गोरखापत्र अनलाइन
राप्ती लोकमार्ग मर्मत गर्न निर्देशन
जिल्ला प्रशासन कार्यालय सल्यानले राप्ती लोकमार्ग र त्यसका सहायक सडकको मर्मत गर्न सम्बन्धित निकायलाई निर्देशन दिएको छ। जिल्लाका सडकको निर्माण, मर्मत पुनर्निर्माणसम्बन्धी अन्तक्र्रिया कार्यक्रममा जिल्लामा अवरुद्ध विभिन्न सडक र सहायक सडकको मर्मत तत्काल सुरु गर्न प्रजिअ विपिन आचार्यले निर्देशन दिनुभएको हो।
बजार क्षेत्रकै सडक विस्तार अलपत्र
वीरेन्द्रनगर नगरपालिकाकाले मुख्य बजार क्षेत्रको सडक विस्तार योजनाको काम अघि बढाउन सकेको छैन। सडक विस्तार योजना एक वर्षदेखि अलपत्र छ। नगरपालिकाले बारम्बार सूचना जारी गरी अतिक्रमित क्षेत्रबाट घरटहरा, टेलिफोन तथा खानेपानीका पाइपलाइन, पर्खालजस्ता संरचना हटाउन आग्रह गर्दै आएको छ। सडक विस्तार तथा स्तरोन्नतिका लागि सम्झौता भएको एक वर्ष बितिसक्दा पनि काममा उल्लेखनीय प्रगति भएको देखिएको छैन। गत वर्ष भदौ १७ गते सडक स्तरोन्नतिका लागि सम्झौता भएको थियो। निर्माण कम्पनीले २०८० जेठ मसान्तसम्म उक्त सडक निर्माण गरिसक्नुपर्ने सम्झौतामा उल्लेख छ। समय निकै घर्किसक्दा पनि नगरपालिकालाई सडक क्षेत्रका संरचना हटाउन हम्मेहम्मे परेको छ। विद्युत्, खानेपानीजस्ता सेवा प्रदायक निकायले समेत आफ्ना संरचना सार्न ढिलाइ गर्दा सडक विस्तारको काम प्रभावित बनेको हो।
आयुर्वेद स्वास्थ्य विस्तार गरिँदै
सङ्घीय संरचनासँगै स्थानीय तहमा पनि आयुर्वेद स्वास्थ्य सेवाको पहुँच पुग्न थालेको छ। प्युठान आयुर्वेद स्वास्थ्य सेवा केन्द्रसँगै नागरिक आरोग्य केन्द्र, औषधालय, विस्तारित सेवा केन्द्रबाट सेवा प्रवाह गरिएको केन्द्रका निमित्त प्रमुख शिशिर पोखरेलले बताउनुभयो। “पहिले जिल्लाको तीन ठाउँबाट मात्र यो सेवा उपलब्ध थियो,” उहाँले भन्नुभयो, “अहिले सरुमारानी गाउँपालिकाबाहेकका पालिकामा सेवा पुगेको छ।” गएको दुई आर्थिक वर्षमा स्थानीय तहमा नागरिक आरोग्य केन्द्र स्थापना भएका हुन्।
एक कर्मचारी, दुई कार्यालय
पाल्पा अस्पतालमा अहेवका रूपमा कार्यरत स्वास्थ्यकर्मी अरुण कार्कीले दुईवटा सरकारी कार्यालयबाट तलब भत्ता बुझ्ने गरेको पाइएको छ। उहाँले पाल्पा अस्पताल र तानसेन नगरपालिकाबाट एकै समयमा हाजिर गरी तलब बुझ्ने गर्नुभएको हो। विगत पाँच वर्षदेखि अस्पतालमा कार्यरत कार्की गत वर्षको फागुनदेखि तानसेन नगरपालिकाको स्वास्थ्य शाखामा पनि कार्यरत रहेको नगरपालिकाका सूचना अधिकारी भरतप्रसाद आचार्यले बताउनुभयो।
उत्पादकत्व वृद्धिका लागि सहयोग
एसियाली विकास बैङ्कले किसानको जीविकोपार्जनका लागि करिब आठ अर्ब ८४ करोड रुपियाँ (सात करोड अमेरिकी डलर) ऋण सहयोग स्वीकृत गरेको छ । यसमा छ करोड डलर सहुलियतपूर्ण ऋण सहायता र बाँकी एक करोड डलर एसिया विकास कोषबाट अनुदान सहायता रहेको बैङ्कले जनाएको छ । उक्त सहयोग रकमले प्रदेश बागमती, गण्डकी, कर्णाली र सुदूरपश्चिमका पहाडी जिल्लामा सम्भावित खाद्य असुरक्षाको जखिम कम गर्न तथा फलफूलको उत्पादन र उत्पादकत्व वृद्धि गर्न योगदान गर्ने सो बैङ्कले जनाएको छ ।
धितो पास भनी राजीनामा पास गरेपछि गुरुङ छ वर्षदेखि बिचल्ली
मोरङको कानेपोखरी –५ की ६० वर्षीया पल्पना गुरुङ ६ वर्ष देखि आफूलाई ठगी गरी जग्गा राजीनामा पास गरी लिएका धरान १६ का भूपेन्द्र लिम्बूको खोजीमा हुनुहुन्छ ।
ऊर्जा सन्तुलनमा सौर्य ऊर्जा महत्त्वपूर्ण
नेपालको हरित ऊर्जा आपूर्तिलाई सन्तुलित गराउन सौर्य ऊर्जाको विकासलाई अझै तीव्रता दिनुपर्ने आवश्यकता रहेको सरोकारवालाले औँल्याएका छन् । लगानी बोर्डले आयोजना गरेको दिगो पूर्वाधार लगानी मञ्चमा आयोजित ऊर्जामा लगानीसम्बन्धी सत्रमा जलविद्युत् क्षेत्रसँगै सौर्य ऊर्जालाई थप प्रवद्र्धन गर्नु आवश्यक रहेको औँल्याइएको हो । सो कार्यक्रममा नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङले ग्रिड पुग्न नसकेका स्थानमा सौर्य ऊर्जा अझै विस्तार गर्नुपर्ने बताउनुभयो । खासगरी ठूला जलविद्युत् आयोजना नबनेको पश्चिम नेपालमा ऊर्जा सन्तुलनका लागि सौर्य ऊर्जा आयोजना छिटो बनाउनुपर्ने आवश्यकता रहेको उहाँले बताउनुभयो । उहाँले सौर्य ऊर्जाको विकासकै लागि प्राधिकरणले प्रतिस्पर्धी दरमा ऊर्जा खरिद सम्झौता (पीपीए) गर्ने व्यवस्था गरेको जानकारी दिनुभयो । “विभिन्न स्थानमा करिब ६० मेगावाट क्षमताका सौर्य ऊर्जा आयोजना निर्माणाधीन छन् । यस क्षेत्रमा निजी क्षेत्रले अझै योगदान गर्न सक्ने अवसर छ,” कार्यकारी निर्देशक घिसिङले भन्नुभयो । प्राधिकरणले ऊर्जा सन्तुलनकै लागि हाइड्रोजन उत्पादनको योजनामा पनि काम गरिरहेको बताउनुभयो ।
पोखरामा शाकाहारी महोत्सव हुँदै
पोखरामा आगामी असोज २ देखि ४ गतेसम्म ‘हिमालयन भिगन महोत्सव–२०७९’ हुने भएको छ। यसलाई ‘प्रथम बृहत् तथा विशुद्ध शाकाहारी अन्तर्राष्ट्रिय महोत्सव’ नाम दिइएको छ। वल्र्ड भिगन अर्गनाइजेसन नेपालको आयोजना तथा नेपाल भेजिटेरियन सोसाइटी पोखराको सहआयोजनामा महोत्सव हुने भएको छ।
कतै किट अभाव, कतै उपचारमा समस्या
देशका विभिन्न स्थानमा केही दिनयता डेङ्गु सङ्क्रमण फैलिएको छ। यसले सर्वसाधारणलाई नराम्रोसँग थला पारेको छ। गण्डकी प्रदेशका विभिन्न जिल्लामा पनि डेङ्गुको सङ्क्रमण बढ्दो गतिमा छ। पोखरा समाचारदाताका अनुसार टाउको दुख्ने, एक्कासि ज्वरो आउने, आँखाको पछाडिको भाग दुख्ने, मांसपेशी, हाडजोर्नी दुख्ने लक्षण लिई अस्पताल पुग्ने बिरामी बढ्दो छन्। यस्तो लक्षण देखिनासाथ तुरुन्तै स्वास्थ्य संस्थामा पुग्नुपर्ने स्वास्थ्यकर्मी बताउँछन्। स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालय गण्डकी प्रदेश कार्यालयले जनवरीदेखि नै डेङ्गु सङ्क्रमण देखिएको बताएको छ।
उद्योगको योगदान १५ प्रतिशत पुर्याइने
उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले आगामी एक दशकमा कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा उत्पादनमूलक क्षेत्रको योगदान १५ प्रतिशत पुर्याउने लक्ष्य लिएको छ । सो मन्त्रालयले प्रधानमन्त्री नेपाली उत्पादन तथा उपभोग अभिवृद्धि कार्यक्रममार्फत उत्पादनमूलक क्षेत्रको योगदान १५ प्रतिशत पुर्याउने लक्ष्य राखेको हो । कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा हाल सो क्षेत्रको योगदान ५ दशमलव ९ प्रतिशत रहेको छ । मन्त्रालयले प्रधानमन्त्री नेपाली उत्पादन तथा उपभोग अभिवृद्धि कार्यक्रमको अवधारणापत्र तयार गरेको छ । ‘स्वदेशी उत्पादन र उपभोग वृद्धि : आत्मनिर्भर अर्थतन्त्रको निर्माण र समृद्धि’ सोचसहित चालू आर्थिक वर्षको बजेटमा नेपाली उत्पादन वृद्धि, रोजगारी सिर्जना र निर्यात लक्षित व्यापार अभिवृद्धिसहितको लक्ष्य राखेर सो कार्यक्रम घोषणा गरिएको थियो ।
पुरोहितलाई भ्याइनभ्याइ
सोह्रश्राद्ध गराउने पुरोहितको चरम अभावका कारण आफ्ना पितृलाई पिण्ड दान गर्नेलाई समस्या उत्पन्न भएको छ। सोह्रश्राद्धको समयमा पितृलाई पिण्ड दान गर्नाले मृतात्माको चिरशान्ति मिल्ने विश्वास गरिन्छ। पिण्ड दान गराउने कर्मकाण्डी पण्डितको अभावका कारण पिण्ड दान गर्नेलाई समस्या उत्पन्न भएको हो। पिण्ड दान गराउने पुरोहितको गाउँगाउँमा चरम अभाव तथा उपलब्ध पुरोहितमध्ये नयाँ पुस्ताका कर्मकाण्डी तथा ज्योतिषीले पूजा पाठ, सोह्रश्राद्ध गराउन रुचि नराख्ने, तथा आफ्ना घर परिवारको गुजारा चलाउन गाह्रो हुनेभएको र अन्य पेसामा समेत लागेका कारण पुरोहितको अभाव भएको हो। प्रत्येक वर्ष भदौ महिनाको पूर्णिमाको दिन अगस्तमुनिलाई पानी दिएर त्यसको भोलिपल्ट अर्थात् असोज महिनाको कृष्णपक्ष प्रतिपदा तिथिदेखि आफ्ना पितृको सम्झनाको तिथिमा असोज महिनाको अमावश्यासम्म पितृ तर्पणसँगै पिण्डदान गर्ने गरेको अर्का पण्डित पवन
मुसहर बालबालिका पढाइबाट वञ्चित
सर्लाहीको हरिपुर नगरपालिका–९, पिडारीका श्यामपरी देवीका दुई छोरी र एक छोरा गरी तीन सन्तान छन्। नौ र सात वर्षकी छोरी र पाँच वर्षका छोरामध्ये उहाँका कुनै पनि सन्तान विद्यालय जाँदैनन्। जन्मदर्ता नबन्दा छोराछोरीलाई विद्यालय पठाउन नपाएको श्यामपरीले बताउनुभयो। जन्मदर्ता नभएकै कारण छोराछोरीलाई विद्यालयले भर्ना गर्न नमानेको उहाँको गुनासो छ। “हाम्रो नागरिकता नभएका कारण छोराछोरीको जन्मदर्ता बनेको छैन। जन्मदर्ता नहुँदा यिनीलाई विद्यालयले भर्ना लिएको छैन,” श्यामपरीले भन्नुभयो, “रहर हुँदाहुँदै पनि छोरा छोरीलाई पढाउन पाएका छैनौँ। विद्यालयले भर्ना लिइदिए बनिबुतो गरेर भए पनि पढाउँथ्यौँ।”
महोत्तरीमा तीन हजार भर्ना गरिने
जिल्ला प्रहरी महोत्तरीले प्रदेश तथा प्रतिनिधि सभा निर्वाचनका लागि म्यादी प्रहरी भर्ना लिने प्रक्रिया सुरु गरेको छ। जिल्ला प्रहरीले सार्वजनिक सूचना प्रकाशित गरी आगामी मङ्सिरमा हुने निर्वाचनका लागि करिब तीन हजार म्यादी प्रहरी भर्ना गर्न लागेको हो। प्रहरी उपरीक्षक कृष्णप्रसाद पङ्गेनीले भर्ना प्रक्रियाका लागि सूचना जारी गरेको जानकारी दिनुभयो। “भर्ना हुन चाहनेले भदौ ३० गतेदेखि असोज ६ गतेसम्म आवेदन बुझाइसक्नु पर्नेछ,” उहाँले भन्नुभयो। प्रदेश सभा तथा प्रतिनिधि सभा निर्वाचनका लागि करिब तीन हजार भर्ना गरिने उहाँले जानकारी दिनुभयो। गत स्थानीय तह निर्वाचनका लागि महोत्तरीमा ४९८ महिलासहित दुई हजार ४७४ जना म्यादी प्रहरी भर्ना गरिएको थियो। यो पटकको भर्नामा पनि पुरानै अनुभवीलाई प्राथमिकतामा राखिएको छ।
पर्यटकको रोजाइमा ‘याक चिज’
चौँरीपालनका लागि उपयुक्त स्थान मानिएको पाँचथरको फालेलुङ गाउँपालिकाकामा चौँरीको दूधबाट चिज बनाउन थालिएको हो । स्थानीय किसानकै अगुवाइमा फालेलुङका तीन स्थानमा चिज बनाउन थालिएको हो । फालेलुङमा वर्षौंदेखि चौँरी पालिँदै आए पनि यहाँ उत्पादन भएको चौँरीको दूधबाट घिउ र छुर्पी मात्रै बनाइन्थ्यो । पछिल्लो पटक फालेलुङ–४ को फालौटका सात, चाररातेका सात र घले भन्ज्याङका पाँच गरी १९ जना किसानले १८ लाख रुपियाँको लागतमा तीनवटा डेरी उद्योग सञ्चालन गरेर ‘याक चिज’ उत्पादन गर्न थालेको स्थानीय अगुवा किसान जङ्ग राईले जानकारी दिनुभयो । ती डेरी उद्योगले असार अन्तिम सातादेखि चिज उत्पादन गर्न थालेका हुन् । विदेशी पर्यटकले रुचाउने भएकाले सोलुखुम्बु, काठमाडौँ र पोखराका होटल सञ्चालकले यहाँ उत्पादन भएको याक चिज किनेर लैजाने गरेका छन् ।
अरुण तेस्रो प्रसारण लाइन बन्न ढिलाइ
४०० केभी क्षमताको अरुण तेस्रो जलविद्युत् आयोजनाको प्रसारण लाइन निर्माणमा विवाद भएपछि सङ्खुवासभामा प्रसारण लाइन निर्माण हुन सकेको छैन । प्रसारण लाइन विस्तार हुने सात जिल्लामध्ये छ जिल्लामा मुआब्जा वितरण गरी काम सुरु भइसके पनि सङ्खुवासभामा प्रसारण लाइन निर्माणमा विवादका कारण काम सुरु हुन नसकेको हो । जनगुनासो आएपछि जिल्ला समन्वय समितिले सरोकारवालासँग छलफल आयोजना गरेको थियो । कार्यक्रममा सहभागीले अरुण तेस्रो परियोजनाबारे असन्तुष्टि व्यक्त गरेका थिए ।
