गोरखापत्र
-original-thumb.jpg)
नेपालको सुन्दरता
डा. बीपी बडालसन् १९६८ मा नोबेल पुरस्कार विजेता प्रसिद्ध जापानी साहित्यकार यासुनारी कावावाताले देशको सुन्दरताको सम्बन्धमा, ‘स्नो कन्ट्री– हिमदेश’ उपन्यास लेखेका थिए । यस कृति अनुसार देश सुन्दर हुनका लागि तीनवटा तत्त्व अनिवार्य छन् । पहिलो हो– देशको प्रकृति, दोस्रो हो– संस्कृति र तेस्रो हो– परिवेश । यसका साथै शान्ति, आत्मीयता, सौहार्दता, प्रेम, करुणा, र मुदिता देशका सुन्दरताका सूचकहरू हुन् । देश सुन्दर बनाउन, मन सुन्दर हुनुपर्दछ । कोरोना जस्तो खतरनाक महामारी कम भएको छ । देशमा पर्यटनको गतिविधि वृद्धि हुन थालेका छन् । हामीले विश्वबाट धेरैभन्दा धेरै पर्यटक स्वागत गर्ने समय आएको छ । ‘अतिथिदेवो भव’ हाम्रो संस्कृति हो । पाहुनालाई देवता मानेर सेवा गर्नु हाम्रो संस्कार हो । देवता अर्थात् पाहुनालाई खुशी राख्न घर, आँगन, चोक, आदि सफा हुनुपर्दछ । खानेकुरा पूर्ण स्वस्थ र सफा हुनुपर्दछ । व्यवहार राम्रो, बोलीचाली मिठो हुनुपर्दछ । मन उज्यालो हुनुपर्दछ । यसैमा निखार ल्याउनु नै सुन्दरता हो । पर्यटनको विकास गर्नु नै देशको सुन्दरताको विकास गर्नु हो । यद्यपि सुन्दरताको बयान गर्न सजिलो छैन । सुन्दरता कुरूपताको सापेक्षता हो । कुरूपता नभए सुन्दरताको अर्थ हुँदैन । रात नभए दिनको अर्थ हुँदैन । दुःख नभई सुख हुँदैन । कुनै पनि वस्तु सुन्दर र असुन्दर हुनुको पछाडि यसको महìवपूर्ण कारण हुन्छ । एउटै बस्तु, एउटै व्यक्ति, एउटै परिबेशमा एकजनालाई सुन्दर लाग्छ भने अर्कोलाई असुन्दर लाग्न सक्छ । राम्रो र नराम्रो त आँखाको दृष्टिकोण मात्र हो । प्रकृतिको सृष्टि सबै राम्रो हुन्छ । सबै सुन्दर हुन्छन् तर त्यो सुन्दरताको दृष्टिगोचर हुनु जरुरी छ । त्यसका लागि नेपालको सुन्दरताको बारेमा विश्वस्तरका लेखरचना लेखिनैपर्दछ । कला, संस्कृति र पहिचान झल्काउने सामग्री हुनैपर्दछ । सुन्दरताको बयान गर्दा नेपालको प्रकृतिको बयान गरिएन भने पूर्ण हुँदैन । विश्वका उच्च हिमशृङ्खलामध्ये आठवटा नेपालमै छन् । ती हुन्– सगरमाथा, कञ्चनजङ्घा, ल्होत्से, मकालु, चोयु, धवलागिरि, मनास्लु, अन्नपूर्ण । त्यसैले नेपाल हिमालयको स्वर्ग हो । सगरमाथा नजिक सोलुखुम्बुतिरका सुन्दर उच्च हिमचुचुरा, बादलको घुम्टो र सूर्यको मधुरो प्रकाश हेर्दै, आत्मीय मित्रसँग गफिँंदै गुल्मीमा उत्पादित कफी पिउँदाको स्वर्गीय आनन्द वास्तवमै अद्भुत हुन्छ । यस्तै नेपालमा ३३ प्रकारका गुराँस पाइन्छन् । गुराँस एक हजार २०० देखि पाँच हजार ५०० मिटर उचाइसम्म पाइन्छ । नेपालको सम्पूर्ण पहाडी क्षेत्र लालीगुराँसको बगैँचा हो । नेपालको पहाडी क्षेत्रलाई ‘रोड़ोडेनड्रोन पार्क’ भनिन्छ । तीनजुरे–मिल्के–जलजले क्षेत्र गुराँसका लागि चर्चित छ । यो क्षेत्र ‘गुराँसको राजधानी’ नामले प्रख्यात छ । यो सुन्दरता गर्वका साथ विश्वलाई पस्किनु छ । तराई त नेपालको अन्नभण्डार नै हो । यहाँका खेत–खलियानका धान, उखु, गहुँ, र तोरीबारीले सधैँ मन प्रफुल्ल पारिरहेको हुन्छन् । शुक्लाफाँट, बाँके, बर्दिया, चितवन, पर्सा, कोशीटप्पु आदि राष्ट्रिय निकुञ्जले तराईको सुन्दरतालाई अझै सुनमा सुगन्ध थपिदिएको छ । यो सुन्दरताको आधार नै हिमाल हो । निरन्तर बग्ने मेची, कोशी, गण्डकी, कर्णाली र महाकालीको आधार हिमाल नै हो । विश्वप्रसिद्ध साहित्यकार रवीन्द्रनाथ ठाकुर हिमालयदेखि निकै प्रभावित थिए । उनले लेखेको एउटा कविता ‘ह्वेर माइन्ड इज विदआउट फिएर’ ले हिमालयको बास्तविकता र सृजनात्मकतालाई उजागर गरेको छ । वास्तवमा नेपाल हिमालयको स्वर्ग हो जहाँ मन मुग्ध हुन्छ । यसैगरी नेपालका हरेक ठाउँमा मन्दिर या चैत्य छन् । सबै नेपाली ज्ञान र विज्ञानमा विश्वास गर्दछन् । अतिथिलाई देवता मान्दछन् । ‘आफ्नो ज्योति आफैं बन’ भन्ने बुद्ध वचनलाई सधैँ आत्मसात् गर्दछन् । भगवद्गीता अनुरूप निष्काम कर्मयोग गर्दछन् । मनलाई सुन्दर, स्वच्छ, सफा राख्दछन् । भगवान बुद्धका अनुसार संसारमा चार आर्य सत्य छन्– यो धर्तीमा दुःख छ, दुःखको कारण छ, दुःख निवारण गर्न सकिन्छ र दुःख निवारण गर्ने मार्ग छ । यो मार्गलाई शील, समाधि र प्रज्ञा भनिन्छ । त्यसैले नेपाली समाज प्रेम, करुणा र शान्तिको प्रतीक हो । सुन्दरताको सीमा हुँदैन । सुन्दरताको परिभाषा पनि व्यक्तिगत हुन्छ । प्रकृति र सरलता नै सुन्दर हुन्छ । जर्मन दार्शनिक इम्यानुएल् कान्टले भनेका छन्– बिना उद्देश्यको वस्तुमा उद्देश्य भर्नु नै सुन्दरता हो । साधारणतया साना अनि सरल वस्तुहरू सुन्दर मानिन्छन् । अर्का बौद्ध दार्शनिक सुमाकर भन्छन्, ‘स्मल इज बिउटिफुल’ । आफूले व्यवस्थित गर्न सक्ने, स्याहारसुसार गर्न सक्ने, आफूले चाहेजस्तो बनाउन सक्ने सरल सानो वस्तु नै सुन्दर हो । ठूलो भव्य पनि सुन्दर हो । अग्लो सगरमाथा राम्रो हो । होचो केचनाकलन पनि राम्रो हो । त्यसैले नेपाल राम्रो देश हो । कावावाताले जापानी परिभाषा यसरी दिएका छन् सुन्दरता ‘वावी–सावी’ हुन्छ । सरलतामा जटिलता र जटिलतामा सरलता नै सुन्दरता हो– यसैलाई जापानमा ‘वावी–सावी’ भनिन्छ । पहाड चढ्नु दुःख हो, पहाडको शिरमा पुगेर आनन्द महसुस गर्नु सुख हो । त्यसैले सुन्दरता सुख अनि दुःखको सम्मिश्रण हो । सुन्दरता अनुभव हो, शिक्षा हो । वसन्त ऋतु छ, जताततै लालीगुराँस फुलेका छन् । जीवन एउटा यात्रा न हो । आउनुस् एउटा यात्रा सँगै गरौँ । साँचै सुन्दर नेपाललाई सुन्दर भावनाले भ्रमण गरौँ । देशको अनुभूत गरौँ अनि जाउँला नि विदेश !
भेरी नदीको पुलबाट खसेर महिला घाइते
चौरजहारीबाट किनमेल गरेर घर फर्कने क्रममा जिर्ण अवस्थामा रहेको पुलबाट खसेर घाइते भएको उहाँका छोरा प्रेमबहादुर पुनले जानकारी दिनुभयो । उहाँको ढाडको करङ र दुबै खुट्टा भाचिएको बताईएको उहाँले बताउनुभयो ।
एन्फा निर्वाचन : ‘बी’ र ‘सी’ डिभिजनको प्रतिनिधि छनोट
काठमाडौँ, वैशाख ३ गते । अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा) को निर्वाचनका लागि ‘बी’ र ‘सी’ डिभिजनबाट प्रतिनिधि छनोट भएका छन् । सातदोबाटोस्थित एन्फा मुख्यालयमा शुक्रबार अबेर सम्पन्न निर्वाचनमार्फत ‘बी’ डिभिजनबाट ११ र ‘सी’डिभिजनबाट ९ क्लबले निर्वाचनका लागि मताधिकार प्राप्त गरेका हुन् । प्रतिनिधि छनोटको निर्वाचनमा ‘बी’ डिभिजनका १४ क्लब सहभागी थिए । जसमा चर्च ब्वाइज युनाइटेड, खुमलटार युथ क्लब, रानी पोखरी कर्नर टिम (आरसिटी), सरस्वती युथ क्लब, श्री भगवती, मध्यपुर युथ क्लब, टुसाल युथ, नयाँबस्ती, बाँसबारी, श्री कुमारी र ब्वाईज युनियनले मताधिकार पाए । सामाजिक युथ, झम्सिखेल र वीरगञ्ज युनाइटेडले मताधिकार प्राप्त गर्न सकेनन् ।यसैगरी ‘सी’ डिभिजनबाट मनोहरा एकिकृत युवा क्लब, पुल्चोक स्पोर्ट्स, समाज कल्याण, खालीबारी युथ, प्लानिङ ब्वाइज युनाइटेड, स्वयम्भु, आरसी ३२ फुटबल एकेडेमी, महावीर स्टडिज एन्ड एसोसिएसन र वीरगंज युथ एकेडेमीले मताधिकार पाएका छन् । ‘सी’ का १४ क्लबमध्ये झापा फुटबल क्लब, ओसिस क्लब, सानेपा फुटबल क्लब, रानीबन र साँगा फुटबल क्लबले मताधिकार पाएनन् । एन्फाको चुनाव आगामी असार ६ गतेका लागि तय भएको छ ।
नयाँ वर्षलाई सुस्वागतम् !
गोकुलप्रसाद शर्मादिनपछि साता, सातापछि महिना, अनि महिनापछि वर्ष व्यतित हुन्छन् । कामदारलाई सधैँ समयको अभाव खट्कन्छ । अर्कोतिर भने, काम नभएका र काम हुँदाहुँदै पनि जाँगर नचलाउने मानिसहरूका लागि दिन व्यतीत गर्न गाह्रो हुन्छ । दिन छिटो जाओस् भनेर उसले जपना गर्दछ । मानिस कर्मयोगी प्राणी हो । समयको सदुपयोग गर्दै सदा असल काम गर्ने मानिस नै महान र सफल भएको छ । महानता दामले किनिने वस्तु होइन । महान विचार भएको मानिसले असल र उपयोगी काम गरेर अरूका लागि बाटो देखाइदिन्छन् । सदा सत्मार्गमा लाग्नु मानिसको कर्तव्य हो । हाम्रो पुर्खाले देखाइदिएको बाटो सबैका लागि कल्याणकारी हुन्छ भन्ने बुझ्नु हाम्रो कर्तव्य हो ।व्यतीत भएको २०७८ सालमा हाम्रो मुलुकमा के–के राम्रा र नराम्रा काम भए, तिनको लेखाजोखा यहाँ गरिन्न । वर्तमान २०७९ सालमा विगतमा भएका भूल, त्रुटि र कमजोरीलाई नदोहो¥याई वर्षैभरि असल र उपयोगी काममा मात्र देशवासीहरू संलग्न होउन् भन्ने आकाङ्क्षा गरिन्छ । कदाचित कतै कुनै त्रुटि फेला प¥यो वा त्यसो हुने सम्भावना छ भने, बेलैमा रचनात्मक सुझाउद्वारा त्रुटिहरूको परिमार्जन गरिहाल्नु बुद्धिमानी ठहर्छ । त्यसो नगरी, अर्थात् आफ्नो दोष ढाकछोप गरी, अनाहकमा निर्दोषमाथि हिलो छ्याप्न हुँदैन । नयाँ वर्षको पहिलो दिन सबै ठाउँमा बिदा दिइन्छ । बिदा आराम गर्ने अवसर हो । थाकेको शरीर, मन र मस्तिष्कलाई केही घण्टा आराम दिनु बिदाको मुख्य प्रयोजन हो । कतैकतै भने काम हुन्छ भद्रगोल । मनोरञ्जनको नाउँमा रुपियाँ पैसाको बाजी थापेर तास, कौडा, पासा, लङ्गुरबुर्जा वा अन्य प्रकारको खेलमा सम्मिलित हुनु राम्रो काम होइन । आदिकालदेखि नै नयाँ वर्षको शुभारम्भ र अन्य विभिन्न महत्वपूर्ण अवसरमा आफन्तहरूका बिच शुभकामना आदानप्रदान गर्ने परम्परा चलिआएको छ । विश्वका विभिन्न मुलुकहरूमा शुभकामना व्यक्त गर्ने आ–आफ्नै चलन र रीति छ । त्यस्तो अवसरमा हाम्रो मुलुकमा पनि विभिन्न विधि अपनाइन्छ । स्मृतिस्वरूप फूल, फलफूल, विभिन्न थरीका खाद्यपदार्थ रहेका बट्टा वा अन्य थोक उपहारस्वरूप प्रदान गरिन्छ । कसलाई कुन वस्तु दिन उपयुक्त हुन्छ, सो बुझी तदनुसार वस्तुको छनोट गरिन्छ । कुनै वस्तु समवयस्क व्यक्तिलाई समर्पित गर्दा क्षणभरका लागि उसलाई प्रगाढ आलिङ्गनमा आवद्ध गरिन्छ । यसबाट दुइटै पक्षलाई सुखद् अनुभूति प्राप्त हुन्छ । निःस्वार्थता र पारस्परिकताको विशुद्ध भावनामा लोटपोट हुँदा प्राप्त हुने आत्मीयता अलौकिक आनन्दको प्रतीक हो । समर्पित गरिने वस्तुको छनोटमा विशेष ध्यान दिइन्छ । त्यस्तो सुखद अवसरमा प्रेमोपहार दिने वस्तु पसलमा यसरी सजाएर राखिन्छ कि कुनै वस्तु ग्राहकको रुचि अन्तर्गत अवश्य पर्न आवस् । कसैलाई कुनै किसिमको असन्तुष्टि नहुने गरी यस्तो उल्लासमय अवसरमा शिष्टतापूर्वक वस्तु दिनु बेसै हो । यसको विपरीत खडा भएर उच्छृङ्खलताको प्रदर्शन गर्नु चाहिँ अपराध ठहरिन्छ । आत्मीयता र उदारता झल्कने गरी गरिएको कामको परिणाम सुखद हुन्छ । नयाँ वर्षको शुभारम्भमा केही मुलुकहरूमा गरिने हर्षोल्लास यसप्रकारका छन्– भारतका विभिन्न सहरमा गणेश र लक्ष्मीको पूजा गरी सामूहिक रूपमा नाचगान गरिन्छ । पञ्जाबमा झाँगड नृत्य गरिन्छ । बंगालमा देवीदेवताहरूको पूजा र आराधना गरिन्छ । भजनकीर्तन गरिन्छ । कुमाऊगढवालमा पहेँलो वस्त्र पहिरी बन्धुवर्गलाई कोसेली दिइन्छ ।चीनमा नयाँ वर्षको एक साताअघि नै आतसबाजी गरिन्छ । नयाँ वर्षमा प्रेतात्मा आउने सम्भावना बुझी त्यसलाई धपाउन आगो बालिन्छ । रातभरि जाग्राम बसेर गुरु र आमाको सम्मान गर्दै उहाँहरूलाई मिठामिठा परिकार खुवाइन्छ । जापानमा घर वरपर हरिया बोट सजाइन्छ । प्रेतात्मालाई धपाउन घर अगाडि डोरी झुन्ड्यान्छ । गौतमबुद्धको पूजा गरिन्छ । जर्मनीमा मानिसहरूले पानी हालेको भाँडोमा सिक्का खसाल्छन् । सिक्काको आकृति नियालेर भविष्यवाणी गरिन्छ । बेलायतमा डिसेम्बर ३१ तारिखको राति ठिक १२ बजे रङ्गीचङ्गी पहिरनमा नाचगान गर्दै धुमधामका साथ नयाँ वर्ष मनाइन्छ । आदिवासीहरू भेला भएर इष्टदेव र सूर्यको पूजाआराधना गरिन्छ । इन्डोनेसियामा नयाँ वर्षलाई ‘गोलुगान’ भनिन्छ । मानिसहरू नयाँ पहिरनमा सजिएर नाचगान गरी मिठामिठा परिकारहरू खाँदै आपसमा शुभकामना बाँड्छन् । स्कटल्यान्डमा रातो पहिरनमा पुरुष वा महिला आएमा अशुभ मानिन्छ । कपाल कालो र कद अग्लो भएका पुरुष वा महिला आएमा शुभ मानिन्छ । यो बला आपसमा सुख र समृद्धिको कामना गर्दै हर्षोल्लासका साथ नाचगान गरिन्छ । रोममा पहिलो पहिले अक्टोबरको अन्त्यमा नयाँ वर्ष मनाइन्थ्यो । अब जनवरी १ तारिखमै नयाँ वर्ष मनाइन्छ । भूत धपाउँदै हर्षोल्लासपूर्वक नयाँ वर्ष मनाइन्छ ।
आए वैशाख लाए(कविता)
भाग्यशाली अधिकारीपारि पाखा वन बुटा कुहु कोइली त्यो करायो उफ्य्रो बक्र्यो पतकर छरी माथि कुँद्छन् खरायो ।चौतारीको बसी शीतलमा युवती गीत गाएकुर्ले कुर् कुर् ढुकुर वनमा आए वैशाख लाए ।भन्ज्याङ थुम्का चहुर हरियो पालुवा क्या झुलेकोबारी कान्ला पहेँलपुर भै प्याउली छन् फुलेको ।धर्ती फोरी नव नव मुना आए टुसा एलाएगाउँ बेँसी वन छ हरियो हेर वैशाख लाए ।लेकै फुल्छन् ढकमक गुराँस राता पहेँलारातै छ खोल्सा ऐँसेलु काफल गुँएला ।आयो रन्को मुरली धुनको कोहो कहाँ बसेरबजाएको कल्ले छ यसरी रुन्छ छाती पसेर ।पिठ्यूँ छ डोको युवती झरे गुन्गुनाइ ओरालीझर्छन् बँेसी हली हलो लिँदै गोरु भाग्छन् बराली ।पारि डाँडा फिरिरी उता पात कल्ले बजायो चौतारीमा सिरिसिरी आहा हावा बास्ना चलायो । मेरै पाखा छ सुन्दर अरू कहाँ पाउँछौ त्यो अपारहीरा मोती छ हाम्रै कति कति यहीँ खुल्दा ढोका भँडार ।
पथिक (कथा)
बीउ छरेपछि उमार्न कर लाग्छ धरतीलाई । फरक अनुभूतिको बीजारोपण तिमीले गराएका थियौ । ठान्थेँ, तिमी त्यही प्यारो गाउँको असल पुरुष ! जीवनको उत्तराद्र्धमा एक हातले लौरो टेक्तै अर्को हातमा कोइरालाको अचार लिएर चौतारीमा पर्खिरहनेछौ ।
नयाँ वर्ष र पुराना सपनाहरू(कविता)
प्रमोद स्नेही रेशमी बतासले झारेकोवसन्ती फूलहरूको परागटिपेरप्रेमको एक अँजुली रङहरूलेसमयको सुन्दर तस्बिर कोर्नअभ्यस्त छु ।सेतो सात घोडाहरूले उछिनेरदुःखको मैदानहरूमालालीगुराँसको पत्रपत्रबाट उदाएको सूर्यका उज्याला किरणहरूलेनवीन उत्साहको लोकगीत गाइरहेछन् अनवरतबालेर दियो मझेरीमा नयाँ वर्षको उत्सव मनाइरहेकामेरो जीवनको अप्राप्य आशाहरूकोसुखद पदचापका डोबहरूमेरो छातीको भूगोलमा दूबो झैँ माया फैलिरहेछ ।जुनको उज्यालो टलकमा देखिएकोसमयको रङ्गीन तस्बिर हेरेरम हरेक सखारै बिहानीमा सूर्य जस्तो बेसार घडामा भरेरसँघार पोतिरहेछु र यो नयाँ वर्षमासुनाखरी झैँ फुलेका सपनाहरूलाई स्वागत गर्न पर्खिरहेको छु यो वसन्तको आगमनसँगै !
अभिनव वर्ष २०७९
वैशाखमा सौर्यमण्डलका अधिपति सूर्य मेषराशिमा उच्च भएर बस्ने र विषुवत् रेखा पार गरेर पृथ्वीको उत्तरी गोलाद्र्धमा लाग्ने गर्छ । त्यसैले वैशाख १ गतेलाई अभिनव वर्ष मानियो ।
संवत्को धर्म
शीतल गिरी विक्रम संवत् प्राचीनकालदेखि हिमवतखण्ड नेपालमा चलनचल्तीमा आइरहेकाले यो संवत्ले नेपालको ऐतिहासिक धरातल जीवन्त छ । विक्रम संवत् नेपालको आदि र मौलिक संवत् हो । काल गणनाबेगर इतिहास जान्न पनि सकिन्न र भविष्यको कल्पना कोर्न पनि सकिन्न । त्यसैले सभ्य मानवसमाजका लागि काल गणना एउटा अत्यावश्यक वस्तु हो । काल गणनाको आधारमा इतिहासले भन्दैछ– बेलायती साम्राज्यको अधीनमा परेका राष्ट्र चीन, भारत, पाकिस्तान, श्रीलङ्कालगायत एसियाली देशले आफ्ना मौलिक संवत् बचाएर राख्न सकेनन् तर नेपालमा सार्वभौमसत्तालाई दखल गरेर कुनै विदेशीले आफ्नो साम्राज्य स्थापित गर्न नसकेकाले विक्रम संवत् यथावत् रूपमा सञ्चालित हुँदै आएको हो । त्यसैले विक्रम संवत् नेपालको सार्वभौमसत्ताको इतिहासमा आफैं एक प्रमाण हुन पुगेको छ । संसारमा काल गणनाको आधारमा सूर्यमानक र चन्द्रमानक दुबै पात्रो चलनचल्तीमा छन् । तीमध्ये कुनै एउटा पात्रोको आधारमा एउटा विशेष कालखण्डलाई प्रतिनिधित्व गर्ने प्रथालाई संवत् भन्ने गरिएको छ । विश्वमा प्रचलित संवत्हरूमध्ये अधिकांश संवत् कुनै धर्म, धार्मिक नेता, शासक वा जातिको नाममा प्रचलनमा ल्याइएका छन् । नेपालको प्रारम्भिक इतिहास अत्यन्तै अस्पष्ट र अनुमान तथा किंवदन्तीले भरिएका छन् । किराँत कालमा नेपालमा कुन संवत् प्रचलनमा थियो भन्ने कुरा अहिलेसम्म थाहा हुन सकेको छैन । नेपाल बहुजातीय, बहुभाषिक, बहुधार्मिक, बहुसांस्कृतिक आयामको देश हो । यहाँ भाषिक, धार्मिक तथा सांस्कृतिक सद्भाव र समन्वय छ, यही नै यहाँको मौलिकता हो । नेपालको परिचय बुद्ध, सगरमाथा र यहाँका अनेक सांस्कृतिक चाडपर्व नै हुन् । इतिहास एउटा ऐना हो, जसमा देश, समाज तथा महान व्यक्तिको जीवनगाथा सुरक्षित भएको हुन्छ । चैत मसान्तको दिन कोपिला लाग्ने सलहेस नामक फूलले विस्तारै आकार लिँदै नयाँ वर्षको बिहानीसँगै मालाको आकारमा फुलेर विक्रम संवत्को स्वागत गर्छ । यो प्राकृतिक चमत्कारको दर्शन गर्न नेपालका विभिन्न भागदेखि भारतबाट समेत असङ्ख्य नरनारी आउने गर्छन् । विक्रम संवत् सूर्यसँग सम्बन्धित भएकाले विक्रम संवत्का ग्रह, नक्षत्रका नाम पनि महिनासँग सम्बन्धित छन् । विक्रम संवत्ले वैदिककालदेखि प्रारम्भ हुँदै आएका महिना, बार र तिथिहरूको मान्यता गर्दै आएको छ । बिक्रम संवत् बारेमा अनेकौं विवाद पनि प्रस्तुत गर्ने कार्य भइरहेका छन् । विक्रम संवत् नेपालको आदि संवत् हो । विक्रम संवत् हिमवतखण्ड नेपालमा विभिन्न साना राज्य राष्ट्रिय एकीकरण हुनुभन्दा अघि र पछि प्रचलित हुँदै आएकाले नेपालको राष्ट्रिय संवत्को रूपमा स्थापित भएको छ । पृथ्वीनारायण शाहले उपत्यका विजय गरेपछि विक्रम संवत् १८२५ को वसन्तपुर दरबारको अभिलेखमा– ‘राजा पृथ्वीनारायणको वंश गुह्येकाली र पशुपतिका दुई पाउका धुलाका प्रसादले स्थिर भइरहोस्’ भनेर गौरवमय विक्रम संवत् उल्लेख गरेका थिए । विक्रम संवत्को चलनचल्ती नेपालमा मात्रै सीमित थिएन । नेपालबाहिर पनि यो संवत्को मान्यता थियो । विक्रम संवत् १९३७ मा भारत गुजरातका विद्वान खोजकर्ता पं. भगवानलाल इन्द्रजी नेपालमा आई २३ वटा अभिलेख खोजी गरी लिच्छवीकालमा उल्लेखित संवत्लाई विक्रम संवत् ठह-याएका थिए । त्यसैगरी कलकत्ता विश्वविद्यालयका इतिहासका प्राध्यापक राधागोविन्द बासकले भारतको उत्तरपूर्वी भागको इतिहासमा लेखेका छन्, “मानदेवको पालाको संवत् ३८६ को चाँगुको अभिलेखको संवत् ‘विक्रम संवत्’ हो ।” यसैगरी नेपालका खोजकर्ता शङ्करमान राजवंशीले पूर्व लिच्छविकाल र उत्तर लिच्छविकालका अभिलेखमा उल्लेखित संवत्लाई विक्रम संवत् मानेका छन् । चाँगुनारायणलगायत लिच्छवि शासनकालका उल्लेखित संवत्हरू विक्रम संवत् नै मानिन्छन् । लिच्छवि शासनकालमा निर्मित हरिसिद्धि मन्दिरमा विक्रम संवत् ७११ उल्लेख भएको वंशावली छ र विक्रम संवत् ९४५ मा हरिसिद्धि नाटक मञ्चन भएको हरिसिद्धि उपपुराणमा उल्लेख छ । जयस्थिति मल्लको पालाको सुवर्णपत्रमा ‘विक्रम राज वर्ष १४४८ श्रीमत नेपालीकेः श्रेयोस्तु’ उल्लेख छ । फर्पिङमा कनकेशरको ढोका फेरेर मुकुट चढाएको अङ्कित अभिलेखमा विक्रम संवत् १२९७ उल्लेख छ । गोरखाको रामेश्वर मन्दिरको रामशाहको अभिलेखमा विक्रम संवत् १६९३ उल्लेख छ । अछामको वरदादेवी मन्दिरमा विक्रम संवत् १७७९ पौष उल्लेख छ । राजा भूपतेन्द्र मल्लले विक्रम संवत् १७६३ उल्लेख गरेको भुवनलाल प्रधानले उल्लेख गर्नुभएको र जयप्रकाश मल्लले विक्रम संवत् १८१४ मा पृथ्वीनारायणलाई नेपाली भाषामा धर्मपत्र गरिदिएको इतिहासविद् नयराज पन्तले ‘इतिहास संशोधनको प्रमाण’ मा उल्लेख गर्नु भएको छ । विक्रम संवत् नेपालको राष्ट्रिय संवत्का रूपमा प्रचलित हुँदै आएकाले जंगबहादुरले मुलुकी ऐनलाई विक्रम संवत् १९१० मा संग्रह गरी यही संवत् उल्लेख गरेका थिए । कतिपय व्यक्तिले विक्रम संवत् भारतको उज्जयनीबाटै उठान भएको हो भनेर लेख्ने गर्छन् तर इतिहासशिरोमणि बाबुराम आचार्यले लेख्नु भएको छ, “जुन समय ई.पू. ५८ वर्षमा यो संवत् उठान भएको थियो, त्यो समयमा भारतको उज्जयनीमा राजा विक्रमादित्यको अस्तित्व देखिँदैन । उज्जयनीमा खण्डहरको उत्खनन् हुँदा पनि त्यस समयमा विक्रमादित्य भएको चिह्न भेटिएको छैन ।” हो, चौथो शताब्दीतिर उज्जयनीको राजा भई सन् ४०० तिर चन्द्रगुप्त द्वितीयले अयोध्यालाई आफ्नो कब्जामा लिई राजधानी बनाएपछि तामाको सिक्कामा चन्द्रगुप्त द्वितीयले आफूलाई ‘विक्रमादित्य’ अंकित गराएका थिए । नेपालका लिच्छवि राजासँग मगदका गुप्त राजा प्रभावित भएकोले चन्द्रगुप्त प्रथमले नेपालका लिच्छवि राजाकी कन्यासँग वैवाहिक सम्बन्ध जोडेकोले सन् ३३० तिर आफ्नो मुद्रामा ‘लिच्छवयः’ र ‘लिच्छवि दौहित्री’ अङ्कित गरेकोले नेपालका लिच्छवि राजाहरूको पराक्रमको प्रभावले चन्द्रगुप्त द्वितीयले ‘विक्रमादित्य’ को उपाधि अवलम्वन गरेको हुन सक्छ । इतिहासविद् दिनेशराज पन्तले विक्रम संवत् १७९६ मा पृथ्वीनारायण शाहसँग चेपेघाटमा सन्धि गर्ने लमजुङे राजा रिपुमर्दन शाह हुन् भनी (पूर्णिमा १० पूर्णाङ्क ३९) उल्लेख गर्दै विक्रम संवत् १७२१ मा वीरमर्दन शाहको दरबारमा जोतिष काम गरी विर्ता वितलप रागिनासमा पाई बस्याका सदानन्द जोशी हुन् भन्नुभएको छ । इतिहासकार ज्ञानमणि नेपाल लेख्नुहुन्छ, “मध्यकालमा बाइसी–चौबीसी, सेन, मल्ल, शाह राजाहरूले विक्रम संवत् चलाउँदै आएका थिए । भक्तपुरमा नयाँवर्ष प्रारम्भ हुँदा धुमधामसाथ बिस्काः जात्रा मनाइन्छ । तराईमा थारुहरू वैशाख सुरु हुने दिनदेखि सिरुवा जात्रा मनाउँछन् ।” अरुणकुमार पाण्डे लेख्नुहुन्छ, ‘सृष्टिको आरम्भमा सूर्यलगायतका ग्रह, नक्षत्र शून्य अवस्थामा रहेको र त्यही शून्यमा विक्रम संवत्को गणना पद्धति सुरु हुन्छ ।’ नेपालमा विक्रम संवत्ले सबै जाति, भाषा, धर्म र संस्कृति र विविधतालाई समेटेको छ । वैदिककालदेखि प्रचलित तिथि र बारहरूको अबलम्वन गर्दै आएको विक्रम संवत्मा तिथि थपघट भइरहने हुनाले शासनव्यवस्थामा धेरै अपठ्यारो भएकोले ज्योतिषहरूको सल्लाह र सुझावमा प्रशासकीय व्यवस्थामा सजिलोका लागि चन्द्रशमशेरले तिथि र बारमा कुनै तलमाथि नगरी विक्रम संवत् १९६१ वैशाख मेष सङ्क्रान्तिदेखि गतेमा लेख्ने चलन चलाएका हुन् । कहिले तिथि हराउने, कहिले एकै दिन दुइटा तिथि आइपर्ने हुनाले विक्रम संवत्लाई गतेबाट लेख्ने चलन चलाएपछि अरू संवत्को दाँजोमा विक्रम संवत् व्यावहारिक देखिएको हो । विक्रम संवत् १९६१ सालदेखि मेष संक्रान्तिलाई वैशाख १ गते मानी त्यसैका आधारमा महिनाका दिन निर्धारण गरिएका हुन् । त्यसैले विक्रम संवत् नेपालको गौरवमय पहिचान हो ।
इन्टरको उपाधि होड कायम
काठमाडौँ, वैशाख ३ गते । इटालियन सिरी ‘ए’ मा इन्टर मिलानले उपाधि होड कायम राखेको छ । शुक्रबार राति भएको खेलमा इन्टरले स्पेजियालाई उसैको मैदानमा ३–१ गोलले हरायो । इन्टरको जितमा मार्सेलो ब्रोजोभिक, लोउटारो मार्टिनेज र एलेक्सिस सान्चेजले गोल गर्नुभयो । स्पेजियाका जुलियो मेजेरोले सान्त्वना गोल फर्काउनुभयो । जितसँगै दोस्रो स्थानमा रहेको इन्टरको ३२ खेलबाट ६९ अंक पुगेको छ । शीर्षस्थानमा रहेको एसी मिलानको ७१ अंक छ । मिलानले एक खेल बढी खेलेको छ । पराजित स्पेजिया ३३ अंकसहित १५औँ स्थानमा छ । शुक्रबार रातिनै भएको खेलमा एसी मिलानले जेनोआलाई २–० गोलले हरायो । मिलानको जितमा राफेल लियाओ र जुनियर मेसियसले गोल गर्नुभयो । पराजित जेनोआ २२ अंक सहित १९औँ स्थानमा छ । एजेन्सी
-original-thumb.jpg)
परिणाम देखिने गरी काम गर्न निर्देशन
गोरखापत्र समाचारदाताकाठमाडौँ, वैशाख ३ गते । नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले गठबन्धनमा सहभागी सबै राजनीतिक दललाई एकताबद्ध बनाएर चुनावमा केन्द्रित गर्न अधिकतम पहल गर्ने बताउनुभएको छ । पार्टी केन्द्रीय कार्यालय पेरिसडाँडामा शुक्रबार पूर्वस्थायी समितिका उपलब्ध सदस्यहरू र प्रदेश इन्चार्जहरूको अनौपचारिक बैठकमा उहाँले आसन्न स्थानीय तहको निर्वाचनमा परिणाम देखिने गरेर काम गर्न नेता कार्यकर्तालाई निर्देशन दिनुभयो । माओवादीका प्रवक्ता कृष्णबहादुर महराले शुक्रबारको बैठक तथा पार्टी प्रवेशको सन्दर्भमा जारी गर्नुभएको विज्ञप्तिमा अध्यक्ष प्रचण्डले गठबन्धनमा सहभागी सबै राजनीतिक दललाई एकताबद्ध बनाएर चुनावमा केन्द्रित गर्न पार्टीका तर्फबाट अधिकतम पहल गर्ने उल्लेख छ । प्रचण्डले माओवादीप्रति आकर्षण बढेको र पार्टी प्रवेशको जनलहर छाएको बताउँदै पार्टी प्रवेश गर्ने सबैको राजनीतिक पृष्ठभूमि र योगदानको मूल्याङ्कन गरी उचित भूमिका दिने सम्बन्धमा आवश्यक मापदण्ड बनाउने निर्णय भएको जानकारी दिनुभयो । शुक्रबार भएको कार्यक्रममा नुवाकोट र रौतहट जिल्ला तथा मधेस प्रदेशबाट विभिन्न पार्टी परित्याग गरी सात सय जना नेकपा (माओवादी केन्द्र)मा प्रवेश गरेका बताइएको छ ।
आठ वर्षदेखि पुुल अलपत्र
कपिल ज्ञवालीसिद्धार्थनगर, वैशाख ३ गते । रुपन्देहीको भैरहवाबाट बुद्ध जन्मस्थल लुम्बिनी पुग्ने मूल सडकका दुईवटा पुल आठ वर्षदेखि अलपत्र परेका छन् । तिनाउ र दानव नदीमा आधा निर्माण भएर रोकिएका ती पुल निर्माणको बाँकी काम कहिले सुरु हुने हो ठेगान छैन । ती पुल पहिले पप्पु बाग्मती जेभी कन्स्ट्रक्सन प्रालिसँगको सम्झौताअनुरूप निर्माण नभएपछि तोडिएको थियो । पप्पुले करिब १३ करोडमा ठेक्का सम्झौता गरे पनि तिनाउ पुलमा करिब ४० प्रतिशत र दानवमा करिब ३० प्रतिशत काम गरी अलपत्र पारेर भागेको हो ।अहिले नयाँ–नयाँ कम्पनीलाई ठेक्का दिए पनि पुलको अवस्था भने उस्तै छ । विश्वमा शान्तिको सन्देश फैलाउने लुम्बिनी पुग्नुअघि सोही बाटो हुँदै लुम्बिनी पुग्नेले ती पुलको दुर्दशा देख्ने गरेका छन् । लुम्बिनी जाने सडक फराकिलो पारिए पनि तिनै पुलका कारण सो सडकको सुन्दरता कायम हुन सकेको छैन । अलपत्र अवस्थाका पुलको बाँकी कामका लागि रमण डीएलओ इन्फाटेक जेभी ललितपुरसँग ठेक्का सम्झौता गरिएको भए पनि सो कम्पनीले पनि कामै थालेको छैन ।तिनाउ खोलाको पुल निर्माणका लागि पप्पुसँग छ करोड दुई लाख ५६ हजारमा ठेक्का सम्झौता भएको थियो भने दानव नदीको डन्डा पुल निर्माणका लागि पाँच करोड ५६ लाख ८० हजार एक सय १५ रुपियाँमा भ्याटसहित ठेक्का सम्झौता भएको थियो ।बेथरी बजारछेउमा पुरानो संरचनामा रहेको अहिलेको चालू सानो पुल जीर्ण र जोखिममा छ भने सोही स्थानमा सानो प्रहरी बिट नै राखेर एकतर्फी सवारी आवागमनको व्यवस्था गरिएको छ । सो स्थानमा दैनिक पाँच जना ट्राफिक प्रहरी खटाएर सवारी आवतजावत गराइएको छ ।हालसम्म पप्पुले यी दुवै पुलबाट साढे पाँच करोड रुपियाँभन्दा बढी भुक्तानी लगिसकेको हुलाकी राजमार्ग योजना कार्यालय, कपिलवस्तुका सूचना अधिकारी इन्जिनियर शरद आचार्यले जानकारी दिनुभयो । “अलपत्र पारिएको पुलमा दुईवटा पिलर मात्र ठड्याइएको छ, आधा ढलानसमेत गरिएको छ, अब हामी छिटो निर्माणका लागि नयाँ कम्पनीलाई ताकेता गर्छाैं,” उहाँले भन्नुभयो । भुक्तानी लगेर काम बीचमै छाडेर भागेपछि गएको पुस २७ मा उक्त ठेक्का तोडेर रमण डीएलओ इन्फाटेक जेभीसँग सम्झौता भएको थियो । १० करोड ३० लाखमा दुई वर्षभित्र बाँकी काम सम्पन्न गर्ने गरी रमणलाई जिम्मा दिइएको उहाँले बताउनुुभयो । ठेक्का सम्झौता भएको १५ दिनभित्र फिल्डमा जानुपर्ने भए पनि ठेकेदार फिल्डमा नगएकाले काम सुरु गर्न पत्र पठाइएको उहाँको भनाइ छ । काम सुरु गर्न निर्माण कम्पनीलाई पत्र पठाए पनि पत्रको जवाफ नआएको र मौखिक रूपमा हप्ता दिनमै काम सुरु गर्ने बताएको उहाँले जानकारी दिनुभयो ।२०७१ असार २५ मा पप्पु÷बागमती जेभीले दुई वर्षमा काम सक्ने गरी जिम्मा लिए पनि म्याद थपसहित २०७५ असार २५ गतेसम्म निर्माण सम्पन्न गर्ने अवधि रहेको थियो तर पुल निर्माणको ठेक्का लिएर पटक–पटक म्याद थप्दै अलपत्र पार्दै गरेपछि सडक विभागले गत वर्ष पप्पुसँगको सम्झौता तोडेर रमणलाई ठेक्का दिएको हो । हुलाकी सडक आयोजनाले विभागको निर्देशनअनुसार नै ठेक्का तोडेको हो । लुम्बिनी पुग्ने पर्यटकमध्ये ९५ प्रतिशतभन्दा बढी यही सडकबाट ओहोरदोहोर गर्ने गरेको पर्र्यटन व्यवसायी खिम श्रेष्ठ बताउनुहुन्छ । पुल समयमा नबन्दा लुम्बिनी आउने पर्यटकले धेरै दुःख पाएको र पुल नबन्दा घण्टौँ लाम लागेर सवारीसाधन र मानिस ओहोरदोहोर गर्नुपर्दा लुम्बिनीको प्रतिष्ठामा आँच ल्याउने काम भइरहेको उहाँको भनाइ छ ।
लगानी तान्दै प्रविधि कम्पनी
विश्वास रेग्मीकाठमाडौँ, वैशाख ३ गते । विद्युतीय भुक्तानीमा स्थापित ‘खल्ती’ वालेटले मङ्सिर अन्तिम साता देशकै ठूलो इन्टरनेट सेवा प्रदायक कम्पनी वल्र्ड लिङ्क कम्युनिकेसन्सलाई ४० प्रतिशत स्वामित्व बिक्री गरेको सार्वजनिक ग¥यो । ग्रामीण क्षेत्रमा वित्तीय पहुँच पु-याउने उद्देश्य पूरा गर्न आवश्यक लगानी जुटाउन खल्तीले आफ्नो स्वामित्व बिक्री गरेको थियो । घरघरसम्म खाना पु-याउन अनलाइन सेवा दिएर चर्चित बनेको ‘फुडमान्डु’मा विदेशीले नेपालमा स्थापना गरेको लगानी व्यवस्थापन संस्था डोल्मा इम्प्याक्ट फन्डले ४६ करोड रुपियाँ लगानी गर्ने खबरले पुसको अन्तिम साता चर्चा पायो । स्टार्टअपका रूपमा सेवा सुरु गरेको फुडमान्डुमा भित्रिएको यो लगानी नेपालको परिवेशमा आफैँमा ठूलो थियो । देशका विभिन्न ठाउँमा सेवा विस्तारको योजनामा रहेको फुडमान्डुका लागि यो लगानी सहयोगी हुने अपेक्षा गरिएको छ । प्रविधिको उपयोगमार्फत सेवा दिइरहेका नेपाली कम्पनीमा भित्रिएको लगानीका यी खबर यत्तिमै अन्त्य हुँदैनन् । बरू नयाँ–नयाँ कम्पनीमा लगानी गर्ने क्रम निरन्तर बढ्दो छ । यस्तैमा चैतको पहिलो साता नेपाली स्टार्टअप कम्पनी ‘वाइज्याक’ले पनि करिब तीन करोड रुपियाँ भिœयाएको छ । कृत्रिम बौद्धिकता (आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स, एआई)मा आधारित भएर स्वास्थ्य प्रविधिमा काम गरिरहेको यो कम्पनीमा ‘टिम भेन्चर’ले लगानी गरेको हो । टिम भेन्चर नेपाली लगानी कम्पनी हो । वाइज्याकले एआई र मसिन लर्निङमा आधारित सफ्टवेयर निर्माण गरेको छ, जुन स्वास्थ्य क्षेत्रका लागि उपयोगी छ । सीप भएका जनशक्तिलाई घरपरिवार तथा कार्यालयमा कामको अवसर प्रदान गर्ने अर्को स्टार्टअप कम्पनी सजिलो मर्मत सेवाले पनि १० करोड रुपियाँ लगानीका रूपमा प्राप्त गर्ने भएको छ । भेन्चर क्यापिटल कम्पनी ‘टु नर्थ एसोसिएसट्स’ले यो स्टार्टअपमा लगानी गर्ने भएको हो । लगानीका सम्बन्धमा दुई कम्पनीबीच फागुन तेस्रो साता सम्झौता भइसकेको छ । थपिने लगानीबाट सजिलो मर्मत सेवाले नयाँ स्थानमा सेवा विस्तार गर्ने तथा डेलिभरि सुविधासमेत थप गर्ने योजना बनाएको छ । क्लाउड सेवा प्रदान गरिरहेको जेनेस सोलुसनले दोस्रो पटकका लागि पनि हालै मात्र १० लाख अमेरिकी डलर लगानी प्राप्त गरेको छ । पहिलो चरणमा २०२१ जुनमा लगानी पाएको जेनेसमा सम्भावना देखिएको भन्दै बिजनेस अक्सिजनले लगानी थपेको हो । बिजनेस अक्सिजन नेपालकै पहिलो निजी ‘इक्विटी फन्ड’ हो । अन्तर्राष्ट्रिय वित्त निगम (आईएफसी)को ग्लोबल एसएमई भेन्चर अभियानको अङ्गका रूपमा यसले काम गर्छ । अनलाइन सपिङका लागि चर्चित सस्तो डिलमा पनि हालै मात्र आईएमई गु्रपले लगानी भिœयाएको छ । लगानी रकम सार्वजनिक नगरिए पनि यस्तो सहकार्यले सस्तो डिलको सेवा विस्तारमा सहयोग पुग्ने अपेक्षा गरिएको छ । त्यसअघि सस्तो डिलले दुई पटक डोल्मा इम्प्याक्ट फन्डबाट लगानी भिœयाइसकेको थियो । कृत्रिम बौद्धिकता (एआई)को क्षेत्रमा चर्चित नेपाली कम्पनी फ्युज मसिन नेपालको पूर्ण स्वामित्व अमेरिकामा रहेको फ्युज नेपाल इङ्कले खरिद गरेको छ । यीबाहेक कतिपय अन्य प्रविधि कम्पनीमा विदेशी र स्वदेशी भेन्चर कम्पनीले लगानीका लागि चासो देखाइरहेका छन् । कतिपय लगानी भिœयाउने प्रक्रियामा पनि छन् । स्टार्टअपहरूमा भित्रिने यस्तो लगानीले पुँजीको खोजीमा रहेका र सेवा विस्तारमा रहेका कम्पनीका लागि धेरै नै सहयोग पुग्ने फुडमान्डुका संस्थापक मनोहर अधिकारी बताउनुहुन्छ । “स्टार्टअपमा लगानी भित्रिनु आफैँमा सुखद् कुरा हो तर यसको प्रक्रिया भने सहज बनाइनुपर्छ,” उहाँले भन्नुभयो । अझ नेपाली कम्पनीलाई नेपाल भित्रैबाट लगानी गर्न सक्ने वातावरण निर्माण भएमा त्यो सबैभन्दा उपयुक्त हुने उहाँको भनाइ छ । यस्ता कम्पनीलाई प्राप्त हुने लगानी फिर्ताको समय भने केही बढी हुनुपर्ने उहाँको तर्क छ । नेपालका सन्दर्भमा प्रविधिमा आधारित सेवा दिइरहेका कम्पनीमा भइरहेका केही लगानी बढीमा पाँच वर्षका लागि मात्र छन् । उक्त समय पूरा भएपछि लगानी फिर्ता लैजाने गरी सम्झौता भएका हुन्छन् ।
हवाई सेवा बन्द
हुम्ला समाचारदाताहुम्ला, वैशाख ३ गते । हु्म्लामा दुुई दिनदेखि हवाई सेवा अवरुद्ध भएको छ । नेपालगञ्ज र सुर्खेतमा निजी तथा नेपाल एयरलाइन्सका जहाज नभएपछि हवाई सेवा अवरुद्ध भएको हो । नागरिक उड्डयन प्राधिकरण, सिमकोट शाखाका प्रमुुख मोहन गिरीले दुुई दिनयता हुुम्लाका लागि कुनै पनि उडान हुन नसकेको बताउनुुभयो । उहाँका अनुुसार मौसम सफा भए पनि नेपालगञ्जमा कुुनै विमान नहुँदा हुुम्लामा उडान हुुन नपाएको हो । गत बिहीबार सीता र समिट एयरले केही उडान गरे पनि त्यसयता कुुनै पनि उडान हुुन सकेको छैन ।सोही दिन हुुम्लाका लागि उडान गरेपछि ती विमान काठमाडौँ फिर्ता भएका थिए । यसरी उडान नभए पछि नेपालगञ्जका यात्रुु मर्कामा परेका छन् भने सिमकोटबाट नेपालगञ्ज र सुर्खेत जाने यात्रु पनि सिमकोटमै रोकिनुुपरेको छ । केही समयअघिसम्म नियमित उडान गर्दै आएको नेपाल एयरलाइन्सले समेत उडान गर्न छोडेको छ । उपभोक्ता टेकबहादुर रोकायाले केही समययता उडान नियमित नहुुँदा दैनिक उपभोग्य सामानको मूल्य आकाशिएको र अभास हुन थालेको बताउनुुभयो । खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनी लिमिटेडको खाद्यान्न भने हेलिकप्टरबाट नियमित रूपमा ढुवानी भइरहेको छ । खाद्य कम्पनीका हुम्ला शाखाका निमित्त प्रमुख नवीन आचार्यका अनुसार नेपालगञ्ज र सुर्खेतबाट गाडीमा सर्केगार्ड गाउँपालिका–१, खच्चासम्म ढुवानी हुने र त्यताबाट माउन्टेन एयरको हेलिकप्टरले दैनिक ढुवानी गरिरहेको छ । यसका लागि सो एयरलाइन्सको हेलिकप्टर सिमकोट विमानस्थलमा नाइट स्टेमा रहँदै आएको छ ।
भित्तरगौँडा भीर छिचोलेर सडक
हुम्ला समाचारदाताहुम्ला, वैशाख ३ गते । पर्यटकीय क्षेत्र खार्पुदेखि ताखुलेक सडकको भित्तरगौडा सडकखण्डको भीर छिचोल्ने काम पूरा भएको छ । लगातार दुुई महिना विस्फोट र निर्माणको काम एकैसाथ गरी सो भीर छिचोलिएको हो ।पूर्वाधार विकास कार्यालयका प्रमुुख देवी ऐडीले लगातार विस्फोट गरेर दुुई महिनापछि भीर छिचोलेर गाडी गुडाउन सफल भएको बताउनुुभयो । दुुई सय मिटर लामो उक्त सडकखण्डमा सेनाको समन्वयमा विस्फोट गर्ने र स्काभेटरबाट निर्माण गर्ने काम एकसाथ अगाडि बढाइएको थियो । उहाँले करिब ४० मिटर अग्लो चट्टानलाई विस्फोट गरी स्काभेटरबाट काटरेर भीरमा सडक निर्माण गर्न सफल भएको जानकारी दिनुभयो ।उहाँले कुल ७.३२ किमि सडकखण्डमध्ये चार सय मिटर कडा चट्टान रहेकामा एउटा चट्टानी भागको निर्माण कार्य पूरा भएको र अब अर्को भीर बाँकी रहेकाले त्यो पनि छिटै निर्माण सुुरु हुने बताउनुुभयो । सडक निर्माणका लागि सम्झौता भएको १५ महिनापछि चट्टान विस्फोट सुरु भएको बताउनुभयो । सेनाको अनुमतिमा विस्फोटक पदार्थ खरिद प्रक्रियामा जाँदा समय लागेकाले निर्माणमा ढिलाइ भएको जनाइएको छ । ताकुलेक सडकको खार्पुदेखि ग्याग्रुसम्म सडक निर्माणका लागि ०७६ साल भदौ ५ गते स्वच्छन्द निर्माण कम्पनीसँग सम्झौता गरेको थियो ।उहाँले विस्फोटक पदार्थ खरिदका लागि सेनासँग लामो प्रक्रिया लागेका कारण चट्टानी भीरको निर्माण कार्य ढिलो भएको बताउनुुभयो । सोही सडकखण्डको चट्टानी क्षेत्रबाहेक अन्य क्षेत्रको सडक भने गत वर्ष नै निर्माण सम्पन्न भइसकेको थियो । कार्यालयलाई विस्फोटक पदार्थ प्राप्त हुने बित्तिकै निर्माण कम्पनीलाई जिम्मा लगाएर सेनाकै उपस्थितिमा विस्फोट गर्ने काम सुरु भएको जनाइएको छ ।छोटो समयमा निर्माण सम्पन्न गर्नुपर्ने सो सडक आवश्यक विस्फोटक पदार्थ नभएकै कारण निर्माणमा ढिलाइ भएको थियो । सडक निर्माणका लागि चार करोड ६५ लाख नौ हजार रुपियाँमा निर्माण कम्पनीसँग कार्यालयले सम्झौता गरेको थियो । यसअघि सो कार्यालयले सोही सडकखण्डको ग्यागु्रदेखि दोजाम गाउँसम्म सडक निर्माण सम्पन्न गरिसकेको छ । अब दोजामबाट ताकुुलेकसम्मको भागमा सडक निर्माण गर्न भने बाँकी छ । सडक निर्माणपछि चुवाखोला क्षेत्रको पर्यटन प्रवद्र्धन र जडीबुटीको सहज निकासीमा सहयोग पुुग्ने विश्वास गरिएको छ ।
