मिथिला क्षेत्रमा चौरचन र तीज पर्व मनाइयो
सप्तरीसहित मिथिला क्षेत्रमा मंगलबार चौरचन पर्व मनाएका छन् भने तीज पर्व हिन्दु नारीले मनाएका छन्।
त्रिवेणीदेखि बडिमालीकासम्मको यात्रा (फोटो फिचर)
बडिमालिका माईको थाकथलोमा जान कालीकोट र बाजुरा जिल्लाको सीमा स्तम्भ भएको लैडिबिनायकसम्म मानव लस्करले सुन्दर पाटन झन् सुन्दर देखिने गर्दछ । बाजुरा जिल्लाका भक्तजनहरु पनि त्रिवेणीमा आएर स्नान गर्नुपर्ने अनिवार्य जस्तै छ । शुद्ध हुन त्रिवेणीमा आउने स्नान गर्ने, पुजारीले त्रिवेणीमा सबै धातुले बनेको गजुरलाई नुहाउने चलन छ ।
कलाकारको तीज, अरूलाई नचाउँदै, आफू पनि मनाउँदै
अभिनेत्री अनु शाहलाई मनपर्ने चाडमध्ये तीज पनि एक हो । “यो चाड विशेषतः महिला दिदीबहिनीका लागि भएर पनि होला मलाई एकदमै मन पर्छ । मलाई तीज भन्नेबित्तिकै राति उठेर खाने दर र रातो पहिरनको निकै याद आउँछ”, उहाँ भन्नुहुन्छ । अभिनेत्री शाहले प्राय परिवारसँगै घरमै बसेर अघिल्लो दिन दर खाने, भोलिपल्ट स्नान गरी व्रत बस्ने र नाचगान गरेर तीज बनाउँदै आउनुभएको छ ।
पशुपतिमा दुई हजार ४०० सुरक्षाकर्मी परिचालित
पशुपति मन्दिर परिसरमा भएकाे तीज कार्यक्रमकाे लागि दुई हजार ४०० प्रहरी परिचालन गरिएको छ । प्रहरी परिसर टेकुका प्रवक्ता दिनेशराज मैनालीका अनुसार मंगलबार विहानैदेखि पशुपतिनाथ क्षेत्रमा एक हजार २०० पहिलो सिफ्टका प्रहरी कर्मचारी तैनाथ छन् ।
अपाङ्गता भएका महिलाहरूले यसरी मनाए तीज
माया जालमा परेकी क्या हो म, दिनरात झझल्को उनकै छ । ‘हे, मनको कुरा गा¥हो भो खोल्न, क्यारी भनु थाल्यो नि मन पोल्न, सुनको चुरा औंठी नि सुनकै छ । माया जालमा परेकी क्या हो म, दिनरात झझल्को उनकै छ ।’
शिवजीको आराधना : श्रीमानको लामो आयु र सुयोग्य वरको कामना
तीज पर्व भाद्र शुक्ल, द्वितीयादेखि सुरु भई पञ्चमीसम्म मनाइने हिन्दु महिलाको विशेष पर्व मानिन्छ । नेपाली हिन्दू महिलाको महान पर्व तीजको रौनक धेरै दिन पहिलेदेखि नै हुन्छ । हिन्दु धर्मावलम्बीहरुको महान तथा विशेष चाडको रुपमा परिचित यस पर्वमा महिलाले आफ्नो श्रीमान्को लामो आयु र दीर्घायुको कामना गर्दै व्रत बस्ने चलन छ ।
पशुपतिमा बिहानैदेखि तीजका व्रतालुको भीड
भाद्र शुक्ल तृतीयाका दिन मनाइने हरितालिका (तीज) पर्वका अवसरमा पशुपतिनाथ मन्दिरमा पूजा एवं दर्शनार्थीको बिहान तीन बजेदेखि नै भीड लागेको छ । दर्शनार्थीले छिटोभन्दा छिटो मन्दिरमा दर्शन गर्न सकून् भन्ने उद्देश्यले बिहान सवा तीन बजेदेखि नै पशुपतिनाथ मन्दिरका चारै ढोका खोलिएको पशुपति क्षेत्र विकास कोषका प्रवक्ता रेवतीरमण अधिकारीले जानकारी दिनुभयो ।
बौद्ध तान्त्रिक विधिसहित १०८ कुमारीकाे पूजा
वसन्तपुर डबलीमा सोमबार सामूहिक कुमारी पूजाको आयोजना गरिएको छ । श्रीश्रीश्री कुमारी भवानी १०८ कन्यापूजा सेवा समिति भक्तजन परिवारद्वारा आयोजित सामूहिक कन्या पूजा समारोहमा एक सय आठ जना कन्या र दुई जना कुमारको सहभागिता रहेको थियो । समितिका अध्यक्ष दुर्गा शाक्यले वि.सं. २०६४ देखि हरेक वर्ष भदौ महिनाको द्वितीय तिथि पारेर समितिले एक सय आठ कन्याको सामूहिक पूजा आयोजना गर्दै आएको जानकारी दिनुभयो । उहाँले नेवार समुदायमा बौद्ध तान्त्रिक विधिसहित कुमारी पूजा गर्नाले सुखशान्ति र समृद्धि प्राप्त हुने धार्मिक विश्वास रहेको बताउनुभयो ।
महिला स्वतन्त्रताको प्रदर्शन गर्ने दिन तीज
तीज पर्व भन्नासाथ हामी चेलीमाइती भेटघाट गर्ने, रमाइलो गर्ने, दर खाने अवसरका रूपमा बुझ्छौँ । यस अवसरमा चेलीहरू माइत जान्छन् । रातो, हरियो, पहेँलो रङको पहिरनमा सजिएर उपवास बसेर नाचगान गर्छन् । गीतको माध्यमबाट मनको बह पोख्छन् । हरेक वर्ष भाद्र शुक्लपक्ष तृतीयाका दिन महिलाहरूले हरितालिका तीज धुमधामका साथ मनाउने गर्छन् । महिलाका लागि यो व्रत सबैभन्दा उत्तम व्रतका रूपमा लिइन्छ । यो व्रतले महिलालाई अखण्ड सौभाग्य प्राप्त हुने ज्योतिष डा. सुनिल सिटौलाले बताउनुभयो । उहाँ भन्नुहुन्छ– “विवाह भइसकेका महिलाले आफ्ना पतिको सुख, समृद्धि र दीर्घायुका लागि र आफ्नो सौभाग्यका लागि यो व्रत बस्ने गर्छन् । अविवाहित महिलाहरू भने आफूले चिताएजस्तै राम्रो र असल पति पाइयोस् भन्ने उद्देश्यले यो व्रत बस्ने गर्छन् ।”
मिथिला क्षेत्रमा चौरचन पर्व मनाइँदै
मिथिला क्षेत्रमा अत्यन्तै श्रद्धा र विधिपूर्वक चौरचन (चौरचण्ठ) पर्व आज मनाइँदैछ । भदौ शुक्लपक्ष चतुर्थीका दिन खासगरी मिथिला क्षेत्रमा मधेशी र थारु समुदायले विशेष महत्वका साथ उक्त पर्व मनाउने गर्दछन् । यस वर्ष तिथि फरक भएपनि हरितालिका तीज र चौरचन पर्व आज एकै दिन परेको छ ।
तीज व्रतमा छैन लिङ्ग विभेद
महिला, पुरुष दुवैले हरितालिका (तीज) को व्रत गर्नुपर्ने शास्त्रीय ग्रन्थमा उल्लेख छ । तर सामाजिक चर्चा भने महिलाले श्रीमान्को दीर्घायुको कामनाका लागि गर्ने भनी हुने गरेको छ ।
धार्मिक एवं सांस्कृतिक पर्वलाई सम्वर्द्धन गर्न सरकार प्रतिबद्ध छः प्रधानमन्त्री देउवा
प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले सरकारले नेपाली जनताको शान्ति, विकास र सुशासनप्रतिको चाहनालाई व्यवहारमै रुपान्तरण गर्ने प्रयासमा निरन्तर क्रियाशील रहेको बताउनुभएको छ ।
तीज पर्वले सामाजिक, सांस्कृतिक एकतालाई सुमधुर बनाउनेः राष्ट्रपति भण्डारी
राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले हरितालिका (तीज) पर्वले सामाजिक, सांस्कृतिक एकता तथा पारिवारिक सम्बन्धहरू थप सुमधुर बनाउन योगदान गर्ने विश्वास व्यक्त गर्नुभएको छ ।
तीजको रमाइलो आयो वरि लै...
पाल्पा जिल्लाको रामपुर नगरपालिका–५ समाज सुधार आमा समूह सुन्दरटोलका महिला दरखाने कार्यक्रममा सहभागी हुँदै ।
कसरी मनाउँछन् तेस्रोलिङ्गीले तीज
तेस्रोलिङ्गी महिला सबैले व्रत बस्दैनन् । व्रत बस्दा मन्दिरमा पूजा गर्न सहज पनि छैन । यी समुदायका महिला शुरुमा पुरुष भएर जन्मिएका हुन्छन् । बाबुआमाले छोराकैरुपमा हुर्काएका हुन्छन् । तर हुर्कने, बढ्ने क्रममा आफूलाई छोरीको महसुस गरेर छोरीकै पहिरन लगाउने, छोरीकै हाउभाउ देखाउने र व्यवहार गर्ने गर्दछन् ।
व्रतमा पानी र जुस खान पोषणविद्को सुझाव
तीज हिन्दू नारीहरूको महत्वपूर्ण चाड हो । यो पर्व तीज भाद्र शुक्ल द्वितीयादेखि पञ्चमीसम्म ४ दिन मनाइन्छ
व्रत बसेर अटवारी पर्व मनाउँदै थारु समुदाय
तराईका भूमिपुत्र थारु समुदायमा अट्वारी पर्वको रौनक छाएको छ । यो समुदायले दुई दिनसम्म मनाउने अट्वारी पर्व आजदेखि सुरु भएको हो । पश्चिम कञ्चनपुरदेखि कैलाली, बर्दिया, बाँके, सुर्खेत, दाङका थारु समुदायका मानिसले यो पर्व धुमधामसँग मनाउने गर्छन् । पुरुष, महिला, युवायुवतीले आधा दिनसम्म निराहार व्रत बसेर अट्वारी पर्व मनाउने गरिएको पाइन्छ ।
तीजले विकृति पनि फैलायो, यो रोक्नुपर्छ
नेपाली महिलामा धेरै दिनअघिदेखि नै तीजको रौनक छुट्टै छाएको छ । हिन्दु धर्मालम्बी नारीहरुको महान् तथा विशेष चाडको रुपमा लिइने यस पर्वमा महिलाले आफ्नो श्रीमान्को दीर्घायुको कामना गर्दै व्रत बस्ने चलन पुरानो हो ।
थारू समुदायद्वारा अटवारी पर्व मनाइँदै
पश्चिम तराईका थारू समुदायले आज विविध कार्यक्रम आयोजना गरी अटवारी पर्व मनाउँदैछन् । सो पर्व उनीहरुका लागि तीजजस्तै हो । शुक्रबार राति दर खाएर दिनभरि व्रत बस्ने र साँझपख रोटी पकाएर देउतालाई चढाइसकेपछि खाने र आज बिहान भात पकाएर भात–तरकारी पनि देउतालाई चढाइसकेपछि मात्र खाने चलन सो समुदायमा रहेको छ ।
थारू अटवारी पर्व आइतबार मनाइँदै
थारू समुदायको व्रत बस्ने अटवारी पर्व तराईका थारू बहुल जिल्लामा आइतबार मनाइँदैछ । विशेषगरी थारू पुरुषले ब्रत बस्ने यस पर्व तराईको पश्चिम कञ्चनपुरदेखि पूर्व झापासम्म मनाइने गरिन्छ । यद्यपि पूर्वका थारूले ‘रैव’ भनेर यसलाई मनाउँछन् ।
गोकर्णश्वरमा कुशे औंशी (फोटो फिचर)
यसैले आज (शनिबार)को औंशीलाई गोकर्णे औंशीका नामले पनि चिनिन्छ । आज गोकर्णेश्वर महादेव मन्दिर परिसरमा दिवङ्गत बाबुको नाममा तर्पण, पिण्डदान तथा सिदादान गर्नेको भीड लागेको छ ।
बुबाको सम्मानमा बुबाको मुख हेर्ने दिन
कुशे औंसी अर्थात् आज बुबाको मुख हेर्ने दिन । आजको दिन आफ्ना बुबालाई मिठो खाना र राम्रा कपडा दिएर सम्मान गर्ने गछ्र्रन् ।
कम्मर मर्काइ मर्काई नाच्न थालेपछि...
गोरखापत्र अनलाइनकाठमाडौं, भदौ १० गते। कलाकारहरू स्वतिका ढकाल, सज्जा चौलागाईं र ममता गुरुङले तीजका गीत गाउन थालेपछि गोरखापत्र संस्थानका महिला कर्मचारी लयमा लय मिलाउँदै कम्मर मर्काइ मकाई नाच्न थाल्नुभयो।कोरोना सङ्क्रमणका कारण विगत केही वर्षदेखि तीज कार्यक्रम नहुँदा महिला कर्मचारीबीच नै चिनजानसमेत गर्न कठिन थियो। यस पटक संस्थान व्यवस्थापनले तीजमा शुभकामना साटासाट गर्नका लागि प्रोत्साहित गरेपछि महिला कर्मचारीहरूको भेट जुरेको हो। महिला कर्मचारी छमछम नाच्न थालेपछि अथितिका रुपमा आमन्त्रित पुरुषले पनि नाचेर तीजको रमाइलोलाई अझ ऊर्जा थपेका थिए।कार्यक्रममा नेपाल आइडलमा उत्कृष्ट १० भित्र परेका कलाकारत्रय ढकाल, चौलागाई र गुरुङलाई संस्थानका कार्यकारी अध्यक्ष विष्णुप्रसाद सुवेदीले गोरखापत्रको पहिलो अङ्क अंकित मायाको चिनो प्रदान गरेर सम्मानित गर्नुभयो।कार्यक्रमको सुरुमा सम्बोधन गर्नुहुँदै कार्यकारी अध्यक्ष सुवेदीले तीज रमाइलो पर्व मात्र नभएर महिलाको निष्ठा, समर्पण, धैर्य र साहससँग जोडिएको पर्व हो भन्नुभयो।यसैगरी, संस्थानका महाप्रबन्धक लालबहादुर ऐरीले पूर्वीय मूल्य मान्यताका धेरै राम्रा सांस्कृतिक पक्ष रहेका र तीजमा आमा, दिदी, बहिनीलाई सम्मान दर्शाउने राम्रो परम्परा रहेको छ भन्नुभयो।संस्थानको प्रविधि विभागका निमित्त निर्देशक रेखादेवी श्रेष्ठको अध्यक्षतामा भएको शुभकामना आदान प्रदान कार्यक्रममा संस्थानमा कार्यरत ११२ जना महिला कर्मचारीबीच बल्ल भेट गर्ने मौका मिलेकोमा खुसी प्रकट गर्नुभयो ।राजा हिमालयले आफ्नी छोरी पार्वतीको विवाह विष्णु भगवानसँग गर्न लागेको थाहा पाएपछि पार्वतीले त्यसलाई अस्वीकार गरिन्। त्यति मात्र होइन शिवजी वरलाई पाउन पार्वतीले कठोर तपस्या गरी शिवजीसित विवाह भएको दिनको स्मरणमा हरितालिका तीज मनाउने प्रचलन छ।कलाकारत्रय स्वतिका ढकाल, सज्जा चौलागाईं र ममता गुरुङलाई संस्थानका कार्यकारी अध्यक्ष विष्णुप्रसाद सुवेदीले गोरखापत्रको पहिलो अङ्क अंकित मायाको चिनो प्रदान गरेर सम्मानित गरेपछि सामूहिक तस्बिर । तस्बिर : केशब गुरुङ
‘तीज विशेष कार्यक्रम’
सांस्कृतिक पर्व तीजलाई तडक–भडकपूर्ण होइन कि सामाजिक सद्भाव र प्रगतिशील कामका लागि एकताबद्ध हुने अवसरका रूपमा मनाउनुपर्नेमा जोड दिइएको छ। नेपाल राष्ट्रिय कर्मचारी महासङ्घद्वारा बुधबार राजधानीमा आयोजित ‘तीज विशेष कार्यक्रम’को अवसरमा सहभागी वक्ताहरूले सामाजिक सद्भाव कायम गर्न सदियाैँ पहिलेदेखि मनाउँदै आएको तीज पर्वलगायत अन्य चाडपर्व पनि गहना, कपडाको प्रदर्शन र नाचगान मात्र नगरी प्रतिफल देखिने काम गरी मनाउन आग्रह गरिएको हो।
लाखेको मुकुन्डो बाहिर निकालियो
इन्द्रजात्राका लागि मङ्गलबार मजिपा लाखे आजु र झ्यालिन्चाको ख्वापा (मुकुन्डो) बाहिर निकालिएको छ। जैसीदेवलमा रहको लाखेननीस्थित लाखेको घर (छें) मा रहेको प्राचीन ‘पिला’ गोप्य माटोको सन्दुकमा राखिएको लाखे र झ्यालिन्चाको ख्वापा निकालिएको हो। मजिपा लाखेको मूल नाइके राजिव रन्जितका अनुसार अरू बेला लाखे आजुको मुकुट सन्दुकभित्र राखिने गरिन्छ। हरेक भाद्र कृष्णपक्ष एकादशीका दिन मुकुटलाई त्यहाँबाट निकाली विशेष पूजा गरेर रङरोगनका लागि दिइन्छ।
