काफल पाक्यो
नेपालको मध्य, उच्च पहाडी र हिमाली क्षेत्रका साथै समुद्री सतहबाट १५ सय मिटरदेखि चार हजार मिटर उचाइसम्म काफल पाइन्छ। काफललाई ठाउँ अनुसार नेपालीमा कोबुसी, कायफल, काफल भन्ने गरिन्छ भने हिन्दीमा काफल कायफर, कायफल तथा अङ्ग्रेजीमा काफलाई बेबेरी भनिन्छ। काफलको वैज्ञानिक नाम भने मार्सिका एस्कुलेन्टा हो। काफल एक लोकप्रिय प्राकृतिक जङ्गली पहाडी फल हो। यसको स्वाद मीठो हुन्छ। गर्मी मौसममा पहाडका वन पाखा जताततै काफल पाकेको हुन्छ। चैतदेखि जेठ महिनासम्म काफल पाक्छ।
कृषि तथा पशु अनुसन्धान केन्द्र स्थापना
ताप्लेजुङको फक्ताङलुङ गाउँपालिकाले कृषि तथा पशु अनुसन्धान केन्द्र स्थापना गरेको छ । अनुसन्धान केन्द्रको संरचना निर्माण तथा आवश्यक जनशक्तिको व्यवस्था गर्नका लागि गाउँपालिकाले आगामी आर्थिक वर्षका लागि रु ६५ लाख ५० हजार विनियोजन गरेको छ ।
लिचीका लागि प्रख्यात थोर्गा
उखु, गुड र खुदोका लागि प्रसिद्ध गुल्मीको थोर्गा च्युरेक अहिले लिचीका लागि प्रख्यात छ । जिल्लाको रुरु क्षेत्र गाउँपालिका –१ मा अवस्थित यस स्थान कृषि उपजका लागि नमुना गाउँ नै बनेको छ ।
कफी खेतीमा कृषकको आकर्षण बढ्दो
गबारो कीराका कारण विस्थापित अर्घाखाँचीका कफी कृषक फेरि व्यावसायतर्फ आकर्षित भएका छन् । गत दुई वर्षदेखि व्यावसायिक उत्पादन छाडेका कृषक फेरि समुह बनाएर उत्पादनमा जोडिएका छन् ।
बाँकेमा २५ प्रतिशत मात्र रोपाइँ
बाँकेमा हालसम्म २५ प्रतिशत मात्रै रोपाइँ भएको छ ।
दुग्ध उत्पादक किसानलाई नगद अनुदान
नवलपुरको कावासोती नगरपालिकाले दुग्ध उत्पादक किसानलाई नगद अनुदान वितरण गरेको छ । नगरपालिकाभित्रका दुग्ध किसानहरूलाई २६ लाख २० हजार ८ सय ३ रुपियाँ अनुदान वितरण गरेको हो ।
महिलाको नेतृत्वमा सिँचाई योजनादेखि मोटरबाटो निर्माण
म्याग्दीको मङ्गला गाउँपालिका–३, बरंजा स्थित एक सिँचाई योजना महिलाको नेतृत्वमा निर्धारित समय अगावै निर्माण सम्पन्न भएको छ । रेखा घिमिरे अध्यक्ष रहनुभएको उपभोक्ता समितिले झ्याप्रे खोला–दह–साँझे सिँचाई योजना समयमै निर्माण सम्पन्न गरेको हो ।
कृषकलाई हाते ट्याक्टर
भोजपुरको पौवादुङमा गाउँपालिका–१ श्यामशिलाका कृषकलाई हाते ट्याक्टर हस्तान्तरण गरिएको छ ।
आलुको मूल्य घट्दा किसान मर्कामा
हिमाली जिल्ला हुम्लामा आलुको मूल्य दैनिक घट्दै गएपछि किसान मर्कामा पर्दै आएका छन् । उत्पादन बढी हुनु र बजार सानो भएपछि मूल्य घट्दै जाँदा किसानले आफ्नो लागतभन्दा कम मूल्यमा बिक्री गर्नु परेको हो ।
प्युठानमा ९० प्रतिशत रोपाइँ सकियो
प्युठानमा ९० प्रतिशत रोपाइँ सकिएको छ । जिल्लामा रहेका धान खेती हुने खेतहरुमध्ये ९० प्रतिशत क्षेत्रफलमा रोपाइँ सकिएको एकीकृत कृषि तथा पशुपन्छी विकास कार्यालय प्युठानले जनाएको छ ।
-(1)-original-thumb.jpg)
स्थानीय आलुकाे ब्राण्डिङ गर्दै मालिका गाउँपालिका
मालिका गाउँपालिकाले प्याकेजिङ र ब्राण्डिङ गर्ने भएको छ । यस क्षेत्रलाई आलु पकेट क्षेत्र घोषणा गरी विभिन्न किसिमका कार्यक्रमसमेत अगाडी बढाएको हो ।
दोलखामा करिब ४३ प्रतिशत रोपाइँ सकियो
दोलखामा यो वर्ष अहिलेसम्म ४२ दशमलव ८ प्रतिशत भूभागमा धान रोपाइँ सकिएको छ । वर्षा ढिलो भएका कारण जिल्लाका विभिन्न स्थानमा हालसम्म ४२ दशमलब ८ प्रतिशत भु–भागमा मात्र धान रोपाईँ सकिएको कृषि ज्ञान केन्द्र रामेछापको सम्पर्क कार्यालय दोलखाका कृषि विकास अधिकृत नन्दराज ओलीले जानकारी दिनुभयो ।
मुस्ताङमा स्याउको दाना कम लाग्दा उत्पादन घट्ने
मुस्ताङको मुख्य बालीमध्येको एक स्याउको उत्पादन यस वर्ष निकै गिरावट आउने देखिएको छ । स्याउको बोटमा कम फल लागेपछि उत्पादनमा कमी आउने भन्दै किसानहरू चिन्तित बनेका छन् ।
सरकारी अनुदान मल बिक्री गर्नेलाई दुई लाख जरिवाना
सरकारले किसानलाई अनुदानमा दिएको रासायनिक मल सहकारीले निजी पसललाई बिक्रीका लागि दिएको खुलेको छ । इलामस्थित कृषि सामग्री कम्पनी लिमिटेडले इलाम नगरपालिका –१, साखेजुङका किसानलाई सहुलियत दरमा उपलब्ध गराउन स्थानीय सूर्यज्योति कृषि सहकारीलाई दिएको ३४ बोरा युरिया र १८ बोरा डिएपी मल बिक्री गरेको पाइएपछि जरिवाना गरिएको छ ।
किसानलाई ५० प्रतिशत अनुदानमा कृषियन्त्र
बाँकेको बैजनाथ गाउँपालिकाले उत्पादन बृद्धिसँगै व्यावसायिक कृषिमा प्रोत्साहन गर्ने उद्देश्यले पालिकाभित्रका किसानलाई ५० प्रतिशत अनुदानमा कृषियन्त्र वितरण गरेको छ ।
गुल्मीमा नौ प्रतिशत धान रोपाइँ
गुल्मीमा हालसम्म नौ प्रतिशत धान रोपाइँ भएको छ । मनसुनी कम वर्षा भएको कारण गत वर्ष भन्दा यो पटक रोपाइँ प्रतिशत घटेको कृषि ज्ञान केन्द्र गुल्मीका प्रमुख नवराज भण्डारीले जानकारी दिनुभयो ।
चार सय ८८ रोपनी बाँझो जग्गामा चक्लाबन्दी खेती
गुल्मीमा चार सय ८८ रोपनी बाँझो जग्गामा चक्लाबन्दी खेती सुरु गरिएको छ ।
मलको अभाव नहुने सरकारको दाबी
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ ले धानको सिजनमा मलको अभाव नहुने बताउनुभएको छ । प्रधानमन्त्री प्रचण्ड मात्र होइन, कृषि तथा पशुपन्छी विकासमन्त्री डा. वेदुराम भुसालले पनि यसपालिको धानको सिजनमा मलको अभाव नहुने दाबी गर्नुभएको छ । असार १३ गते प्रतिनिधि सभालाई सम्बोधन गर्दै प्रधानमन्त्री प्रचण्डले भन्नुभएको थियो, “पछिल्ला निकै वर्षदेखि किसानले कहिल्यै समयमा मल पाएनन् । मैले विश्वासको मत लिँदै गर्दा सम्मानित संसद्मा प्रतिबद्धता जनाएको थिएँ, अब मलको हाहाकार हुन दिने छैन ।”
-original-thumb.jpg)
मनसुन आउन ढिलाइ हुँदा रोपाइँ थोरै
यसवर्ष मनसुन आउनमा ढिलाइ हुँदा कृषकको रोपाइँ प्रभावित भएको छ । रुपन्देहीमा मध्यअसार सकिँदासम्म जम्मा सात प्रतिशत मात्र रोपाइ भएको बताइएको छ ।
असारे गीत एक जीवन्त साहित्य
नेपाली लोकगीत लोकसाहित्यको निकै पुरानो र लोकप्रिय विधा हो । साँच्चै भनुँ भने यो लोकजीवनको हरेक क्षणमा उपस्थित भइरहेको हुन्छ । जन्मनासाथै शिशुलाई झोलुङ्गोमा झुलाउँदादेखि नै मान्छेको साइनो लोकगीतसँग सुरु हुन्छ । ‘‘हो हो नानी हो हो... आइज चरी काटूँ कान्
बजारमा जुम्ली स्याउको माग, जिल्लामा खेती विस्तार
बजारमा जुम्ली स्याउको माग बढेसँगै जिल्लामा स्याउ खेती विस्तार भइरहेको छ। जिल्ला कृषि विकास कार्यालयले २०६४ सालमा ‘एक घर एक स्याउ बगैँचा’ अवधारणा ल्याएपछि जिल्लाका प्रायः सबै घरमा स्याउ बगैँचा र स्याउ रोप्ने कार्य अघि बढेको थियो। प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाले स्याउको उत्पादन बढाउने, विज्ञता प्रदान गर्नेदेखि अनुदान दिने कार्यनीतिले स्याउ खेती विस्तार हुँदै गएको हो। आर्थिक वर्ष २०७३/७४ सालदेखि प्रधानमन्त्री
किसानलाई चटारो कलाकारलाई रमाइलो
नेपाली समाजमा कामको अधिक चटारो परेमा एउटा उखान भन्ने गरिन्छ ‘आफूलाई असार १५ जस्तो भएको छ।’ हो, कृषि प्रधान देशमा असार १५ भनेको निकै चटारोको दिन हो। असारमा रोपेको मानोले नै मङ्सिरमा मुरी भित्रिने हो। त्यसैले यो दिन किसानका लागि उत्तिकै महत्वपूर्ण दिन मानिन्छ। असार १५ सम्म पनि रोपाइँ गर्न नपाए वा नसकेमा उनीहरू ठुलो बेचैनीमा पर्छन्। पानीको भेल छोपेर रोपाइँ गर्न नसके किसानको भकारी भरिँदैन। यतिबेलासम्म सुबिस्ताले रोपाइँ सके भने दही चिउरा जस्ता मिठा परिकार खाएर उत्सव मनाउने गर्छन्।
खाद्य सुरक्षा तथा सम्प्रभुताका लागि धान महत्त्वपूर्ण
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ ले नेपालको संविधान २०७२ ले खाद्यसम्बन्धी हकलाई मौलिक हकका रूपमा व्यवस्था गरेको र त्यसलाई कार्यान्वयनका लागि खाद्य अधिकार तथा खाद्य सम्प्रभुतासम्बन्धी ऐन, २०७५ समेत जारी भएको बताउनुभएको छ। २० औँ राष्ट्रिय धान दिवस तथा रोपाइँ महोत्सवको उपलक्ष्यमा शुक्रबार शुभकामना दिँदै उहाँले देशमा खाद्य सुरक्षा तथा खाद्य सम्प्रभुता कायम गर्नमा धानको प्रमुख भूमिका रहेको उल्लेख गर्नुभयो। उहाँले राष्ट्रियस्तरमा धानको उत्पादन बढाउन सरकारले सिँचाइ सुविधाको विस्तार, रासायनिक मल तथा बिउमा अनुदान, प्रविधि विस्तार, अनुसन्धान र विकास तथा न्यूनतम समर्थन मूल्यको कार्यान्वयनजस्ता कार्यव्रmमलाई कार्यान्वयनमा ल्याएको पनि धारणा राख्नुभयो। विभिन्न प्रयासले धान उत्पादन वृद्धि भए पनि बढ्दो माग पूर्ति गर्नका लागि आन्तरिक उत्पादन अपर्याप्त भएकाले धान चामल आयात बर्सेनि बढ्दै गएको उहाँले बताउनुभयो।
दाङमा ८ प्रतिशत रोपाइँ सम्पन्न
दाङ जिल्लामा हालसम्म करिब ८ प्रतिशत धान रोपाइँ भएको छ ।
थोर्गाका कृषक व्यावसायिक लिची उत्पादनमा
गुल्मीको रुरुक्षेत्र गाउँपालिका–३ अन्तर्गत थोर्गा च्युरेकको लिची गाउँका किसान व्यावसायिक लिची उत्पादनमा लागेका छन् । यस क्षेत्रमा प्रमुख नगदे फलफूल बालीको रुपमा लिची मानिन्छ ।
