गोरखापत्र
राजसंस्था पुनर्स्थापनाको सम्भावना अब छैन : थापा
कपिल ज्ञवाली,सिद्धार्थनगर, बैसाख ३ गते । राप्रपा नेपालका अध्यक्ष कमल थापाले नेपालमा अब राजसंस्था पुनःस्थापनाको सम्भावना बन्द भएको बताउनुभएको छ । राजतन्त्र र गणतन्त्रको अभ्यास जनताले बुझेकाले अब राजसंस्था पुनःस्थापना नहुने उहाँको भनाइ छ ।बुटवलमा पत्रकारसँग कुरा गर्दै अध्यक्ष थापाले राप्रपाले राजसंस्था पुनःस्र्थापनाको एजेन्डा बोक्दा हिन्दुराज्यको एजेन्डा रोकिएकाले नयाँँ पार्टी स्थापना भएको बताउनुभयो । उहाँले राप्रपामा सैद्धान्तिक विचलन र गलत प्रवृत्ति हावी भएपछि नयाँ पार्टी पुनर्जागृत गरेको दाबी गर्नुभयो । आफू पार्टीमा रहेको १५ वर्षमा कमाएको आम्दानीमा अहिलेको राप्रपा रमाएको उहाँले टिप्पणी गर्नुभयो । उहाँले भन्नुभयो, अहिले राप्रपाले धनी बाउले कमाइदिएकोमा रजगज गरेको हो। हामीले कमाइदिएको पूँजीमा अहिलेका साथीहरु रमाउनु भयो। राप्रपा पछि गएर राप्रपा नेपालमा समाहित हुने उहाँले विश्वास व्यक्त गर्नुभयो । अहिले पनि आफूले बनाएको पार्टीमा नयाँ टिम आएजस्तै राप्रपा नेपालमा समाहित हुने दाबी गर्नुभयो ।थापाले पार्टी स्थापनाको २ महिनाको छोटो अवधिमा ७७ जिल्लामा पार्टीगत संरचना निर्माण भएको बताउनुभयो । आधा दर्जन बढी भातृसंगठन निर्माण गरेको उहाँले बताउनुभयो । राप्रपा नेपालले लोकतन्त्र, हिन्दु राज्य र सुशासनको एजेन्डा लिएर अगाडि बढेको उहाँको भनाइ छ । नेकपा (एमाले) का अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको प्रशंसा गर्दै अध्यक्ष थापाले एमालेसँग सहकार्य गरेर निर्वाचन लड्ने बताउनुभयो। उहाँले भन्नुभयो,ू केपी ओली नेतृत्वको एमालेले राष्ट्रियता, स्थिरता र समृद्धिको पक्षमा अडिलो नीति ल्याएकोले सहकार्य गर्ने निर्णय भएको हो । थापाले यो पटक एमालेको सूर्य चिन्हबाट निर्वाचन लड्ने प्रष्ट पार्नुभयो । उहाँले भन्नुभुयो, हाम्रो चुनाब चिन्हको बारेमा बुझाउन समय लाग्ने भएकाले सूर्य चुनाव चिन्हबाट निर्वाचन लड्नेछौं ।
साताका सात तस्बिर
आइतबार जलमग्न तनहुँको दुलेगौडा बजार। पानी बग्ने उचित व्यवस्थापन नहुँदा हरेक वर्षामा बजार जलमग्न हुने गरेको छ। तस्बिर: कृष्ण न्यौपाने/राससकाभ्रेको मण्डनदेउपुरमा जमिन जोत्दै युवा। अहिले गोरु जोतेको एक दिनको ज्याला २५ सयदेखि तीन हजार रुपियाँसम्म लिने गरेको उनीहरुले बताएका छन्। तस्बिर: शेखर चौलागाईंमध्यपुरथिमी नगरपालिका बोडेमा ‘जिब्रो छेड्ने जात्रामा यो वर्ष ४९ वर्षीय बुद्धकृष्ण वागं श्रेष्ठले नवौं पटक जिब्रो छेड्नुभएको छ। तस्बिर: शेखर चौलागाईंभक्तपुर ठिमीको सिन्दुरे जात्रामा सहभागी स्थानीयको भीडभाड। तस्बिर: कविता थापाकाठमाडौंकाे तारकेश्रवर नगरपालिकाकाे तीन पिप्ले क्षेत्रमा बढ्दै गएको सहरीकरण। तस्बिर: कविता थापाकोशी ब्यारेजबाट वैशाख १ गते देखिएको सूर्योदयको दृश्य। तस्बिर: सागर बस्नेत
गठबन्धनको चुनावी तालमेल आइतबार टुङ्गिन्छु : प्रचण्ड
शान्ता अधिकारी चितवन, वैशाख ३ गते । नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ सत्ता गठबन्धनको तर्फबाट हुने चुनावी तालमेल आइतबारसम्म टुङ्गिो लगाउने बताउनुभएको छ ।पूर्वी नवलपरासी (नवलपुर) क्षेत्रका विभिन्न कार्यक्रममा सहभागी हुन शनिबार बिहान चितवन आइपुग्नु भएका अध्यक्ष प्रचण्डले भरतपुर विमानस्थलमा पत्रकारहरुले राखेको जिज्ञासामा सो कुरा बताउनुभएको हो । उहाँले काठमाडौं फर्केलगत्तै चुनावी तालमेलको खाका तयार गर्ने र आइतबार उम्मेदवारको टुङ्गो लगाउने बताउनुभयो । “आज बेलुकासम्म सिफारिस गर्ने भनिएको छ । हामी सम्भवतः भोलिसम्मा एउटा टुङ्गोमा पुग्छौं ।,” उहाँले भन्नुभयो ।पछिल्लो समयमा केन्द्रदेखि जिल्लासम्म भरतपुरको विषयमा कुरा उठने गरेको प्रसंगमा उहाँले बाहिर जसरी आएको छ त्यस्तो हुँदै नभएको जिकिर गर्नुभयो । “भरतपुरको चुनावी तालमेलको विषयलाई बाहिर जस्तो कुरा सुनिएपनि गठबन्धन भित्र त्यस्तो कुनै विवाद छैन ।,” अध्यक्ष प्रचण्डले भन्नुभयो ।
सगरमाथा चुचुरो पुग्ने मार्ग निर्माण आइतबारदेखि सुरु
काठमाडौं, वैशाख ३ गते । सगरमाथाको चुचुरोसम्म पुग्न निर्माण गरिने मार्ग आइतबारबाट सुरु हुने भएको छ । सगरमाथा आरोहणकै अप्ठ्यारो मार्ग मानिने खुम्बु आइसफलदेखि छ हजार चार सय मिटरको दोस्रो क्याम्पसम्म आइसफल डाक्टरहरुको टोलीले चैत २४ गतेनै मार्ग निर्माण सम्पन्न गरी सकेका थिए । मे २० देखि २५ भित्रसम्मा मार्ग निर्माण सम्पन्न गरी सगरमाथा आरोहण सुरु गर्ने गरी भोलबाट डोरी टाँग्ने काम सुरु गर्ने तयारी गरेको मार्ग निर्माण जिम्मा पाएको सेभेन समिट ट्रेक्सका निर्देशक छाङदावा शेर्पाले जानकारी दिनुभयो । यस वर्ष कीर्तिमानी आरोही कामीरिता शेर्पाको नेतृत्वमा आरोहण मार्ग निर्माण हुने भएको छ । मार्ग निर्माणसँगै आरोहीहरु आधारशिविरबाट दोस्रो क्याम्पसम्म पुगेर हाई पचाउदै आरोहणको तयारीमा जुटेको शेर्पाले जानकारी दिनुभयो ।दोस्रो क्याम्प देखि चुचुरोसम्मको मार्ग निर्माण आरोहण सञ्चालक संघअन्तर्गत सेभेन समिट ट्रेक्स निर्माणको जिम्मा लिएको छ । कम्पनीले ११ हजार मिटर डोरी टाँगेर चुचुरो सम्मको बाटो निर्माण गर्ने गरी तयारीमा जुटेको जनाएको छ । सगरमाथा आरोहणका लागि आउने आरोहीसँग सगरमाथा प्रदूषण नियन्त्रण समितिले प्रतिआरोही छ सय डलर र आरोहण सञ्चालक संघले प्रति आरोही दुई सय डलर गरी आठ सय डलर असुल गर्दै आएका छन् ।चैत ६ गते देखि आधारशिविरबाट आरोहण मार्ग निर्माण शुरु गरेका निजी संस्था सगरमाथा प्रदूषण नियन्त्रण समिति सोलुखुम्बुको आइसफल डाक्टर आङसार्की शेर्पा, दावा नुरु शेर्पा, पेम्वा छिरिङ शेर्पा, सोनाम छिरिङ शेर्पा, छेवाङ नुरु शेर्पा र निमा ग्याल्जेन शेर्पाको टोलीले अघिल्लो वर्षहरुभन्दा यस वर्ष चाँडै मार्ग निर्माण सम्पन्न गरेको आरोहीहरुले जनाएका छन् । यी हिमालहरु आरोहणका लागि आउने आरोहीसँग सगरमाथा प्रदूषण नियन्त्रण समितिले प्रतिआरोही छ सय डलर र आरोहण सञ्चालक संघले प्रति आरोही दुई सय डलर गरी आठ सय डलर असुल गर्दै आएका छन् ।हिउँको जंगलको नामले चिनिने खुम्बु आइसफलमा सात मिटर लामो दुई वटा भर्याङ जोडेर बाटो बनाएको समितिले जनाएको छ । खुम्बु आइसफलको मार्ग निर्माणमा ५० वटा बढी भर्याङ प्रयोग गरिएको जनाएको छ । खुम्बु आइसफल हुँदै सगरमाथा, ल्होत्से र नुप्से हिमाल आरोहण हुने गर्दछ । यस वर्ष यस बसन्त मौसममा ६८ देसका ६८९ जना आरोहीले नेपालका १९ वटा अग्ला हिमालहरुको आरोहण गर्ने गरी पर्यटन विभागबाट अनुमती लिएको हो । विभागले १९ वटा हिमालबाट ३७ करोड ३८ लाख ५१ हजार ४२१ रुपैयाँ राजश्व समेत संकलन गरेको छ ।
पर्यटकको रोजाइमा वीरेझर्ना परेपछि स्थानीय हर्षित
शेरबहादुर सार्कीबाजुरा, वैशाख ३ गते । बाजुराको सदरमुकाम मार्तडी नजिकमा रहेको वीरे खोला झर्नाको अवलोकन गर्न पर्यटकको भीड लाग्ने गरेको छ । कोरोनाले प्रभावित बनाएको पर्यटन क्षेत्रसँगै वीरेझर्ना समेत सुनसान बनेको थियो । पछिल्लो समय पर्यटकको रोजाइमा पर्दै यहाँ आउनेको भीड लाग्न थालेपछि स्थानीयबासी समेत हर्षित बन्न थालेका छन् । बडिमालिका नगरपालिका– ६ र ८ को बीचमा करिव दुई सय मिटर लामो रहेको यो झर्नाले पछिल्लो समय यहाँका आन्तरिक पर्यटकहरुको मन नै लोभ्याउदै आएपछि अहिले त्यो झर्ना उनीहरुको रोजाइको रुपमा रहेको हो ।आन्तरिक पर्यटक भित्र्याउने गरी जिम्मा पाएको बडिमालिका नगरपालिका वडा नं ६ र ८ ले यो झर्ना बाजुराकै सबै भन्दा लामो र उतकृष्ट झर्ना रहेको बडिमालिका नगरपालिका– ६ का वडाअध्यक्ष कला बडुवालले बताउनुभयो । मानव सुचाङ्कका आधारमा बाजुरा ७४ आंै स्थानमा रहेपनि पर्यटकीय क्षेत्रका आधारमा भन्ने हो भने यो जिल्ला सुदूरपश्चिमकै पहिलो जिल्लाका रुपमा पर्दछ । यहाँका बडिमालिका, बुढीनन्दा, कालाजार्गा, खप्तडछेडेदह, वडालेख लगायतका धेरै ठाउँहरु पर्यटकीय स्थलको रुपमा चिनिने गर्दछन् । जिल्लामा आउने आगन्तुक तथा पर्यटकहरुलाई मनमोहक पार्दै आएको यो झर्नाले लामो समय सम्म संरक्षण,सम्बद्र्धन तथा संरक्षणको प्रखाइमा रहँदै आएको थियो । यती बेला बडिमालिका नगरपालिकाले आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकलाई सहज हुने गरी यसको वरिपरी घेरवार तथा पुल निर्माण गरेपछि आन्तरिक पर्यटक भित्रिन थालेको वडाअध्यक्ष बडुवालले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “सदरमुकाम मार्तडीकै सेरोफेरामा रहेको यो झर्ना जिल्लामा आउने रहेक पाहुनाहरुको मन समेत लोभ्याउने गरेको छ ।,,प्राकृतिक अनुपमकै कारण प्रयटकहरुको मनमोहक जित्न सफल भएको यो झर्ना यती बेला यहाँका स्थानीयको जीविकोपार्जनको एक माध्याम बनेको छ । समयमै यसको संरक्षण र प्रवद्र्धन गर्न सकियो भने यसलाई हेर्नका लागि आउने आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकबाट लाखौको कमाइ गर्न सकिने वडा अध्यक्ष बडुवालले बताउनुभयो ।
अछाममा एक लाख ३५ हजार कित्ता जग्गा दर्ता भएन
शिवराज ढुंगाना अछाम, वैशाख ३ गते । जग्गा नापी कार्य सम्पन्न भएको तीन वर्षसम्म वितेपनि अछाममा एक लाख ३५ हजार बढी कित्ता जग्गा दर्ता हुन सकेको छैन । प्रमाण अभाव भन्दै जग्गा दर्ता हुन नसकेपछि यी जग्गा धनीले प्रमाण पुर्जा पाउन सकेका छैनन् ।१० वर्षेद्धन्द्धताका २०५८ सालमा सदरमुकाम मंगलसेनमा ध्वस्त बनाएपछि सरकारी कार्यालयमा सबै कागजात नष्ट भएका थिए । यसकारण सरकारी निकाय र व्यक्तिसँग जग्गाधनी सम्बन्धि खुल्ने प्रमाण नभएकोले नापी भएर सकिएका जग्गा दर्तामा कठिनाइ आएको हो ।प्रमाणको अभावमा अछामका दश स्थानीय तहमा एक लाख ३५ हजार ९५५ कित्ता जग्गा दर्ता हुन रोकिएका छन् । मंगलसेन नगरपालिकामा २१ हजार ५२४ कित्ता, साँफेबगर नगरपालिकामा २९ हजार १५८, कमलबजार नगरपालिका नौहजार ५१५, पञ्चदेवल विनायक नगरपालिका १० हजार ९१४, चौरपाटी गाउँपालिकामा १२ हजार ४६८ कित्ता दर्ता हुन बाँकी रहेको छ । यस्तै रामारोशन गाउँपालिकामा नौहजार ६५, तुर्माखाँद गाउँपालिकामा नौहजार ४८६, ढकारी गाउँपालिकामा पाँचहजार ८०२, मेल्लेख गाउँपालिका १३ हजार १०४ र बान्नीगढी जयगढ गाउँपालिकामा १४ हजार ७५९ कित्ता जग्गा दर्ता बाँकी रहेको नापी कार्यालयले जानकारी दिएको छ । १० वर्षेद्धन्द्धताका २०५८ सालमा सदरमुकाम मंगलसेनमा ध्वस्त बनाएपछि सरकारी कार्यालयमा सबै कागजात नष्ट भएपछि प्रमाणको अभावमा अछामका दश स्थानीय तहमा एक लाख ३५ हजार ९५५ कित्ता जग्गा दर्ता हुन रोकिएका छन् । विगतको जग्गाधनी पुर्जा, राजश्व बुझाएको प्रमाण वा व्यक्तिको जग्गा खुल्ने अन्य कुनै प्रमाणको अभावमा जग्गा दर्ता गर्न हुन सकेको छैन । जग्गा धनीसँग प्रमाण नहुँदा सबैलाई प्रमाणपुर्जा वितरण गर्न नसकिएको मालपोत कार्यालयका अछामका प्रमुख शिवराज ढुंगानाले जानकारी दिनुभयो । “कानुनले प्रमाण माग्छ, त्यसैले प्रमाण नभएकालाई पुर्जा दिन सकिएको छैन ।” प्रमुख ढुंगानाले भन्नुभयो । नापी भएर पनि आफ्नो कित्ता रहेको जग्गाको प्रमाण पुर्जा नपाउँदा स्थानीयमा अन्यौलता छ । नापी र मालपोत कार्यालयले मागेको प्रमाण दिन स्थानीय तहले नसक्दा दर्ता हुन रोकिएको बताइन्छ ।नापी भएर दर्ता गर्न भएका जग्गाका लागि सरकारले एक वर्षको समिति गठन आदेश सरकारले जारी गरेपनि मेल्लेखको ठाँटी बाहेकका जग्गा दर्ता हुन सकेनन् । २०४६ देखि कुष्कोट र ठाँटीको सीमा विवाद हुँदै आएकोमा ठाँटीको जग्गामा पुर्जा वितरण गरेसँगै म्याद सकिएको छ । “सीमा विवाद भएका तोलीपाटा, दोगुडी, कुयडा, गाज्राका मान्छेसँग जग्गाको प्रमाण नहुँदा ६५ जति परिवारले लालपुर्जा पाएका छैनन् ।” मेल्लेख गाउँपालिका–४ कुष्कोटमा वडा अध्यक्ष वीरबहादुर साउँदले भन्नुभयो । छुट भएका जग्गाको प्रमाण पुर्जा बनाउन राजनितीक रुपमा प्रभावकारी पहल हुन नसकेको सरकारी कर्मचारीको बुझाइ छ । दर्ता हुन बाँकी रहेका जग्गाको कानुनी प्रक्रियाका लागि मन्त्रालयमा पटक पटक लेखेर पठाएपनि कुनै जवाफ नआएको नापी कार्यालयका प्रमुख गोपालसिंह कुँवरको बताउनुभयो । अछाममा २०६४ सालबाट तीन वर्षसम्म गोश्वारा नापीबाट जग्गाको नापजाँच भयो भने २०६७ सालमा अछाममै विशेष नापी कार्यालय स्थापना गरेर जग्गाको नापी गरेर २०७५ मा सम्पन्न गरिएको थियो । जग्गाको नापी कार्यसँगै विशेष नापी कार्यालय अछामबाट खारेज भइसकेको छ । व्यक्ति र सरकारी निकायसँग प्रमाण अभाव हुँदा उपभोग्य जग्गाको समयमै दर्ता गर्न स्थानीयले उपयुक्त माग गरेका छन् ।
लिखु नदीमा डुवेर बालिकाको मृत्यु
शेरबहादुर राईओखलढुङ्गा, बैसाख ३ गते । लिखु नदिमा डुवेर ओखलढुङ्गाकी एक बालिकाको ज्यान गएको छ । चम्पादेवी गाउँपालिका–२ पलापुका भोजबहादुर मगरको नौ वर्षीया छोरी अञ्जुली मगरको शुक्रबार डुवेर मृत्यु भएको हो । शुक्रबार साथिहरु सँग लिखु नदिमा नुहाउने क्रममा डुवेर अञ्जुलीको ज्यान गएको ओखलढुङगा प्रहरीले जनाएको छ । लडेर बृद्धाको मृत्युसिद्धिचरण नगरपालिका–८ सल्लेरीका ८९ वर्षीय बलराम तामाङ्गको लडेर ज्यान गएको छ । गाउँ नजिकैको चम्पादेवी मन्दीरमा पुजाका लागि जानेक्रमा लडेर तामाङ्गको ज्यान गएको हो । लडेर गम्भीर घाईते भएका तामाङलाई ओखलढुङ्गा सामुदायिक अस्पतालमा उपचारका लागि लैजाने क्रमममा बाटोमै मृत्यु भएको ओखलढुङ्गा प्रहरी प्रमुख प्रहरी नायव उपरिक्षक सुकदेव खनालले जानकारी दिनुभयो । घटनाका विषयमा थप अनुसन्धान भईरहेको खनालले जानकारी दिनुभयो ।
भावी सन्ततिका लागि टुङघर
हरिप्रसाद कोइरालाउर्लाबारी, बैसाख, ३ गते । ५० वर्ष भन्दा अघि भारतीय डाकाको रखवारी गर्न निर्माण गरिएको टुङघरको प्रयोग हाल आएर बदलिदै गएको छ । त्यसताका दक्षिण पूर्वी मोरङका लारिकट्टा, कर्सिया, सिंगारी, सौंठा र कल्याणपुरमा भारतीय डाकाले धेरै दुख दिने गरेको अग्रजहरु बताउनुहुन्छ । खेतबाट धानका बिटा हराउँथे । दैनिक जसो गाई गोरु चोरी हुन्थे । रातभर टुङमा बसेर गाउँलेहरू आफ्नो गाउँमा सुरक्षा दिन्थे । डाका आइहाले भने टुङमा बसेका ब्यक्तिले गाउँलेलाई बोलाउँथे र गाउँलेहरू संगठित भएर डाका खेदाउँथे । उसबेला जीवन रक्षा गर्नु मुख्य साधननै टुङघर थियो । तर,त्यहीँ टुङघर अहिले भ्युटावरमा रुपान्तरण भएको छ । अहिले टुङको आवश्यकता नभए पनि भावी पिढीले टुङ देखुन भनेर स्थानीयले २०६४ सालमा पक्की टुङ बनाउन सुरु गरेको रतुवामाई– १ का वडासदस्य घनश्याम गौतम बताउनुभयो । वर्षैभरि भारतीय डाकाहरूले दुःख दिन थालेपछि कल्याणपुर क्षेत्रका वासिन्दाले डाकाको रखवारी गर्न २०२६ सालमा काठको टुङघर निर्माण गरेको स्थानीय बताउँछन् । तर, उसबेला बनाइएका टुङघरहरू अहिले कतै पनि देखिँदैनन् । त्यसो त दक्षिणी मोरङका सिमावर्ती गाउँहरूमा चोर डाकाको कुनै समस्या छैन् । २०२६ सालमा सबैभन्दा पहिले कल्याणपुरमा टुङघर बनाइएको थियो । विभन्न कारणले टुङ भत्किएपनि त्यसपछि सोही स्थानमा स्थानीयबासीले कंक्रिटको टुङघर बनाउन थालेको स्थानीय राजेन्द्र बरालले बताउनु भयो । पुरानो टुङ कल्याणपुरमा निर्माण भएको र अन्तिमसम्म रहेकोले टुङको परिचय जिवीत राख्न कल्याणपुरबासीले सोही स्थानमा कंक्रिटको टुङ बनाएका हुन् ।हेर्दा भ्युटावर जस्तै दखिने टुङघर दक्षिणी मोरङको भारतीय सीमावर्ती रतुवामाई नगरपालिका– १ कल्याणपुरमा रहेको छ । स्थानीय बासिन्दाले २०६४ मा निर्माण थालेको टुङघर १० वर्षपछि अर्थात २०७४ मा मात्र निर्माण सम्पन्न गरे । हिजोआज स्थानीयहरुलेनै टुङलाई भावी सन्ततिका लागि उदाहारण स्वरुप देखाउन संरक्षण गर्न थालेका छन् ।
-original-thumb.jpg)
कागजको मूल्य बढ्दा मुद्रण उद्योग सङ्कटमा
नवराज कट्टेलविराटनगर, वैशाख ३ गते । कागजलगायतका आवश्यक वस्तुमा अत्यधिक मूल्य वृद्धि हुँदा त्यसको असर मुद्रण उद्योगमा देखिएको छ । भारत तथा तेस्रो मूलुकबाट पैठारी हुने सबै प्रकारका कागजमा पछिल्लो एक महिनायता दैनिकजस्तो मूल्य वृद्धि हुँदै गएपछि उद्योगीले चिन्ता व्यक्त गरका छन् । विद्यालयका पुस्तकका लागि प्रयोग हुने म्यापलिथो एक महिनायता प्रतिकेजी ८६ रुपियाँबाट १०२ रुपियाँ पुगेको छ । यसैगरी प्रतिकेजी १५० रुपियाँमा खरिद हुँदै आएको आर्टबोर्ड पेपरको मूल्य २४० रुपियाँ पुगेको छ । यो कागज क्यालेन्डर तथा कार्ड छपाइमा प्रयोग हुन्छ । यसैगरी न्युज प्रिन्टको मूल्य ८४ रुपियाँ प्रतिकेजीबाट १०५ रुपियाँ पुगेको छ । भारत तथा तेस्रो मुलुकबाट कागजजन्य वस्तुको पैठारीकर्ता विराटनगरस्थित ओरियन्ट सप्लायर्सका ज्योति साबुका अनुसार तेस्रो मूलुकबाट प्रतिटन ६४० रुपियाँमा खरिद हुँदै आएका कागज अहिले एक हजार २१५ पुगेको छ । यो कोलकातास्थित सीआईएफको मूल्य हो । त्यहाँबाट प्रतिकेजी आठ रुपियाँ ढुवानी बुझाएर आयात गरिने कागजको मूल्य नेपालमा स्वतः बढ्न गएको साबुले बताउनुभयो । नेपालमा भारत तथा तेस्रो मुलुकबाट किताब छाप्ने म्यापलिथो, क्यालेन्डर छाप्ने आर्थपेपर, किताबको कभरका रूपमा प्रयोग हुने आर्ट बोर्डर, पत्रपत्रिका छाप्न न्युज प्रिन्ट र मिडिया पेपर आयात हुँदै आएको छ । विराटनगरस्थित कृष्णा ट्रेडर्सका हेमन्त बोहराले भारत तथा तेस्रो मुलुकबाट आयात हुने कागजको मूल्य उत्पादक देशमै बढेको छ । त्यसको असरका रूपमा नेपालमा अझै बढ्ने सम्भवना छ । नेपाल राष्ट्र बैङ्कले प्रतीतपत्र (एलसी) खोल्न कडाई गरेसँगै मुद्रण उद्योगका आवश्यक सबै प्रकारका वस्तुको अभाव हुने देखिने चिन्ता मुद्रण उद्योगीमा छ । नेपाल मुद्रण उद्योग महासङ्घ प्रदेश १ का अध्यक्ष लवकुमार घिमिरेका अनुसार एलसी खोल्न कडाइ गरिएसँगै पहिला आयात गरिएको सामानमा समेत कृत्रिम अभाव सिर्जना गरेर मूल्य बढाइएको छ । मुद्रण उद्योगसँग सम्बन्धित कागज, मसीलगायतका आवश्यक वस्तु बजारमा अभाव भइसकेको छ । मुद्रण उद्योगले आफ्नो छपाइ क्षमतासमेत ४० प्रतिशतले कटाएको अध्यक्ष घिमिरेको भनाइ छ । नेपालमा उत्पादन नहुने र आयातकै भर पर्नुपर्ने मुद्रण उद्योगसँग सम्बन्धित कच्चापदार्थको अभाव देखिए धेरैको रोजगारी गुम्ने मोरङका अध्यक्ष सुभास कार्कीले बताउनुभयो । पैठारीकर्ताले भारत तथा तेस्रो मुलुकबाट झिकाउने कागजमा १५ प्रतिशत भन्सार महसुल र १३ प्रतिशत मूल्य अभिवृद्धि कर बुझाउनुपर्छ । ढुवानी तथा भन्सार जाँचका सबै प्रक्रिया पूरा गर्दा सबै प्रकारका कागजको मूल्य गत वर्षको भन्दा ३० प्रतिशतले वृद्धि भइसकेको आयातकर्ताहरूको दाबी छ । नेपालमा उत्पादन हुने कागजले सबै प्रकारका काम टार्न सक्दैन जसका कारण आयात गरेर ल्याउनुपर्ने कागज तथा मसी अभाव भए त्यसको असर धेरै क्षेत्रलाई पर्नसक्ने मुद्रण उद्योगीहरूको भनाइ छ ।
-original-thumb.jpg)
भीमटारका घरघरमा धारा
सिन्धुपाल्चोक समाचारदातासिन्धुपाल्चोक, वैशाख ३ गते । सिन्धुपाल्चोक जिल्लाको इन्द्रावती गाउँपालिका–१२ भीमटारस्थित माझी र दनुवार बस्तीको घर–घरमा खानेपानीको पहुँच पुगेको छ । २०७२ को भूकम्पले पानीको मुहान सुकाएपछि माझी र दनुवार बस्तीले खानेपानीको समस्या झेल्दै आएको थियो ।इन्द्रावती गाउँपालिका कार्यालय र स्थानीयको जनश्रमदानमा १९५ परिवारमा धारा जडान गरी खानेपानी वितरण गरिएको वडा नं. १२ का वडाध्यक्ष कमलरत्न दनुवारले जानकारी दिनुभयो । करिब ३९ लाख रुपियाँको लागतमा खानेपानी आयोजना निर्माण गरिएको हो ।बस्तीमा खानेपानीको व्यवस्थासँगै सिँचाइ सुविधा पुगेपछि स्थानीय बासिन्दालाई सहज भएको स्थानीय अनिल दनुवारले बताउनुभयो ।
घलेगाउँलाई सुखी गाउँ घोषणा
बेलिना थापालमजुङ, बैशाख ३ गते । गुरुङ जातीको परम्परागत संस्कृतिको थलोको रुपमा चिनिने लमजुङको घलेगाउँलाई सुखी गाउँ घोषणा गरिएको छ । क्व्होलासोंथर गाउँपालिका– ३ स्थित समुद्री सतहदेखि २ हजार १०० मिटरमा रहेको घलेगाउँलाई सुखी गाउँ घोषणा गरिएको छ ।सार्क राष्ट्रको नमुना गाउँ, स्मार्ट भिलेजको रुपमा परिचित घलेगाउँलाई शुक्रबार नेकपा एमालेका अध्यक्ष एवं पूर्व प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले सुखी गाउँ घोषणा गर्नुभएको हो । ओलीले नेपालमा पहिलो पटक घलेगाउँ सुखी गाउ घोषणा भएकोमा खुसी व्यक्त गर्नुभयो । एमालेले वि.स. २०५१ सालमा नौ महिने सरकार चलाउँदा ‘आफ्नो गाउँ आफैं बनाऔं’ भन्ने अभियान ल्याएको र त्यसबाट प्रभावित भएर अहिले स्थानीय सरकार लागिपरेर अरुका लागि पनि अनुसरणीय काम गरेको बताउनुभयो । अहिले निर्वाचन आचारसंहिता लागिसकेकाले निर्वाचनपछि गाउँको विद्यालयलाई आधुनीकिकरणका लागि सहयोग गर्ने प्रतिवद्धता व्यक्त गर्नुभयो । पर्यटन व्यवस्थापन समिति, ग्रामीण पर्यटन घलेगाउँका अध्यक्ष प्रेमबहादुर घलेले सार्क राष्ट्रकै नमुना गाउँ, स्मार्ट भिलेज घोषणा भइसकेको गाउँलाई शुक्रबार सुखी गाउँ घोषणा गरिएको हो । घलेगाउँका नागरिक सबै सुखी छन् भनेर प्रमाणित भएको बताउनुभयो ।घलेगाउँबासीलाई ग्रामीण पर्यटनका माध्यमबाट सुखी बनाउने उद्देश्यले विस. २०५७ बैशाख २३ गते प्रथम घलेगाउँ महोत्सवको आयोजना गरी घरबास (होमस्टे) सुरु गरिएकोमा अहिले ४२ घरमा होमस्टे सञ्चालनमा रहेका छन् । यस गाउँमा विश्वकर्मासहित घले र गुरुङ समुदायले होमस्टे सञ्चालन गरिरहेको छ । नेकपा (एमाले) का तत्कालीन अध्यक्ष मनमोहन अधिकारी प्रधानमन्त्री तथा नेता भरतमोहन अधिकारी अर्थमन्त्री हुँदा ‘आफ्नो गाउँ आफैं बनाऔं’ को नारालाई सार्थक बनाउन घलेगाउँलाई सुखी गाउँ बनाउने परिकल्पना थालिएको अध्यक्ष घलेले बताउनुभयो । गण्डकी प्रदेशका संस्थापक मुख्यमन्त्री पृथ्वीसुब्बा गुरुङ सँस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्ड्यनमन्त्री हुँदा २०६४ फागुनमा दक्षिण एशियाको नमूना गाउँ (सार्क भिलेज) घोषणा गरिएको घलेगाउँलाई पुनः २०७० मा पनि सार्क भिलेज शुभारम्भ भएको हो । होमस्टेमा एकै प्रकारको आरामदायी कोठा, एउटै रंगको रातो छानो छ । सडक, विजुली, टेलिफोन, इन्टरनेट, खानेपानी, विद्यालय, स्वास्थ्यलगायतको आधारभूत सुविधापछि घलेगाउँ २०७६ साल मंसिर १७ गते स्मार्ट भिलेज घोषणा भएको हो । गाउँ पर्यटन प्रवद्र्धन मञ्च (भिटोफ) ले नेपालकै उत्कृष्ट होमस्टेको रुपमा पुरस्कृत गरेको थियो ।यहाँका स्थानीयबासी होमस्टे संचालन गरेर प्रत्येक घरले ३० हजार रुपियाँदेखि ४० हजार रुपियाँसम्म मासिक बचत गर्ने गरेका छन् ।
नेपालले जिम्बावेसँग क्रिकेट सिरिज खेल्ने
काठमाडौँ, वैशाख ३ गते । नेपाली राष्ट्रिय क्रिकेट टोलीले जिम्बावेसँग एक दिवसीय र टी-२० सिरिज खेल्ने भएको छ । नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) का अनुसार नेपालले घरेलु मैदानमा एक दिवसीय र टी-२० सिरिज खेल्न लागेको हो । क्यानले दुवै सिरिजको खेल तालिका समेत सार्वजनिक गरेको छ । कीर्तिपुर स्थित त्रिवि मैदानमा हुने सिरिजमा नेपालले जिम्बावे ए सँग वैशाख १७, १९ र २१ गते एकदिवसीय तथा वैशाख २३, २४ र २६ गते टी-२० सिरिज खेल्नेछ । नेपालले आइसिसी विश्वकप लिग–२ अन्तर्गत आगामी जुनमा हुने अमेरिका र ओमानसँग त्रिदेशीय सिरिजको तयारीमा लागि जिम्बावे ए सँग सिरिज खेल्न लागेको हो । लिग–२ अन्तर्गत सिरिजमा १२ खेल खेलेको नेपाल अहिले तालिकाको छैटौं स्थानमा छ । नेपालले १२ खेलमा ६ जित र ६ वटै हार खेपेको छ । २८ खेलबाट ३६ अंक बनाएको ओमान शीर्षस्थानमा छ । यूएई, स्कटल्याण्ड, नामिबिया र अमेरिका तालिकाको क्रमश दोस्रो, तेस्रो, चौंथो र पाँचौ स्थानमा छन् । दुई अंक बनाएको पीएनजी तालिकाको पुछारमा छ । सात टोली सहभागी लिग–२ मा प्रत्येक टोलीले ३६ खेल खेलेपछि शीर्ष तीनमा रहने टोली सन् २०२३ मा भारतमा आयोजना हुने एकदिवसीय विश्वकप क्रिकेटमा छनोट हुनेछन् ।
ब्युँतिएन जिरी
बाबुराम शर्मा चरीकोट, वैशाख ३ गते । कुनै दिन मिनी स्विट्जरल्यान्ड भनेर विश्वभर चर्चामा रहेको जिरी विविध कारणले गर्दा पुरानो लयमा आउन सकेको छैन । सडक सञ्जाल जोडिएपछि पूर्ण रूपमा सञ्चालनमा आएको एयरपोर्ट सेवा बन्द हुन पुगेपछि आन्तरिक पर्यटक आगमनमा कमी हुँदै गएकाले जिरी पुरानो लयमा आउन नसकेको जिरी नगरपालिकाका नगरप्रमुख टङ्कबहादुर जिरेलले गुनासो पोख्नुभयो । उहाँका अनुसार जिरीलाई पुरानै लयमा ल्याउन नगरभित्रका पर्यटक लोभ्याउने प्रायःजसो पर्यटकीय स्थलको निर्माण तथा मर्मत गरिए पनि विमानस्थल गौचरणमा परिणत हुँदा असर पारिरहेको छ । स्विस सरकारले स्थापना गरिदिएका जिल्ला अस्पताल, गाईफर्म, जिरी प्राविधिक शिक्षालयलगायत आकर्षक स्थलहरू सञ्चालनमा आइरहँदा पनि विमानस्थल बन्द हुन पुगेपछि जिरी पुरानै लयमा आउन सकिरहेको छैन । काठमाडौंको धुलो, धुवाँदेखि वाक्क लागेर स्वच्छ वातावरणमा रम्न यहाँ आउनेको सङ्ख्या पनि खासै बढेन । बाह्य पर्यटकले खचाखच हुने जिरी लयमा फर्काउन अन्य उपाय उपलब्धिमूलक बन्न नसकेपछि गुनासो पोख्दै उहाँले भन्नुभयो, “एयरपोर्ट हुँदा सोलु, ओखलढुङ्गालगायत र सगरमाथा आरोहणमा आउने बाह्य पर्यटक यहाँ खचाखच हुन्थे । एयरपोर्ट बन्द भएपछि उता जाने पर्यटक काठमाडौँबाटै सिधै जान्छन् । अहिले फाटफुट बाह्य पर्यटक देख्न पाइन्छ । आन्तरिक पनि त्यति आउँदैनन् ।” काठमाडौँका ठूला घरको झल्को दिने ठूलो टावर, अपार्टमेन्ट जस्ता ठूला भवन, विद्यालय, बास्केटबल कोर्ट बनिसकेका छन् । अलि पर जङ्गल, हेरिरहुँ जस्ता दृश्य छन् । पारिपट्टिको वनलाई कुहिरोले ढाकेर हरियो वनमाथि सेतो घुम्टो ओढाए जस्तै साँच्चै मनमोहक दृश्य हेर्न पाइन्छ । गाईले ढुङ्गालाई दूध दिन थालेपछि पुजिन थालेको जिरेश्वरी महादेव मन्दिर, अग्लो ढुङ्गा, ढुङ्गाको गुफाभित्र त्रिशूलैत्रिशूलले भरिएका मठमन्दिर । मन्दिरबाट देखिने माथिबाट बगिरहेको झरना र तल बगिरहेको निश्चल खोलाले मनै आनन्द बनाउने थुप्रै दृश्य यहाँ छन् । गुफामा रहेको गाईका थुन जस्ता आकृतिबाट पहिला दूध आउँथ्यो भनिन्छ, अहिले पनि पानी चुहिरहन्छ । यहाँ जे माग्यो त्यो पूरा हुन्छ भन्ने विश्वास छ । यहाँ पर्यटक आकर्षण गर्न पहिलो पटक सगरमाथा चढ्न सफल आरोही स्वार्गीय तेञ्जिङ नोर्गे शेर्पा र स्वर्गीय सर एडमन्ड पर्सिभल हिलारी पार्क निर्माण गरिएको छ । उनीहरू सगरमाथा चढ्न जाँदा यहाँ विश्राम गर्न बसेका थिए । मनै लोभ्याउने दुई हजार ३८४ मिटर उचाइमा बुद्धपार्क निर्माण गरिएको छ । गौचरण बनेको एयरपोर्ट चौरको छेउबाटै खोला बगिरहन्छ । २०४० सालअघि विमानस्थल रहेको उक्त चौर गौचरणमा परिणत भएको पनि करिब चार दशक पुग्न लागिसकेको छ । धेरै प्रयास गर्दा पनि एयरपोर्ट सञ्चालनमा आउन सकेको छैन । एयरपोर्ट सञ्चालनमा आए जिरी पुरानै लयमा फर्किने अपेक्षा जिरीवासीले राखेका छन् ।
-original-thumb.jpg)
स्ट्रबेरी खेतीबाट किसान उत्साहित
नवलपरासी, वैशाख ३ गते । पछिल्लो समयमा देवदह नगरपालिकाका युवा स्ट्रबेरी खेतीप्रति आकर्षित भएका छन् । नगरपालिकाको वडा नं. ३ सिसपुरमा दुई वर्षअघि देवदह ग्रिनएग्रो रिसर्च एन्ड रिसोर्स नामक कम्पनी खोलेर थालिएको स्ट्रबेरी खेतीले राम्रो आम्दानी दिन थालेको देखेपछि सामूहिक खेतीमा लागेका युवा उत्साहित भएका हुन् । कम्पनीका मुख्य लगानीकर्ता एवं संरक्षक हीरा केसीले नमुना खेतीका रूपमा गरिएको व्यावसायिक खेतीबाट राम्रो उत्पादन हुन थालेकाले आफूहरू निकै उत्साहित भएको बताउनुभयो । उहाँको फार्मबाट अमेरिकन प्रजातिको स्ट्रबेरीको उत्पादन भइरहेको छ । कम्पनीले दुई बिघा क्षेत्रफलमा पहिलो वर्ष १२ हजार बिरुवा लगाएर १५ हजार किलो स्ट्रबेरीको उत्पादन गरी बजार पठाइएको जनाएको छ । अहिले उहाँको कम्पनीले स्ट्रबेरीको बीउ उत्पादन गरेर अन्य युवा समूहलाई पनि यस्तो खेतीमा लाग्न सहयोग गर्न थालेको कम्पनीका सचिव राजेन्द्र न्यौपानेले बताउनुभयो । सुरुमा कम्पनीले अमेरिकाबाट नै बीउ ल्याएर परीक्षणका रूपमा खेती थालेको थियो । अमेरिकन प्रजातिको स्ट्रबेरी यो क्षेत्रको तापक्रम तथा वातावरणमा उपयुक्त साबित भएको कम्पनीका कृषिविज्ञ भोजराज भट्टले बताउनुभयो । उहाँको अनुसार अमेरिकन प्रजातिको यो स्ट्रबेरी मङ्सिरमा लगाएर चार महिनापछि लिन सकिन्छ । बजारमा स्ट्रबेरी प्रतिकिलो सात सयदेखि आठ सय रुपियाँमा बिक्री हुँदै आएको छ । यसका साथै कम्पनीले बालुवामा उत्पादन हुने गरेको खरबुजाको खेती पनि सामान्य माटोमा नै उत्पादन गर्न थालेको छ । यसले पनि राम्रो उत्पादन दिएको कम्पनीको दाबी छ । कम्पनीले आधुनिक प्रविधि प्रयोग गरी टमाटर, काँक्रा, गोभीलगायतका तरकारीको पनि व्यावसायिक खेती गर्दै आएको छ ।
कूटनीतिक ज्ञान बाँड्ने पुस्तक
चाँदनी हमालकुनै पनि मुलुक जिउँदो रहन छिमेकी मुलुक र मित्रराष्ट्रसँगको सम्बन्ध पनि जिउँदो राख्नुपर्छ । छिमेकी सम्बन्धलाई जिउँदो राख्ने एउटै माध्यम कूटनीतिक सम्बन्ध हो । नेपाल एकीकरणका पिता पृथ्वीनारायण शाहको एउटा उपदेश छ, “जाई कटक नगर्नु झिकी कटक गर्नु ।” अर्थात् आफँै जाइ नलाग्नु, जाइलाग्नेमाथि जाइलाग्न पछि नपर्नु । त्यो बेलामै नेपालले छिमेकी मित्र मुलुकप्रतिको समभावलाई महत्व दिइएको यही उपदेशले प्रष्ट पार्छ ।प्रा.डा. श्रीरामप्रसाद उपाध्याय न्यौपानेद्वारा लिखित ‘नेपालको कूटनीति र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध’ पुस्तकले नेपालको कूटनीति र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धको सार बताउँछ । यसमा नेपालको कूटनीतिक सम्बन्धको विगत र आगतसँग जोड्ने विविध आयाममध्येको एक अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धका बारेमा लेखकले खुट्याउने प्रयास गर्नुभएको छ । छिमेकी राष्ट्रहरूसँगको सम्बन्ध र अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनमा नेपालको सहभागिताका बारेमा लेखकले उल्लेख गर्नुभएका कतिपय विषय आगामी दिनमा थप अध्ययन गर्न चाहने अध्येताका लागि समेत महìवपूर्ण सन्दर्भग्रन्थ बन्न सक्छ । विभिन्न सोह्र अध्यायमा विभक्त गरिएको पुस्तकको अन्तिम अध्याय नै सन्दर्भग्रन्थ रहेको छ । जसले नेपालको कूटनीति र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धको बारेमा थप जानकारीका लागि ढोका खुला गरेको छ ।कूटनीतिको इतिहासको फेहरिस्त खोतल्दै कूटनीति र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध एकअर्काका पर्यायवाची हुन् भनेर लेखकले पहिलो अध्यायमै उद्घोष गर्नुभएको छ । जस अनुसार उहाँले यी दुई विषयवस्तुलाई जोडेर अन्य अध्यायमा थप चित्रण गर्नुभएको छ । कूटनीतिका आठ रूप प्यासिफिकेसन, गनबोट, आर्थिक, सार्वजनिक, जनता, मध्यस्थता, विद्युतीय र सम्मेलन कूटनीतिका बारेमा यही पुस्तकले भन्छ । अनौपचारिक कूटनीतिक यात्रा विश्वमा शताब्दीयौँदेखि चलिआएकै हो । तथापि औपचारिक अभिलेखका रूपमा पहिलो कूटनीतिक अभ्यासको विषयमा अझै पनि बहस छ । पुस्तकले भने चौथो शताब्दीमा मिश्रका सम्राट् रामेसस् द्वितीय र कनानको अमुरुबीचमा भएको पत्र आदानप्रदानलाई पहिलो औपचारिक कूटनीतिको अभिलेखका रूपमा प्रस्तुत गरेको छ । इतिहासका चाखलाग्दा मिश्र र हिट्टी साम्राज्यबीचको युद्ध र कूटनीतिक प्रयासपछिको शान्ति सम्झौताजस्ता विषयबोध पाठकलाई गराउँछ ।नेपालको अनौपचारिक कूटनीतिक सम्बन्धको विगत बताउने तथ्य चीनबाट मञ्जुश्रीको आगमन र द्वापरयुगमा श्रीकृष्ण भगवानको आगमनको चर्चा पुस्तकले गरेको छ । त्यसपछि चिनियाँ भिक्षुलगायतका विदेशी यात्रुको नेपाल यात्राको कालखण्डसँगै नेपालका लिच्छवि, मल्ल र शाहकालीन समयसँगै आधुनिक कूटनीतिक सम्बन्धको तुना पुस्तकले जोड्न खोजेको पाइन्छ । शाहकालीन कूटनीतिमा नेपाल–ब्रिटिस युद्ध तथा त्यसपछिका सम्बन्धका पाटाहरूलाई लेखकले दोस्रो अध्यायमा समेट्नुभएको छ । नेपाल एकीकरणका पिता पृथ्वीनारायण शाहले तिब्बतसँगको व्यापार कायम राख्न गरेका पहल र अन्य शाहवंशीय राजाले त्यस्ता विदेशसम्बन्धलाई कोसेलीपातले सँगालेको स्मरण रोचक छन् । यस अन्तर्गत नेपालको राजवंशीय इतिहास झल्काउने केही कथाहरूले पुस्तक कतै कतै इतिहासतिर बरालिएको हो कि भन्ने भान पनि पार्छ तर बीचबीचमा अङ्ग्रेजसँगको सम्बन्धका विषयले त्यसलाई सन्तुलनमा राख्न कोसिस गरेको छ । नेपालको अङ्ग्रेजसँग भएको युद्धका क्षतिको विवरण, नेपालले युद्धका क्रममा प्रयोग गरिएका जनावर र हतियार, तत्कालीन सेनापतिको व्यक्तिगत विवरणको उल्लेखले पाठकलाई तान्छ । राणाकालीन कालखण्डको आन्तरिक किचलो र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धको आधुनिकीकरणलाई पुस्तकले पर्गेल्न खोजेको छ । भारतीय भूमिमा तत्कालीन समयमा जारी ब्रिटिससँगको युद्ध र नेपालले त्यहाँका राजा रजौटालाई गरेको सहयोगसँगै तत्कालीन श्री ३ महाराज जङ्गबहादुर राणाको बेलायत यात्राबाट सुधारिएको सम्बन्धको यात्राले नेपालको कूटनीतिक सम्बन्धको काँचुली फेरेको दर्शाउँछ । दोस्रो विश्वयुद्धमा गोर्खाली सेनाको बेलायती सेनामा भर्तीको विरोधाभास तथा बेलायतको नेपालप्रतिको नतमस्तक दृष्टिकोणको उदय त्यही समयमा भएको थियो । राणाकालमा नेपाल–बेलायत युद्धको अन्त्यसँगै नेपालले पहिलो कूटनीतिक सम्बन्ध बेलायतसँगै गाँस्यो । त्यसपछि अमेरिका, भारत, फ्रान्स, चीनसँग दौत्य सम्बन्ध गाँस्दै औपचारिक रूपमा विदेशी दूतको नियुक्ति र कार्यभार दिन थालिएको जानकारी पुस्तकले दिन्छ । यसरी इतिहास खोतल्दै जाँदा नेपालको विविधताका बारेमा पनि पुस्तकले बोल्छ । अध्याय चारदेखि विभिन्न मुलुकसँगको सम्बन्धका विषयमा जानकारीमूलक विषय उल्लेख छन् । नेपाल–भारत सम्बन्ध, नेपाल–चीन सम्बन्ध त्यसपछि नेपाल–बेलायत सम्बन्ध, नेपाल–अमेरिका सम्बन्ध, नेपाल–जर्मन सम्बन्ध, नेपाल–फ्रान्स सम्बन्ध, नेपाल–रुस सम्बन्ध र नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाहरूसँगको सम्बन्धको व्याख्या र विश्लेषण पुस्तकमा सटीक रूपमा गरिएका छन् । यी अध्यायहरूमा आपसी सम्बन्धका विभिन्न आयामको विश्लेषणका साथै ती देशसँग भएको आर्थिक तथा विकास साझेदारी एवम् उच्चस्तरीय भ्रमण आदानप्रदानका तथ्यतथ्याङ्कको मौलिक ज्ञान पुस्तकले बाँड्छ । निकटतम छिमेकी भारतबाट भएका धार्मिक भ्रमणहरू र सांस्कृतिक सामाजिक समानताका विषय पुस्तकका महत्वपूर्ण पाटो लाग्छन् । छिमेकी मुलुकसँग विभिन्न कालखण्डमा भएका केही सन्धि सम्झौताका बारेमा जानकारीमूलक सामग्रीको अभिलेखले पुस्तकको मान बढाउँछ ।अन्तर्राष्ट्रिय सङ्घसंस्थाको सम्बन्धतर्फ संयुक्त राष्ट्रसङ्घमा नेपालको प्रवेशदेखि सार्कको उदय र शिखर सम्मेलन, असंलग्न राष्ट्रका सम्मेलन, बिमस्टेक तथा अन्य अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन र समुदायसँग नेपालको साझेदारी विस्तारलाई सङ्क्षेपमा प्रस्तुत गरिएको छ । कुन देशबाट कस्ता साझेदारी हुन्छन् र भए भन्ने जानकारी आम नागरिकका लागि पनि पठनीय विषय हुन् । आफ्नो देशका नेतृत्वले कति ऋण वा अनुदान लिइरहेका छन् र यसले देशको भविष्य कतातिर लैजान्छ भन्ने मूल्याङ्कन गर्न ती तथ्यले सघाउँछन् । समग्रमा पुस्तक पठनीय छ । कतैकतै लेखक कूटनीतिभन्दा बढी इतिहासमैत्री भएको छनक दिन्छ । कतिपय गहन विषयको जानकारीमात्र काफी हुन्न त्यसमाथि भएका टिप्पणी र विरोधाभासका विषय पनि नेपालको कूटनीतिक क्षेत्रको महत्वपूर्ण अभिलेख हुनसक्ने सवालमा लेखकले ध्यान दिन सक्नुभएको छैन । तथापि पुस्तक ज्ञानवद्र्धक खुराकका रूपमा छ ।
