महानगरहरू गर्दैछन् वायु प्रदूषण नियन्त्रणको प्रयास

काठमाडौं, पुस २० गते । काठमाडौं उपत्यका मेयर फोरमका अध्यक्ष चिरीबाबु महर्जनले वायु प्रदूषण नियन्त्रणका लागि सवारी साधनको धुवाँ चेकजाँचको काम सुरु हुने बताउनुभएको छ । ललितपुर महानगरपालिकाका प्रमुखसमेत रहनुभएका महर्जनले गोरखापत्र अनलाइनसँग कुरा गर्नुहुँदै अबको हप्तादिनमा ललितपुर महानगरबाटै यो काम सुरु हुने जानकारी दिनुभयो ।

प्रमुख महर्जनले भन्नुभयो, “वायु प्रदूषणको सन्दर्भमा डिजेल र पेट्रोलबाट सञ्चालन हुने गाडीको धुवाँ चेक गर्नका निमित्त काठमाडौं भ्याली फोरम अगाडि बढिरहेको छ । यसको सुरुवात ललितपुर महानगरबाट गर्न गइरहेका छौं । निकट भविष्यमै, केही दिनभित्रै शुभारम्भ गर्छौं ।”

मापदण्डअनुसार हावामा २.५ माइक्रोन वा सोभन्दा सानो व्यास भएका कण (पीएम २.५) को वार्षिक औसत मात्रा प्रतिघनमिटरमा ५ माइक्रोग्राम वा त्योभन्दा कम हुनुपर्छ ।

उहाँले यसका लागि सवारी साधनको धुवाँ चेकजाँच गर्ने उपकरण महानगरमा ल्याइसकिएको जानकारी दिनुभयो । अबको हप्तादिनभित्र त्यो कामको सुरुवात हुने उहाँको भनाइ छ । उहाँले भन्नुभयो, “हामीले इक्विप्मेन्ट ल्याइसक्यौं, तर चलाएका छैनौं । मलाई जहाँसम्म लाग्छ, एक हप्ता पर जाँदैन । हामी त्यसको शुभारम्भ गर्दैछौं ।”

ब्रुमरबाट सडकको धुलो, धुवाँ सफाइको काम हुँदै आएको भन्नुहुँदै उहाँले समग्र काठमाडौं उपत्यकामा वायु प्रदूषण नियन्त्रणका लागि काठमाडौं उपत्यका मेयर फोरमले आगामी दिनमा विभिन्न काम गर्ने योजना अगाडि सार्ने भनाइ राख्नुभयो ।

काठमाडौं महानगरपालिकाको वातावरण व्यवस्थापन विभागका निमित्त विभागीय प्रमुख सरिता राईले महानगरले पुस महिनालाई वायु प्रदूषण सचेतना महिना भनेर विभिन्न सचेतनामूलक कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेको जानकारी दिनुभयो । उहाँले वायु प्रदूषण नियन्त्रणका लागि मुख्य कुरा फोहोर व्यवस्थापन रहेको बताउनुभयो ।

राईले भन्नुभयो, “पहिलो कुरा फोहोर व्यवस्थापन नै हो । खुला रुपमा फोहोर जलाउन निषेध गरेका छौं । अनुगमनका क्रममा फेला पार्‍यौं भने १० हजार रुपियाँ जरिवाना हुनेछ । त्यसबाहेक दैनिकरुपमा सडकको धुलो सफा गर्ने काम हामीले गरिरहेका छौं ।”

यससँगै काठमाडौं महानगरपालिका प्रमुख बालेन्द्र साहको एक लाख बिरुवा रोप्ने अभियान अन्तर्गत वृक्षारोपणको काम भइरहेको जानकारी उहाँले दिनुभयो । वायु प्रदूषण मापनयन्त्र महानगरको १६ स्थानमा जडान भइसकेको छ । अझै तीन वटा ठाउँमा यो मापन जडान गरिने उहाँको भनाइ छ । उहाँले काठमाडौं महानगरपालिकाले पनि सवारी साधनको धुँवा चेकजाँच गर्ने काम छिट्टै सुरु गर्न तयारीमा रहेको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “सवारीको धुवाँ चेकजाँच गर्ने सम्बन्धमा अलिकति प्रशासनिक कामहरु बाँकी छ । भोलि वा पर्सीबाटै हामी यो सुरु गर्न सक्छौं ।”

विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन (डब्लूएचओ) को मापदण्डअनुसार हावामा २.५ माइक्रोन वा सोभन्दा सानो व्यास भएका कण (पीएम २.५) को वार्षिक औसत मात्रा प्रतिघनमिटरमा ५ माइक्रोग्राम वा त्योभन्दा कम हुनुपर्छ । तर काठमाडौं उपत्यकाको वायु प्रदूषणको मात्रा ‘डब्लूएचओ’ को यो मापदण्डभन्दा आठ गुणाभन्दा बढीसम्म पुग्ने गर्दछ ।

खुला रुपमा फोहोर जलाउन निषेध गरेका छौं । अनुगमनका क्रममा फेला पार्‍यौं भने १० हजार रुपियाँ जरिवाना हुनेछ ।

वातावरणविद् भूषण तुलाधरका अनुसार जाडोयाममा वायु प्रदूषण झनै बढ्ने गरेको छ । तुलाधरले भन्नुभयो, “वायु प्रदूषण जाडो महिनामा बढ्छ भनेर हामी सबैलाई थाहा छ । तर जति बढ्ने गर्दथ्यो सायद, अहिले त्यति बढेको छैन, यो मौसमी कारणले पनि हो । वायु प्रदूषण इन्डियामा धेरै बढ्दा, त्यो हावाले यता पनि ल्याउँथ्यो । सामान्यतया यो अहिले बढेको छैन तर वर्षाभन्दा बढेको छ र थप बढ्नेवाला छ।”

जाडोयाम भर्खर सुरु भएकोले माघ महिनासम्म यो झनै बढ्ने उहाँको भनाइ छ । उहाँले चैत, वैशाखमा डढेलो बढ्ने हुँदा त्यो बेला वायु प्रदूषण पनि बढ्ने बताउनुभयो । उहाँले वायु प्रदूषण नियन्त्रणका लागि काठमाडौं उपत्यका अन्तर्गतका केही स्थानीय सरकारले पहल गर्दै आएको बताउनुभयो ।

उहाँले भन्नुभयो, “काठमाडौं महानगरपालिकाले भनौं न, फोहोर जलाउनेलाई दण्डित गर्ने कामहरू गरेको देख्छु । जथाभाबी फोहोर फाल्नेलाई जरिवाना गर्ने काम पनि गरेको छ । काठमाडौं र ललितपुर दुवै महानगरपालिकाले गाडीको धुवाँ जाँच गर्ने मेसिनहरू किनिसकेको छ । उहाँहरुले अबको एक हप्तामा त्यो सुरु गर्ने भन्नुभएको छ ।”