखा पुग्छ । हुन त विगत १९ वर्षदेखि त्यही स्थानमा झुन्डिएको फोटो थियो त्यो तर पनि किन त्यस फोटोले गर्दा आज दिनभरि मुड अफ भइरह्यो । अर्थात् एक प्रकारको आत्माग्लानि लागिरह्यो । अफिसमा पनि ध्यान पटक्कै लागेन । आजबाट घरमा ट्युसन टिचर आउँछ छोरीलाई पढाउन । एसइईको रिजल्ट राम्रो ल्याई भने त्यसको पनि राम्रो हुन्थ्यो । कति चाँडो झमक्क अँध्यारो भएको हो । भर्खर त ५ बज्यो ।
रूढिवादी कुसंस्कारको चिरफार
नेपाली उपन्यास लेखनको वर्तमान खण्डहर अवस्थामा पृथक् तर अति उत्सुकमय शीर्षकमा ‘बाँठी’ झुल्किएको छ । यस उपन्यासले सुदूरपश्चिम नेपालमा महिलाप्रति गरिने पुरुष विभेदको धज्जी उडाएको छ । झट्ट सुन्दा ‘बाँठी’ शब्दको अर्थ थारी, बाँझी अथवा सन्तान जन्माउन असफल महिला भन्ने बुझिन्छ । उपन्यासकी मुख्य नायिका गौमतीले बच्चा जन्माउन असफल भएपछि घर, परिवार, समाजद्वारा अपहेलित भई अन्त्यमा आफ्नो जीवनलाई मृत्युमा बलि चढाएर पाठक हृदयलाई आफूतर्फ आकर्षण गर्न सफल भएकी छन् ।
झकिझकाउ झिल्टुङ
सिमसिम... सिमसिम... सिमसिम...। परिरह्यो पानी । एकाबिहानैदेखि पानी दर्किन थालेपछि मन कस्तो कस्तो भो । बिरसिलो–ओसिलो । हो, एकदमै कस्तो खिन्न–खिन्न, नमिठो । अँध्यारो भयो छाती । जानु छ पहाडतिर । पानी झन्–झन् चम्केर दर्केपछि लम्केका खुट्टा थच्चेलान् झैँ भए । पखेटा हालेर उडुँ–उडुँ भएको मन थन्किन पो खोज्यो । लौ, पानीले बित्यास पार्ने भो । के पो गर्ने होला ? गड्याम्म ! बिजुली पनि दह्रैसँगै चम्कियो । बिहानको ५ बजेदेखि सिमसिमाएको झरी अब त उर्ली–उर्ली दर्किन थाल्यो । अरगज्ज परेर बसेको छु म– एउटा कुनामा टोलाई–टोलाई । खाटको अर्को कुनोमा मोजा, रुमाल, चस्मा र डायरी छन् । “आज तिमेरलाई बोक्न जुर्ला जस्तो छैन !” खाटमा थपक्क बसेका ती सरसामान हेर्दै बोल्छु म ।
थाइल्यान्डमा नेपाली इतिहास सार्वजनिक
करिब सय वर्षभन्दा अघि थाइल्यान्डमा पुगेका नेपाली आप्रवासीको इतिहास र वर्तमान अवस्थाबारे लेखिएको पुस्तक सार्वजनिक गरिएको छ। थाई नेपाली सङ्घद्वारा बिहीबार राजधानीमा आयोजित कार्यक्रममा डा. जगमान गुरुङ, सङ्घका अध्यक्ष वाडसना राई, संरक्षक कुमार कार्कीलगायतले ‘थाइल्यान्डमा नेपालीहरूको इतिहास’ नामक पुस्तक लोकार्पण गर्नुभएको हो। नेपाली र अंगे्रजी भाषामा ऐतिहासिक तस्बिरसहित पुस्तक तयार भएको छ।
