तनहुँको सदरमुकाम दमौली र यस आसपासमा मङ्गलबारदेखि छ दिनसम्म विद्युत् सेवा अवरुद्ध भएको छ । मुग्लिङ पोखरा पृथ्वी राजमार्ग सडक विस्तारको कममा दमौली बजार सडक किनारमा पोल गाड्ने कार्य भइरहेकोले दैनिक सात घण्टा अवरुद्ध हुने तनहुँ वितरण केन्द्रका प्रमुख विजयराज रेग्मीले जानकारी दिनुभयो ।
मनाङ जिल्लाको नार्पाभूमि गाउँपालिका अध्यक्ष कोन्जो तेन्जिङ लामा झ्यालमा सानो टुकटुके मोबाइल झुन्ड्याएर सुत्नुहुन्छ । उहाँसँग स्मार्ट फोन नभएको होइन । उहाँले भन्नुभयो, “फोन मात्र स्मार्ट भएर नहुने रहेछ, मोबाइलको टावर नै आउँदैन, कोही कसैले फोन गरिहाल्यो भने यो सानो टुकटुके मोबाइलमा सजिलै नेटवर्कले काम गर्छ । त्यसैले दुर्गममा यही फोन प्रयोग गर्ने गरेको छु ।”
लहान–१ का दलित चमार (राम) समुदायका बालबालिकालाई ट्युसन पढाउन थालेपछि विद्यार्थी नियमित विद्यालय जान थालेका छन् । लहानको मुख्य चोक जाने
दाङको घोराही उपमहानगरपालिका १८ स्थित घोरदौराबाट मङ्लबार बिहान देखिएको बादलले ढाकेको घोराही बजार र आसपासको दृश्य ।
स्वदेशमा अवसर नभएको भन्दै वैदेशिक रोजगारीमा जानेको लहर निकै बढेको छ । यहाँका एक कृषकले भने बाँझो जमिनको सदुपयोग गर्दै भैँसी र गाई व्यावसाय सञ्चालन गरेर मनग्य आम्दानी गर्नुभएको छ । फेदीखोला गाउँपालिका–१, मट्टीखानका कृषक विष्णुप्रसाद पोखरेलले स्वदेशमै भैँसीपालन व्यवसायबाट आम्दानी गर्दै आउनुभएको छ । उहाँले २६ रोपनी आफ्नो, ५० रोपनी बन्दकी र ५० रोपनी भाडामा लिई भैँसी तथा गाईपालन गर्नुभएको छ । फेदीखोला बजारमा किराना पसल गर्नुभएका पोखरेलले गाउँको जग्गा बाझैँ भएपछि व्यवसाय छाडेर चार वर्ष पहिलाबाट भैँसी तथा गाईपालन थाल्नुभएको हो । १० वटा मुर्रा भैँसी किनेर र एक गोठ बनाएर ४० लाख रुपियाँ लगानी गरी पशुपालन थालेको पोखरेलले बताउनुभयो ।
नेपालको प्रसिद्ध धार्मिक स्थल मनकामना मन्दिरमा झन्डै ८० प्रतिशतले भक्तजनको सङ्ख्या घटेको छ । गत असार ३१ गतेबाट नेपालको पहिलो केबुलकार मनकामना केबुलकार मर्मत सम्भार गर्न भन्दै दुई महिनाका लागि बन्द भएपछि मनकामना दर्शन गर्न आउने भक्तजनको सङ्ख्या घटेको हो । मनकामना मन्दिरका मूल पुजारी इन्सन थापाले भक्तजन घटेको जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार असार, साउन र भदौ महिना यसै पनि अन्य महिनामा जस्तो भक्तजन कम हुने गरेका थिए । गत वर्षको तुलनामा ८० प्रतिशतले भक्तजन घट्नुमा केबुलकार मर्मतसम्भार भएको उहाँको भनाइ छ ।
म्याग्दी जिल्लाको बेनी नगरपालिका–७, कुरिलाखर्कमा रहेको महारानीथान ऐतिहासिक पर्वत राज्य र महारानीसँग आबद्ध महत्वपूर्ण ऐतिहासिक स्थलका रूपमा चिनिन्छ । यसको पर्यटकीय सम्भावना रहेको भए पनि यसतर्फ भने ध्यान पुग्न सकेको छैन । उचित प्रचार हुन सके यसको पर्यटकीय गन्तव्य बन्न सक्छ । यो थान सदरमुकाम बेनीबाट नजिकै रहेको प्रमुख धार्मिकस्थल पनि हो । पर्वत राज्यका मलेबमले भर्तिबमको हत्या गरेपछि विक्षिप्त बनेकी उनकी पत्नी अर्थात् महारानी विश्वप्रभाले कुरिलाखर्कमा अलप भएपछि त्यही स्थानमा पूजाअर्चना गर्न थालिएको र त्यही स्थान ऐतिहासिक महारानी थानका रूपमा प्रसिद्ध छ ।
स्याङ्जाको पुतलीबजार नगरपालिका–१३, हिरापाटाका नागरिक घरमै खानेपानी आएपछि हर्षित भएका छन् । लामो समयको प्रतीक्षापछि घर घरमा खानेपानी आइपुगेको भन्दै स्थानीय खुसी भएका हुन् । स्थानीय हिराबहादुर रोकाले अब एक घण्टा लगाएर पानी बोकेर ल्याउनुपर्ने बाध्यता हटेको भन्दै स्थानीय सरकारको अनुभूति गर्न पाएको बताउनुभयो । ‘एक घर एक धारा’ अभियान अन्तर्गत लिफ्टिङमार्फत घर घरमा खानेपानी पुगेको हो । हिरापाटामा १५० घरपरिवार रहेका छन् । खानेपानी तथा सरसफाइ डिभिजन कार्यालय स्याङ्जाका प्रमुख हरिप्रसाद तिमिल्सिनाले झन्डै आठ सय जनसङ्ख्या लाभान्वित भएको बताउनुभयो । आर्थिक वर्ष २०७४/७५ बाट निर्माण सुरु भएको भए पनि विभिन्न कारणले ढिलो गरी योजना सम्पन्न भएको तिमिल्सिनाले बताउनुभयो ।
मधेश प्रदेशको राजधानीसमेत रहेको जनकपुरधाम उपमहानगरपालिकामा विगत ३४ वर्षदेखि सञ्चालित एक सामुदायिक विद्यालयको अवस्था नाजुक बन्दै गएको छ ।
बुटवल–गोरुसिङ्गे ५० किलोमिटर सडकखण्ड विस्तारका क्रममा सात हजार रुख काटिने भएको छ । बुटवल–गोरुसिङ्गे सडक आयोजना कार्यालय बुटवलका अनुसार सडक विस्तारका क्रममा रुपन्देही र कपिलवस्तु जिल्लामा पर्ने जङ्गलमा रहेका करिब सात हजार रुख काट्न वन विभागसँग अनुमति मागिएको छ । यसै गरी सात हजार रुख काटिँदा ७० हजार रुखका बिरुवा रोपिने छ । आयोजनाका प्रमुख होमबहादुर एसीका अनुसार ती सात हजार रुख काट्न लाग्ने खर्च, एक रुख काटे बराबर १० बिरुवा रोप्ने र पाँच वर्ष संरक्षण गर्न लाग्ने खर्च पनि वन विभागलाई दिइने छ ।
अमेरिका पुग्नु, सम्पत्ति कमाउनु र भविष्य सुनिश्चित बनाउने अधिकांश व्यक्तिको चाहना हुन्छ तर अमेरिका पुगेर र जन्मभूमिका लागि मरिमेट्ने मानिस बिरलै भेटिन्छन् । बाँकेको खजुरा गाउँपालिका–४ का लिलबहादुर थापा बिरलै भेटिने मानिसमध्ये एक हुनुहुन्छ । सत्र वर्षअघि डिभी परेर ३३ वर्षको उमेरमा अमेरिका पुग्नुभएका थापाको कमाइको अधिकांश हिस्सा विपन्न समुदायका व्यक्तिको सहयोगमा खर्च हुने गरेको छ । अमेरिकामा कमाएको मध्ये करिब १० करोड रुपियाँ उहाँले यसरी नै विपन्न समुदायका व्यक्तिलाई सहयोग गरेर खर्च गर्नुभएको छ ।
देश सङ्घीय संरचनामा गएर प्रदेश सरकारले बजेट बनाउन थालेको सात वर्षपछि बागमती प्रदेश सरकारले राजस्वको सम्भावित स्रोतको खोजी गर्न थालेको छ । प्रदेश सरकार सङ्घीय सरकारमा निर्भर हुँदै गएको र वित्तीय सङ्घीयता पूर्ण रूपमा कार्यान्वयनमा आउन नसकेको अवस्थामा बागमती प्रदेश सरकारले बागमती प्रदेशको राजस्व सम्भावित नयाँ स्रोतको खोजी गर्न थालेको हो ।
दाङको घोराहीमा रहेको राप्ती स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानमा एमबिबिएस पढाइ सुरु हुने भएको छ । चिकित्सा शिक्षा आयोगको मापदण्ड अनुसार एमबिबिएस पढाइ सञ्चालनका लागि आवश्यक तयारी पूरा गरेको प्रतिष्ठानले करिब सात वर्षपछि एमबिबिएस पठनपाठनका लागि आयोगबाट अनुमति पाएको हो । प्रतिष्ठानले पहिलो वर्ष ५० सिट सुनिश्चित गरेको छ ।
समावेशीकरणको दिशामा नयाँ फड्को : गोरखापत्रद्वारा प्रकाशित बझाङी भाषा
प्रदेश सरकार स्थापना भएदेखि बढ्दै गएको कर्णाली प्रदेशको बेरुजु घट्न थालेको छ । बढ्दै गएको बेरुजुप्रति चिन्ता व्यक्त गर्दै विभिन्न मितव्ययितालगायतका प्रक्रिया अपनाउन थालेपछि गत वर्षदेखि बेरुजु घट्न थालेको कर्णाली प्रदेशको सार्वजनिक लेखा समितिले जनाएको छ ।