श्रमिकका हितमा गरिनुपर्ने पहल
नेपालको अर्थतन्त्रको मेरुदण्डका रूपमा रहेको कृषिक्षेत्र राज्यबाट जसरी उपेक्षित छ, त्यसैगरी यसमा काम गर्ने श्रमिक त्योभन्दा बढी उपेक्षित भएका छौँ ।
सङ्घीय कृषिमन्त्रीलाई सुझाव
मधेश प्रदेश सरकारका भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारीमन्त्री वसन्त कुशवाहाले सङ्घीय बजेटमा कृषि कार्यक्रम समावेश गराउनका लागि सङ्घको कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयलाई आग्रह गर्नुभएको छ । मन्त्री कुशवाहाले आइतबार कृषिमन्त्री डा. वेदुराम भुसाललाई भेटेर सङ्घीय बजेटमा प्रदेशका लागि करिब ६.७ अर्ब रुपियाँको कार्यक्रम समावेश गर्न परियोजनासहितको विवरण बुझाउनुभएको छ । आर्थिक वर्ष २०८०/८१ को नीति तथा कार्यक्रमबमोजिम कतिपय कार्यक्रम प्रदेश सरकारको बजेट सिलिङका कारण सङ्घीय कृषि मन्त्रालयको सहयोग आवश्यक रहेको मन्त्री कुशवाहाले बताउनुभयो । उहाँले करिब ६.७ अर्ब रुपियाँको कार्यक्रम सङ्घीय कृषि मन्त्रालयअन्तर्गत समावेश गर्न परियोजनाको विवरणसहित मन्त्री भुसाललाई बुझाएको बताउनुभयो ।
दुर्गम जिल्लामा कोटाभन्दा कम चामल ढुवानी
खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनी लिमिटेडले दुर्गम जिल्लामा ९८ हजार क्विन्टलभन्दा बढी चामल ढुवानी भएको जनाएको छ । व्यापार कम्पनी लिमिटेडले चालु आर्थिक वर्षमा दुई लाख २३ हजार ८७१ क्विन्टल चामल ढुवानी गर्नुपर्ने कोटा निर्धारण गरेको छ । त्यसमध्ये कम्पनीले साउनदेखि चैतसम्ममा ९८ हजार १६१ क्विन्टल मात्र ढुवानी गर्न सकेको छ । कम्पनीले २४ दुर्गम तथा पहाडी जिल्लामा सो चामल ढुवानी गरेको हो ।
चीनतर्फका नाका खुला हुने
लामो समयदेखि बन्द रहेका चीनतर्फका उत्तरी नाका सोमबारदेखि खुला हुने भएका छन् । उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयका सचिव मधुकुमार मरासिनी र चीनको स्वशासित क्षेत्र तिब्बतका उपाध्यक्ष सिलाङ निमाबीच गत चैतमा चीनमा भएको भेटका क्रममा (मे १) वैशाख १८ गतेदेखि चीनतर्फका सबै नाका खुला गर्ने सहमति भएअनुसार नाका खुल्न लागेका हुन् ।
नीति फेरिए, श्रमिकको व्यथा उस्तै
आज मे १, अन्तर्राष्ट्रिय १३४औँ श्रमिक दिवस । यस वर्षको मे दिवसमा ‘उज्ज्वल भविष्यका लागि मिलेर काम गरौँ’ भन्ने अन्तर्राष्ट्रिय नारा तय भएको छ । नेपालसहित विश्वमा श्रमिकले उत्सवका रूपमा मनाइने पर्व पनि हो । विश्वका कैयौँ देशमा सार्वजनिक बिदा नै दिएर श्रमिक दिवस मनाइन्छ । नेपालमा सङ्गठित क्षेत्रका श्रमिकका लागि सार्वजनिक बिदा दिइएको छ तर नेपालमै पनि असङ्गठित क्षेत्रका काम गर्ने श्रमिक भने यो दिवसबारे बेखबर छन् । नेपालको ठूलो श्रमशक्ति विदेशमा छन् ।
बहत्तर हजार वैदेशिक श्रमिक आबद्ध
सरकारले वैदेशिक रोजगारीमा गएका श्रमिकलाई योगदानमा आधारित सामाजिक सुरक्षा योजनामा जोड्न सुरु गरेको एक महिनामा ७२ हजार ३९३ श्रमिक सूचीकरण भएका छन्। वैदेशिक रोजगारी र विदेशमा स्वरोजगार रहेका नेपालीलाई चैत ८ गतेदेखि योगदानमा आधारित सामाजिक सुरक्षा योजनामा आबद्ध गर्न सुरु गरिएको थियो।
प्रधानमन्त्री भेटेपछि लघुवित्त पीडितको आमरण अनसन स्थगित
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘‘प्रचण्ड’सँगको छलफलपश्चात लघुवित्तविरुद्धको सङ्घर्ष समितिका संरक्षक अगस्त अधिकारीले अनसन स्थगित गर्नुभएको छ ।
राष्ट्र बैंकले अमेरिकी डलर सटहीको सीमा बढायो
नेपाल राष्ट्र बैंकले अमेरिकी डलर सटहीका लागि तोकिएको सीमा बढाएको छ। बैंक तथा वित्तीय संस्थाका लागि जारी गरिएको एकीकृत परिपत्र, २०७९ मा संशोधन गर्दै राष्ट्र बैंकले यस्तो सीमा बढाएको हो।
शेयर बजार १९ अङ्कले घट्यो
यो साता कारोबारको पहिलो दिन नेपाल स्टक एक्सचेञ्ज (नेप्से) परिसूचकमा दोहोरो अङ्कको गिरावट देखिएको छ। आज नेप्से परिसूचक १९ दशमलव ११ अङ्कले घटेर एक हजार आठ सय ७० दशमलव ६५ को बिन्दुमा कायम भएको हो।
श्रमिकका उपलब्धि खोसिने खतरा
‘हाम्रा अधिकार खोसिँदै छन्, सङ्गठित हौँ, प्रशिक्षित हौँ, परिचालित हौँ, अधिकारका लागि हस्तक्षेप गरौँ’ भन्ने नाराका साथ हामी यो वर्षको मे दिवस मनाउँदै छौँ । १३४औँ मे दिवसको मुख्य सन्देश नै श्रमिक सङ्गठित हुनुपर्ने आवश्यकता देखिएको छ । पछिल्लो पटक रोजगारदाताले विभिन्न बहाना बनाएर श्रमिकलाई कामबाट निकाल्नेजस्ता अराजक गतिविधि बढेका छन् । यस विषयमा श्रमिक स्वयं नै सचेत हुन जरुरी छ । मे दिवसको उद्देश्य पनि श्रमिकले भोगिरहेका समस्या उजागर गर्ने, थप अधिकारका लागि अगाडि बढ्ने, श्रमिक वर्गका बीचमा शुभकामना आदानप्रदान गर्ने दिन हो ।
श्रमिकको कानुन कार्यान्वयन हुनुपर्छ
देशमा राजनीतिक अधिकार, राजनीतिक स्वतन्त्रतासहितको लोकतन्त्र प्राप्तिका लागि सञ्चालन भएका लोकतान्त्रिक आन्दोलनहरू ट्रेड युनियन आन्दोलनले महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको छ । राणाशाही विरोधी आन्दोलनमा २००३ मा विराटनगरका मजदुरले आन्दोलनको थालनी गरेर महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेकै कारण २००७ मा प्रजातन्त्र स्थापना गर्न सम्भव भयो । झन्डै आठ दशक लामो आन्दोलनका कममा ट्रेड युनियन आन्दोलनले मुख्यतः राजनीतिक अधिकार र राजनीतिक स्वतन्त्रता प्राप्तिकै आन्दोलनमा सहभागी हुने मूल कार्यदिशा बनाई भूमिका निर्वाह गरेको छ ।
‘औद्योगिक क्षेत्रको विकासमा सरकार गम्भीर’
उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्तिमन्त्री रमेश रिजालले औद्योगिक क्षेत्रमा देखा परेका समस्या समाधान गर्न सरकार गम्भीर रहेको बताउनुभएको छ । नेपाल औद्योगिक क्षेत्र उद्योग महासङ्घको १८औँ वार्षिक साधारण सभा तथा १०औँ महाधिवेशनको उद्घाटन समारोहमा मन्त्री रिजालले औद्योगिक क्षेत्रभित्रका समस्या समाधान निकाल्न सहज बनाउने गरी औद्योगिक क्षेत्र व्यवस्थापन लिमिटेडमा निजी क्षेत्रलाई समावेश गरिएको भन्दै सहमतिको वातावरण निर्माण गर्दा धेरै समस्या समाधान हुने उल्लेख गर्नुभयो ।
नेपाल व्यवसाय शिखर सम्मेलन आयोजना हुँदै
आगामी वैशाख २४ गते ‘अर्थतन्त्रका वर्तमान चुनौती तथा समृद्धिको मार्गचित्र’ विषयक नेपाल व्यवसाय शिखर सम्मेलन, २०८० आयोजना हुने भएको छ । नेपाल सरकार, बैङ्क तथा वित्तीय संस्था परिसङ्घ नेपाल (सिबिफिन) तथा नेपाल बिजनेस इन्स्टिच्युटको संयुक्त आयोजनामा सञ्चालन हुने सम्मेलनको उद्घाटन प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले गर्नुहुने आयोजकले जनाएको छ ।
निरन्तर उकालो लाग्दै विद्युतीय कारोबारको ग्राफ
मुलुकमा कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) भित्रिएसँगै बढ्न थालेको विद्युतीय कारोबारको ग्राफ उकालो लाग्ने क्रम जारी छ । कोरोनाका कारण बैङ्कसम्मै पुगेर वित्तीय कारोबार गर्न अप्ठ्यारो परेका कारण पनि बन्दाबन्दीको समयमा विद्युतीय कारोबारमा उल्लेखनीय प्रगति भएको थियो । कोरोनामा बन्दाबन्दीका बेला सर्वसाधारण बैङ्कसम्म पुग्नु त टाढाको कुरा घरबाहिर समेत निस्कन डराइरहेका बेला विद्युतीय कारोबार भने ह्वात्तै बढेको थियो । जसले अहिले पनि निरन्तरता पाइरहेको छ ।
दूध आयातबारे प्रतिवेदन मन्त्रीलाई
राष्ट्रिय दुग्ध विकास बोर्डले भारतबाट दूध आयात गर्नुपर्ने प्रतिवेदन कृषि तथा पशुपन्छी विकासमन्त्री डा. वेदुराम भुसाललाई बुझाएको छ । बोर्डले डेरीसँग सम्बन्धित सरोकारवालासँग छलफल गरेको आधारमा सो प्रतिवेदन मन्त्री भुसाललाई बुझाएको हो । डेरी उद्योगीले झोल तथा धुलो दूध र बटरको अभाव देखाउँदै केही समयका लागि भारतबाट आयात खुला गर्न माग गर्दै कृषि मन्त्रालय र बोर्डमा निवेदन दिएका थिए ।
एकतीस देशसँग व्यापार नाफामा
नेपालले वैदेशिक व्यापार गर्ने विभिन्न १६३ मुलुकमध्ये ३१ वटा देशसँग व्यापार नाफामा रहेको छ । भन्सार विभागको तथ्याङ्कअनुसार चालु आर्थिक वर्षको नौ महिनामा (साउन–चैत) ३१ देशमा व्यापार नाफामा र बाँकी १३२ देशसँग व्यापार घाटा रहेका छन् । नौ महिनाको अवधिमा व्यापार नाफा भएका देशमा नेपालबाट ११ अर्ब ५८ करोड ३० लाख सात हजार रुपियाँको सामान निर्यात भएको र ४२ करोड २८ लाख ५५ हजार रुपियाँको सामान आयात भएको विभागको तथ्याङ्कले देखाएको छ ।
ईपीएस भाषा परीक्षाको नतिजा सार्वजनिक
रोजगार अनुमति प्रणाली (ईपीएस)अन्तर्गत दक्षिण कोरियाका लागि कृषि तथा पशुपालनतर्फ दोस्रो चरणमा लिइएको भाषा परीक्षामा आठ हजार ३८० जनाको नतिजा सार्वजनिक भएको छ । सन् २०२३ मा कृषि तथा पशुपालनतर्फ ईपीएसमार्फत रोजगारीका लागि दक्षिण कोरिया जानका लागि २०७९ फागुन २३ देखि २०८० वैशाख १३ सम्म सञ्चालन भएको भाषा परीक्षाको नतिजा शनिबार सार्वजनिक भएको हो । वैदेशिक रोजगार विभागअन्र्तगतको रोजगार अनुमति प्रणाली (ईपीएस) शाखाका
कामपाले उठायो छ अर्ब बढी राजस्व
काठमाडौं महानगरपालिकाले चालू आर्थिक वर्षको चैतसम्ममा छ अर्ब ४९ करोड ४२ लाख ५३ हजार रुपियाँ राजस्व असुल गरेको ।
बैङ्क तथा वित्तीय संस्था ‘नयाँ शोषक’को रूपमा उदाए : मन्त्री किराती
संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उडड्यनमन्त्री सुदन किरातीले बैङ्क तथा वित्तीय संस्थालाई ‘नयाँ शोषक’को संज्ञा दिनु भएको छ ।
चैतमा साढे ३३ अर्ब रकमान्तर
चालु आर्थिक वर्षको चैत महिनामा मात्र सरकारले करिब साढे ३३ अर्ब रुपियाँ बराबर रकमान्तर, स्रोतान्तर र थप निकासा गरेको छ ।
बैतडीमा ८० हजार बाख्रालाई पिपिआर खोप
बैतडीमा ८० हजार बाख्रालाई पिपिआरविरुद्धको खोप लगाइएको छ । जिल्लाका दशवटै स्थानीय तहमा सो सङ्ख्यामा पिपिआरविरुद्धको खोप लगाइएको हो ।
कानुन कार्यान्वयनमा निरन्तर प्रयास
१३४औँ मे दिवस । श्रमिक आन्दोलनको उपलब्धिको संस्थागत गर्ने उद्देश्यले आउँदो सोमबार राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा विभिन्न सचेतनामूलक कार्यक्रम गरेर मनाइँदै छ । पछिल्लो पटक नेपाली श्रमिक आन्दोलनबाट नीतिगत रूपमा धेरै उपलब्धि प्राप्त भएका छन् तर कानुन कार्यान्वयनको अवस्था भने कमजोर भएको भन्दै ट्रेड युनियनहरूले विरोध गर्दै आएका छन् । श्रमिक आन्दोलनबाट कानुनी रूपमा प्राप्त उपलब्धिलाई संस्थागत गर्न सरकारबाट भएका प्रयास, कार्यान्वयनमा समस्या र चुनौतीका विषयमा केन्द्रित भएर नेपाल सरकारका श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयका सचिव एकनारायण अर्यालसँग गोरखापत्रका लागि सीता शर्माले गर्नुभएको कुराकानीको अंश ।
विदेशी अनुभवले मोजा उद्योग सञ्चालन
स्वदेशी ब्रान्डलाई पहिचान बनाउने गरी कपिलवस्तुका अधिकारी दाजुभाइले मोजा उत्पादन सुरु गरेका छन् । भारत र अजरबैजानमा २५ वर्ष होजियारी उद्योगको अनुभव लिएर उनीहरूले उद्योग सञ्चालन गरेका हुन् । विषयगत दक्षता भएपछि उत्पादन बेच्न सहज हुने अनुमान गरे पनि बजारमा बिक्री गर्न धौधौ भयो । “बिक्रीका लागि बजार पु-याए तर कसैले चासो दिएनन् । व्यापारीले नाइक, एडिडासजस्ता विदेशी नाम भए बिक्री हुने बताए । विदेशी ट्याग लगाए मात्र नेपालीले किन्ने रहेछन् ।
टमाटरले उचित मूल्य पाएन
बाँकेको खजुरा गाउँपालिका–२, ‘ए’ गाउँका अगुवा किसान लालबहादुर खत्रीको बारीमा यतिबेला लटरम्म टमाटर फलेको छ । बारीभरि टमाटर छ भने गोदाममा पनि टिपेको टमाटर राखिएको छ तर बजार मूल्य नपाएपछि खत्रीले बारीमा टमाटर फालेर विरोध जनाउनुभएको छ ।
चियामा लगानी गर्न निजी क्षेत्रलाई आह्वान
‘गुणस्तर, निर्यात र आर्थिक उपार्जन बढाऔँ, चिया क्षेत्रलाई राष्ट्रको समृद्धिसँग जोडौँ’ भन्ने मूल नाराका साथ कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयले २७औँ राष्ट्रिय चिया दिवस मनाइरहेको छ । कृषिमन्त्री डा. वेदुराम भुसालले चिया दिवसको अवसरमा शुक्रबार एक विज्ञप्ति जारी गरी चियामा निजी क्षेत्रलाई लगानी गर्न आह्वान गर्नुभएको छ । उहाँले एउटा प्रमुख निर्यातयोग्य नगदेबालीका रूपमा स्थापित गर्न निजी क्षेत्रलाई समेत थप लगानी गर्न आह्वान गर्नुभएको छ ।
