.jpeg)
विवाहपञ्चमी महोत्सवको दोस्रो दिन फूलबारी लीला हुने
सप्ताहव्यापी सीताराम विवाहपञ्चमी महोत्सव अन्तर्गत आज दोस्रो दिन फूलबारी लीला हुनेछ । सात दिनसम्म मनाइने विवाहपञ्चमी महोत्सवको पहिलो दिन नगरदर्शनबाट प्रारम्भ भएको उक्त महोत्सवको आज दास्रो दिन विवाहमण्डपको बगैंचामा फूलबारी लीला हुने जानकी मन्दिरले जनाएको छ ।
विवाहपञ्चमी महोत्सव आजदेखि
जनकपुरधाममा मनाइने सप्ताहव्यापी विवाहपञ्चमी महोत्सव बुधबार प्रारम्भ हुँदै छ । त्यसका लागि जानकी मन्दिर सजाउने कार्य तीव्र रूपले अघि बढेको छ । प्रत्येक वर्षझैँ सप्ताहव्यापी रूपमा मनाइने विवाहपञ्चमी महोत्सव बुधबारदेखि विधिवत् प्रारम्भ हुने भएपछि मन्दिरलगायतका स्थान रङ्गीचङ्गी फूलले सजाउन थालिएको छ । महोत्सवका लागि आवश्यक सबै तयारी पूरा भएको जानकी मन्दिरका सहायक महन्थ रोशन दासले बताउनुभयो ।
भक्तजनको दुःख हटाउने मन्दिर देवीथान (फोटो फिचर)
चितवनको कुचकुचे मध्यवर्ती सामुदायिक वनको मध्य भागमा रहेको देवीथान मन्दिरको दर्शनले भक्तजनको दुःख हट्ने विश्वास गरिदैआएको छ । मन्दिर नेपाली शैलीमा निर्माण गरिएको छ ।
बालाचतुर्दशी मेलाको तयारी अन्तिम चरणमा
बालाचतुर्दशीका अवसरमा पशुपति क्षेत्रमा लाग्ने मेलाको तयारी अन्तिम चरणमा पुगेको पशुपति क्षेत्र विकास कोषले जनाएको छ ।
विवाह पञ्चमीको तयारी तीव्र
त्रेता युगमा सीता र रामबिच भएको विवाहको स्मरण गर्दै प्रत्येक वर्ष मनाइने विवाह पञ्चमी महोत्सवको तयारी तीव्र रूपले भइरहेको छ । त्रेता युगमा भगवान् राम र आदर्श नारी सिताबिच भएको विवाहको स्मरण गर्दै प्रत्येक वर्ष जनकपुरधाममा सप्ताहव्यापी रूपमा मनाइने विवाह पञ्चमी महोत्सवको तयारी सुरु भएको हो ।
विवाह पञ्चमीका लागि सिङ्गारिएको जनकपुरधाम
सीताराम विवाह पञ्चमी महोत्सवका अवसरमा सिङ्गारिएको जनकपुरधाम
सात चरण पूरा गर्नुपर्ने लिमीको विवाह
नाम्खा गाउँपालिका–६ को हिमालपारिको गाउँ लिमीमा सात चरण पूरा गर्नुपर्ने हुन्छ। वर्षौंदेखि लिमीमा विवाह गर्दा तिब्बतको प्रभाव देखिने भएका कारण यी चरण पूरा भएपछि मात्रै विवाह भएको मानिन्छ। लिमीका स्थानीय कुन्चोक तामाङका अनुसार अन्यत्र भन्दा लिमीका तीन गाउँमा विवाह गर्ने फरक चलन छ। उहाँले सात चरण पूरा भएपछि मात्र विवाह भएको मानिने बताउनुभयो। उहाँका अनुसार पहिलो चरण भनेको प्रस्ताव (स्थानीय भाषामा जापत्रा), दोस्रो चरण स्वीकृति (होटन गगुचे), तेस्रो चरण दोस्रो चरणको स्वीकृति (जिरन्कमा), चौथो चरण उत्सव (एस्कोट), पाँचौँ चरण संलग्नता (गोकसा पाइक्षे), छैटौँ चरण विवाहको गीत र नाच (छोल छ्याङ) र सातौँ चरण विवाह (बानलेन) हुन्। यी चरण विवाहका लागि दुलाहा पक्षले अपनाउनैपर्ने हुन्छ।
-original-thumb.jpg)
आगेजुङ गुम्बामा आदिवासी सांस्कृतिक नृत्य (फोटो फिचर)
राधा लुइटेल फिदिम, कात्तिक २१ गते। पाँचथर जिल्लाको धार्मिक तथा पर्यटकीय क्षेत्र आगेजुङ गुम्बामा शेर्पा, लामा र लिम्बूसहित आदिवासी जनजाति समुदायले सांस्कृतिक लोक नृत्य प्रदर्शन गरेका छन्। कात्तिक शुक्ल पूर्णिमाको अवसरमा हुने वार्षिक कार्यक्रम अनुसार यो गुम्बामा यो साता महोत्सवको झल्को दिनेगरी सांस्कृतिक कार्यक्रम गरिएको हो। कार्यक्रममा शेर्पा, लामा, तामाङ, लिम्बू र राईसँगै विभिन्न जातीय संस्कृतिमा आधारित नृत्य प्रस्तुत गरिएको हो। यो गुम्बा २०१५ सालमा स्थापना भएको हो। जहाँ २०५९ सालसम्म बौद्ध शिक्षामा आधारित त्रिपिटक शिक्षा दिइन्थ्यो। द्वन्द्वका कारण बन्द भएको पठनपाठन अझै सुरु भएको छैन। गुम्बा क्षेत्रलाई धार्मिक सांस्कृतिक स्थलका रूपमा विकास गर्न यहाँ वार्षिक रूपमा मौन व्रतसँगै नेपाल भारतका बौद्वमार्गीको उपस्थितिमा भेला तथा सांस्कृतिक कार्यक्रम हुँदै आएको गुम्बा व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष तेन्जिङ लामाले जानकारी दिनुभयो। फालेलुङ गाउँपालिका १ मा पर्ने यो गुम्बाबाट कञ्चनजङ्घा र कुम्भकर्ण जस्ता हिमाल प्रष्ट देखिन्छन्।
-original-thumb.jpg)
तस्बिरमा सिंहपाल बाबाको मन्दिर
भीमदत्त नगरपालिकाको सिंहपुर अर्थात् शुक्लाफाँटा राष्ट्रिय निकुञ्जको जङ्गलको मध्य भागमा रहेको सिंहपाल बाबाको मन्दिर यो क्षेत्रमा प्रसिद्ध छ।
शनिबार सङ्कटा मन्दिरमा भक्तजनको भीड (फोटो फिचर)
न्युरोडस्थित सङ्कटा मन्दिरमा शनिबार भक्तजनको भीड लागेको छ। कात्तिक महिनाको अन्तिम शनिबार संकटा मन्दिरमा भीड लागेको हो।
आज १३८ औँ फाल्गुनन्द दिवस, प्रदेश १ मा सार्वजनिक बिदा
कात्तिक २५ गते नेपालका १६ औँ राष्ट्रिय विभूति फाल्गुनन्द लिङदेनको १ सय ३८ औँ जन्म जयन्ती हो । प्रदेश एक सरकारले आज दिवसको अवसर पारेर सार्वजनिक बिदा दिएको छ ।
रोजगारी दिनेलाई मतदान : डोम समुदाय
सप्तरीको तिलाठी कोइलाडी वडा – ८ का गीता मरिकले आफूहरूले गर्दैआएको रोजगारी र श्रमको मूल्य बढाइदिने नेतालाई भोट दिने बताउनुभयो । सप्तरीमा डोम समुदायले सरसफाइ लगायत बाँसको ढकी, पङ्खा, कोनिया बनाएर विक्री गरेर आयआर्जन गरी परिवार चलाउँछन् ।
-original-thumb.jpg)
भूत प्रेत भगाउन लट्ठी नाच
रुकुम पश्चिमको प्रसिद्ध धार्मिकस्थल डिग्रे साईँकुमारी मन्दिर परिसरमा लाग्ने पाँच दिने ऐतिहासिक धार्मिक मेला सम्पन्न भएको छ । हरेक वर्ष हरिबोधिनी एकादशीदेखि कात्तिक शुक्ल पूर्णिमासम्म परम्परागत रूपमा लाग्दैआएको मेला सम्पन्न भएको हो । मेलामा भूत प्रेत भगाउन लठ्ठी नाच प्रदर्शन गरिएको छ ।
सकिमना पुन्ही : अन्नमार्फत बनाइने दुर्लभ कलाकारिता
नेवार समुदायले मङ्गलबार कार्तिक पूर्णिमा अर्थात् ‘सकिमना पुन्ही’ (पिँडालु उसिन्ने पूर्णिमा) मनाएको छ। यस दिन सकी अर्थात् पिँडालु तथा सखरखण्ड उसिनेर खाने प्रचलन छ। संस्कृतिविद्हरूका अनुसार नेवार समुदायले ऋतुअनुसारको उब्जनी आफ्नो इष्टदेवलाई चढाएर मात्र खाने प्रचलन छ। नेवार समुदायले पिँडालु, सखरखण्डलगायत कन्दमूल उसिनेर आफ्ना इष्टदेवलाई चढाएर खाने गर्दछ। यसले शरीरमा ताकत उत्पन्न भई शरीर स्वस्थ हुने जनविश्वास छ।
कात्तिक नाचको अन्तिम दिन : 'दधी लीला' नाच हुने
काठमाडौं, कात्तिक २२ गते । आज कात्तिक नाचको दशौं दिन अर्थात् अन्तिम दिन ‘दधी लीला’ नाच प्रदर्शन हुँदैछ । कात्तिक नाच संरक्षण समितिका कोषाध्यक्ष एंवम कलाकार किरण चित्रकारका अनुसार आजको नाच कृष्णलीलासँग सम्बन्धित नाच हो । भगवान् कृष्णको गोपिनीहरूसँगका रासलीलालाई नाचमार्फत आज प्रस्तुत गरिनेछ । यस्तो छ नाचको कथा : आजको 'दधी लीला' नाच कृष्णलीला अर्थात् भगवान् श्री कृष्णको बाल्यकालमा आधारित रहेको छ । बाल्यकालमा भगवान् कृष्णको गापिनीहरुसँग बिताएका रमाईला र अविस्मरणीय पलहरू आजको कात्तिक नाचमा देख्न सकिन्छ । गोपिनीहरू जमुना पारी जाने क्रममा कृष्ण डुङ्गा लिएर नदी छेउ बसेका हुन्छन् । त्यसैले गोपिनीहरूले भगवान् कृष्णसँग नदी पार गर्दिन आग्रह गर्छन् । यसपछि कृष्णले पनि नदी पार गराएपछि आफूलाई ज्याला चाहिने माग गर्छन् । यसरी गोपिनीहरूले फर्किने क्रममा भगवान् कृष्णलाई दही दिने प्रतिबद्धता जनाउँछन् । यसरी नदी पार गरेर गएका गापिनीहरुले फर्केपछि भने कृष्णलाई दही दिन मान्दैनन् । यसपछि बोलेका कुरा पुरा नगरेपछि कृष्णले रिसाएर गोपिनीको दहीको भाँडा फुटाइदिन्छन् । गोपिनीहरू पनि रिसाएर कृष्णलाई घेरेर यातना दिन सुरु गर्छन् । आजको 'दधी लीला' नाच सोही कथामा घुमेको छ । १३ जना कलाकारको उपस्थितिमा देखाइने आजको 'दधी लीला' नाच हरेक दिन जस्तै आज पनि साँझ ७ बजे पाटनस्थित कात्तिक डबलीमा प्रदर्शनी हुनेछ । ३८२ वर्ष पुरानो यस नाचलाई सिद्धिनरसिंह मल्लले सञ्चालनमा ल्याउनुभएको थियो । राजा सिद्धिनरसिंह मल्लले देश र जनताको कल्याणको लागि उहाँका गुरुद्वय हरिवंश उपाध्याय तथा विश्वनाथ उपाध्यायको सल्लाहमा ‘कात्तिक नाच’ चलाएको जनविश्वास रहेको कोषाध्यक्ष शाक्य बताउनुहुन्छ । पाँच दिनबाट सुरु भएको यो नाच पछि गएर राजा सिद्धिनरसिंह मल्लका छोरा श्री निवास मल्लले यस नाचमा ‘बाँथ प्वाँख’ अर्थात् ७ दिनको लोक नाटक थपेर १२ दिनसम्म सञ्चालन रहने व्यवस्था गर्नुभएको थियो । यसपछि श्री निवास मल्लका छोरा योग नरेन्द्र मलले थप १५ दिन अर्थात् उषाहरण लीला र माधवनर लीला नाच थपेर तिहारको तीन दिन बाहेक कात्तिक महिनाभरि २७ दिन सञ्चालन गर्नुभएको थियो । यसरी, कात्तिक महिनामा देखाइने भएकाले यस नाचलाई ‘कात्तिक नाच’ भनिएको संस्कृतिविदहरु बताउनुहुन्छ ।
आज ग्रस्तोदित खग्रास चन्द्रग्रहण लाग्दै
कात्तिक शुक्ल पूर्णिमाका दिन अर्थात् आज (मङ्गलबार) ग्रस्तोदित खग्रास चन्द्रग्रहण लाग्दै छ । आज बेलुकी ५ बजेर ११ मिनेटमा चन्द्रोदय हुँदादेखि नै ग्रहण लागेर नै उदय हुने भएकाले ग्रस्तोदित चन्द्रग्रहण भनिएको नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिले जनाएको छ ।
हिरण्यकशिपुको वध हेर्न रातभर जाग्राम
मल्लकालीन सांस्कृतिक उत्सव ‘कात्तिक नाच’को आठौँ दिन आइतबार राति नरसिंह अवतार नृत्य हेर्न पाटनको मङ्गलबजारमा ठूलो भीड उर्लियो। जति रात ढल्किँदै गयो, त्यति नै कात्तिक नाच हुने ठाउँ मङ्गलबजारको चहलपहल बढ्न थाल्यो। मध्यरातसम्म आइपुग्दा कृष्ण मन्दिर छेउको डबली वरपर थामिनसक्नु भीड थियो। यसको कारण थियो– ऐतिहासिक कात्तिक नाचअन्तर्गत मध्यरातसम्म देखाइने नरसिंह अवतारको हिरण्यकशिपु वध।
कात्तिक नाचको वस्त्रहरण लीला साेमबार राति प्रदर्शन हुँदै
रिसमा होश गुमाएकी राधाले कृष्णलाई आफ्नो लुगाा लुकाएकोमा गाली गर्नुहुन्छ । तर जवाफमा कृष्णले यसरी बिना वस्त्र नुहाउन लाज नलागेको भन्दै जवाफ फर्काउनुहुन्छ ।
नरसिंह अवतार ‘हिरण्यकश्यप वध’(फोटोफिचर)
हिरण्यकश्यपको वधसँगै पाटनको मङ्गलबजारको कात्तिक नाच डबलीमा प्रदर्शन गरिने कात्तिक नाचको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण अशं नरसिंह अवतार सकिएको छ ।
वैकुण्ठ चतुर्दशी पशुपतिमा महास्नान
मकै सुब्बाले वैकुण्ठ चतुर्दशीका दिन चलाउँदै आउनुभएको पशुपतिनाथ महास्नान सोमबार हुने भएको छ। मल्लकालीन समयमा आफ्नो जायजेथा परोपकार तथा धर्मकर्ममा समर्पण गर्ने दाताका रूपमा मकै सुब्बाको इतिहासमा नाम छ। यसै मौसममा धर्तीमा उब्जेका सबै अनाज, फलफूल र कन्दमूलसहित प्रशस्त पञ्चामृतद्वारा महास्नान गर्ने यो पल्टको पालो मकै सुब्बाका सन्तति बत्तीसपुतली निवासी राजेश्वर जोशीको परेको छ।
चन्द्रग्रहण : भरणी नक्षत्र र मेष राशिलाई कष्ट
कात्तिक २२ गते मङ्गलबार लाग्ने ग्रस्तोदित खग्रास चन्द्रग्रहण भरणी नक्षत्र र मेष राशिका व्यक्तिलाई अतिकष्टदायक रहेको नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक विकास समितिले जनाएको छ।
सामाचकेवा पर्व भोलि विसर्जन गरिँदै
कात्तिक शुक्ल पञ्चमीदेखि पूर्णिमासम्म मिथिलामा मनाइने सामाचकेवा पर्व अन्तिम चरणमा पुगेको छ ।
सुदूरपश्चिममा बडाल जाँतको रौनक
सुदूरपश्चिमका पहाडी जिल्लामा आजभोलि धार्मिक शक्तिपिठको पूजाआजा गरिने जाँत मेलाको रौनक छ । धार्मिक परम्परासँगै मौलिक संस्कृतिका साथ जाँत हुने भएकाले यहाँका गाउँघरमा रौनक छाएको हो ।
मल्लकालदेखि चलेको कात्तिक नाच आर्थिक सङ्कटमा
कात्तिक नाचमा कलाकारको संलग्नता नाचका कथावस्तु अनुसार हुने गर्छ। तर, एउटा नाच देखाउन कम्तीमा २० जना कलाकार चाहिन्छ। अहिले २७ दिनसम्म नाच सञ्चालन गर्न आर्थिक समस्या रहेको छ।
देउसीभैलो खेलेर सय जनाको स्वास्थ्य बीमा
तिहारमा देउसीभैलो खेलेर संकलन भएको रकमबाट सय जनाको स्वास्थ्य बीमा गरिनेभएको छ । सुनकोशी गाउँपालिका –१ बलखु आम्बोटका सय जनाको स्वास्थ्य बीमा गरिनेभएको हो ।
