गोरखापत्र अनलाइन
नेपाली दार्शनिक
नेपाली दार्शनिक भनेर चिनिने प्रदिप गिरीको जन्म विक्रम संवत् २००४ असोज १४ गते (सन् १९४७ अक्टोबर १०) सिराहाको लहानमा भएको हो । उहाँको निधन २०७९ साल भदौ ४ गते काठमाडौँमा भयो । उहाँलाई राजनीतिक बौद्धिकता, चातुर्यता र दूरदर्शिताको दृष्टिले विश्वेश्वर प्रसाद कोइरालासँग तुलनीय व्याख्या गरिएको थियो । उहाँलाई एसियाली समाजवादी आन्दोलनका एक प्रखर चिन्तक र भाष्यकारका रूपमा पनि चिनिन्छ । गिरीको पुर्खा र संस्कारमा सङ्क्षिप्त चर्चा गर्दा गोत्रदेखिकै विषय खोज्ने हो भने धेरै लामो हुन जान्छ । तथापि मानिसको स्वभाव, चरि
तनहुँ बस दुर्घटनाः मृतक सबैको शव परीक्षण चितवनमा हुने
पृथ्वीराजमार्गअन्तर्गत तनहुँको आँबुखैरेनी गाउँपालिका(२ ऐनापहरास्थित मर्स्याङ्दी नदीमा शुक्रबार भएको बस दुर्घटनाका मृतकको शव परीक्षण चितवनमा हुने भएको छ ।
मनसुनी वायुको प्रभाव कायमै
हाल देशभर मनसुनी वायुको प्रभाव कायमै छ । जल तथा मौसम विज्ञान विभाग, मौसम पूर्वानुमान महाशाखाका अनुसार मनसुनको न्यून चापीय रेखा पश्चिमतिर सरदर स्थानमा र पूर्वतिर सरदर स्थानको केही उत्तरतर्फ अवस्थित छ ।
विपत् व्यवस्थापनमा हाम्रो क्षमता
विपत् जोखिम न्यूनीकरण, पूर्वतयारीदेखि विपत् प्रतिकार्य हुँदै पुनर्लाभसम्म गरिने कार्य नै विपत् व्यवस्थापन हो । जोखिमको विश्लेषण, मूल्याङ्कन, विपत् रोकथामका लागि गरिने उपाय र जोखिम कम गर्न गरिने काम विपत् जोखिम न्यूनीकरणमा पर्र्छन् । विपत् लगत्तै घटनास्थलमा गरिने खोज उद्धार, सुरक्षित ठाउँमा सार्ने र राहत वितरणसम्बन्धी कार्य विपत् प्रतिकार्य र विपत्पश्चात्को पुनःस्थापना र पुनर्निर्माणसम्बन्धी कार्य विपत् पुनर्लाभ अन्तर्गत पर्छन् । जोखिमयुक्त स्थानमा विपत् पूर्वसूचना प्रणालीको विस्तार तथा जलमापन केन्द्रको स्थापनाका कारण पछिल्लो समय नेपालमा विपत्बाट ज्यान गुमाउनेहरूको सङ्ख्या घटेको छ तर विपत्बाट हुने भौतिक सम्पत्तिको क्षतिलाई भने कम गर्न सकिएको छैन । बाढीपूर्वको चेतावनी प्रणालीको प्रभावकारी कार्यान्वयनका कारण
गौराको गौरव
‘गौरा’ शब्द संस्कृत साहित्यको ‘गौरी’ शब्दबाट अपभ्रंश हुँदै उत्पन्न भएको हो । हिन्दु धार्मिक ग्रन्थमा माता पार्वतीको सुन्दर स्वरूपको रूपमा गौरीको वर्णन गरेको पाइन्छ । यस पर्वमा विशेष गरेर माता पार्वतीले भगवान् शिवलाई पति पाउन गरेको ध्यान, तपस्यालगायत स्थानीय मौलिकतामा आधारित शिव शक्तिको मिलनको कथा गौरा गीतमा वर्णन गरिएको छ । सतीदेवीले यज्ञकुण्डमा आत्मदाह गरेपछि भगवान् शिवले भावविह्वल भई सतीदेवीको शवलाई बोकेर संसारको भ्रमण गर्ने क्रममा सतीदेवीका अङ्ग पतन भएको ठाउँमा शक्तिपीठ र भगवान् शिवले विश्राम गरेको ठाउँमा शिवालय उत्पन्न भएको देखिन्छ । गौरा गीतले उनै सतीदेवीले हिमालय पर्वतको घरमा मैना देवीको गर्भवाट माता पार्वतीको रूपमा जन्म लिएको र मैनादेवीको गर्भबाट जन्मे
फेडोल उत्कृष्ट पुस्तक घोषणा
फेमकुमारी डोरनाथ ढुङ्गेल साहित्य प्रतिष्ठानले उत्कृष्ट तीन पुस्तक घोषणा गरेको छ । २०८० सालभरि प्रकाशित कृतिमध्येबाट सो छनोट गरिएको जनाइएको छ । प्रतिष्ठानका अध्यक्ष राममणि ढुङ्गेलद्वारा शुक्रबार जारी विज्ञप्ति अनुसार भक्तपुरका अभय श्रेष्ठको कविता सङ्ग्रह ‘लहना र तीर’, मकवानपुरका शिवप्रसाद ढकालको जीवनी गाथा ‘भक्तगाथा’ र ताप्लेजुङका खेमराज निरौलाको महाकाव्य ‘क्रान्तिदूत’ उत्कृष्ट तीनमा छनोट गरिएका हुन् । भदौ १५ गते भक्तपुरमा आयोजना हुने कार्यक्रममा पुस्तकका लेखकलाई फेडोल उत्कृष्ट सिर्जना सम्मान–२०८१ प्रदान गरिने जनाइएको छ ।
रामेछापका गाउँ गाउँमा लाखे नचाइँदै
रामेछापका मन्थली, चिसापानी, साँघुटारलगायत नेवार बस्तीमा लाखे नचाइएको छ । मन्थलीका नेवार समुदायले नागपञ्चमीका दिनदेखि कृष्णाष्टमीको भोलिपल्टसम्म हरेक साँझ लाखेनाच निकाल्ने गरेका छन् । ढोल र झ्याम्टाको आवाजको तालसँगै हरेक साँझ लाखेनाचले मन्थली बजारवासीलाई आकर्षित गरिरहेको छ । हरेक साँझ झ्याली र बाजाको तालमा दुई वटा लाखे मन्थली बजारमा नचाइन्छ ।
हलमा ‘सतीदेवी’ र ‘नमेटिने घाउ’
चलचित्र ‘सतीदेवी’ र ‘नमेटिने घाउ’ शुक्रबारदेखि प्रदर्शनमा आएका छन् । लक्ष्मण सुवेदी निर्देशित ‘सतीदेवी’ महिलाको कथामा आधारित चलचित्र हो । छोराको चाहना राख्ने पितृसत्तात्मक सोचविरुद्ध सङ्घर्ष गर्ने महिलाको कथामा चलचित्र निर्माण गरिएको छ । चलचित्रमा मलिकाले लमजुङकी एक ग्रामीण युवती सतीदेवी अधिकारी नामक चरित्र निर्वाह गर्नुभएको छ । छोरीको कथामा निर्माण भएको चलचित्रमा बाबु र छोरीबिचको स्नेही सम्बन्ध र समाजको पितृसत्तात्मक सोचविरुद्धको सङ्घर्षको कथा छ । निर्देशक लक्ष्मण सुवेदीले ‘सतीदेवी’ महिलाको एउटा क्रान्तिकारी कथा भएको बताउनुभयो ।
९८.५ प्रतिशत रोपाइँ सम्पन्न
कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयले यो वर्ष १३ लाख ७८ हजार ६११ हेक्टर क्षेत्रफलमा अर्थात् ९८.५ प्रतिशत रोपाइँ भएको जनाएको छ । गत वर्षभन्दा चार प्रतिशत बढी रोपाइँ भएको कृषि मन्त्रालयले जनाएको छ । गत वर्ष भदौ ७ गतेसम्म ९४.६ प्रतिशत रोपाइँ भएको थियो । सात वटा प्रदेशमध्ये सुदूरपश्चिम प्रदेशमा शतप्रतिशत रोपाइँ भएको छ । कोशी प्रदेशमा ९९.६ प्रतिशत रोपाइँ भएको छ भने बागमती प्रदेश र कर्णाली प्रदेशमा ९९.२ प्रतिशत रोपाइँ सम्पन्न भएको छ । त्यस्तै लुम्बिनी प्रदेशमा ९८.३ र गण्डकी प्रदेशमा ९७.८ प्रतिशत रोपाइँ भएको कृषि मन्त्रालयका प्रवक्ता एवं सहसचिव डा. हरिबहादुर केसीले जानकारी गराउनुभयो । सबैभन्दा बढी धान खेती हुने मधेश प्रदेशमा सबैभन्दा कम रोपाइँ भएको छ ।
सामाजिक सञ्जाल नियमन गर्ने कानुन बन्ने
सञ्चार तथा सूचना प्रविधिमन्त्री पृथ्वीसुब्बा गुरुङले सामाजिक सञ्जालहरूको सञ्चालन, प्रयोग र नियमन गर्ने कानुन तयार भइरहेको बताउनुभएको छ । उहाँले डिजिटल अर्थतन्त्रले देशको कुल गार्हस्थ उत्पादन (जिडिपी) मा ३ प्रतिशत योगदान गर्ने गरी सरकारले काम गरिरहेको जानकारी दिनुभयो । अब चाँडै अर्थ मन्त्रालय र कानुन, न्याय तथा संसदीय मामिला मन्त्रालयको सहमति लिएर संसद्मा पेस गरिने बताउँदै उहाँले यसै वर्ष कानुन निर्माणसम्बन्धी काम पूरा हुने स्पष्ट पार्नुभयो । मन्त्री गुरुङले शक्रबार राजधानीमा गुरुङ सम्पदा पदमार्गको शुभारम्भ तथा नक्सा सार्वजनिक गर्दै सो जानकारी दिनुभएको हो । उहाँले यस पदमार्गको शुभारम्भले मुलुकको पर्यटन विकासमा मद्दत पुग्ने विश्वास व्यक्त गर्नुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “मुलुकको हितका लागि समर्पित भएर ‘गुड फेथ’ का साथ काम गर्ने प्रयत्न गरिरहेका छौँ । यस कार्यमा सञ्चारकर्मीलगायत सबैको साथ समर्थन चाहिन्छ ।”
जाइकाको प्रमुख प्रतिनिधिमा मात्सुजाकी
नेपालको प्रमुख अन्तर्राष्ट्रिय विकास साझेदार जाइका नेपालको नयाँ प्रमुख प्रतिनिधिका रूपमा मात्सुजाकी मिजुकी आउनुभएको छ । काठमाडौँमा शुक्रबार आयोजित एक समारोहबिच उहाँलाई नेपालमा स्वागत गरिएको छ । स्वागतलगत्तै उहाँले नेपालसँग आफ्नो पुरानो निकटता रहेको बताउनुभयो । जाइका नेपालको प्रमुख प्रतिनिधिका रूपमा नेपाल सरकार र नेपाली जनतालाई सहयोग गर्न आतुर रहेको उहाँले प्रस्ट पार्नुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “नेपालमा रहँदा यहाँको विकास र समृद्धिलाई बढावा दिने जाइकाको उद्देश्य अनुसार विकासको लक्ष्य हासिल गर्न नेपाली जनता र सरकारलाई सहयोग गर्न प्रतिबद्ध रहने छु ।” यस वर्ष जापानको विकास सहायता विस्तारको ६० औँ वर्षगाँठ मनाइँदै छ । थप विकास प्रयासलाई निरन्तरता दिँदै कोसेढुङ्गामा परिणत गर्ने विश्वास पनि उहाँले सो क्रममा व्यक्त गर्नुभयो । फिलिपिन्स, अफ्रिकालगायतका देशको विकास तथा जापानको विभिन्न मन्त्रालयमा समेत लामो अनुभव रहेको उहाँले आफ्नो अनुभवलाई नेपालमा उपयोग गर्दै दुई देशको सम्बन्धलाई उचाइमा पु¥याउन सघाउने प्रस्ट्याउनुभयो ।
काठमाडौंमा तीन दिने तीज मेला सुरु
हरितालिका तीजको अवसर पारेर महिला श्रृजनशील केन्द्रले आयोजना गरिएको ‘२१औं डाबर गुलावरी तीज फेस्टिबल–श्रृजनशील उद्यमी मेला २०८१’ शुक्रबारबाट सुरु भएको छ ।
मोदीको भ्रमण ‘ऐतिहासिक र प्रतीकात्मक’ : युक्रेनी राष्ट्रपति जेलेन्स्की
भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी शुक्रबार युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्कीसँग वार्ता गर्न किभ आइपुग्नु भएको छ । रुस र युक्रेनबीच युद्ध जारी रहँदा भारतको प्रधानमन्त्रीको यो भ्रमण भएको हो ।
आँबुखैरेनी दुर्घटनाले स्तब्ध बनाएको छ : नेपाली काँग्रेस
नेपाली काँग्रेसले तनहुँको आँबुखैरेनीमा भएको बस दुर्घटनाले स्तब्ध बनाएको बताएको छ । घटानाप्रति काँग्रेस कार्यसमिति बैठकले गहिरो दुःख व्यक्त गर्दै घाइतेको उपचारको प्रबन्ध मिलाउन सरकारसँग् माग गरेको छ ।
तानाशाही प्रवृत्ति देखिएपछि नयाँ दल गठन भयो : महासचिव राई
जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) का महासचिव तथा पूर्वमन्त्री मोहम्मद इस्तियाक राईले उपेन्द्र यादवको तानाशाही र मनपरी सहन नसकेर आफूहरुले विद्रोह गरेर नयाँ पार्टी गठन गरेको बताउनुभएको छ।
