सरोज ढुङ्गेल
बढ्दो चिकित्सक पलायन : नीतिगत सुधारको योजनामा सरकार
नेपालमा चिकित्सा पेसामा आकर्षण हुन छाडेको छ । न्यून तलब सुविधा, असुरक्षा, पढेको शुल्क उठ्न कठिन, रोजगार पाउन मुस्किल जस्ता समस्याले गर्दा चिकित्सा पेसामा आकर्षण हुन छाडेको हो ।
स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रम : स्रोतको असन्तुलनले धराशायी हुने जोखिम
स्वास्थ्य सेवालाई प्रभावकारी, मितव्ययी, जनमैत्री र सबै नागरिकमा पहुँच विस्तार गर्ने उद्देश्यसाथ प्रारम्भ गरिएको स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रम थला पर्ने स्थितिमा पुगेको छ । स्वास्थ्य बिमा बोर्डमा दक्ष जनशक्तिको अभाव, प्रविधिको अनुपलब्धता र आर्थिक पक्ष कमजोर हुँदा नागरिकमैत्री र जनजीवनसँग जोडिएको महत्वपूर्ण स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रम एक दशकपछि सङ्कटपूर्ण अवस्थामा पुगेको हो ।
सुकुटेमा रिसोर्टहरूद्वारा सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमण
सिन्धुपाल्चोक सुकुटेस्थित भोटेकोशी आसपासका रिसोर्टले सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमण गरेको पाइएको छ । अधिकांश रिसोर्टले थोरै जग्गा किनेर भोटेकोशीछेउको सार्वजनिक जग्गा प्रयोग गर्दै आइरहेको पाइएको हो ।
महिनामै तिस जनाको मिर्गौला प्रत्यारोपण
सहिद धर्मभक्त राष्ट्रिय प्रत्यारोपण केन्द्रले एक महिनामा ३० जनाको मिर्गौला प्रत्यारोपण गरेको छ । गत असार महिनामा मात्र केन्द्रले ३० जनाको मिर्गौला प्रत्यारोपण गरेको हो । केन्द्रका कार्यकारी निर्देशक डा. पुकारचन्द्र श्रेष्ठले प्रत्यारोपण केन्द्रले इतिहास रच्न सफल भएको भन्दै आर्थिक वर्ष २०८१/८२ मा केन्द्रले १८६ जनाको मिर्गौला र आठ जनाको कलेजो प्रत्यारोपण सफलतासाथ सम्पन्न गरेको बताउनुभयो ।
निःशुल्क उपचारका लागि खोलिएको अस्पताल
नेपालको सबैभन्दा पुरानो वीर अस्पताल १३६ वर्ष पुगेको छ । १९४६ साउन १२ गतेका दिन १५ शय्याबाट सेवा प्रारम्भ गरेको नेपालकै जेठो र गौरवशाली इतिहास बोकेको यो अस्पतालले आधारभूतदेखि विशेषज्ञ तथा अति विशिष्टीकृत सेवा प्रदान गर्दै आइरहेको छ ।
जटिल परीक्षण अब राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालामै
विक्रम संवत् २०७६ माघमा कोभिड–१९ (कोरोना) सङ्क्रमण सुरु हुँदा हङकङमा नमुना पठाएर कोभिड परीक्षण गर्नु परेको नेपालमा अहिले कोभिड मात्र होइन, जटिल किसिमका क्यान्सर रोग परीक्षणसमेत सहजै हुने गरेको छ ।
आइभिएफ केन्द्रमा विकृति, कार्यविधि बनाउँदै स्वास्थ्य मन्त्रालय
निःसन्तान दम्पतीका लागि आइभिएफ वरदान साबित भए पनि पछिल्लो समय विकृति बढ्दै गएको छ । नेपालमा आइभिएफसम्बन्धी खास कानुन नहुँदा विकृति बढ्दै गएको हो ।
उठ्न सक्छ वार्षिक चालिस अर्ब
मकवानपुरका गोपाल शर्मा निरन्तर मधुमेह (सुगर) को औषधी सेवन गर्नुहुन्छ । यसबाहेक उहाँले कोलेस्ट्रोलको औषधी सेवन गरिरहनुभएको छ । सुगर मात्र होइन, उहाँलाई प्रोस्टेट रोग पनि छ । यी औषधी सेवन गर्नका लागि तीन हजार रुपियाँ मासिक लाग्ने गर्दथ्यो । शर्माले स्वास्थ्य बिमा गराउँदा उहाँले सेवन गर्ने औषधी निःशुल्क रूपमा पाइरहनुभएको छ । शर्माले यसअघि वीर अस्पतालमा प्रोस्टेटको शल्यक्रिया गर्दा पनि निःशुल्क भएको थियो ।
चिकित्सक आन्दोलनले बिरामीलाई सास्ती
चिकित्सकहरूले गरेको आन्दोलनका कारण बिरामी उपचार पाउनबाट वञ्चित भएका छन् । उपभोक्ता अदालतले गरेको फैसलाविरुद्ध चिकित्सकहरू चरणबद्ध आन्दोलनमा उत्रिँदा बिरामीलाई भने सकस भएको छ । सोमबार चिकित्सक सङ्घको आह्वानमा देशभरका सरकारी तथा निजी अस्पतालमा आकस्मिकबाहेकका स्वास्थ्य सेवा ठप्प भएका छन् ।
‘ग्लोबल फन्ड’ सहयोग कटौती
नेपालको सन् २०३५ सम्ममा क्षयरोग महामारी अन्त्य गर्ने घोषणामा चुनौती थपिएको छ । ग्लोबल फन्डबाट आउने बजेट कटौती हुँदा क्षयरोग प्रभावित ४२ जिल्लामा भइरहेको कार्यक्रम प्रभावित हुने देखिएको छ ।
चिकित्सक पलायन हुने जोखिम
बिरामीको उपचारमा लापरबाही गरेको ठहर गर्दै पछिल्ला केही दिनयता उपभोक्ता अदालतले चिकित्सक तथा अस्पतालहरूलाई क्षतिपूर्ति भराउन दिएको आदेशले चिकित्सा क्षेत्र त्रसित बन्न पुगेको छ । चिकित्सकहरूले चिकित्सक भगवान् नभई चिकित्सा विज्ञान अध्ययन गरेका बिरामीको परीक्षण गर्ने पेसाकर्मी मात्र भएकाले क्षतिपूर्ति माग गर्ने हो भने आफ्नोमा उपचार गराउन नआउन सामाजिक सञ्जालमार्फत सन्देश दिएका छन् ।
‘उपचार गन्तव्य’ तर्फ नेपाल
केही वर्षअघिसम्म नेपालीहरू जटिल स्वास्थ्य समस्यामा मात्र होइन, सामान्य उपचारका लागि पनि विदेश जाने गर्दथे तर अहिले कैयौँ रोगको उपचारका लागि विदेशबाट बिरामी नेपाल आउन थालेका छन् । पछिल्ला १० वर्षमा नेपालको स्वास्थ्य क्षेत्रले फड्को मारेको छ । स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित ऐन, नियम बनेका छन् । ती ऐन, नियमावलीलाई पूर्ण कार्यान्वयन र थप केही स्रोत व्यवस्थापन गर्न सके नेपालले स्वास्थ्य क्षेत्रमा अकल्पनीय प्रगति हासिल गर्न सक्ने सरोकारवालाको दाबी छ ।
बढ्यो डेङ्गु सङ्क्रमण
बढ्दो गर्मीसँगै डेङ्गु सङ्क्रमण बढ्न थालेको छ । स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालय, इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका अनुसार यो वर्ष मङ्गलबारसम्म एक हजार २८१ जनामा डेङ्गु सङ्क्रमण पुष्टि भएको छ ।
नेपालमै लिङ्ग परिवर्तन सफल
नेपालमा पुरुषबाट महिला बन्न या महिलाबाट पुरुष बन्न सहज छ ? विदेशमा कतिपय ‘सेलिब्रेटी’ ले पनि लिङ्ग परिवर्तन गरी चर्चामा आएका घटना बेलाबखत देखिने गरेका छन् । अब नेपालमा पनि पहिलो पटक ट्रान्सजेन्डर (जन्मदा यौनाङ्गका आधारमा इङ्गित गरिएको लिङ्गसँग मेल नखाने लैङ्गिक पहिचान भएका व्यक्ति) को शल्यक्रियामार्फत लिङ्ग परिवर्तन गरेर महिला बनाइएको छ ।
कोरोना सङ्क्रमण बढ्यो
भारतमा कोरोना (कोभिड–१९) सङ्क्रमण बढ्न थालेपछि नेपालमा सतर्कता अपनाउन थालिएको छ । इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका अनुसार नेपालमा गत छ महिनादेखि हालसम्म एक सय जनालाई कोरोना सङ्क्रमण पुष्टि भइसकेको छ ।
