झापाको दमकमा दमक विशिष्टीकृत प्रादेशिक बाल अस्पताल सञ्चालन हुनेभएको छ । सामुदायिक अस्पतालका रूपमा सञ्चालन हुने उक्त बाल अस्पतालका लागि प्रदेश सरकारले नीति तथा कार्यक्रम र बजेट बनाएको छ । दमक–७ स्थित रेडक्रस भवनमा सञ्चालन हुने बाल अस्पतालका लागि प्रदेश १ सरकारले तीन करोड रुपियाँ विनियोजन गरेको छ । ५० शैøयाको अस्पतालका लागि अहिले भएका संरचना र नयाँ संरचना बनाउनसमेत रेडक्रसले ३० वर्षका लागि निःशुल्क रूपमा उपलब्ध गराउने बताइन्छ ।
जागौँ उत्तम सोचले मगजले, माया गरौँ देशको । लम्कौँ जाँगरले गरौँ प्रगति त्यो, भाषा कला भेषको ।। राख्छौँ चाख विकासको यदि भने, जुट्छन् सबै सज्जन । भ्रष्टाचार हटेर जान्छ सहजै, चाहिन्न कालो धन ।।
लुम्बिनी प्रदेश सरकारले जनजाती समुदायबाट उत्पादन हुने पेयपदार्थ (स्थानीय रक्सी) को बजारीकरण गर्ने तयारी गरेको छ । कोदो, मौवा, अनदी, कुरीलोबाट पेय पदार्थ उत्पादन गरि त्यसको बजारीकरण गर्ने भएको हो ।
बालसाहित्य महत्त्वपूर्ण विधा हुँदाहुँदै यसको प्रकाशन ज्यादै न्यून छ । विद्यालयमा उपलब्ध गराइने पाठ्यक्रमका किताबले मात्र बालबालिकामा पढ्ने बानी विकास गर्न सकिन्न । पठन संस्कृति बढाउनका लागि बालसाहित्यको महत्त्वपूर्ण भूमिका हुन्छ । बालसाहित्य बालबालिकाका लागि सिकाइको आधारशीला हो भने वयस्कहरूका लागि पढ्ने बानी विकास गर्ने महत्त्वपूर्ण प्रवेशद्वार हो । बालककालमा साहित्य पढ्ने अवसर मिल्यो भने उनीहरू आजीवन असल पाठक बन्न सक्छन् र गुणवत्तापूर्वक जीवन जिउन सक्छन् भन्ने प्रमाणित भइसकेको छ । यसकारण बालसाहित्य बालबालिकाको समष्टिगत विकासका लागि अनिवार्य आवश्यकता हो ।
समय समयमा सग्ला लेखहरूको सँगालो प्रकाशित भइरहनु नेपाली साहित्यको उन्नयनमा सुखद पक्ष हो । २०७९ साल जेठमा प्रकाशित ‘हरिहर शास्त्रीका सिर्जना’ पुस्तक यसको उदाहरण हो । पूर्वीय दर्शनमा आधारित आध्यात्मिक चेतना जगाउने १७ वटा कृतिहरूको सबल सिङ्गो माला हो यो कृति । वि.सं. १९८० मा काठमाडौँमा जन्मिएर २०३४ सालमा दिवङ्गत हुनुभएका श्रद्धेय शास्त्रीका यस कृतिमा कविता सङ्ग्रह चार, खण्डकाव्य सात, महाकाव्य तीन, जीवनी रहेका छन् । कृति शास्त्रीको लेखकीय दस्तावेजको पहिचान बनेको छ । कृतिमा सङ्ग्रहित रचना वि.सं. २०२३ देखि २०३० सम्म जम्मा सात वर्षको छोटो अन्तरालमा गरिएका हुन् ।
पूर्व–पश्चिम राजमार्गअन्तर्गतको नारायणगढ–बुटवल खण्ड विस्तार कार्य सम्पन्न हुने समयसम्ममा १७ प्रतिशत मात्र काम भएको छ । आयोजना विस्तारको अन्तिम म्याद आगामी साउन २२ सम्मको रहेको छ । साढे तीन वर्षभित्र सम्पन्न गर्ने गरी यो सडक विस्तारका लागि २०७५ माघमा नेपाल सरकार र चीनको चाइना स्टेट कन्स्ट्रक्सन इन्जिनियरिङ कर्पोरेसनबीच सम्झौता भएको थियो । सम्झौताअनुसार २०७९ साउनभित्र निर्माण सम्पन्न गर्नुपर्ने हुन्छ । सम्झौता भएको दुई महिनापछि २०७५ चैत ८ गते विस्तार कार्यको शिलान्यास गरिएको थियो ।
ओर्लिरहेको हिउँदको दिन ! संसारमा घामपानीबारे अनेक तर्क भइरहेका छन् । भुइँ छोडेर कुरा गरिरहेकै छ– बहसले । सुनेसम्म गर्ने हो भने ढाडमा बर्सिने घाम र तातोलाई बिदा गर्नुपर्छ । पिइरहेको पानीलाई किलकिलेमुनि खसाल्ने कुरामा एक दिन ख्याल गर्नैपर्छ । छतमा छु घरको । तीन जना नानीहरू बसेका छन् मेरै वरिपरि । नानीहरू जाडोको बिदामा घर कुरुवा भएका छन् । निकै दिनदेखि ती किताब र कापी बोकेर छतको घाममा सेकिन आउँछन् । आज तिनका छेउमा छु म । किताबले घेरिएका ससाना नानीहरू ।
कृषि गणनाका लागि तथ्याङ्क सङ्कलन गर्ने कार्य सकिएको छ । सङ्कलन गरिएको तथ्याङ्कका फाराम केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागमा आइसकेको राष्ट्रिय कृषि गणना २०७८ का अधिकारी बद्रीकुमार कार्कीले बताउनुभयो । वैशाख ६ गतेदेखि देशैभरि कृषि गणना सुरु गरिएको थियो । कार्कीले भन्नुभयो, “गणनापश्चात्को मुख्य गणना कार्यबाट प्राप्त फारामको कोडिङ, इडिटिङ, इन्ट्री, प्रशोधन तथा विश्लेषण गरी मङ्सिर महिनासम्ममा प्रारम्भिक प्रतिवेदन सार्वजनिक गरिनेछ ।”
डा. पुनेश्वर केशरी सामान्यतया आयुर्वेद औषधिको ‘साइड इफेक्ट’ हुँदैन भन्ने भनाइ छ तर यो पूर्ण सत्य होइन । आयुर्वेदकै कतिपय स्वास्थ्यकर्मी पनि आयुर्वेद औषधिको दुष्प्रभावबारे अनभिज्ञ छन् । सुरक्षित प्रयोगमा त्यति संवेदनशील भएको पाइँदैन । रोगले हुने मृत्यु कहिलेकाहीँ हामीले रोक्न सक्दैनौँ तर औषधिको प्रयोगले हुने मृत्यु स्वीकार्य हुन सक्दैन भन्ने भनाइ नै छ । तसर्थ कुनै पनि चिकित्सा पद्धतिमा प्रयोग हुने औषधिको प्रयोगबाट हुने दुष्प्रभावको पहिचान, अध्ययन, आकलन तथा रोकथामसम्बन्धी कार्यका लागि र त्यससम्बन्धी शिक्षा तथा स्वास्थ्यकर्मीलाई तालिम आदिको व्यवस्थापनका लागि फर्माकोभिजिलेन्स (औषधिको दुष्प्रभाव पहिचान) आवश्यक हुन्छ । यस लेखमा आयुर्वेद औषधिको सुरक्षित प्रयोगबारे आयुर्वेद संहिताहरूमा उल्लेख गरिएका केही विषय प्रकाश पार्ने जमर्को गरिएको छ ।
असार लागेपछि मात्रै बल्ल विकास निर्माण, गोष्ठी, भेला गर्ने चटारो सरकारी निकायमा सुरु हुन्छ । निर्माण व्यवसायीलाई पनि असारमा काम नसके भुक्तानी नहुने भएपछि असारे कामको चटारोले छोप्छ ।असारे कामको चटारो यो पटक पनि प्रायः सबै विकासे अड्डामा देखिएको छ । त्यसमा पनि सबैभन्दा बढी चटारो सडकको काम गर्ने सरकारी निकाय र ठेकेदारलाई छ ।
सडकमा रातो बत्ती बल्नासाथ बालबालिका, ज्येष्ठ नागरिक, गर्भवती र काखमा केटाकेटी बोकेका महिला प्रत्येक सवारी चालकसँग हात फैलाउन थाल्छन् । ससाना बालबालिका जबरजस्ती मोटरसाइकल चालकको खुट्टा ढोग्दै माग्छन् । यात्रुले कुनै एउटालाई भीख दिए ती सबै तिनै व्यक्तिका वरपर झुम्मिन्छन् ।काठमाडौँको नयाँसडक, जमल, दरबारमार्ग, बानेश्वर, कोटेश्वर, जडीबुटी, चाबहिल, चुच्चेपाटी, ललितपुरको सातदोबाटो, ग्वार्कोलगायतका चोकमा यस्ता दृश्य देखिन्छन् ।
महालक्ष्मी विकास बैङ्क लिमिटेडको भक्तपुर शाखाले चाँगुनारायण नगरपालिकामा रहेको श्री चेतना आधारभूत विद्यालयमा बालमैत्री खानेपानीको धारा निर्माण गरी विद्यालयलाई हस्तान्तरण गरेको छ ।
लगातार परेको पानीका कारण पहिरो गएर पाँचथरमा एक घर बगाउँदा तीन जना बेपत्ता भएका छन् । जिल्लाको फालेलुङ गाउँपालिका–७ विहीदिन स्थित रुपलाल मगरको घर पहिराले बगाउँदा ४२ वर्षीय रुपलालसहित तीन जना बेपत्ता भएको प्रहरीले जनाएको छ ।
मधेश प्रदेशका मुख्यमन्त्री लालबाबु राउतले बाढीबाट आइपर्ने जोखिमलाई न्यूनीकरण गर्नका लागि सरोकारवाला निकायलाई तयारी अवस्थामा रहन निर्देशन दिनुभयो । शुक्रबार बन्दिपुरस्थित कमला नदीको ब्यारेजमा आयोजित प्रदेशस्तरीय विपत् व्यवस्थापन संयुक्त अभ्यासको अवलोकन गर्दै मुख्यमन्त्री राउतले यस्तो बताउनुभएको हो । मधेश प्रदेश सरकार र नेपाली सेनाको संयुक्त आयोजनामा आयोजित सुरक्षा निकायहरूले विपत् प्रतिकार्यका लागि गरेको तयारी उत्तम रहेको अवलोकनका क्रममा मुख्यमन्त्री राउतले बताउनुभयो ।
मनसुनी वायुको प्रभाव हाल देशभर रहेका कारण केही दिन अझै पानी पर्नेछ । देशभर आंशिकदेखि सामान्य बदली रही प्रदेश नं १, लुम्बिनी प्रदेश र गण्डकी प्रदेशका केहि स्थानहरूमा वर्षा भइरहेको छ।