समालोचना विधाको विकास हुन नसकेकोमा चिन्ता
नेपालभाषाको साहित्य क्षेत्रमा समालोचना विधाले व्यापकता पाउन नसकेकोमा सरोकारवालाहरुले चिन्ता पोख्नुभएको छ । राजोपाध्याय समाजले आयोजना गरेको कार्यक्रमका वक्ताहरुले समालोचनालाई सुझावको रुपमा नलिएर आलोचनाको रुपमा लिने प्रवृत्तिका कारण यस विधाको विकास हुन नसकिरहेको विचार राखेका थिए ।
मार्मिक डोट्याली आख्यान
कुनै पनि कृतिका लागि प्राञ्जल भाषा आकर्षक स्वागतद्वार हो जहाँबाट भित्र छिर्न पाठक सहजै आकर्षित हुन्छ । डोट्याली युवा लेखक लोकराज भट्टको उपन्यास ‘छाइल’को सबैभन्दा उल्लेख्य पक्ष यसको वर्णन आकर्षक, भाषा स्तरीय र अभिव्यक्ति कौशल उच्च हुनु हो । संवादमा डोट्याली भाषाको चोखो स्वाद छ तर वर्णनमा यी शब्द प्रयोग नगरेर उहाँले पाठकको मनोविज्ञानप्रति न्याय गर्नुभएको छ । शब्दको अर्थपूर्ण प्रयोगले राजधानीतिर नसुनिने डोट्याली शब्दहरू पनि अपरिचित लाग्दैनन् । शब्द चित्रणमा उहाँले सुदूरपश्चिमेली परिवेशलाई राम्ररी पक्रनुभएको छ । लोकार्पण कार्यक्रममा मानव अधिकारकर्मी मोहना अन्सारीले भन्नुभएजस्तै यो उपन्यास पढ्न थालेपछि युवा पाठक रातभरि अनिँदो बसेर पनि सकाएरै छाड्न लालायित हुन्छन् ।
-original-thumb.jpg)
मधुपर्क सम्मानबाट बस्नेत, रसिक र मोमिला सम्मानित
गोरखापत्र संस्थानको साहित्यिक मासिक प्रकाशन मधुपर्कको ५६ औं वर्ष प्रवेशका अवसरमा नेपाली साहित्यको श्रीवृद्धिका लागि विशिष्ट योगदान पुर्याउनुभएका तीनजना साहित्यकारलाई नगद पुरस्कारसहित सम्मानित गरिएको छ ।
लोककलाको विविधता प्रस्तुत
पाल ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठान लोककला विभागले ‘विभिन्न जातीय लोककला’ शीर्षकमा आयोजित दुई दिने कार्यशालामा कलाकारले लोककलाको विविधतालाई प्रस्तुत गर्नुभएको छ ।
अभिलाषीको कविता सङ्ग्रह
राजधानी बाहिर बसेर लामो समयदेखि कविता लेख्दै आएका कवि नवीन अभिलाषीको मौलामा बाँधिएको राँगो नामक कविता सङ्ग्रहको विमोचन भएको छ । कार्यक्रममा बोल्दै वरिष्ठ कवि तथा समालोचक डा. अमर गिरीले सङ्ग्रहले वर्तमान समयको चेतलाई पछ्याएको बताउनुभयो ।
मोम्चो कथा सङ्ग्रहमाथि कोहलपुरमा परिचर्चा
कोहलपुर, २८ जेठ । पत्रकार तथा आख्यानकार वसन्त पराजुलीको मोम्चो कथासङ्ग्रह माथि कोहलपुरमा परिचर्चा गरिएको छ । हाम्रो पूर्णिमा साहित्य प्रतिष्ठान बाँकेले शनिबार कोहलपुरमा पुस्तकमाथि छलफल कार्यक्रम राख्दै पुस्तक परिचर्चा गरेको हो ।प्रतिष्ठानकी उपाध्यक्ष एवम् आख्यान विभाग प्रमुख सुमित्रा न्यौपानेले सङ्ग्रहका सबै कथालाई सरसर्ती व्याख्या गर्नुभयो । बक्ररेखा शीर्षकको कथा श्रुति र सभ्य भएको बताउँदै कथामा विदेश जाने केटो भनेपछि हुरुक्क हुने हाम्रो समाजको चरित्र चित्रण गरिएको उल्लेख गर्नुभयो । परिचर्चा कार्यक्रममा बाँकेका विभिन्न स्रष्टाले मोम्चो पुस्तकका बारेमा टिप्पणी गर्नुभयो । पुस्तकमाथि बोल्दै अर्का टिप्पणीकार विष्णु पादुकाले मोम्चो कथासङ्ग्रहका अधिकांश कथा नारीका विषयमा केन्द्रित रहेको बताउनुभयो । पादुकाले सङ्ग्रहमा रहेका ११ वटै कथाको बारेमा संक्षेपमा टिप्पणी राख्नुभयो । पुस्तकमाथि बोल्दै टिप्पणीकार सागर गैरेले चितवनको सीमान्तकृत चेपाङ समुदायको भाषा, जीवनशैली, परम्परा र रहनसहनलाई मोम्चो कथामा समेटिएको उल्लेख गर्नुभयो । लेखक वसन्त पराजुलीले मोम्चो सीमान्तीकृत चेपाङ समुदायको धर्म, रीतिरिवाज र परम्परामा आधारित भएर लेखिएको कथा भएकोले यी समुदायसँगसँगै आम पाठकले मन पराएको बताउनुभयो । परिचर्चा कार्यक्रममा अतिथिका रूपमा आमन्त्रित लेखक नरेन्द्रजंग पिटरले स्वाभिमानी चेपाङको कथा व्यथालाई किताबको रूपमा प्रकाशन गरेर लेखक पराजुलीले ठूलो गुन लगाएको बताउनुभयो । पुस्तकलाई भुँडीपुराण प्रकाशनले बजारमा ल्याएको हो। पराजुलीको यसअघि कुमाता कथासंग्रह प्रकाशित छ। पत्रकार पराजुली गोरखापत्र दैनिकका चितवन जिल्ला संवाददाता हुन् ।
चित्रकलामै व्यस्त डिल्लीकृष्णको सेवानिवृत्त जीवन
धनकुटाका डिल्लीकृष्ण आले । ६५ वर्षीय आले आफूले देखे भोगेका जीवन र जगत्का चित्रहरुमा अनेक रंग भरेर सेवानिवृत्त जीवन सजाइरहेका छन् ।
तीन सर्जकलाई मधुपर्क सम्मान
यस वर्षको मधुपर्क सम्मान तथा मधुपर्क प्रतिभा सम्मानका लागि तीन जना सर्जक छनोट हुनुभएको छ । लेखक तथा साहित्यकार पुरुषोत्तम बस्नेत, साहित्यकार गणेश रसिक र युवा सर्जक मोमिला जोशी सम्मानित हुनुहुने भएको हो ।
‘किशोर नेपाल पत्रकारिता पुरस्कार’ स्थापना
वरिष्ठ पत्रकार किशोर नेपालको नामबाट एक लाख एक हजार एक सय रुपियाँ राशिको ‘किशोर नेपाल पत्रकारिता पुरस्कार’ स्थापना गरिएको छ।
शृङ्गार मात्र होइन, संस्कारसमेत हो गहना
नेवारी समाजमा जन्मदेखि मृत्युसम्म गहनाको ठूलो महत्त्व हुन्छ । यस समुदायमा गहनालाई शृङ्गारको रूपमा मात्र नभएर संस्कारको रूपमा हेरिन्छ । गहनालाई लोप हुन नदिन कुनै पनि कार्यक्रममा नेवार समुदायका युवकयुवतीले गहना लगाउने गरेको पाइन्छ ।
नेपाली कला क्षेत्रलाई विश्वसामु चिनाउनुपर्ने खाँचो
राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले नेपाल सङ्गीत तथा नाट्य प्रज्ञा प्रतिष्ठानले हाम्रो मौलिक कलाको खोज र अनुसन्धान गर्ने दायित्व पाएको बताउनुभएको छ ।
पोखरामा अन्तर्राष्ट्रिय कला कार्यशाला हुने
गोरखापत्र समाचारदाताकाठमाडौँ, जेठ २२ गते । अन्तर्राष्ट्रिय जलरंग समाज (आइडब्लूएस) नेपालको आयोजनामा ‘पोखरा आर्ट क्याम्प’ गरिने भएको छ । भदौ ३१ गतेदेखि असोज ४ गतेसम्म पोखरामा हुने कला कार्यशालामा विश्वका ख्यातीप्राप्त कलाकारसहित नेपाली कलाकारको सहभागिता हुनेछ । ‘पोखरा घुमेर प्राकृतिक सौन्दर्यलाई चित्रण गरौं’ नारालाई सार्थक तुल्याउँदै नेपाल, भारत, बङ्गलादेश र इरानका कलाकारले आ–आफना अनुभूतिलाई क्यानभासमा उतार्नेछन् । आइडब्लूएस नेपालले पत्रकार सम्मेलन गरी सो कार्यशालाबारे जानकारी दिएको हो । कार्यशालामा सामूहिक कला सिर्जना, कलाको प्रत्यक्ष चित्रण र सिकाई तथा पोखराको रमणीय स्थानको भमण गरी कलामा चित्रण गरिने जनाइएको छ । आइडब्लूएस नेपालका अध्यक्ष एनबी गुरुङले भन्नुभयो, “कार्यशालाले नेपाली प्राकृतिक सौन्दर्यलाई विश्व कला माझ अझ बढी चिनाउन मद्दत पुर्याउने छ ।”उहाँका अनुसार आइडब्लूएसले यसअघि घान्द्रुक र लुम्बिनीमा अन्तर्राष्ट्रिय कला कार्यशाला गरिसकेको छ ।
परालबाट कलात्मक वस्तु
परालबाट विभिन्न आकर्षक सामग्री निर्माण हुन्छ भनेर कमैले सोचेका होलान् तर ललितपुर हरिसिद्धिकी ५५ वर्षीया तीर्थमाया महर्जनलाई भेट्नेले यो सोचाइ बदल्नुपर्छ । महर्जन परालबाट विभिन्न कलात्मक सामान बनाउने गर्नुहुन्छ । यस कार्यमा उहाँलाई भ्याइनभ्याई पनि छ ।
परम्परागत सामग्रीको सङ्ग्रहालय
तारकेश्वर नगरपालिका–७, फुटुङ, नमुना टोलमा विविध कलात्मक सामग्री सङ्कलन गरी सङ्ग्रहालय सञ्चालन गरिएको छ । आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकका लागि नेपाली कला÷संस्कृतिको पनि जानकारी दिने तथा ती सामग्रीको प्रवद्र्धनका लागि सो सङ्ग्रहालय सञ्चालनमा ल्याइएको हो ।
त्रिमूर्ति दिवसमा ६३ जनालाई पुरस्कार र पदक
प्रा.डा. वासुदेव त्रिपाठीले शनिबार राजधानीमा विभिन्न महानुभावलाई त्रिमूर्ति निकेतनका विविध विधाका पुरस्कार प्रदान गर्नुभएको छ।
वार्षिकोत्सवमा विभिन्न व्यक्तित्व पुरस्कृत
कैलाली जनपुस्तकालयले आफ्नो ६५ औं वार्षिकोत्सवको अवसर पारेर विभिन्न व्यक्तित्वलाई पुरस्कृत तथा सम्मानित गरेको छ । जनपुस्तकालयले शनिबार कार्यक्रमगरी उहाँहरुलाई सम्मानित तथा पुरस्कृत गरेको हो ।
राजेन्द्र सुवेदी युग पुरुष हुनुहुन्थ्यो : प्रा.डा. त्रिपाठी
प्रा.डा. वासुदेव त्रिपाठीले प्राध्यापक राजेन्द्र सुवेदी नेपाली साहित्यको युग पुरुष भएको सम्झना गर्नुभएको छ।
कला र मनोरञ्जन क्षेत्रमा ‘ब्लाइन्ड रक्स’
काठमाडौं जेठ २१ गते। कला मनोरन्जनको साधन मात्र होइन समाजिक रुपान्तरणको सशक्त माध्यम पनि हो भन्ने सन्देशसहित ब्लाइन्ड रक्स नामक संस्थाले आठऔं वार्षिकउत्सव मनाएको छ। माइती नेपालका संस्थापक तथा समाजसेवी अनुराधा कोइरालाको प्रमुख आतिथ्यमा ब्लाइन्ड रक्सले गरेको कार्यक्रममा दृष्टिविहीन संगीतकार रमेश सुवेदीलाई सृष्टि उपमा प्रतिभा पुरस्कार प्रदान गरिएको थियो छ। संस्थामा उत्कृष्ट काम गरेवापत संस्थाका सचिव नारायणी दवाडीलाई पुरस्कृत हुनुभएको छ। कार्यक्रममा दृष्टिविहीन तथा अपांगता भएका व्यक्तिलाई प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष रुपमा सघाउनुहुने पर्यटन व्यवसायी तथा समाजसेवी कालिका न्यौपाने, बैंकर्स टे«निङ्ग एसोसियसनका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत कुमार जोशी लगायतका व्यक्तित्वलाई सम्मान गरिएको थियो। वार्षिक उत्सव कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै समाजसेवी अनुराधा कोइरालाले नेपाली कला र संस्कृति संरक्षणका लागि ब्लाइन्ड रक्ससँगको सहकार्यमा काम गर्न आफू तत्पर रहेको बताउनुभयो। यसैगरी उहाँले हाम्रो नेपाली मौलिकताको जगेर्ना गर्न आफ्नै भाषा संस्कारको विकास गर्न जरुरी रहेको बताउनुभयो। यसैगरी संस्थाका अध्यक्ष सृष्टि केसीले व्लाइन्डरक्सले कलासँग जोडेर विभिन्न कार्यक्रम गरिरहेको जानकारी दिनुभयो। कार्यक्रममा कला मनोरन्जनको साधनमात्र नभएर परिवर्तनको सशक्त माध्यम हो भन्ने विषयमा नायिक संचिता लुइटेल, कलाकार तथा ललितकला पत्रकार समाजका अध्यक्ष केशवराज खनाल, संगीतकार डाक्टर लोचन रिजालले ब्लाइन्ड रक्सका अध्यक्ष सृष्टि केसीका प्रश्नको जवाफ दिनुभयो।
साहित्यकार भवानी भिक्षुको ११३ औं जन्म जयन्ती
नारद कोहारतौलिहवा, जेठ २१ गते । कपिलबस्तुमा साहित्यकार भवानी भिक्षुको ११३ औं जन्मजयन्ती विविध कार्यक्रम गरी मनाइएको छ । उहाँको गृह जिल्ला कपिलबस्तु नै हो । तौलिहवामा नव कपिलवस्तु साहित्यिक समाजलगायतका संस्थाले विभिन्न कार्यक्रम गरी मनाएका छन् । उहाँले मदन र साझा पुरस्कार जित्नुभएको थियो । सदरमुकाम तौलिहवास्थित भिक्षु चोकमा रहेको भवानीप्रसाद गुप्ता ‘भवानी भिक्षु’ को सालिकमा साहित्यकारहरुले माल्यार्पण गर्दै भिक्षुको जीवनी र उहाँको कृत्रिहरुबारे चर्चा गरिएको थियो ।नेपाली साहित्यमा साहित्यकार भिक्षुले अतुलनीय योगदान दिनुभएको कपिलबस्तु नगरपालिका ३ का वडाध्यक्ष प्रकाश गैरेले बताउनुभयो । ‘भिक्षुले लेखेका कृत्तिहरु अझै पनि जीवन्त रहेका छन् । उहाँले भन्नुभयो, ‘नेपाली साहित्यमा ठूलो गुन लगाउनुभएको छ । आगत, अवान्तर, मैँया साहेव, पाइप नम्बर १ र २ लगायतका कृति, कविता, निवन्ध, लेख आदिमा मनोदशा र मनोविज्ञानलाई प्राथमिकता दिनुहुन्थ्यो ।कार्यक्रममा समाजका अध्यक्ष पशुपतिमणि त्रिपाठी, बरिष्ठ साहित्यकार हरिराज शर्मा पत्रकार महासंघका जिल्ला अध्यक्ष किरणमान बज्राचार्य तौलिहवा उद्योग बाणिज्य संघका महासचिव अर्जुन चापागाई साहित्यकार सकुन्तला ज्ञवाली पौडेलले सात्यिकार भवानी भिक्षुले नेपाली साहित्यको विकासमा अतुलनीय योगदान दिएका बताउनुभयो ।पौडेललाई भवानी भिक्षु स्मृति पुरस्कार नव कपिलबस्तु साहित्यिक समाजले प्रदान गर्ने साहित्यकार भवानी भिक्षु स्मृति पुरस्कार कपिलबस्तुको तौलिहवाका कवियत्रि शकुन्तला ज्ञवाली पौडेललाई दिने निर्णय गरिएको छ । विगत वर्षहरुमा लुम्बिनी अञ्चलका साहित्यकारलाई दिँदै आएकोमा यस वर्षदेखि कपिलबस्तुकै साहित्यकारलाई दिने निर्णय गरिएको वरिष्ठ साहित्यकार हरिराज शर्माले बताउनुभयो ।११ हजार १११ रुपियाँसहित यही जेठ २३ गते सोमबार आनन्दबागस्थित राधाकृष्ण मन्दिरमा पुरस्कृत गरिने नव साहित्यिक समाजका अध्यक्ष पशुपतिमणि त्रिपाठीले बताउनुभयो ।
सूर्यनारायण पुरस्कारबाट बेनीका अग्रज कलाकारद्वय श्रेष्ठ सम्मानित
ठाकुरप्रसाद आचार्यम्याग्दी, जेठ २१ गते । सूर्यनारायण पुरस्कार संस्था बेनी म्याग्दीले दुईजना अग्रज कलाकारलाई सम्मान गरेको छ । शनिबार बेनीमा पुरस्कार तथा सम्मान कार्यक्रमको आयोजना गरेर संस्थाले बेनीका कलाकारद्वय ८३ वर्षीय तुलप्रसाद श्रेष्ठ र ६५ वर्षीय प्रकाशकुमार श्रेष्ठलाई सम्मान गरेको हो । बेनी नगरपालिकाका प्रमुख सुरत केसी र संस्थाका अध्यक्ष सुवर्णकुमार श्रेष्ठले नेपाली लोकसंस्कृति, कला र साहित्यको विकासमा योगदान पु¥याएको भन्दै श्रेष्ठद्वयलाई जनही २० हजार रुपियाँसहित पुरस्कार दिइएको छ । प्रत्येक दुई वर्षमा एकजनालाई प्रदान गरिने पुरस्कार कोरोनाका कारण २०७६ र २०७८ मा प्रदान गर्ने पुरस्कार एकैपटक प्रदान गरिएको संस्थाले जनाएको छ । सम्मानित श्रेष्ठद्वय बेनी नगरपालिका ७ र ८ का स्थायी वासिन्दा हुनुहुन्छ । कलाकार श्रेष्ठद्वय बेनीको कला र लोकसंस्कृतिको संरक्षण, विकास र पुस्तान्तरण गराउन सक्रिय हुनुहुन्छ । पुरस्कार वितरण तथा गंगा बुलेटिन बिमोचन कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि बेनी नगरपालिकाका प्रमुख केसीले नेपाली लोकसंस्कृतिका क्षेत्रमा क्रियाशिल व्यक्तिहरुलाई सम्मानले थप उर्जा प्राप्त हुने बताउनुभयो । सूर्यनारायण पुरस्कार संस्थाले म्याग्दीको लोकसंस्कृतिको संरक्षण र प्रवद्र्धनमा लागेका व्यक्तिहरुलाई सम्मानले प्रोत्साहन मिल्ने उहाँको भनाई थियो ।साथ, सूर्यनारायण पुरस्कार प्रदान कार्यक्रमको अवसर पारेर गंगा नामक बुलेटिन विमोचन गरिएको छ ।
चोरको स्वर मञ्चन
लिम्बू समुदायमा प्रचलित भागी विवाहको कथालाई ‘चोरको स्वर’ नामक नाटकबाट मञ्चन गरिएको छ । अनिल सुब्बा र अन्वेषण राई थुलुङको परिकल्पना तथा निर्देशन रहेको नाटक शुक्रबारदेखि थापागाउँस्थित मण्डला थिएटरमा मञ्चन गरिएको हो ।
महाकालीको किनारमा पाँच दिन
हामी नेपालमा बसेर कविता सुनिरहेका थियौँ, साहित्य विषयक चर्चा परिचर्चामा केन्द्रित थियौँ, कविता सीमामा बसेका भारतीयहरूले पनि सुने, चर्चा उनीहरूले पनि सुने, हामी अनेकौँ झाँकी हेरिरहेका थियौँ, लाग्छ उनीहरूले पनि हेरिरहेका थिए । कविता, गीत, प्रस्तुतिमा प्रायः लिपुलेक र कालापानी नै केन्द्रित थियो । यही भूमिमा टेक्ने अवसर पाएर साहित्य र कलाका २१ जनाको हाम्रो टोली मध्यरात दार्चुला पुग्दा भारतीय सीमाना धार्चुलामा देखिएको झिलिमिली बाहेक शायदै अरू देख्यौँ होला । त्यही रात हामीलाई स्वागत गर्न बसेकाहरूको अनुहारमा उत्साह थियो, पाहुनालाई स्वागत गर्न मध्यरातसम्म बसेकाहरू, बासथलोमा खाना पर्खेर बसेकाहरूको खटाइ सबै देख्दा लाग्यो हाँस्न र बाँच्न जानेका हामीहरू अर्काको खुसीमै रमाउन सक्छौँ ।
खनालको एकल चित्रकला प्रदर्शनी
कलाकार रमेश खनालको ३५औँ अरूपण एकल चित्रकला प्रदर्शनी भइरहेको छ । नेपाल प्रज्ञाप्रतिष्ठान, वास्तुकला तथा अन्य सृजनात्मक कला विभाग प्रमुख कलाकार खनालको ‘ड्रामा लाइन एन्ड कलर’ शीर्षकको कला प्रदर्शनी राजधानीका अरूपण आर्ट ग्यालरीमा चलिरहेको छ ।
-original-thumb.jpg)
सगरमाथाबाट शिवपुराणको नेपाली र अङ्ग्रेजी संस्करण सार्वजनिक
काठमाडौँ, जेठ १९ गते । विश्वको सर्वोच्च शिखर सगरमाथाबाट शिव महापुराणको नेपाली र अङ्ग्रेजी अनुवाद ग्रन्थ अनावरण गरिएको छ । भगवान् शिवको बासस्थान हिमालयमध्येमा पनि सगरमाथा महत्वपूर्ण भएकाले त्यहाँबाट सार्वजनिक भएका दुवै ग्रन्थका लेखक डा बद्री पोखरेलले राससलाई जानकारी दिनुभयो । पोखरेलले दुवै पुस्तक संस्कृतबाट नेपाली र अङ्ग्रेजीमा अनुवाद गर्नुभएको हो । अङ्ग्रेजी शिवपुराण छुवाङ काल्देन शेर्पाले र नेपाली शिवपुराण लाक्पा डेन्डी शेर्पाले २०२२ मे १३ मा सगरमाथाको चुचुरोबाट अनावरण गर्नुभएको हो । अठार महापुराणमध्येको हिन्दूहरूको पवित्र ग्रन्थ सगरमाथाबाट अनावरण हुनु सुखद् सौभाग्यको विषय भएको बताइन्छ । अध्यात्मज्ञानमा आस्था र श्रद्धा भएकाका लागि यो अत्यन्त महत्वपूर्ण कार्य भएको जनाइएको छ । यो काम सम्पन्न गर्न थामसेर्कु टेक्रिङ एण्ड एक्स्पीडिसनका अध्यक्ष सोनाम शेर्पा, व्यवस्थापक अञ्जन राई र नीमा नोरु शेर्पाले सहयोग गर्नुभएको लेखक पोखरेलले बताउनुभयो । उहाँले १८ वटै पुराण नेपाली भाषामा अनुवाद गरिसकेको जानकारी पनि दिनुभयो ।
कर्णालीले खसभाषा संरक्षण गर्नुपर्छ : अध्यक्ष अवस्थी
भाषा आयोगका अध्यक्ष लवदेव अवस्थीले मातृभाषाको संरक्षणमा जोड दिनुपर्ने बताउनुभएको छ । भाषा आयोगले जुम्लामा बहुभाषिक शिक्षा नमूना, विकास प्रशिक्षण कार्यक्रममा अध्यक्ष अवस्थीले भाषाको विरासत र ईतिहास बोकेको कर्णालीले मातृभाषा खसभाषाको संरक्षण आवश्यक रहेको बताउनुभयो ।
