कठ्घोरी नाच संरक्षणमा जुरमुराए के गाउँवासी
लोपको सङ्घारमा पुगेको कठ्घोरी नाच संरक्षणमा के गाउँवासी जुरमुराएका छन् ।
लोप हुन थालेपछि नौमती बाजा संरक्षणको पहल
बाँकेको बैजनाथ गाउँपालिका –८ हस्नापुरका टिके दमाई उमेरले ७१ बर्ष पुग्नुभयो । सानैदेखि पञ्चेबाजा तथा नौमती बाजामा रुची राख्ने दमाईसहित २३ जनाको समूहले परम्परागत बाजागाजाको संरक्षण गर्दैआएको छ ।
रानाथारू समुदायमा अन्तरजातीय विवाह
रानाथारू समुदायमा कुनै बेला आफ्नै समुदायभित्र मात्रै विवाह गर्नुपर्छ भन्ने मान्यता थियो। यसको कारण यो समुदायका मानिस सजातीय विवाहका लागि बरु भौगोलिक सीमा पार गर्थे तर गैररानाथारूसँग विवाह गर्दैनथे। कैलाली, कञ्चनपुरको रैथाने यो समुदायमा पछिल्लो दशक भने विवाहको सोचमा धेरै परिवर्तन आएको छ। विगतमा भारतमै भए पनि रानाथारू समुदायसँग मात्रै वैवाहिक सम्बन्ध गाँस्नुपर्छ भन्ने रानाथारू समुदायमा अब अन्तरजातीय विवाह हुन थालेको छ। अचेल यो समुदायका युवकयुवतीले अन्य समुदायका युवकयुवतीसँग विवाह गर्न थालेका छन्। कतिपय विवाह त पारिवारिक स्वीकृतिमै भइरहेका छन्।
टुँडिखेलमा उभौली उत्सव (फोटो फिचर)
उभौली तथा उधौली पर्व किराँत समुदायले महान् पर्वको रुपमा मनाउने गर्दछ। प्रत्येक वर्ष वैशाख शुक्ल पूर्णिमाका दिन किराँत समुदायले उभौली पर्व मनाउने गर्छन्। यो वर्ष गत वैशाख २२ गते उभौली परेको थियो।
पटखौलीको सतियामाई मन्दिर (फोटो फिचर)
रुपन्देहीको पटखौली गाउँपालिका वडा नम्बर ८ गौरी गाउँमा अवस्थित सतियामाई मन्दिर दर्शनार्थीहरुका लागि प्रख्यात मध्ये एक हो ।
भुलकी कुलदेवी
बैतडीमा विभिन्न शक्तिपीठ छन् । तिनमा निङ्गलाशैनी, त्रिपुरा (रैण्याशैनी), डिलाशैनी, पोटलाशैनी, फलङ्गाशैनी आदि मुख्य हुन् । यी शक्तिपीठ अथवा भगवतीको विभिन्न चाडमा विभिन्न किसिमले पूजाआजा गरिन्छ । ठुल्ठुलो जात्रा (जाँत) पनि यहाँ लाग्छ । बैतडीकी सात दिदीबहिनी भगवतीमध्ये निङ्गलाशैनीलाई जेठी मानिन्छ । यिनीहरूका अनेक कथा छन् । आ–आफ्नो क्षेत्र अनुसार यिनीहरूका अलौकिक शक्तिका गुणगान गरिन्छ । यस्तै, मेलौली भगवतीको महिमाबारे पनि टाढा–टाढासम्म चर्चा हुन्छ ।
-original-thumb.jpg)
बेल्जियममा मनाइयो साकेला उँभौली पर्व
प्रकृति पूजक किरात राई समुदायले बेल्जियममा साकेला उँभौली पर्व र संवत् ५०८३ भव्य रुपमा मनाएका छन् ।
महिलाले ताने मत्स्येन्द्रनाथको रथ
ललितपुर, वैशाख २६ गते ।मत्स्येन्द्रनाथको रथ तान्दा प्रायः पुरुषलाई मात्र देख्ने बटुवा सोमबार बिहानै महिलाले रथ तानेको देख्दा अचम्ममा परे । पहिलो पटक जात्रा हेर्न पुगेकालाई भने यो नौलो लाग्यो । यद्यपि रातो मत्स्येन्द्रनाथको रथको टुप्पोबाट नरिवल खसालेको भोलिपल्ट बिहानै महिलाहरू मात्र रथ तान्न भेला हुने चलन भने पुरानै हो । नरिवल फालेको भोलिपल्ट सोमबार बिहानै महिलाहरू आफूलाई सहज हुने पोसाक लगाएर रथ तान्न तम्तयार अवस्थामा ललितपुरको लगनखेलमा भेला भएका थिए । उपस्थित करिब तीन सयदेखि पाँच सय महिलामा रथ तान्ने हुटहुटी मात्र थिएन, आत्मविश्वास पनि देखिन्थ्यो । रातो मत्स्येन्द्रनाथको रथलाई महिलाले मात्र लगनखेलबाट तानेर थतिटोलसम्म पु¥याउने चलन छ । यसै व्रmममा सोमबार बिहान ४ बजेदेखि महिलाहरू भेला भएर ६ बजेतिर रथ तान्न सुरु गरेका थिए । रथ तान्ने काम ७ बजे सकिएको थियो । रथको डोरी ६०/७० जनाले समाए पनि महिलाको सहभागिता उल्लेखनीय मात्रामा थियो । यसलाई नेपाल भाषामा याकः मिसाया भूज्याः (एकल महिलाको जात्रा) भनिन्छ । भक्तपुर थिमीदेखि रथ तान्न बिहान ५ः३० बजे लगनखेल पुग्नुभएकी रामकेशरी प्रजापती हरेक वर्ष बिहान ५ नै पुग्ने गरेको स्मरण गर्नुहुन्छ, आज ढिला भयो प्रजापती भन्नुहुन्छ, “अरू बेला पुरुषले मात्र तान्थे, आज महिलाले रथ तान्न पाएका छन् ।” हर्षित मुद्रामा देखिनुभएकी उहाँले महिलाले जस्तो पनि काम गर्न सक्ने विश्वासका साथ मत्स्येन्द्रनाथको रथ तान्न आएको बताउनुभयो ।यस्तै स्थानीय प्रेक्षा शाक्य पनि रथ तान्न उत्सुक देखिनुहुन्थ्यो । उहाँ भन्नुहुन्छ, “पहिलो पटक रथ तान्न आएकोमा खुसी र कौतुहलता दुवै लागेको छ ।” पहिले पहिले भए यो व्रmम बिहान झिसमिसेमा हुन्थ्यो, संस्कृतिविद् डा. चुन्दा वज्राचार्य सम्झनुहुन्छ, “एक दशकअघिदेखि यो बिहानको उज्यालोसँगसँगै हुन थालेको छ । एकल महिलालाई समाजमा स्थान दिएको प्रतीकस्वरूप एकल महिलाले मात्र रथ तान्ने परम्परामा हाल परिमार्जन भएपछि सबै महिला सहभागी हुन थालेका छन् ।”अन्य दिनमा साँझतिर तानिने रथ यस दिन बिहान तानिन्छ । डा. वज्राचार्य भन्नुहुन्छ, “यस चलनलाई पुरातन समाजमा एकल महिलाको अस्तित्वलाई विशेष ठाउँ दिएको प्रमाणका रूपमा लिन सकिन्छ ।” कुनै समयमा रथ जात्रा गरिरहँदा लगनखेल पाढेटोलकी एक एकल महिला बिरामी भई रथ जात्रामा सहभागी हुन नसकेकाले एकल महिलालाई पनि जात्रामा सहभागी गराउनुपर्छ भन्ने मान्यता अनुसार एक दिन मात्र महिलाले रथ तानी जात्रा सम्पन्न गरेका हुन् ।महिलाहरूले सार्वजनिक रूपमा बाहिर निस्केर जात्रा पर्वमा सरिक हुन बन्देज जस्तै लगाएको समयमा पनि यो व्रmमले निरन्तरता पाएकोे थियो । महिलाको भूमिकालाई स्वीकारेर जात्रामा पनि स्थान दिएको यो नमुनालाई केही वर्षअघिदेखि काठमाडौँमा सम्पन्न इन्द्रजात्रामा कुमारी, भैरव र गणेशको रथ पनि तान्ने गरिन्छ । अन्य दिनभन्दा कम दूरीमा महिलाले रथ तानेका छन् । सोमबार पाढेटोलदेखि थतिटोलसम्म करिब एक सय मिटर दूरीमा महिलाले रथ तानेका हुन् । थतिटोलमा पुगेपछि भने ज्योतिषले दोस्रो चरणको साइत हेरेर जावलाखेल पु-याइने दिनको टुङ्गो लाग्छ । रथ जावलाखेल पुगेको चार दिनपछि भोटो जात्रा मनाइन्छ र खटमा राखेर त्यही दिन मत्स्येन्द्रनाथलाई बुङ्मती फर्काइन्छ ।
आगो उत्पन्न गराएर भँगेर पूजा
सलाई र लाइटर बन्नुअघि हाम्रा पुर्खाले मुढो दाउरामा आगो सल्काएर आगोको संरक्षण गर्दथे । त्यही आगोबाट दाउरा सल्काएर खाना, खाजा बनाउने तथा गाईबस्तुलाई कुँडो पकाउने गर्दथे । अग्राखको मुढो दाउरामा लामो समयसम्म आगो रहिरहने भएकाले धेरैजसोले मुडो दाउराको जोहो गरेर राख्ने गर्दथे । आगो निभ्यो भने छिमेकीको घरबाट कोइला ल्याएर सल्काउँथे यदि निभ्यो भने दुई काठ घर्षण गराएर आगो सल्काउँथे ।
बक्रकुण्ड पञ्चेश्वर मन्दिरको प्रवेशद्वार उदघाटन
नेपाली सेना श्री भिमदल गणद्वारा क्युआइसी अन्तर्गत निर्मित श्री बक्रकुण्ड पञ्चेश्वर महादेव मन्दिरको मुल प्रवेशद्वारको उदघाटन तथा हस्तान्तरण कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ । धनकुटास्थित बक्रकुण्ड पञ्चेश्वर महादेव मन्दिर परिसरमा पूर्वी पृतना हेडक्वाटर तथा श्री नम्वर २ बाहिनी अड्डाको विशेष पहल र नेपाली सेनाको शिघ्र प्रभावी योजना अन्तर्गत त्यसको निर्माण सम्पन्न गरिएको हो ।
पाथीभरामा दर्शनार्थीको उपस्थिति बाक्लिँदै
ताप्लेजुङस्थित प्रसिद्ध तीर्थस्थल पाथीभरामा तीर्थयात्रीको भीड लागेको छ । पछिल्लो सातायता दैनिक हजारौँ तीर्थयात्रीको आगमन हुन थालेसँगै पाथीभरामा दर्शनार्थीको भीड लाग्न थालेको हो ।
बेवारिसे बन्यो ऐतिहासिक महत्वको गर्भा दरबार
ऐतिहासिक महत्वको गर्भा दरबार बेवारिसे बनेको छ । कैलालीको चुरे गाउँपालिका–४ खैरालामा रहेको राणाकालीन दरबार संरक्षण र प्रयोग नहुँदा जीर्ण हुँदै बेवारिसे बनेको हो ।
मन्दिरमा गाडियो लिङ्गो
बुद्ध जयन्तीको अवसरमा मन्दिरमा चालिस मिटरको लिङ्गो गाड्ने चलन हुम्लामा अहिले पनि निरन्तर रूपमा चलिरहेको छ । दुई वर्षको अन्तरालमा लिङ्गो गाडिँदै आएको छ । सिमकोट गाउँपालिका–७ मा पर्ने डाँडाफया गाउँमा चालिस मिटर लामो लिङ्गो मन्दिरमा गाडेर देवतालाई खुसी पार्ने प्रचलन अनुसार सो गरिएको हो ।
ज्यापु संस्कृति विकास कोषको भवन शिलान्यास
ज्यापु संस्कृति विकास कोषले काठमाडौं वडा नम्बर २४, हेंयपुननी, यट्खाटोलमा पूर्व उपप्रधानमन्त्री प्रकाशमान सिंहले शिलान्यास गर्नुभएको छ।
सिन्धुलीको सेतीदेवी मन्दिर (फोटो फिचर)
सिन्धुलीको सुनकोसी गाउँपालिका –५ मुल्कोटमा स्थित बी.पी.राजमार्ग हुँदै सिन्धुली जाँदा राजमार्गसँगै दाहिने तर्फको भित्तामा रहेको सेतीदेवीको मन्दिर आजभोलि सबैको आस्थाको केन्द्र बनेको छ ।
बनेपामा चण्डेश्वरी जात्रा सुरु
काभ्रेपलाञ्चोकको बनेपामा चण्डेश्वरी जात्रा सुरु भएको छ। वैशाख शुक्ल पूर्णिमामा मनाइने यो जात्रा काठमाडाैँ नजिकैको बनेपा र आसपासका क्षेत्रमा रहेका नेवार समुदायले भव्य रूपमा मनाउने गर्छन्। जात्रामा बाजागाजासहित रथलाई चण्डेश्वरीसम्म लगेर भोलिपल्ट देवीको मूर्तिलाई रथमा राखेर फर्कने चलन छ। हरेक वर्ष चण्डी पूर्णिमादेखि तीन दिनसम्म मनाइने जात्राको पहिलो दिन बिहान मत पूजा (चिराग यात्रा) गरियो। धिमे, नायिखङ्ग, छुस्यालगायत विभिन्न बाजागाजासहित आस्था भएका सबैले आआफ्ना घरबाट चिराग बोक्दै बनेपाको लायकुमा जम्मा भई जलेश्वर महादेव (जसिगा)सम्म पुगेर विसर्जन गर्ने प्रचलन रहेको संस्कृतिविद् गणेशराम लाछीले जानकारी दिनुभयो।
अर्थतन्त्र सुधारतर्फ सरकार प्रतिबद्ध : प्रधानमन्त्री प्रचण्ड
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ ले देशमा आर्थिकरूपमा देखिएको अस्थिरता र प्रतिकूल अवस्था समाधानका लागि सरकार प्रतिबद्ध रहेको बताउनुभएको छ ।
स्वर्गद्वारीमा १२८ वर्षदेखि निरन्तर यज्ञ
आज वैशाख शुक्ल पूर्णिमा, स्वर्गद्वारी महाप्रभुले यज्ञ स्थापना गरेको दिन । बाल तपस्वि नारायण गौतमले वि.सं १९५२ सालमा शुरु गर्नुभएको यज्ञ १२८ वर्ष पूरा भएको छ ।
२५६७ औं बुद्ध जयन्ती मनाइयो
पद्यवर्ण बुद्धविहार दोलखाको आयोजनामा विभिन्न कार्यक्रमसहित भीमेश्वर नगरपालिका–२ ऐतिहासिक सहर दोलखामा त्रिदिवसीय २५६७ औ बुद्ध जयन्ती भव्य रुपमा मनाइको छ ।
बनेपामा चण्डेश्वरी जात्रा सुरु
काभ्रेपलाञ्चोकको बनेपाका स्थानीयवासीहरुले हर्षोउल्लासकासाथ मनाउने ‘चण्डेश्वरी जात्रा’ सुरु भएको छ ।
पर्यटन विकासमा लुम्बिनीको विशेष महत्त्व : अध्यक्ष ओली
नेकपा (एमाले) का अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिष्ठा, प्रख्याति र पर्यटन विकासमा लुम्बिनीको विशेष महत्त्व रहेको बताउनुभएको छ ।
नेपाली भूमिमा बुद्धको जन्म गर्वको विषय : प्रधानमन्त्री प्रचण्ड
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले नेपाली भूमिमा बुद्धको जन्म नेपाली र नेपालीका लागि गर्वको विषय भएको बताउनुभएको छ ।
देशभरका बौद्ध तीर्थस्थलमा दर्शनार्थीको घुइँचो
२५६७औँ बुद्ध जयन्तीका अवसरमा आज देशभरका बौद्ध तीर्थस्थलमा दर्शनार्थीको घुइँचो लागेको छ । रुपन्देहीको लुम्बिनी, काठमाडौँको स्वयम्भू, बौद्धलगायत तीर्थस्थलमा बौद्ध अनुयायीको बिहानैदेखि घुइँचो लागेको हो ।
मनाइँदै उँभौली पर्व
प्रत्येक वर्ष वैशाख शुक्ल पूर्णिमाका दिन किराँत राई समुदायले मनाउने उँभौली पर्व आज देशभर भूमेस्थानमा पूजा आराधना गरी मनाइँदै छ ।
आज २५६७औँ बुद्ध जयन्ती मनाइँदै
शान्तिका अग्रदूतका रूपमा विश्वमा परिचित सिद्धार्थ गौतमको २५६७औँ जयन्ती आज भगवान् विष्णुको नवौँ अवतारका रूपमा जन्म लिनुभएका बुद्धको पूजा, आराधना एवं प्रवचन गरी मनाइँदै छ ।
