गोरखापत्र अनलाइन
बिजुलीका पोलमा परालको टौवा
बिजुली नपुगेको बैतडीको दुर्गम सिगास गाउँपालिकामा करोडौँ रुपियाँ लागतको लघुजलविद्युत् योजना अलपत्र परेका छन्। बत्ती नबलेपछि बिजुलीका पोल स्थानीयवासीले घाँस परालको टौवा बनाउन प्रयोग गरेका छन्। केही पोल खोलामा अलपत्र छन् भने बिजुलीका तारमा कपडा सुकाउने गरिएको छ। स्थानीयवासीले आरनमा पगालेर पोलबाट भाँडाकँुडासमेत बनाउने गरेको पाइएको छ। सिगास गाउँपालिका–९, चौखाममा २
तरकारी खेतीबाट मनग्य आम्दानी
शुक्लाफाँटा नगरपालिका–११ दीपनगरका डम्बरबहादुर विष्ट व्यावसायिक तरकारी खेती गरेर गतिलो आम्दानी गर्दै आउनुभएको छ । तरकारी खेतीबाट हुने आम्दानीले विष्टको परिवारको खर्च चल्ने गरेको छ । उहाँले खेतबारीमा बाह्रै महिना तरकारी खेती गर्नुहुन्छ । दश कठ्ठा बढी जग्गामा उहाँले तरकारी खेती गरेर वार्षिकरूपमा रु दुई लाखदेखि पाँच लाखसम्म आम्दानी गर्दै आउनुभएको छ ।
अमेरिका–जापान कटु सम्बन्ध यसरी भयो सुखद
द्वितीय विश्वयुद्धमा अमेरिका र जापान कट्टर शत्रु थिए, आपसमा वारपारको लडाइँ लडे । तैपनि शीत युद्ध र त्यसपछिका वर्षमा अमेरिका र जापानबीचको मित्रता
पर्यटनमा जागेको आशा
जीवन दुःखको मात्र हुँदैन, आशा जगाउने सन्देशसहित सफलताको पनि हुन्छ। कोरोना महामारीमा घर–भान्छाभित्र आफैँ थुनिएका बेला चोकमा निस्कन पाए त त्यहीँ बसेर खाना खान्थेँ भन्ने सोचिन्थ्यो। हो– अब त्यस्तै चोक, चौतारी, नदी वा तालकिनार, भञ्ज्याङ र डाँडाको टुप्पामा बसेर खान पाइने अवस्था बनेको छ। यसैले विश्वभर पर्य्टक बढ्दै छन्। नेपालमा पनि आन्तरिक मात्र होइन, बाह्य पर्यटकको आवागमन कोरोना महामारीको वर्षभन्दा यता यस पटक सर्वाधिक बढेको छ। कोरोना महामारीभन्दा पहिलाको अवस्थामा पर्यटकलाई स्वागत गर्न र त्योभन्दा बढी सङ्ख्या पु¥याउन केही मेहनत गर्न आवश्यक छ।
विधेयकमा किन विलम्ब
निर्वाचनपश्चात्को प्रतिनिधि सभाको पहिलो अधिवेशनले सभामुख, उपसभामुख, राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपतिको चयन प्रक्रिया सम्पन्न ग¥यो। सरकारका तर्फबाट संसद्मा केही महत्त्वपूर्ण विधेयक कार्यसूचीमा पनि आए तर प्रभावकारी ढङ्गबाट विधेयकको विमर्शतिर भन्दा पनि सरकारको विश्वासको मत र मन्त्रिपरिषद्को पूर्णतामा भएका ढिलाइले सरकारको कार्यसम्पादनसँगै संसद्को क्रियाशीलतामा पनि केही विलम्ब भयो। प्रतिनिधिसभाको पहिलो अधिवेशनमा विगतदेखि नै विचाराधीन महत्त्वपूर्ण र संवेदनशील विधेयक संसद्मा प्रस्तुत भए। प्रतिनिधि सभाको कार्यसम्पादनसँग जोडिएको प्रतिनिधि सभा नियमावलीमै संसद् र सरकारबीच टकरावको मनस्थिति देखियो। विधेयक पास भए पनि संसद् प्रभावकारी ढङ्गले अगाडि बढ्नेमा अझै शङ्का उब्जिएका छन्।
सामुदायिक क्याम्पसको साख
समुदायद्वारा समुदायकै लागि सञ्चालित समुदायको स्वामित्वमा रहेको उच्च शिक्षा प्रदान गर्ने शिक्षण संस्थालाई सामुदायिक क्याम्पस भनिन्छ। यस्तो शिक्षण संस्थाबाट विशेष गरी समुदायका निम्न आय भएका सर्वसाधारणका छोराछोरीले सस्तोमा गुणस्तरीय शिक्षा ग्रहण गर्न पाउँछन्। त्रिभुवन विश्वविद्यालय नेपालको जेठो र अग्रणी शिक्षण संस्था हो, जसका ६० वटा आङ्गिक क्याम्पस, दुई प्रतिष्ठान र एक हजार ८४ वटा सम्बन्धन प्राप्त क्याम्पस छन्। त्यसो त त्रिविमा चार लाख १८ हजारभन्दा बढी विद्यार्थी अध्ययन गर्छन्। नेपालमा ५४४ वटा सामुदायिक क्याम्पस छन्। ठूलो सङ्ख्यामा त्रिविबाट सम्बन्धन लिएका सामुदायिक क्याम्पस भए पनि तिनीहरूको छुट्टै आफ्नो विश्वविद्यालय छैन।
जनकपुर–जयनगर रेल सेवा : आम्दानीभन्दा खर्च बढी
जनकपुर–जयनगर नियमित रेल सेवा सञ्चालन भएको सोमबार एक वर्ष पूरा भएको छ। २०७८ चैत १९ गते सो रेल सेवा उद्घाटन गरिएको थियो। जनकपुरधामको कुर्थादेखि जयनगरसम्म ३५ किलोमिटर रेलमार्गमा नियमित रेल सेवा सञ्चालन भइरहेको छ। यात्रु लिएर प्रत्येक दिन दुई पटक आउजाउ गर्ने रेलमा यात्रुको चाप बढेको देख्न सकिन्छ। यसअघि करिब एक दशकभन्दा बढी समयसम्म रेल सेवा बन्द थियो।
मस्तिष्कबाट निकालियो हड्डी
कोशी अस्पताल विराटनगरमा सात वर्षीय बालकको टाउकोमा गाडिएको हड्डी शल्यक्रिया गरेर निकालिएको छ। कोशी अस्पतालमा पहिलो पटक गरिएको टाउकोको शल्यक्रिया सफल भएको हो। मोरङको जहदा गाउँपालिका–२, नयाँ टोलका सात वर्षीय बलविर राजभारको टाउकोमा बाँसको भाटाले लागेर गम्भीर चोट लागेको थियो। एक हप्तापछि उपचार गराउन कोशीमा भर्ना गरिएका बालकको १० दिनअघि शल्यक्रिया गरिएको थियो।
‘आन्तरिक विद्युत् खपत क्षमता वृद्धि प्राथमिकतामा’
ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइमन्त्री शक्तिबहादुर बस्नेतले देशमा उत्पादित विद्युत् देशभित्रै खपत गर्न क्षमता वृद्धि आफ्नो मुख्य प्राथमिकतामा रहेको बताउनुभएको छ । नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले सोमबार गरेको स्वागत कार्यक्रममा मन्त्री बस्नेतले विद्युत् नपुगेका ठाउँमा सेवा विस्तार, प्रसारण र वितरण प्रणालीका पूर्वाधार सुदृढीकरण तथा विस्तार गरी खपत क्षमता विस्तार गरिने बताउनुभयो । “विद्युत्को आन्तरिक खपत क्षमता वृद्धि गरी बढी भएको विद्युत् निर्यात गर्नुपर्छ,” मन्त्री बस्नेतले भन्नुभयो । पूर्वाधार विस्तारका लागि आवश्यक पर्ने लगानी जुटाउन अर्थ मन्त्रालयलगायतका निकायसँग आवश्यक समन्वय गरिने उहाँको भनाइ थियो ।
अभौतिक मुद्रामा लगानी नगर्न आग्रह
नेपाल राष्ट्र बैङ्कले अभौतिक मुद्राहरूमा लगानी तथा कारोबार नगर्न आमनेपालीलाई आग्रह गरेको छ । राष्ट्र बैङ्कले क्रिप्टोकरेन्सी, भर्चुअल करेन्सी, नेटवर्क मार्केटिङ, नन–फन्जिबल टोकन, डिजिटल सम्पत्ति र हाइपर फन्डजस्ता कारोबार गैरकानुनी रहेको भन्दै त्यसमा संलग्न भएमा कारबाहीसमेत हुने चेतावनी दिएको छ । केन्द्रीय बैङ्कले सोमबार विज्ञप्ति जारी गर्दै यस्ता कारोबार नेपालभित्र बसोबास गर्ने नागरिक, फर्म, कम्पनी संस्था मात्र नभई विदेशी र नेपालबाहिर बसोबास गर्ने सबै नेपाली नागरिकसमेत यसमा संलग्न नहुन सचेत गराएको हो । दर्ता भएर नेपालबाहिर रहेका फर्म, कम्पनी संस्था तथा त्यस्ता कम्पनी वा संस्थाका शाखा कार्यालय तथा एजेन्सीसमेतले कुनै पनि भर्चुअल करेन्सी–क्रिप्टोकरेन्सी कारोबारमा संलग्न भएको पाइए नेपाल राष्ट्र बैङ्क ऐन २०१९ को दफा १२ बमोजिम कारबाही हुने जनाएको छ । नेपालमा विदेशी विनिमय मुद्राको रूपमा भर्चुअल करेन्सी–क्रिप्टोकरेन्सीले मान्यता पाएको छैन । नेपालमा कानुनी ग्राह्य नभएको, नेपाल सरकारको जमानत प्राप्त नभएको र राष्ट्र बैङ्क निष्कासन नगरेको तथा कुनै पनि सुरक्षण नभएकाले यस्तो कारोबार गैरकानुनी हुने स्पष्ट पारेको छ ।
फुतफुते झरना पर्यटक आकर्षणको केन्द्र
म्याग्दीको अन्नपूर्ण गाउँपालिका–४ नारच्याङ हुँदै अन्नपूर्ण आधार शिविर जाने पदमार्गमा पर्ने फुतफुते झरना पर्यटकको आकर्षणको केन्द्र बनेको छ । नारच्याङदेखि अन्नपूर्ण प्रथम हिमालको उत्तरी आधार शिविर जाने मौरिस हर्जोग ट्रेलमा पर्ने यो झरना सुन्दर र मनोमहक छ । झरनाको दृश्यले पदयात्रालाई रोमाञ्चक बनाउँछ । थकान मेटाइदिन्छ, दुःख बिर्साइदिन्छ ।
सुरु भयो नवदुर्गा नाच
भक्तपुरबाट निकालिने ऐतिहासिक नवदुर्गा नाच सोमबार काभ्रेपलाञ्चोकको पनौतीमा प्रदर्शन गरिएको छ । नवदुर्गा देवगणद्वारा विभिन्न नेवार बस्ती परिक्रमा गर्ने क्रममा पनौती नगरमा नृत्य प्रदर्शन गरिएको हो । प्रत्येक वर्षजस्तै यस वर्ष पनि भक्तपुरको नवदुर्गा पनौतीमा ल्याइएको नवदुर्गा देवगणका नारायणमान बनमालाले जानकारी दिनुभयो ।
‘गीतले सन्देश दिनुपर्छ’
सामाजिक परिवर्तन र राष्ट्रियताका सवालमा गीत गाउन रुचाउने गायक अर्जुन कौशल यति बेला युवा पुस्तामाझ चर्चित हुुनुहुन्छ । यानीमाया हो, नथियावालीले, भीरको बाटोजस्ता गीतबाट साङ्गीतिक क्षेत्रमा चर्चित कौशलले हालसम्म तीन सय गीत गाइसक्नु भएको छ । २०५४ सालदेखि साङ्गीतिक क्षेत्रमा सक्रिय कौशललाई गीत सङ्गीतभन्दा अर्को पेसामा जानु परेको छैन । विशेष गरी सामाजिक परिवर्तन, राष्ट्रियता र विभिन्न भाषाभाषीमा पनि गीत गाउने उहाँले बताउनुभयो । उहाँ भन्नुहुन्छ, “गीतले मनोरञ्जनसँगै सामाजिक सन्देश पनि दिनुपर्छ भन्ने मलाई लाग्छ, समाज परिवर्तनका लागि पनि हामीले आफ्नो क्षेत्रबाट योगदान गर्नुपर्छ जुन मैले गीत सङ्गीतमार्फत त्यो भूमिका निर्वाह गर्दै आएको छु ।”
‘निजी क्षेत्रको साथमा छु, समस्या समाधानमा लाग्नेछु’
उद्योगमन्त्री रमेश रिजालले उद्योग व्यवसायमा देखिएका समस्या समाधान गर्न लाग्ने बताउनुुभएको छ । नेपाल उद्योग परिसङ्घसँगको भेटको क्रममा सोमबार उद्योगमन्त्री रिजालले मुलुकलाई समृद्ध बनाउन निजी क्षेत्रलाई प्रोत्साहन नगरी नहुने भएकाले उद्योग व्यवसायमा देखिएका समस्या समाधान गर्न प्रभावकारी रूपमा लाग्ने बताउनुभएको छ ।
चैत २३ पछि निर्वाचन आचारसंहिता
आउँदो वैशाख १० गते हुने उपनिर्वाचनका लागि चैत अन्तिम सातादेखि निर्वाचन आचारसंहिता लागू हुने भएको छ। चितवन, तनहुँ र बाराका गरी तीन प्रतिनिधि सभा सदस्य निर्वाचन क्षेत्रमा हुने उपनिर्वाचनका लागि सोमबार उम्मेदवारी दर्ता भएको छ। निर्वाचन आयोगका अनुसार उपनिर्वाचनलाई लक्षित गरी चैत २३ पछि आचारसंहिता लागू हुनेछ। निर्वाचन आचारसंहिता, २०७९ मा आचारसंहिता आयोगले तोकेको मितिदेखि तोकेको क्षेत्रमा लागू हुने व्यवस्था छ। निर्वाचन आयोगका प्रवक्ता शालिग्राम शर्मा पौडेलले आयोगको पदाधिकारी बैठकले निर्णय गरेपछि आचारसंहिता लागू हुने जानकारी दिनुभयो।
