गोरखापत्र समाचारदाता काठमाडौँ,वैशाख १ गते । फलामे डन्डी उद्योगीहरूले सरकार निर्देशनअनुसार विवरण बुुझाउन अटेर गरेका छन् । वाणिज्य, आपूर्ति तथा उपभोक्ता संरक्षण विभागले यही चैत ८ गते फलामे डन्डीको मूल्य बढ्नुुको कारणसहितको विवरण पेस गर्न दिएको निर्देशन दिए पनि त्यसको पालना हुन नसकेको हो । विभागका बजार निरीक्षक अधिकृत धनेश्वर पौडेलले विभागको निर्देशन अनुसार दुुई/तीनवटा उद्योगीले बाहेक कसैले पनि मूल्य बढ्नुुको कारणसहितको विवरण बुुझाएका छैनन् ।उहाँका अनुसार नेपाल स्टिल रोलिङ मिल एसोसिएसनले आफ्ना तर्फबाट पठाएको विवरण त्यति चित्तबुुझ्दो नभएपछि विभागले एसोसिएसनमा आबद्ध उद्योगीलाई आआफ्नो उद्योगको मूल्यको विवरण बुुझाउन निर्देशन दिएको हो । उहाँले भन्नुभयो, “अर्को निर्देशन दिएको पनि १५ दिन भयो तर जगदम्बा र हिमाल स्टिल उद्योगबाहेक अन्यको विवरण आएको छैन ।” बजार निरीक्षक अधिकृत पौडेलले अन्तर्राष्ट्रिय मूल्यको बहाना बनाएर मौज्दात सामानको मूल्य बढाउनु कानुनविपरीत भएकाले विभागबाट उद्योगीसँग खरिदका बिलसहितका विवरण माग गरिएको बताउनुभयो । तोकिएको समयसीमाभित्र विवरण नआएमा कानुनअनुसार कारबाहीको प्रक्रिया अगाडि बढ्ने उहाँले बताउनुभयो । उहाँले उद्योगीलाई हतोत्साही गर्नुु सरकारको चाहना नभएको भन्दै एक÷दुुई दिनभित्र यथार्थ विवरण विभागमा पेस गर्न निर्देशन दिएको दिएको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “यस्तै अटेर गरिरहेमा ती उद्योगीलाई वैशाखको पहिलो सातादेखि अनुुगमन कानुनी कारबाही थाल्छौँ ।”नेपालमा फलामे छड वा डन्डी उत्पादन गर्ने उद्योगको सङ्ख्या २१ वटा रहेका छन् । पछिल्लो पटक छड र डन्डीको मूल्य वृद्धिले गर्दा सानादेखि ठूला निर्माणका आयोजना प्रभावित भएको र मौज्दात छडमा समेत उद्योगीले बढी पैसा लिएको भन्दै विभागमा उजुरीका चाङ नै छन् । उद्योगीहरूले आन्तरिकभन्दा पनि बाह्य कारणले गर्दा डन्डीको भाउ बढेको दाबी गर्दै आएका छन् । उद्योगहरूले डन्डी उत्पादनका लागि सबै कच्चा पदार्थ विदेशबाट ल्याउनुपर्ने र त्यस्तो कच्चा पदार्थ पछिल्लो पटक अन्तर्राष्ट्रिय बजारमै महँगो भएको बताउँदै आएका छन् । डन्डीको भाउ अन्तर्राष्ट्रियस्तरमै महँगो भएको विभागको अनुगमनबाट पनि पाइएको तर कति बढ्नुपथ्र्यो र कति बढाइयो भन्ने मात्रै अहिलेको खोजीको जनाएको छ । पछिल्ला दुई/तीन महिनामा डन्डीको भाउ प्रतिकेजीमा ३५ देखि ४० रुपियाँसम्म बढेको छ ।
काँक्रेविहार समाचारदातासुर्खेत, वैशाख १ गते । कर्णाली प्रदेशको राजधानी सुर्खेत वीरेन्द्रनगरमा रहेको प्रदेश सङ्ग्रहालयले कर्णालीको ऐतिहासिक तथा लोक सांस्कृतिक सभ्यताको पहिचान झल्काउँछ । सङ्ग्रहालयमा पृथ्वीनारायण शाहको पालामा प्रचलित मुुद्रादेखि कर्णाली प्रदेशभित्रका ऐतिहासिक सभ्यताको पहिचान झल्काउने वस्तुहरू राखिएका छन् ।पछिल्लो समय सामाजिक सञ्जाल फेसबुक, टिकटकका कारण पातल दरबार, शहीद पार्क, भानुस्मृति पार्क, भाइरल रोडजस्ता क्षेत्रले निकै चर्चा पाए तर कर्णालीको इतिहास र संस्कृतिलाई सङ्गृहीत गरेर राखिएको सङ्ग्रहालय भने पर्यटकको महìवमा पर्न नसकेको हो । यहाँको परम्परागत लोक संस्कृतिको संरक्षण एवं संवद्र्धन गर्ने उद्देश्यले सुर्खेतमा सङ्ग्रहालय स्थापना गरिएको थियो । २०५७ साउन २ गते तत्कालीन सरकारले क्षेत्रीय सङ्ग्रहालयका रूपमा स्थापना गरिएको उक्त सङ्ग्रहालयलाई सङ्घीयतापछि २०७५ असोज ५ गतेदेखि कर्णाली प्रदेश सरकार सामाजिक विकास मन्त्रालयअन्तर्गत ‘प्रदेश संग्रहालय’मा रूपान्तरण गरिएको छ ।प्रदेश सङ्ग्रहालयको अवलोकनबाट यहाँको लोक संस्कृतिको विषयमा अध्ययन अनुसन्धान, शिक्षा प्राप्त र मनोरञ्जन प्राप्त गर्न सकिन्छ । सङ्ग्रहालयमा कर्णाली प्रदेशमा विद्यमान इतिहास संस्कृति र पुरातìवसँग सम्बन्धित वस्तुहरू दुईवटा प्रदर्शनी भवनमा राखिएको छ । जसअनुसार पहिलो कक्षमा इतिहास तथा संस्कृतिसँग सम्बन्धित वस्तु रहेका छन् । यहाँ विभिन्न जातजाति मगर, थारू, राउटे, कुमालको संस्कृति दर्शाउने मोडल अर्थात् डायोरामा, महìवपूर्ण गरगहना, परम्परागत भाँडावर्तन, ऐतिहासिक हातहतियार, नापतौलका एकाइगत सामग्री, विभिन्न मूल्य एवं तिथि क्रमका मुुद्रा राखिएको छ । प्रदर्शनी भवनको दोस्रो कक्षमा काँक्रेविहारबाट प्राप्त पुराताìिवक वस्तुहरू, कलात्मक प्रस्तर मूर्तिहरू, फलामका प्राचीन हुक, माटाका भाँडाका टुक्रा, जुम्लाबाट प्राप्त माटोका चःचहरू रहेका छन् । यसैगरी सोही कक्षमा हिमाली भेगका लामाहरूको संस्कृति झल्काउने वेशभूषा, भाँडावर्तन, कोल (काठको तोरी पेल्ने सामग्री), मदुस, ढिकी, जातो, प्राचीन पानी घडी, थाङ्का, माझी जातिसँग सम्बन्धित सामग्री माछा मार्ने जाल, सुन चाल्न प्रयोग हुने काठका सामग्रीलगायतका वस्तुको अवलोकन गरी अध्ययन अनुसन्धान गर्न सकिन्छ ।कर्णाली प्रदेश सङ्ग्रहालय ‘सङ्ग्रहालय’ मात्र नभई ‘अभिलेखालय’ पनि हो । जसमा कर्णाली प्रदेश सरकारले गरेका निर्णयमध्ये महìवपूर्ण निर्णय अभिलेखीकरण गरी राख्ने योजना छ । अहिलेसम्म कुनै निर्णय राखिसकिएको भने छैन । सङ्गृहीत वस्तुको ग्यालरीसहित त्यहाँ पुस्तकालय पनि बनाइएको छ । जहाँ बसेर विभिन्न विधाका पुस्तक पढ्न सकिन्छ । सङ्ग्रहालयको बाँकी जमिनमा पर्यटकको आकर्षणका लागि अरू संरचना बनाउने काम भइरहेको सङ्ग्रहालयका प्रमुख अर्ज‘नबहादुर शाही बताउनुहुन्छ । सङ्ग्रहालयको आन्तरिक आम्दानी भने अत्यन्तै न्यून भएकाले प्रचारप्रसारसँगै प्रवेश शुल्कमा पनि हेरफेर गर्न कर्णाली प्रदेश सरकारसँग आग्रह गरिएको उहाँले जानकारी दिनुभयो ।सङ्ग्रहालयमा आउने मानिसको सङ्ख्या पनि न्यून रहेको छ । कोभिड सुरु हुनुअघिका वर्षमा भने सङ्ग्रहालयमा वार्षिक करिब १० हजार जना मानिसले अवलोकन गरेको तथ्याङ्क पाइए पनि हाल दैनिक करिब २५ जनाले सङ्ग्रहालय अवलोकन गर्न आउने बताइएको छ ।
रमेश पौडेल पोखरा, वैशाख १ गते । संस्कृति पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्री प्रेमबहादुर आलेले आगामी पाँच महिनाभित्रमा पोखरामा बन्दै गरेको क्षेत्रीय अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनमा आउने दाबी गर्नुभएको छ । पश्चिमाञ्चल होटल सङ्घको आयोजनामा पोखरामा बुधबारदेखि सुरु १७औँ फेवा नव वर्ष महोत्सवको उद्घाटन गर्दै मन्त्री आलेले विमानस्थलको ९३ प्रतशित निर्माण सम्पन्न भइसकेको जानकारी दिनुभयो । विमानस्थलको समस्याका रूपमा रहेको रिट्ठेपानी डाँडो काट्ने काम तीव्र गतिमा अगाडि बढाउन निर्देशन दिएको पनि बताउनुभयो । त्यस्तै पोखराको ल्यान्डफिल्ड साइट नयाँ स्थानमा व्यवस्था गर्न पोखरा महानगरलाई आग्रह गर्नुभयो । मन्त्री आलेले लेकसाइडस्थित रत्नमन्दिर र हिमागृह क्षेत्र वैशाखदेखि नै सर्वसाधरणका लागि खुला गरिने योजना रहेको जानकारी पनि दिनुभयो । यसबाट पर्यटन व्यवसाय थप आकर्षित हुने उहाँको भनाइ छ । कोभिड–१९ ले थला परेको पर्यटन व्यवसाय क्रमशः उठाउनुपर्ने धारणा व्यक्त गर्नुभयो । उहाँले पोखराको पर्यटन बसपार्क औपचारिक रूपमा सञ्चालनमा ल्याउन निर्देशनसमेत दिनुभयो । उहाँले आगामी बजेटमा पोखरालाई पर्यटनको राजधानी घोषणा गर्ने नीति तथा कार्यक्रम ल्याउने प्रतिबद्धता व्यक्त गर्नुभयो । कार्यक्रममा होटल सङ्घ नेपालका उपाध्यक्ष विनायक शाह, गण्डकी प्रदेशका सांसद राजीव पहारी, दीपक कोइराला, पोखरा पर्यटन परिषद्का अध्यक्ष गोपी भट्टराईलगायतले कोभिड–१९ का कारण प्रभावित पर्यटन क्षेत्रको पुनरुत्थानका लागि सरकार विषेश प्याकेज ल्याउनुपर्ने माग गर्नुभयो । नेपाली नयाँ वर्षलाई स्वागत गर्न आयोजित महोत्सव वैशाख १ गते सम्म चल्नेछ । महोत्सवमा नेपाली संस्कृतिको संरक्षण र परम्परागत नेपाली खानाको प्रवद्र्धन गर्ने मुख्य उद्देश्य रहेको वयवसायीले बताएका छन् । पर्यटन, संस्कृति र खानालाई विशेष जोड दिएर महोत्सव सञ्चालन गर्न लागिएको महोत्सव संयोजक एवं आयोजक सङ्घका अध्यक्ष लक्ष्मण सुवेदीले बताउनुभयो ।
सन्तोष सुवेदीपोखरा वैशाख १ गते । स्थानीय निर्वाचनको मिति नजिकिएसँगै पोखरा महानगरपालिकामा पनि नयाँ नेतृत्वका लागि विभिन्न दलहरूबीच लबिङ चलिरहेको छ । मतदाताको सङ्ख्याको हिसाबलाई आधार मान्दा पोखरा महानगपालिकामा मुख्य प्रतिस्पर्धा काँग्रेस र नेकपा एमालेकै हुने ठानिएको छ । अघिल्लो निर्वाचनमा नगरप्रमुखमा निर्वाचित मानबहादुर जिसीले काँग्रेस–माओवादी गठबन्धनका उम्मेदवार काँग्रेसका रामजी कुँवरलाई १३ हजार सात सय दुई मतले पराजित गर्नुभएको थियो । कास्कीमा एमालेबाट निर्वाचित २२ र काँग्रेसका ११ वडाध्यक्षहरू रहेका छन् । काँग्रेस कास्कीका सभापति किशोरदत्त बरालले स्थानीय निर्वाचनका लागि ४६ हजारभन्दा बढी मत आफूहरूको रहेको र अहिले करिब ३९ हजार मतदाता थपिँदा त्यसमा काँग्रेसको सङ्ख्या पनि धेरै रहेको बताउनुभयो ।पोखरा महानगरपालिकामा सत्ता गठबन्धनका तर्फबाट साझा उम्मेदवार उठाउन अहिले उत्तिकै सकस भएको छ । स्थानीय तहको निर्वाचनमा पहिलो पटक नेकपा (एकीकृत समाजवादी)ले सहभागी जनाउँदै छ । पहिलो पटक चुनावमा होमिएको समाजवादीले पोखरा महानगरपालिका आफ्नो पक्षमा हुनुपर्ने दाबी गरेको छ ।कास्की काँग्रेस सभापति बरालले पोखरा महानगरपालिका समाजवादीले पाए कार्यकर्तामा आएको विग्रहका कारण परिणाम उल्टो आउने भएकाले नेतृत्वलाई सजग गराउन आवश्यक रहेको बताउनुभयो । गठबन्धन दलबीच सहकार्य गरेर जाँदा पनि पोखरा महानगरमा काँग्रेसलाई जित्न सहज हुने उहाँले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, ‘‘गठबन्धनका कारणले काँग्रेसले पोखरामा मेयर पद गुमाउनु हुँदैन ।’’पोखरा महानगर मेयरको नेतृत्व कुनै पनि हालतमा काँग्रेसले पाउनुपर्छ भन्दै कास्कीका नेताहरू काठमाडौं पुगेका छन् । डेलिगेसन टिमको नेतृत्व काँग्रेस कास्कीका पूर्वसभापति यज्ञबहादुर थापाले गर्नुभएको छ । एकीकृत समाजवादी पार्टी कास्कीका अध्यक्ष धनराज आचार्यले जिल्लाको गठबन्धन बैठकमा पनि कास्कीमा आफ्ना सङ्गठित सदस्य मात्रै छ हजार र मत सङ्ख्या १७ हजारभन्दा बढी रहेको बताउनुभएको थियो । समाजवादीबाट नगरप्रमुखमा आचार्यको नाम चर्चामा छ । गठबन्धनको नेकपा माओवादीले पनि पोखरा महानगरको मेयर आफूहरूले पाउनुपर्ने दाबी गरेको छ । माओवादीबाट मेयरका दाबेदार विश्वप्रकाश लामिछानेले यसअघि काँग्रेसका मेयर उम्मेदवार रामजी कुँवरलाई समर्थन गरेर उम्मेदवारी फिर्ता लिनुभएको थियो । यसपालि त्यसको पैँचो स्वरूपमा मेयरमा काँग्रेसले समर्थन गर्नुपर्ने लामिछानेले बताउनुभयो । अघिल्लो स्थानीय तहको निर्वाचनमा नगरप्रमुख एमालेका मानबहादुर जिसीलाई ६० हजार एक सय १८ मत परेको थियो । काँग्रेसका रामजी कुँवरलाई ४६ हजार चार सय १६ मत परेको थियो । अहिले थपिएका ३९ हजार छ सय मतमध्ये करिब आधा मतदाता आफ्ना रहेको एमालेको दाबी छ । सङ्गठन बलियो भएकाले आफूहरूको जित सुनिश्चित रहेको कास्की एमालेका अध्यक्ष मनबहादुर गुरुङले बताउनुभयो । एमालेले महानगरपालिकाको उम्मेदवारको टुङ्गो पार्टी केन्द्रबाटै लगाउने उहाँले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, ‘‘जुनसुकै दल आए पनि एमाले बलियो पार्टी हो । अघिल्लो पटक पनि गठबन्धन थियो तर हामीले जित्यौंँ । अहिले पनि विकल्प छैन ।’’गण्डकी प्रदेश निर्वाचन कार्यालय पोखराका अनुसार यस पटक पोखरा महानगरमा ३९ हजार छ सय ४५ जना नयाँ मतदाता थपिएका छन् । अघिल्लो स्थानीय तहको निर्वाचनमा पोखरा महानगरपालिकामा एक लाख ६८ हजार ६७ जना मतदाता थिए । अहिले थपिएका मतदातासहित दुई लाख सात हजार सात सय १२ जना मतदाता छन् ।
सन्तोष सुवेदी / जिवछ यादवसिरहा, वैशाख १ गते । प्रत्येक वर्ष झैँ यस वर्ष पनि नयाँ वर्षको आगमनसँगै सिरहा जिल्ला सलहेसमय भएको छ । लोकनायकका रूपमा चिनिने चौधौँ शताब्दीका प्रतापी राजा सलहेसको गाथाको सम्झनामा सिरहाको विभिन्न स्थानमा नयाँ वर्षको आगमनसँगै विशाल मेला र महोत्सव आयोजना हुँदै आएको छ ।सलहेस गाथाको सम्झनामा नयाँ वर्ष २०७९ को पहिलो दिनदेखि नै लहानस्थित सलहेस फूलबारी, पकडियागढ, सिरहा सदरमुकामस्थित महिसोथागढ, लक्ष्मीपुर पतारीस्थित पतारी पोखरीमा विशाल मेला महोत्सव लाग्ने गरेको छ । तीसबै मेला महोत्सवमध्ये मधेस प्रदेशको मुख्य सहर लहान नगरपालिका–१२, मा रहेको सलहेस फूलबारीमा फुल्ने मालाकार फूल सबैको आकर्षणको केन्द्र बन्दै आएको छ ।पूर्व, पश्चिम लोकमार्गको लहानको मुख्य चोकदेखि चार किलोमिटर पश्चिममा रहेको सलहेस फूलबारीका दुईवटा रुखमा प्रत्येक वर्षको पहिलो दिन फुल्ने उक्त मालाकार फूललाई राजा सलहेस र उहाँकी प्रेमिका मालिनीबीचको प्रेमको प्रतिरूप मानिँदै आएको छ । करिब नौ बिघा क्षेत्रफलमा फैलिएको पुरानो तथा रमणीय वनमा रहेका सयौँ वर्ष पुराना रुखहरूमध्येका दुईवटा ‘हारम’ जातको रुखमा ती फूलहरू फुलेपछि बल्ल नयाँ वर्ष आएको महसुस हुन्छ स्थानीयवासीलाई । स्थानीय भाषामा हारम भनिने ती दुईवटा रुखमा फुलेका फूलका माला चौधौँ शताब्दीका लोकनायक सलहेसलाई उहाँकी प्रेमिका मालिनीले लगाइदिने फूलको माला मानिन्छन् । सलहेस गाथाका अनुसार, राजा सलहेस प्रत्येक दिन सिरहा सदरमुकामस्थित आफ्नो राजधानी महिसोथा गढबाट कमल दहमा स्नान गरी फूलबारीमा आफ्ना साथीसँग कुस्ती लडेपछि प्रेमिका मालिनीसँग वनविहार गर्ने गरेका विश्वास छ । सलहेसले एकै दिनमा मानिक दहमा नुहाउने, फूलबारीमा फूल टिप्ने, सिल्हट अखाडामा कुस्ती खेल्ने, सलहेसगढमा कुलदेवीको पूजा गर्ने र प्रजाका पीरमर्का सुन्ने गरेको किम्वदन्ती छ । वि. सं. १३२५ मा महिसोथा राज्यका राजा सलहेस र उहाँकी प्रियसी मालिनीबीचको प्रेम सम्बन्ध प्रगाढ भएपछि मालिनीलाई भेट्न उक्त फूलबारीमा आउने भएकाले नै उक्त फूलबारी सलहेसका नामले प्रसिद्ध हुन पुगेको कथन छ । वनविहारका लागि प्रेमिका मालिनीसँग भेट्न आउँदा मालिनीले राजा सलहेसलाई स्वागतका निम्ति फूलको माला लगाइदिने गर्दथिन् । सलहेस र मालिनीबीचको प्रेमकै प्रतिरूप स्वरूप प्रत्येक वर्षको वैशाख १ गते मालिनीको मन्दिर (गहबर) छेउको रुखमा फुल्ने फूलका मालाहरू उहाँहरूकै प्रेमको प्रतीक हो भन्ने जनविश्वास छ । फूलबारीमा अनेकौँ रुखहरू भए पनि माला आकारको ती फूलहरू मालिनीको गहबर छेउमा एउटै जराबाट निस्केको दुईवटा रुखमा मात्र देखिने गरेको छ । माला आकारको फूल फुल्ने रुखमुनि रहेको मन्दिर (गहबर)भित्र हात्तीमा चढेका सलहेस र उहाँका प्रेमिका दिना मालिनीको मूर्ति छ । मन्दिरको पछाडि कहिल्यै नसुक्ने दलदले खोला पनि छ ।मालिनीको गहबर छेउको एउटै जराबाट निस्केको दुईवटा रुखमा देखिने माला आकारको फूलको रूपमा सलहेस र मालिनी प्रत्येक वैशाख १ गते स्वयं प्रकट हुने गरेको विश्वास गरिन्छ । ती माला हेर्न सिरहा, सप्तरी, उदयपुर, सिन्धुली, धनुषा, महोत्तरी, सर्लाही तथा भारतका निकटवर्ती गाउँहरूबाट सर्वसाधारणहरू घुँइचो लाग्ने गरेको छ । मिथिलाको हावापानी, खेतखलो, गाउँघर, वनजङ्गल सर्वत्र लोकप्रिय पात्र हुन् राजा सहलेस । राजर्षी राजा जनकपछि मिथिलामा प्रादुर्भाव भएको दोस्रो व्यक्तित्वको रूपमा सलहेसलाई मानिन्छ । महिसोथागढ जसलाई हालको सिरहा सदरमुकामको रूपमा लिइन्छ, राजा सलहेसको गाथालाई चीरस्थायी बनाउन गत आर्थिक वर्षदेखि सुरु गरिएको ठूलो मन्दिरको निर्माण अहिले अन्तिम चरणमा छ । उहाँको वास्तविक नाम भने राजा जयवर्धन सैलेश रहेको थियो ।सलहेसलाई मिथिला क्षेत्रमा अन्याय र अत्याचार विरुद्ध लडेका विद्रोही पात्रका रूपमा चिनिन्छ । उहाँलाई तराईंको दुसाध समुदायले अहिले पनि भगवान्का रूपमा पूजा गर्ने गर्छन् ।पराक्रमी राजा सलहेसको गाथासँग जोडिएको हुनाले सलहेस फूलबारी र सिरहा सदरमुकामस्थित महिसोथागढको साथै लहान नगरपालिका–१८, स्थित पकडिया गढ, २० नम्बर वडास्थित ब्राह्मण गोर्छारी, २४ नम्बर वडास्थित मानिक दह र लक्ष्मीपुरपतारी गाउँपालिकास्थित पतारी पोखरीमा सँगसँगै मेला आयोजना हुने गरेको छ । ती स्थानहरूमा राजा सलहेसलगायत उहाँको गाथासँग जोडिएका पात्रहरूको हात्तीमा सवार मूर्तिहरू देख्न पाइन्छ । मेलामा कतिपयले आफ्नो मनोकामना पूरा गराउन अनेक किसिमका भाकलसमेत राख्ने गरेको पाइन्छ । भाकल पूरा भएपछि सलहेसलाई बोका, पाठीको बलि दिने र कागजको छाता चढाउने परम्परा छ । यो फूलबारीमा सलहेसलाई साक्षी राखेर विवाह गर्दा दाम्पत्य जीवन सफल हुने जनविश्वास छ । धार्मिक पर्यटकको आगमन लहानस्थित सलहेस फूलबारी मेलामा दुई दिनअघिदेखि भारतीय पर्यटकहरू आउन थालेका छन् । विगत दुई वर्ष कोरोना कहरको कारण भारतको बिहार, उत्तर प्रदेश, पश्चिम बङगालबाट आउन नपाएकोले यसवर्ष दुई दिनअघिदेखि नै भारतीय पर्यटक आउन सुरु गरेको सलहेस फूलबारी मेला समितिका सदस्य तथा लहान–२२, का अध्यक्ष बिन्देश्वर यादवले बताउनुभयो । यस वर्ष मौसम पनि अनुकूल रहेको र कोरोनाको कहरसमेत नरहेकाले निकै बढी भीड हुने सम्भावनालाई ध्यानमा राखेर मेलाको सुरक्षा र मेला भर्न आउनेहरूलाई सहयोग पु¥याउन लहानको नगर प्रहरी, इलाका प्रहरी कार्यालय लहान, स्थानीय स्वयं सेवक र सरसफाइको लागि स्वीपर, स्वास्थ्यकर्मीलाई परिचालनको विशेष तयारी भइरहेको लहान नगरप्रमुख मुनि साहले बताउनुभयो ।
रमेश विश्वकर्मागुल्मी, वैशाख १ गते । दुई नगरपालिका र १० गाउँपालिका गरी १२ वटा स्थानीय तह रहेको गुल्मी जिल्लामा आगामी वैशाख ३० गते हुन लागेको स्थानीय तहको निर्वाचनको चहलपहल निकै बढेको छ । स्थानीय तहका प्रमुखदेखि वडा सदस्यसम्ममा को बन्ने भनेर उम्मेदवारको चर्चा भइरहेको छ । स्थानीय तहमा भएका हालका प्रमुखले अधिकांशमा दोहोरिने इच्छा व्यक्त गर्नुभएको पाइएको छ । कुनै स्थानीय तहका प्रमुखले पार्टीको निर्णयलाई कुरेर बसेको बताउनुभएको छ । १२ वटा स्थानीय तह रहेको यस जिल्लाका पाँच स्थानीय तहका प्रमुख भने नदोहोरिने हुनुभएको छ । “हामीले पाँच वर्ष जनताको सेवा ग¥यौँ । जनताको सेवा गर्ने अवसर अरू साथीहरूलाई पनि प्रदान गर्नुपर्छ,” उहाँहरूले भन्नुभयो, “सधैँ एउटै पदमा बस्नु राम्रो होइन । अरू साथीलाई पनि त्यो पदमा जानका लागि हामीले प्रेरित गनुपर्छ ।”रुरुक्षेत्र गाउँपालिका अध्यक्ष नीलकण्ठ गौतमले आफू पालिका अध्यक्षमा नदोहोरिने बताउनुभयो । “हामी आफैँले एउटा परम्परा बसाल्नुपर्छ । सधैँ एउटै मान्छे पदमा बस्नु राम्रो होइन,” उहाँले भन्नुभयो, “मैले पाँच वर्ष जनताको सेवा गरेँ । अब जनताको सेवा गर्न अरू साथीलाई अगाडि सार्ने हो ।” रेसुङ्गा नगरपालिका प्रमुख डिल्लीराज भुसालले पनि आफू नदोहोरिने बताउनुभयो । “जनताले मलाई पाँच वर्षका लागि पठाउनुभएको हो,” उहाँले भन्नुभयो, “मैले जनताले पठाएअनुसार जनताको चाहनालाई बुझेर काम पनि गरेँ । त्यो कामप्रति म सन्तुष्ट छु । पदमा दोहोरिन हुँदैन भन्ने मान्यता राख्छु । अरूलाई पनि अवसर प्रदान गर्नुपर्छ ।” मुसीकोट नगरपालिका मेयर सोमनाथ सापकोटाले आफू नदोहोरिएर पार्टीभित्रको अर्को साथीलाई सहयोग गर्ने बताउनुभयो । आफूले नगरपालिकाको प्रमुख भएर पाँच वर्ष जनताको सेवा गरेकाले अब अर्को साथीलाई बनाउनुपर्ने उहाँले बताउनुभयो । त्यस्तै छत्रकोट गाउँपालिका अध्यक्ष मधुकृष्ण पन्त र मदाने गाउँपालिका अध्यक्ष दानबहादुर केसी पनि पालिका अध्यक्षमा नदोहोरिने हुनुभएको छ । धुर्कोट गाउँपालिका अध्यक्ष भूपाल पोखरेलले अध्यक्ष पदमा पुनः दोहोरिने इच्छा राख्नुभएको छ । पाँच वर्षको समयावधिमा पूरा हुन नसकेका कामलाई पूरा गर्ने भन्दै उहाँले भन्नुभयो, “देशकै एउटा नमुना र उत्कृष्ट गाउँपालिका बनाउन निरन्तर लाग्नेछु ।” भौतिक पूर्वाधार, सामाजिक विकास, आर्थिक विकास, सुशासन, विपत् व्यवस्थापनलगायतका कुरामा उत्कृष्ट गाउँपालिका बनाउन लाग्ने उहाँले बताउनुभयो । गुल्मीदरबार गाउँपालिकाका कार्यबाहक अध्यक्ष मीना भण्डारीले पनि अध्यक्ष पदमा पार्टीभित्र दाबी गर्नुभएको छ । उहाँले पाँच वर्षको समयावधिमा गर्नुपर्ने सबै काम गरेको बताउनुभयो । “अब हामीले विभिन्न अध्ययन अवलोकन गरेर ठूला–ठूला विकास निर्माणका काम गर्नुपर्छ,” उहाँले भन्नुभयो, ‘साना–साना काम गरिसकेका छौँ । गाउँपालिकाभित्र अहिलेभन्दा फरक तरिकाले काम गनुपर्ने भएको छ ।”त्यस्तै जिल्लाका पाँच स्थानीय तहका प्रमुखले आफू दोहोरिने वा नदोहोरिने भन्ने कुरामा पार्टीको निर्णयमा भर पर्ने बताउनुभएको छ । कालीगण्डकी गाउँपालिका अध्यक्ष वेदबहादुर थापा, सत्यवती गाउँपालिका अध्यक्ष पारिश्वर ढकाल र चन्द्रकोट गाउँपालिका अध्यक्ष द्रोणबहादुर खत्रीले आफ्नो व्यक्तिगत इच्छाभन्दा पनि पार्टीको निर्णयलाई मान्नुपर्ने बताउनुभयो । त्यस्तै मालिका गाउँपालिका अध्यक्ष रीतबहादुर थापाले व्यक्ति इच्छाभन्दा पनि पार्टीको निर्णय महत्वपूर्ण भएको हुनाले पार्टीले जे निर्देशन दिन्छ त्यही गर्ने बताउनुभयो । पार्टीले जिम्मेवारी दिएमा त्यो जिम्मेवारीबाट पछाडि नहट्ने भन्दै उहाँले भन्नुभयो, “पार्टीले अर्को व्यक्तिलाई अगाडि सारेमा पनि आफू खुलेर जिताउनेतर्फ लाग्नेछु ।” इस्मा गाउँपालिका अध्यक्ष लक्ष्मण विष्ट पनि आफ्नो दाबीभन्दा पनि पार्टीले जे निर्णय गर्छ, त्यो मान्न तयार रहेको बताउनुभयो ।
यलु जोशीकाठमाडौँ, वैशाख १ गते । पुरानो वर्षलाई बिदाइ गर्दै नयाँ वर्ष २०७९ को स्वागतमा यतिबेला सबै केन्द्रित भएका छन् । काठमाडौँका साथै देशका विभिन्न सहरमा नयाँ वर्षको पूर्वसन्ध्यामा कन्सर्ट, डान्स पार्टीलगायत कार्यक्रम भइरहेका छन् ।सामान्यतः भेटघाट र घुमघाम गर्ने उपयुक्त बहाना हुने नयाँ वर्ष सेलिब्रिटीका लागि अझ विशेष हुन्छ । उनीहरूले विगत वर्षको सफलता÷असफलताको लेखाजोखा गर्दै नयाँ योजना तय गर्ने उपयुक्त समय नयाँ वर्षलाई नै बनाउने गर्छन् । कालीप्रसाद बाँस्कोटा : मेरा लागि नयाँ वर्ष खास हुनेछ किनभने कोरोना महामारीमा कुनै स्टेज कार्यक्रममा सहभागी हुन पाइनँ । सबै क्षेत्रको अवस्था दयनीय नै पुगेको थियो । नयाँ वर्षलाई लिएर म उत्साहित छु भने अब देशमा राम्रो हुने सङ्केत पनि छ । विगत दुई वर्षपछि नयाँ वर्षको पूर्वसध्यामा साङ्गीतिक कार्यक्रम दिनेछु । मेरो लािग नयाँ वर्ष नयाँ उमङ्ग उत्साह र पोजिटिभ भाइब्सले भरिपूर्ण हुने विश्वास लिएको छु । कोरोना कालमा गर्न नसकेका सबै काम यो वर्ष गर्ने योजना छ । पूर्वसध्यामा कन्सर्ट लिएर राम्रो कामको सुरुवात गरेको छु । ज्योति मगर : अझै मेहनत गर्ने, राम्राराम्रा गीत दिने र सकभर रक्सी छोड्ने यो वर्षको योजना छ । यसबाहेक वजन घटाउने अर्को योजना हो । पहिलाको वर्ष त्यस्तो खासै योजना थिएन । नयाँ वर्षलगत्तै गीत पनि रिलिज गर्नुपर्नेछ । ऋचा शर्मा : म कहिल्यै कुनै पनि कुराको योजना बनाउँदिनँ । गर्नुपर्ने काम कसैलाई नभनी आफैँ गर्छु । नयाँ वर्षमा चलचित्र पनि काम गर्छु । घरमै पारिवारिक जमघट हुन सक्छ । मेरो छोरासँग रमाइलो गर्ने, बालबालिकासम्बन्धी विभिन्न सामग्रीको सूचना दिनेछु । यो वर्षदेखि स्वास्थ्यमा विशेष ध्यान दिने योजना छ । करिश्मा मानन्धर ः सकेसम्म एक्सरसाइज गर्ने, स्वस्थ र खुसी रहने योजना छ । अरू कुरामा खासै केही रिजोलुसन छैन । राजनीतिमा पनि सक्रिय भएको नाताले आफ्नो पार्टीलाई चुनावमा साथ दिनुप¥यो । नयाँ वर्षको दिन बाहिर गएर सेलिब्रेट गर्ने योजनामा छैन । घरकै स्टाफसँग भान्सामा बसेर नयाँ वर्ष मनाउँछु किनभने मेरो दिनको सुरुवात नै उहाँहरूबाट हुन्छ र मेरा लागि उहाँहरू निकै महत्वपूर्ण हुनुहुन्छ ।
काठमाडौँ, वैशाख १ गते । २०७८ लाई बिदा गर्दै विक्रम संवत् २०७९ को नयाँ बिहानी प्रारम्भ भएको छ । नयाँ वर्ष आफैँमा पुरानै वर्षको निरन्तरता हुने भए पनि पुरानो वर्षका गतिविधिले नयाँ वर्षकाे समग्र अवस्थाको पूर्वानुमान गर्न सकिन्छ । बितेको वर्ष मात्र होइन त्यसअघिको वर्षदेखि नै विश्व जटिल र अस्वस्थ बनेको थियो । कोभिड–१९ को असर स्वास्थ्य क्षेत्रमा मात्र परेन आर्थिकलगायत समग्र क्षेत्रमा पनि नकारात्मक प्रभाव पर्यो । कोभिडविरुद्धको खोपको विकास र यसको व्यापक प्रयोगले सबैभन्दा पहिले आत्मविश्वास जगाउने काम गर्यो र क्रमशः स्वास्थ्य र आर्थिक गतिविधिलाई पनि सहज बनायो । राजनीतिक भरोसामा दिगो विश्वासकोरोना कहरका बीचमा नै नेपालको राजनीति पनि लिकबाट बाहिर जान खोजेको थियो । खास गरी प्रतिनिधि सभामा झन्डै दुई तिहाई बहुमत रहेको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीभित्रको चरम अन्तरकलहले २०७७ पुस ५ गते र २०७८ जेठ ८ गते गरी दुई पटक विघटन भएको प्रतिनिधि सभा सर्वोच्च अदालतबाट दुवै पटक पुनस्र्थापना भयो । पछिल्लो पटक विघटित प्रतिनिधि सभा सर्वोच्चको परमादेशबाट २०७८ असार २८ गते पुनस्र्थापना भई सोही आदेशअनुसार नेपाली काँग्रेस संसदीय दलका नेता शेरबहादुर देउवा प्रधानमन्त्री नियुक्त हुनुभयो । यससँगै दुई तिहाइको कलहले निम्त्याएको राजनीतिक सङ्कटमा नयाँ समाधान निस्कियो ।नेपाली काँग्रेस, नेकपाबाट नै विभाजन भएका नेकपा (माओवादी केन्द्र), नेकपा (एकीकृत समाजवादी), जनता समाजवादी पार्टी र राष्ट्रिय जनमोर्चा गरी पाँच दलको गठबन्धनले सङ्घीय सरकारको मात्र नभई नेकपा (एमाले)को नेतृत्व रहेका प्रदेश सरकारमा पनि फेरबदल गरायो । राजनीतिमा देखिएको चरम निराशामा थोरै नै भए पनि भरोसाको उदय भयो ।नेपाली राजनीतिको धमिलिएको पानी सङ्ल्याउने वर्षका रूपमा २०७८ रह्यो । नयाँ वर्षको पहिलो महिना अर्थात् वैशाख ३० मा नै स्थानीय तहको निर्वाचन हुन लागेको छ । त्यसपछि यही वर्ष हुने प्रतिनिधि सभा र सातवटा प्रदेश सभाका आवधिक निर्वाचनले सर्वसाधारणमा राजनीतिप्रतिको भरोसालाई दिगो विश्वास दिलाउने छ । ‘खोप, खोप खोप’ को सार्थकताशेरबहादुर देउवा २०७८ असार २९ मा पाँचौँ पटक प्रधानमन्त्री नियुक्त हुनुभएपछि गर्नुभएको सम्बोधनमा ‘खोप, खोप खोप’ को नीति सरकारको रहने घोषणा भएअनुसार अहिले कुल जनसङ्ख्याको ६६.१ प्रतिशत र लक्षित जनसङ्ख्याको ८३.० प्रतिशतले कोभिडविरुद्धको पूर्ण खोप लगाइसकेका छन् । नेपाल अब बुस्टर डोजको अभियानमा छ । प्रायः सबै विद्यार्थी र शिक्षकले कोभिड–१९ विरुद्धको दुवै खोपको मात्रा पूरा गरेका छन् । १५ वर्षसम्मका विद्यार्थीलाई टाइफाइडविरुद्धको खोप लगाउन सुरु गरिएको छ। कोभिड–१९ को दोस्रो र तेस्रो लहरका कारण असारदेखि नयाँ शैक्षिक सत्रको थालनी भए पनि फागुन र चैत महिनामा मात्र तनावरहित अवस्थामा पठनपाठन हुनसक्यो। खोपले कोरोनाको असर कम मात्र गरेन आर्थिकलगायत अन्य क्षेत्र चलायमान गरायो। यस आधारमा ‘खोप, खोप खोप’ सार्थक अभियान बनेको छ।तनावमै आर्थिक क्षेत्र खोपको असर समग्र क्षेत्रमा परेपछि आर्थिक क्षेत्र अपेक्षाकृत सुधार हुनसकेन। संसदविहीन अवस्थामा अध्यादेशमार्फत जेठ १५ गते बजेट ल्याइयो। राजनीतिक परिस्थितिका कारण सरकार फेरबदल हुँदा अध्यादेश बजेट कार्यान्वयनमा आउन सकेन। भदौ २५ गते वर्तमान सरकारले प्रतिस्थापन बजेट ल्यायो तर समयमै पारित हुनसकेन। फलतः नेपालको इतिहासमै पहिलो पटक ‘बजेट होलिडे’ को अवस्था सिर्जना भयो। बजेटलाई सहयोगी हुने गरी मौद्रिक नीति आर्थिक वर्षको सुरुमै ल्याउनुपर्ने भए पनि प्रतिस्थापन विधेयकका कारण त्यो दुई महिना ढिला अर्थात् असोजमा मात्र सार्वजनिक भयो। यस हिसाबले असोजपछि मात्र नेपालको अर्थतन्त्रले नीतिगत ‘ट्र्याक’ समात्यो। दुई वर्षपछि पूर्ण रूपमा खुलेको अर्थतन्त्रका कारण आयात साउनदेखि नै नियमित उच्च हुन थाल्यो। बैङ्क तथा वित्तीय क्षेत्रबाट प्रवाह हुने कर्जा अत्यधिक विस्तार भएर लक्ष्यभन्दा दोब्बर हुने परिस्थिति निर्माण भयो। अर्कोतिर विदेशी मुद्रा आर्जनको बलियो स्रोत विपे्रषण आप्रवाह बढ्न सकेन। बरु विपे्रषण घट्ने क्रमको सुरुवात यस वर्षमा हुन थाल्यो। पर्यटक र विदेशी लगानी भित्रने क्रममा सुधार आए पनि त्यो पर्याप्त भने भएन। यसले गर्दा मुलुकमा विदेशी मुद्राको सञ्चितिमा दबाब पर्न थाल्यो। फागुनसम्मको तथ्याङ्क अनुसार मुलुकसँग नौ अर्ब ५८ करोड डलरमात्र विदेशी मुद्रा सञ्चित छ। अत्यधिक कर्जा विस्तार र सरकारले समेत खर्च गर्न नसक्दा बजारमा तरलताको समस्या देखिन थालेको छ। आयात बढ्नु र विपे्रषण घट्दा चालू खाता अहिलेसम्मकै उच्च अर्थात् चार खर्ब ६२ अर्ब रुपियाँ घाटामा छ। ६.५ प्रतिशतमा सीमित गर्ने लक्ष्य राखिएको मूल्यवृद्धि ७.१५ प्रतिशत पुगेको छ। अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य बढ्दा नेपाली बजारमा पेट्रोल र डिजेलको मूल्य अहिलेसम्मकै उच्च हुन पुग्यो। जसले अर्थतन्त्रको लागत बढ्न पुग्यो। पछिल्लो समय पर्यटकको सङ्ख्या बढेको, विदेशी लगानी बढिरहेको, श्रम स्वीकृति लिनेको सङ्ख्या बढेको तथा श्रम गन्तव्य मुलुक खुला हुँदा अर्थतन्त्रका लागि केही सकारात्मक सङ्केत भने वर्षको अन्त्यतिर देखिन थालेका छन्। आयात नियन्त्रणका लागि सयभन्दा बढी वस्तुको आयातमा अल्पकालीन प्रतिबन्ध लगाइएको छ। यसले विदेशी मुद्रा सञ्चितिमा परेको दबाब मत्थर गर्नसक्छ। कानुन तथा न्याय क्षेत्रको सकस२०७७ देखि नै बरालिएको राजनीतिलाई न्यायालयले सही बाटो देखाइदियो तर कानुन तथा न्याय क्षेत्र आफैँमा उत्साहजनक भने रहेन। विधायिकी निकाय राजनीतिक बन्धक बनेकाले प्रतिनिधि सभाले १५ महिनाभन्दा बढी काम गर्नसकेन। कानुन निर्माणमा विधायिकी प्रक्रियाभन्दा अध्यादेशले नै प्राथमिकता पाए। सङ्घीय संसद्को अवधिमा ७१ वटा विधेयक पारित हुँदा ४६ वटा त अध्यादेश मात्र जारी भए। देउवा सरकार बनेपछि प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेकपा एमालेले संसदीय बैठक अवरुद्ध गरिरह्यो। जसले गर्दा विधायिकी काम ठप्प भए। न्यायालय बन्धक प्रधानन्यायाधीश चोलेन्द्रशमशेर जबरा प्रकरणमा नेपाल बार एसोसिएसन झन्डै चार महिना आन्दोलनमा रह्यो। सर्वोच्चभित्र नै न्यायाधीशहरूबाट नियमित मुद्दाको ३७ दिन अवरुद्ध भयो। सहकर्मी न्यायाधीशले नै असहयोग गरेपछि प्रधानन्यायाधीश मुद्दा हेर्न इजलास जान सक्ने अवस्थासमेत बनेन। प्रधानन्यायाधीश प्रकरणमा सुरुवातमा महाभियोग प्रकरणबारे मौन रहेका दलहरूले फागुन १ गते भने प्रक्रिया अघि बढाए। वर्तमान सत्ता गठबन्धनमा आबद्ध नेपाली काँग्रेस, नेकपा (माओवादी केन्द्र) र नेकपा (एकीकृत समाजवादी)का ९८ सांसदले महाभियोगको सूचना दिएका थिए तर छानबिन प्रक्रियासमेत अघि नबढाइ सरकारको सिफारिसमा सदनको अधिवेशन अन्त्य गरियो। न्यायपालिकाको आन्दोलन प्रणाली सुधारभन्दा स्वार्थमा धेरै अघि बढ्यो। राजनीतिक दलहरूको पोजिसन अनुसार नेपाल बारभित्रसमेत विभाजन स्पष्ट देखियो। आन्दोलन विषयन्तरका रूपमा न्यायालयमा नयाँ प्रयोगका रूपमा गोला प्रणाली लागू भयो। न्यायालयमा आन्दोलन बढ्दै जाँदा न्यायाधीशले बन्दीप्रत्यक्षीकरणका निवेदनमा समेत सुनुवाइ गरेनन्। गोला प्रणाली लागू भएपछि मङ्सिर १५ पछि न्यायाधीश इजलास फर्किएका थिए। पछिल्लो समय कानुन, न्याय तथा संसदीय मामिला मन्त्रालयले न्यायालयको कार्यबोझ घटाउने विकल्पका रूपमा केही ऐन संशोधनको सुझाव तयार पारेको छ। उक्त प्रतिवेदन अनुसारको विधेयक भने अहिले अघि बढेको छैन। शिक्षामा समस्या र सम्भावना२०७२ सालमा नेपालको संविधान जारी भएपछि सङ्घीयता कार्यान्वयनका सन्दर्भमा संसद्ले थुप्रै ऐन बनायो। तर सङ्घीय शिक्षासम्बन्धी विधेयकले कानुनको रुप लिन सकेन। यतिबेला पनि यससम्बन्धी मस्यौदा कानुन मन्त्रालयमा अड्किएको छ। शिक्षामन्त्री देवेन्द्र पौडेलले कानुनमन्त्री गोविन्दप्रसाद शर्मा (कोइराला)लाई अड्किएको हलो फुकाइदिन अनुरोध गरिसक्नुभएको छ। सङ्घीय शिक्षा ऐनको मस्यौदा तत्काल तयार गर्ने, सबै पालिका र प्रदेशलाई साक्षर घोषणा गर्ने, हरेक स्थानीय तहमा कम्तीमा एउटा प्राविधिक शिक्षालय स्थापना गर्नेलगायतका प्रतिबद्धतासहित २०७८ मङ्सिर ७ गते ३० बुँदे शैक्षिक सुधारका कार्यक्रम घोषणा गरिए। शिक्षक सेवा आयोगले प्राथमिकदेखि माध्यमिक तहसम्म करिब १७ हजार शिक्षक पदका लागि आवेदन खुला गरी परीक्षासमेत सम्पन्न गरेको छ। मन्त्रिपरिषद्ले राजनैतिक पूर्वाग्रह, द्वन्द्व तथा आन्दोलनका कारण हटाइएका ५८६ जना शिक्षक तथा कर्मचारीको व्यवस्थापन गर्ने निर्णय गरेको छ। तीमध्ये २३३ जना शिक्षकलाई पुनर्बहाली गरिए। राष्ट्रपति शैक्षिक सुधार कार्यक्रमअन्तर्गत करिब छ हजार विद्यालयमा परियोजना सञ्चालनका लागि वित्तीय हस्तान्तरण गरिएको छ। सामुदायिक विद्यालयका विद्यार्थी आफैँले कमाएर अध्ययन गर्न प्रेरित गर्ने उद्देश्यले राष्ट्रपति शैक्षिक सुधार कार्यक्रमअन्तर्गत पढ्दै कमाउँदै कार्यक्रम सञ्चालन कार्यविधि तयार गरी कार्यान्वयनमा ल्याएको छ। १० वर्षे विद्यालय शिक्षा क्षेत्र योजना स्वीकृत भएको छ।खेलकुद : प्रतिकूलतामा सम्भावना कोरोना कहरकैबीच टोकियो ओलम्पिकमा नेपाली खेलाडी पनि सहभागी भए तर पहिलो चरणबाट बाहिरिए। ओलम्पिक लगत्तैको टोकियो पारालम्पिकमा भने नेपालकी पारा तेक्वान्दो खेलाडी पलेशा गोवर्धनले दुई खेल जितेर इतिहास बनाउनुभयो। दक्षिण एसियाली फुटबलमा नेपाल पहिलो पटक फाइनलमा पुगेर इतिहास बनायो। तर माल्दिभ्समा भएको १३औँ साफ च्याम्पियन्सीपको फाइनलमा नेपाल भारतसँग ३–० ले हार्यो। नेपालले कुवेती प्रशिक्षक अब्दुल्ला अल्मुताइरीको प्रशिक्षकत्वमा यस वर्ष नेपालले इराकजस्तो सशक्त टिमलाई उसकै मैदानमा दुई गोल ग¥यो। नेपालमा पहिलो पटक फ्रेन्चाई फुटबल नेपाल सुपर लिगको आयोजना भयो। जसमा काठमाडौँ रेजर्स च्याम्पियन बन्यो। नेपाली महिला फुटबल टिमले बङ्गलादेशलाई अन्तर्राष्ट्रियमैत्री शृङ्खलामा हराउनु मात्र उल्लेखनीय रह्यो। नेपाली क्रिकेट टोलीले वैशाखमा मलेसिया र नेदरल्यान्ड्स सम्मिलित त्रिदेशीय क्रिकेट शृङ्खला जित्यो। नेपालले तीन देश सहभागी टी–२० अन्तर्राष्ट्रिय शृङ्खला जितेको यो पहिलो पटक हो। मलेसिया र पीएनजी सामेल टी–२० मा नेपाल च्याम्पियन बन्यो। नेपाली महिला भलिबलले यो वर्ष अपराजित रहँदै एसियन सेन्ट्रल जोन महिला भलिबल च्यालेन्ज कपको उपाधि रक्षा गरेर आफ्नो क्षमता अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा देखायो। एसियाकै तेस्रो ठूलो रेस इभेन्टका रूपमा रहेको युटिएमब ट्रायल ११० किलोमिटरको रेसमा नेपालकी सुनमाया बुढा आफ्नो क्याटोगोरीमा च्याम्पियन हुनुभयो। नेपालका प्रिन्स दाहाल विश्व जुनियर पुरुष ब्याडमिन्टनको वरियतामा शीर्ष स्थान उक्लनुभयो। नेपाली खेलाडीले कुनै पनि खेलको विश्व वरियतामा पहिलो स्थान बनाएको यो पहिलो पटक हो।
गोरखापत्र समाचारदाताकाठमाडौँ, वैशाख १ गते । २०७८ को अन्त्यतिर नेपालको परराष्ट्र सम्बन्धका गतिविधि भौतिक गतिशीलताको बाटोमा अग्रसर भए । कोभिड–१९ महामारीका कारण अन्य क्षेत्र जस्तो मौन नरहे पनि मन्त्रालयका गतिविधि भर्चुअल र कोभिड केन्द्रित थियो । तर अब अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धसँग जोडिएका कूटनीतिक सम्बन्ध, आर्थिक कूटनीति, जनसम्बन्ध, सांस्कृतिक कूटनीतिलगायतका आयाम नयाँ वर्ष २०७९ मा थप परिस्कृत भएर अघि बढ्ने विश्वास परराष्ट्र मन्त्रालयले दिलाएको छ । प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले परराष्ट्र मामिलालाई उच्च प्राथमिकतामा राख्नुभयो । उहाँले देशको आन्तरिक मामिलासँगै परराष्ट्र सम्बन्धका आयाममा आफ्नो सक्रियता बढाउँदै कोप २६ सम्मेलन, बिम्स्टेक सम्मेलनमा नेपालको प्रस्ट धारणा राख्नुभयो । कोभिडको प्रकोप कम हुँदै जाँदा छिमेकी मुलुक भारतबाट द्विपक्षीय भ्रमणको सुरुवात गर्नुभयो ।त्यसो त परराष्ट्रमन्त्री डा. नारायण खड्का मन्त्री नियुक्त भएकै दिन संयुक्त राष्ट्रसङ्घको महासभामा भाग लिन पुग्नुभयो । महामारीले पुग्न नसकेका स्थानमा पनि उहाँको भर्चुअल सहभागिता अत्यधिक रह्यो । कोभिडका कारण रोकिएका उच्चस्तरीय भ्रमणको थालनी गर्दै साउदी अरबका राजकुमार, चीनका विदेशमन्त्रीलगायतका उच्च नेतृत्वले नेपाल भ्रमण गर्नुभयो । परराष्ट्र सचिव भरतराज पौड्यालको सक्रियता पनि २०७८ सालमा झन् सक्रिय रह्यो । कोभिडका कारण आर्थिक उपलब्धिमा केही असर गरे पनि सहभागिता र संलग्नताको मामिलामा कुनै असर गरेन । मन्त्रालयका प्रवक्ता सेवा लम्सालले भन्नुभयो, “महामारीका बखत जोखिम कम गर्न, खोपलगायतका औषधीय सामग्री ल्याउन पनि हामी निरन्तर खटियौँ ।’’ यसै वर्ष मात्र नेपालले थप आठ मुलुकसँग दौत्य सम्बन्ध कायम गरेको छ । हालसम्म १७६ मुलुकसँग कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना गरिसकेको छ । सन् २०२० मा यस्तो कार्य शून्यमा झरेको थियो । नेपाल मानवीयताको पक्षमा नेपालले रुस–युक्रेन युद्धको मामिलामा मानवताको पक्षमा आफूलाई उभ्याएको प्रतिक्रिया परराष्ट्र मन्त्रालयले दिएको छ । सोही आधारमा संयुक्त राष्ट्रसङ्घका विभिन्न मञ्चमा भएको मतदानमा नेपालले भाग लिएको मन्त्रालयका प्रवक्ता सेवा लम्सालले बताउनुभयो । बुधबार परराष्ट्र मन्त्रालयले आयोजना गरेको नियमित पत्रकार सम्मेलनमा उहाँले मुद्दाको महìवका आधारमा नेपालले संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय मानव अधिकार परिषद्का विभिन्न बैठकमा युक्रेनको पक्षमा मतदान गरेको बताउनुभयो तर पछिल्लो समय मानव अधिकार परिषद्बाट रुसलाई बर्खास्त गर्नेे विषयमा भने नेपालले मतदान गरेन । कुनै पनि मुलुक मानव अधिकार परिषद्मा रहन संयुक्त राष्ट्रसङ्घको विभिन्न प्रक्रियागत रूपमा सङ्घर्ष गरेर आएको हुन्छ । त्यसैले नेपालले यसलाई नितान्त प्राविधिक र प्रक्रियागत विषय मानेर रुसको विपक्षमा मतदान नगरेको लम्सालले प्रस्ट पार्नुभयो । यसैगरी सरकारले विभिन्न २० मुलुकमा राजदूत नियुक्तिका लागि सिफारिस गरेको छ ।
काठमाडौँ, वैशाख १ गते । सभामुख अग्निप्रसाद सापकोटाले नयाँ वर्ष २०७९ को शुभकामना व्यक्त गर्दै चुनावी वर्षको रूपमा रहेको वर्षमा आफ्नो अमूल्य मताधिकारको सही प्रयोग गरी सही जनप्रतिनिधि छान्न आह्वान गर्नुभएको छ । उहाँले नयाँ वर्ष राजनीतिक दलहरूका लागि आफ्ना नीति र नेतृत्वको परीक्षाको वर्ष बन्ने पनि उल्लेख गर्नुभएको छ । आगामी दिनमा संविधानको कार्यान्वयन गर्दै मुलुकलाई अगाडि बढाउन दलहरूका बीचमा सहकार्य र सहमतिको संस्कृति अझ विकास र विस्तार हुने विश्वास सभामुख सापकोटाले गर्नुभएको छ ।
गोरखापत्र समाचारदाताकाठमाडौँ, वैशाख १ गते । विद्युत् आयातको कहालीलाग्दो अवस्थालाई अतीत बनाउँदै नेपाल २०७८ देखि निर्यातकर्ताको स्तरमा उक्लियो । विद्युत् उत्पादन बढाउने, प्रसारण तथा वितरण लाइन सम्पन्न गर्ने, भारतसँग समझदारी विस्तार गर्ने, जनतालाई सस्तोमा र उद्योगीलाई पर्याप्त बिजुलीजस्ता उपलब्धिले नेपालको ऊर्जाको सम्भाव्यतालाई उपयोग र लाभको कसीमा बाँध्न मुलुक सफल भयो । तामाकोसीको बलनिर्माण थालिएको एक दशकमै भए पनि राष्ट्रिय गौरवको माथिल्लो तामाकोसीलगायतका आयोजना सम्पन्न हुँदा नेपालको जलविद्युत् क्षेत्रले नयाँ शक्ति पाएको हो । पाँच वर्षमा निर्माण सक्ने गरी २०६७ भदौदेखि निर्माण थालिए पनि विभिन्न अवरोधले पछाडि धकेलिएको आयोजना एक दशकमै भए पनि तयार भयो । २०७८ असारमा तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीबाट आयोजनाको औपचारिक उद्घाटन भएपछि राष्ट्रिय प्रसारणमा नेपाली लगानीबाटै ४५६ मेगावाट थपियो । यससँगै अरू निजी आयोजनाबाट पनि उत्पादन थपियो ।माथिल्लो तामाकोसीलगायत निजी क्षेत्रका आयोजनाले समेत उत्पादन सुरु गर्दा अहिले उच्च समयको मागभन्दा जडित क्षमता धेरै भएको छ । विद्युत्को जडित क्षमता अहिले दुई हजार १०३ मेगावाट पुगेको छ । उच्च समयको माग एक हजार ७६३ मेगावाटसम्म पुगेको छ । खुल्यो निर्यातको ढोकाप्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाको २०७८ चैत १८ देखि २० सम्म भएको भारत भ्रमणका क्रममा जारी भएको ऊर्जासम्बन्धी संयुक्त दृष्टिकोणले नेपालको बिजुली क्षेत्रीय बजार पु¥याउने ढोका खोल्यो । भ्रमण भएको साता नबित्दै नेपालले भारतीय बजारमा थप ३२५ मेगावाट विद्युत् निर्यात गर्न अनुमति पायो । योसँगै नेपालको ३६४ मेगावाट विद्युत् भारत निर्यात हुने भएको छ । उद्योगलाई चाहिएजति बिजुलीआवश्यक बिजुली नपाएर खुम्चिन बाध्य औद्योगिक क्षेत्रले चाहिए जति बिजुली पाउने अवस्था पनि यसै वर्षदेखि सुरु भयो । पर्याप्त उत्पादन र आक्रामक प्रणाली सुधारमार्पmत वितरण सञ्जाल विस्तार गरेर नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले उद्योगलाई चहिएजति बिजुली दिन थाल्यो । १३२ केभी प्रसारणलाइनबाटै भए पनि उद्योगीहरूलाई विद्युत् उपलब्ध गराइँदा औद्योगिक क्षेत्रले चहिएजति बिजुली मात्र पाएन आफैँमा ऊर्जा सञ्चार गरेर उत्पादन क्षमतासमेत बढाउँदै लगेका छन् । बिजुली सस्तियो पनि वर्तमान सरकार गठन भएसँगै स्वदेशी बिजुली घरायसी औद्योगिक क्षेत्रलाई मात्र नभई कृषि क्षेत्रमा पनि जनतालाई सस्तोमा बिजुली दिने योजना बन्यो । गत मङ्सिरदेखि विपन्न जनतालाई लाभ छुट हुने गरी २० युनिटसम्मको बिजुलीको इनर्जी शुल्क शतप्रतिशत छुट दिइयो । सिँचाइ क्षेत्रले ७५ प्रतिशतसम्म छुट पाएको छ । ग्राहस्थमा पनि जति धेरै खपत त्यति सस्तो दरको अवधारणामा महसुल संरचना ल्याई खपत प्रवद्र्धन गर्न सरकार अग्रसर भयो ।एमसीसीको उत्साहसङ्घीय संसद्ले मिलेनियम च्यालेन्ज कर्पाेरेसन (एमसीसी)सँग भएको अनुदान सहायता सम्झौता २०७८ फागुन १५ मा अनुमोदन ग¥यो । अनुमोदन गरेपछि यसअन्तर्गत बन्ने प्रसारण लाइन परियोजना निर्माण पनि सुनिश्चित भएको छ । एमसीए नेपालले कार्यान्वयन गर्ने दुई परियोजनामध्ये चार सय केभी क्षमताको लप्सीफेदी रातामाटे हेटौँडा दमौली बुटवल प्रसारण लाइन मुख्य हो । यो प्रसारण लाइन र अन्तर्गतका सबस्टेसन निर्माण गर्दा विद्युत्को आन्तरिक खपत विस्तार र बढी भएको बिजुली भारत निर्यात गर्नका लागि पनि यो परियोजना आवश्यक मानिएको हो ।
गोरखापत्र समाचारदाताकाठमाडौँ, वैशाख १ गते । उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्तिमन्त्री दिलेन्द्रप्रसाद बडूले लघु, घरेलु तथा साना उद्योग मुलुकको अर्थतन्त्रको मूल आधार भएको बताउनुभएको छ । बुधबार नेपाल घरेलु तथा साना उद्योग महासङ्घको प्रतिनिधि मण्डलसँगको अन्तक्र्रियामा मन्त्री बडूले यस्तो बताउनुभएको हो ।उहाँले यस्ता उद्योग सरकारको प्राथमिकतामा परेको पनि बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “यी क्षेत्रले मुलुकलाई आत्मनिर्भर बनाउँछ, रोजगारी सिर्जना गर्दछ । यो क्षेत्रमा समस्या के के छन्, समाधानका लागि के गर्नुपर्छ, हामी छलफल गर्न तयार छौँ ।” मन्त्री बडूले मुलुक सङ्घीयतामा गएपछि लघु, घरेलु तथा साना उद्योगको प्रवद्र्धनमा केही समस्या आएको हो कि आफूलाई लागेको भन्दै समस्याको पहिचान गरेर त्यसको सम्बोधन गरिनुपर्ने धारणा व्यक्त गर्नुभयो । यो क्षेत्र स्थानीय तहको प्राथमिकतामा पर्नुपर्ने भए पनि पर्न नसकेको र उद्योगी पनि अलमलमा परेको बताउनुभयो । महासङ्घका अध्यक्ष उमेशप्रसाद सिंहले स्वदेशी वस्तु उत्पादन गर्ने उद्योगले विदेशबाट आयात हुने वस्तुसँग प्रतिस्पर्धा गर्न नसकी धराशायी हुँदै गैरहेको गुनासो गर्नुभयो । उहाँले स्वदेशी वस्तुको प्रवद्र्धन र स्वदेशी उद्योगको विकासका लागि सार्वजनिक निकायमा स्वदेशी वस्तुको उपयोगसम्बन्धी निर्देशिका २०७१ को प्रभावकारी कार्यान्वयनको व्यवस्था गरिनुपर्ने बताउनुभयो । नेपालमै उपलब्ध हुने कृषिलगायत अन्य औद्योगिक वस्तुको उपयोगलाई प्राथमिकता दिन विदेशबाट आयातमा रोक लगाउनुपर्नेमा उहाँले जोड दिनुभयो । उहाँले स्वदेशी वस्तुको प्रवद्र्धन र स्वदेशी उद्योगहरूको विकासका लागि केन्द्र र सातै प्रदेशमा निर्यात गृह खोल्ने व्यवस्थाका लागि राज्यका तर्फबाट संरचना र स्थान उपलब्ध गराउ पनि आग्रह गर्नुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “सो निर्यात गृहमा सम्बन्धित प्रदेशभरिका लघु, घरेलु तथा साना उद्योगबाट उत्पादित स्वदेशी वस्तु मात्र राख्ने व्यवस्था गरिनुपर्दछ भने केन्द्रमा देशभरका लघु, घरेलु तथा साना उद्यमीहरूबाट उत्पादित स्वदेशी उत्पादन मात्र राख्ने व्यवस्था हुनुपर्छ ।”नेपाल सरकारले महिला उद्यमी, कृषि उद्योगलगायतका उद्यमीहरूलाई दिँदै आएको सहुलियतपूर्ण कर्जा कार्यक्रमलाई यथावत् राख्दै कोभिडबाट पीडित उद्योगहरूलाई पुनः सञ्चालनका लागि ५ प्रतिशत ब्याजदरमा दिने पुनर्कर्जालाई हालै २ प्रतिशत वृद्धि गरेकामा यसलाई खारेज गर्दै ५ प्रतिशत नै कायम गर्न अनुरोध गर्दछौँ । महासङ्घका निवर्तमान अध्यक्ष श्याम गिरीले पालिकाहरूले जथाभावी ढङ्गले उद्योग प्रवद्र्धनका कार्यक्रम ल्याएर बजेट सक्ने काम मात्र गरेको टिप्पणी गर्नुभयो । उहाँले तल्लो तहमा प्राविधिक विज्ञताको पनि अभाव रहेको भन्दै त्यसमा पनि सरकारको ध्यानाकर्षण गराउनुभयो । पारवहनको समस्याको सम्बोधन हुँदै यसैबीच मन्त्री बडूले बुधबार नै नेपाल चेम्बर अफ कमर्सका प्रतिनिधिसँगको भेटमा मुलुकको आर्थिक समृद्धि र विकासको साझा लक्ष्य पूरा गर्न सरकार र निजी क्षेत्रबीच सहकार्य हुनुपर्ने बताउनुभएको छ । उहाँले औद्योगिक क्षेत्र लिजमा लिएर पनि प्रयोग नभएको पाइएकाले त्यस्ता क्षेत्रमा उद्योग चलाउने वातावरण बनाउने बनाउने बताउनुभयो । कोलाकातामा सिपिङ कम्पनीका कारण पारवहनमा देखिएको समस्यालाई सम्बोधन गर्ने तयारी भइरहेको मन्त्री बडूको जानकारी दिनुभएको छ । उच्चस्तरीय प्रयोगशाला निर्माण तथा उद्योगमा दक्ष जनशक्ति उत्पादनका लागि सरकारले निजी क्षेत्रसँग सहकार्य गर्ने उहाँको भनाइ छ । चेम्बरका प्रतिनिधिले मन्त्री बडूसमक्ष व्यावसायिक क्षेत्रको समग्र विकासका लागि उद्योग १९ बुँदे सुझाव दिएको छ । कृषिको प्रर्वद्धनमार्फत आत्मनिर्भर अर्थतन्त्र, औद्योगिक जनशक्तिको उत्पादन, विदेशबाट आर्जन सीपलाई उत्पादनमूलक क्षेत्रमा रूपान्तरणका लागि व्यवस्था, आयातलाई व्यवस्थित गरी निर्यात प्रर्वद्धन गर्नेलगायतका सुझाव चेम्बरले पेस गरेको हो । चेम्बरका अध्यक्ष राजेन्द्र मल्लले अर्थतन्त्रको विकासका लागि सरकार र निजी क्षेत्र मिलेर अगाडि बढ्नुको विकल्प नभएको बताउनुभयो । उहाँले अर्थतन्त्रलाई लयमा फर्काउन तथा निर्यात प्रर्वद्धनका लागि कृषिमा आत्मनिर्भर अभियान, औद्योगिक उत्पादनमार्फत निर्यात प्रर्वद्धन, आयात प्रतिस्थापन तथा वैदेशिक रोजगारीबाट फर्किएका युवाको सीपलाई स्वदेशमा सदुपयोग गर्नुपर्नेमा जोड दिए ।उहाँले बैङ्कमार्फत आउने कुल विप्रेषणको १० प्रतिशत रकम विप्रेषण आप्रवाह कोष खडा गरी सोही कोषमार्फत उक्त परियोजनाको आईपीओ र एफपीओमा लगानी गर्न सुरक्षण प्रदान गरिनुपर्ने धारणा व्यक्त गर्नुभयो । अध्यक्ष मल्लले सरकारको ढुकुटीमा रहेको र बर्सेनि खर्च हुन नसकेको पुँजीलाई वाणिज्य बैङ्कमार्फत आर्थिक विकास, उत्पादन वृद्धि र रोजगारी सिर्जनका लागि लगानीको उचित व्यवस्थापन गर्न पनि सुझाब दिनुभयो ।
काठमाडौं, वैशाख १ गते। उपराष्ट्रपति नन्दबहादुर पुनले वैशाख ३० गते निर्वाचनमा सक्रियतापूर्वक सहभागी हुन नयाँ वर्षले प्रेरणा दिने अपेक्षासहित निर्वाचनमा सहभागी हुन सम्पूर्ण नेपालीलाई अपील गर्नुभएको छ। उपराष्ट्रपति पुनले नयाँ वर्षका अवसरमा दिनुभएको शुभकामना सन्देशमा नयाँ वर्षमा संविधानको पूर्ण पालना, राजनीतिक स्थायित्व कायम तथा शान्ति प्रक्रियाका बाँकी काम पूरा हुने विश्वास पनि व्यक्त गर्नुभएको छ।नयाँ वर्षका अवसरमा उपराष्ट्रपति पुनले दिनुभएको शुभकामना सन्देशको पूर्ण विवरणःनयाँ वर्ष विक्रम् संवत् २०७९ शुभारम्भ भएको छ। नयाँ वर्ष शुभारम्भको सुखद अवसरमा देश–विदेशमा रहनुभएका नेपाली दिदीबहिनी तथा दाजुभाइहरुमा सुख, शान्ति, सु–स्वास्थ्य, उत्तरोत्तर प्रगति एवम् राष्ट्रको निरन्तर समुन्नती र समृद्धिका लागि हार्दिक शुभकामना व्यक्त गर्दछु।नयाँ वर्ष विगत दुईवर्षका भन्दा सुखद रुपमा आइपुगेको छ। २०७७ को नयाँ वर्ष विश्वव्यापी महामारी कोरोना भाइरस (कोडिभ–१९) रोकथाम नियन्त्रण तथा नियन्त्रणका लागि जारी बन्दाबन्दीको अवस्थामा मनाएका थियौँ। २०७८ को नयाँ वर्ष मनाउँदै गर्दा कोरोना भाइरस देशमा तीव्र रुपमा फैलिरहेको थियो। हामीले यस वर्षको नयाँ वर्ष मनाउँदै गर्दा कोरोना भाइरसको महामारी नियन्त्रणमा छ। र, देशको सम्पूर्ण अवस्था सामान्य छ। म विगत दुई वर्षका नयाँ वर्षलाई भुल्दै यस वर्षको नयाँ वर्ष हर्षोल्लासका साथ मनाउन सम्पूर्ण नेपाली दिदीबहिनी तथा दाजुभाइहरुलाई अपील गर्दछु।२०७८ को वर्ष सन्तोषजनक मान्न सकिन्छ। उत्साहजनक रहन सकेन। वर्षको प्रारम्भका दिनमा राजनीतिक अस्थिरताका घटना भए। तर, देश राजनीतिक स्थायित्व रहने गरी लयमा फर्कियो। विश्वव्यापी महामारी कोरोना भाइरस रोकथाम तथा नियन्त्रणका लागि लिइएका नियम र विश्व परिवेशका कारण देशको अर्थतन्त्र सुधार हुन सकेन। खेलकुद क्षेत्रमा केहीं महत्वपूर्ण उपाधीसहितको उपलब्धि हासिल भयो, तर टि–२० विश्वकपमा छनौटको सपना पूरा हुन सकेन।२०७९ लाई स्वागत गर्दै गर्दा भने हामी उत्साहित हुनुपर्ने अवस्थामा आइपुगेका छौँ। कोरोना भाइरस महामारी पूर्ण नियन्त्रणमा छ। सबै क्षेत्र खुल्ला छ। जनजीवन सामान्य छ। अर्थतन्त्रका सबै क्षेत्र चलायमान भइसकेकाले चुनौतीपूर्ण अवस्थामा रहेको हाम्रो अर्थतन्त्रमा सुधार आउने विश्वास सृजना भएको छ। खेलकुद क्षेत्रले नयाँ आशा जगाइरहेको छ।विक्रम् संवत् २०७९ लाई हामीले निर्वाचन वर्षको रुपमा स्वागत गरेका छौँ। स्थानीय तहको निर्वाचन यहीं वैशाख ३० गते एकसाथ सम्पन्न हुँदैछ। यसैवर्षको मध्यतिर प्रतिनिसभा र प्रदेशसभाको निर्वाचन गर्नुपर्ने हाम्रो संवैधानिक व्यवस्था छ। अन्य केही महत्वपूर्ण निर्वाचन पनि यसै वर्ष हुनेछन्। म संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रात्मक शासन व्यवस्थाभित्रको महत्वपूर्ण तथा जनताले प्रत्यक्ष मतदान गरेर चुन्ने स्थानीय सरकार गठनका लागि वैशाख ३० गते हुने निर्वाचनमा सक्रियतापूर्वक सहभागी हुन नयाँ वर्षले प्रेरणा दिने अपेक्षासहित निर्वाचनमा सहभागी हुन सम्पूर्ण नेपालीलाई अपील गर्दछु।राष्ट्रको प्राथमिकता संविधानको पूर्ण कार्यान्वयन, राजनीतिक स्थायित्व, स्थायी शान्ति, दिगो विकास तथा प्रत्येक नेपाली जनताको आर्थिक सामाजिक रुपान्तरणसहितको समुन्नत र समृद्ध नेपाल निर्माण हो। नयाँ वर्ष–२०७९ ले संविधानको पूर्ण पालना, राजनीतिक स्थायित्व कायम तथा शान्तिप्रक्रियाका बाँकी काम पूरा गर्दै समृद्ध नेपाल निर्माणमा एकाकार भएर लाग्न सबैलाई प्रेरणा प्रदान गरोस् भन्ने कामना गर्दछु। साथै, मलाई तथा यस कार्यालयमा नयाँ वर्षको शुभकामना सन्देश पठाउनु हुने सबै संघ, संस्था तथा महानुभावहरुमा हार्दिक धन्यवाद व्यक्त गर्दछु।धन्यवाद।१ वैशाख २०७९
गोरखापत्र समाचारदाताकाठमाडौँ, वैशाख १ गते । पूर्वाधार निर्माणमा लामो अवधि लिएको मेलम्ची खानेपानी आयोजना गएको साल बल्लतल्ल सफल त भयो तर टिकाउ भने हुनसकेन । २०७७ चैतमा उद्घाटन भएको झन्डै तीन महिनामै गत असार १ र साउन १७ गते सिन्धुपाल्चोकस्थित मेलम्ची खोलामा आएको भीषण बाढीले आयोजना तहसनहस बनायो । तर १० महिनापछि मेलम्ची खानेपानी आयोजना पुनः सञ्चालनमा आएको छ । नयाँ वर्ष २०७९ को सुरुतिरै काठमाडौँवासीको मेलम्चीको तिर्खा मेटिँदै छ । मेलम्ची आयोजना मर्मत गरी काठमाडौँ उपत्यकामा पानी ल्याउने योजना सरकारको उच्च प्राथमिकतामा परेको छ । सोहीअनुसार मङ्गलबार मेलम्ची खोलाको पानी सुरुङमार्गमा पथान्तरण गरिसकिएको छ । प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले गत माघ ७ गते राष्ट्रका नाममा गर्नुभएको सम्बोधनमा र सरकारले प्रस्तुत गरेको चालू आर्थिक वर्ष ०७८/७९ को नीति तथा कार्यक्रममा मेलम्ची खानेपानी आयोजना चैत मसान्तभित्र पुनः सञ्चालन गर्ने घोषणा गरिएको थियो । मङ्गलबार मेलम्ची खानेपानीको मुख्यद्वार (वफर जोन)बाट पानी पथान्तरण गरिएसँगै २७ किलोमिटर सुरुङमार्गमार्फत पानी सुन्दरीजलस्थित प्रशोधन केन्द्रमा पठाइएको छ । दैनिक १७ करोड लिटर पानी सङ्कलन हुनेछ र प्रशोधन केन्द्रमा आइपुग्न केही दिन लाग्ने छ । मेलम्चीको कथा पाँच दशक पहिलेको भए पनि त्यसलाई आकार दिने सपनाचाहिँ झन्डै तीन दशक अघिको नेपाली काँग्रेसका सन्तनेता तथा पूर्वप्रधानमन्त्री कृष्णप्रसाद भट्टराईको हो ।
सुकृत नेपालकाठमाडौँ, वैशाख १ गते । भित्तामा फेरिने नयाँ वर्षको क्यालेन्डरसँगै धेरैले नयाँ सपना बुन्न थाल्छन् । राम्रो काम गर्ने सङ्कल्प राख्न नयाँ वर्ष नै पर्खने एउटा बहानाजस्तै बनेको छ । सबैमा नयाँ वर्षको सङ्कल्प भरिदिन आउने २०७९ को सालबाट नेपाली सिने कलाकार किन अछुतो रहन्थे र ! कोभिडले आक्रान्त बनेका कलाकार अहिले जुर्मुराएका छन् । उनीहरूलाई पनि यसपालिको नयाँ वर्षले छोइसकेको छ । सङ्कल्पअनुसारको क्रियाकलाप हुन्छ वा हुँदैन भन्ने विषय महत्वपूर्ण हुन्छ, त्यसको लेखाजोखा भने अन्य पेसाका व्यक्तिहरूले मात्र होइन कालाकारले पनि कमै गर्ने गर्छन । आफ्ना चलचित्रले राम्रो व्यापार नगरेको अवस्थामा कलाकारहरू नयाँ वर्षमा मठमन्दिर गएर सङ्कल्प गर्छन् । चलचित्र राम्रो बनोस् अनि चलोस् भनेर प्रार्थना गर्छन् । कलाकार पुष्प खड्का आफ्नो नयाँ वर्षको सङ्कल्प यसरी सुनाउनुहुन्छ, अझ चलचित्रहरूमा राम्रो काम गर्दै जान्छु । अब म यो नयाँ वर्षमा एक्सन चलचित्रहरूमा नै केन्द्रित रहन्छु । उहाँ भन्नुहुन्छ, “म यो नयाँ वर्ष चलचित्र ‘एक्स–९’ मा नै बिताउँछु ।” नायिका स्वस्तिमा खड्का सङ्कल्प भनेको नयाँ वर्षको दिनमा मात्र राख्नुपर्छ भन्नेमा आफू सहमत नभएको बताउनुहुन्छ । उहाँ भन्नुहुन्छ, “सङ्कल्प भनेको सधैँ नै राखिन्छ । हामी सधैँ काम गर्छौं, आफूले अझ राम्रो गर्नुपर्छ भनेर सङ्कल्प गरेर नै हिँडिरहेका हुन्छौँ । त्यसैले नयाँ वर्षकै दिन यो गर्दिनँ, त्यो गर्दिनँ भनेर सङ्कल्प गर्नुपर्छ भन्ने पक्षमा म छैन ।” नयाँ वर्षलाई महत्व दिएर ठूलाठूला योजना बनाउने मात्र हुन्छन् भन्ने होइन । नयाँ वर्षलाई सामान्य रूपमा लिने कलाकार पनि छन् । हास्य कलाकार जितु नेपाल नयाँ वर्षमा मुन्द्रेको कमेडी क्लब फेरि सञ्चालनमा ल्याउन लागेको बताउनुहुन्छ । उहाँ भन्नुहुन्छ, “हिजोआज म अलि अल्छी भएकाले नयाँ वर्षदेखि ध्यान र योगमा अलि समय बिताउँछु । मेरो नयाँ वर्षको सङ्कल्प भनेकै राम्रो र नयाँ काम गर्ने प्रयास हो ।” कलाकार लक्ष्मी बर्देवा नयाँ वर्षमा आफ्नो दुईवटा गीत ‘दिल खोलेर कुरा गरन’ र आफ्नै निर्देशनमा ‘जे देख्छु, त्यो म होइन’ रिलिज हुने र आफू त्यसैमा व्यस्त रहने बताउनुहुन्छ । उहाँले अघिल्लो वर्ष मैले जे गरेँ, राम्रा, नराम्रा काम गरेँ, ती सबैलाई बिर्सेर यो वर्ष अघिल्लो वर्षभन्दा झन् राम्रा काम गर्ने सोचमा छु भन्नुभयो ।धेरैजसो कलाकार नयाँ वर्षमा विभिन्न कार्यक्रममा व्यस्त हुन्छन् भने कोही परिवारसँग घुम्न जाने गर्छन् त कोही घरमै बसेर आफ्नो परिवारसँग रमाइलो गर्छन् । रङ्गकर्मी विजय बराल नयाँ वर्षमा नयाँ मण्डला थिएटरमा अझ नयाँ नयाँ काम गर्ने सोच बनाएको बताउनुहुन्छ । यस्तै कलाकार रवीन्द्र झा नयाँ वर्षमा आफ्नो खासै त्यस्तो सङ्कल्प नरहेको बताउनुहुन्छ । उहाँ भन्नुहुन्छ, “राम्रो काम गर्दै जाने हो । यो, त्यो गर्दिनँ भनेर नयाँ वर्षकै दिन सङ्कल्प गर्नुपर्छ भन्ने छैन । आफूलाई हानि हुने आफ्नो नराम्रो बानीलाई जहिले छाड्दा पनि हुन्छ ।”