गोरखापत्र अनलाइन
महानगरका कर्मचारीको तलबमा अनियमितता
पोखरा महानगरपालिकामा कार्यरत कर्मचारीले बुझ्ने तलबमा पनि अनियमितता भएको पाइएको छ । महालेखा परीक्षणको कार्यालयले सार्वजनिक गरेको प्रतिवेदनमा महानगरका स्थायी करिब डेढ सय कर्मचारीबाहेक २३८ जना कर्मचारी नियुक्त गरी तलब खाइरहेको उल्लेख गरेको छ । ती कर्मचारीले अहिले पनि कानुन र विधिविपरीत तलब बुझ्ने गरेको पाइएको छ । कर्मचारीको तलबमा मात्र सात करोड ९६ लाख ३० हजार रुपियाँ अनियमित भएको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐन–२०७४ को दफा ८३ मा स्थानीय तहले सङ्गठन तथा व्यवस्थापन सर्वेक्षणका आधारमा स्थायी तथा सेवा करारबाट लिइने कर्मचारीको दरबन्दी प्रस्ताव गर्नुपर्ने व्यवस्था छ ।
आयुर्वेदप्रति जनविश्वास बढ्दै
तनहुँमा पछिल्लो समय आयुर्वेदिक उपचारमा बिरामीको चासो र विश्वास बढ्दै गएको छ । कम खर्चमै रोग निको हुन थालेपछि आयुर्वेद उपचार गर्ने बिरामीको सङ्ख्या बढ्दै गएको पाइएको छ । अघिल्ला वर्षहरूमा आयुर्वेदिक उपचारमा बिरामीको कमै ध्यान जाने गरेको भए पनि हाल भने उपचारका लागि जिल्ला आयुर्वेद स्वास्थ्य केन्द्रमा भीड लाग्ने गरेको छ । हाल दैनिक रूपमा ७० देखि ९० जनासम्म बिरामी आउने गरेको केन्द्रले जनाएको छ । स्वास्थोपचारका लागि विभिन्न उपकरणसमेत जडान गरिएको छ । आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा ६५ हजार बिरामीले उपचार सेवा लिएको सो केन्द्रले जनाएको छ । स्वर बसेका, श्वासप्रश्वाससम्बन्धी समस्या भएका, दम, बाथ, हाडजोर्नी, ग्यास्ट्रिक, प्रसूति, बमनथेरापीलगायतको उपचार गर्न आउने गरेको केन्द्रका प्रमुख डा. रामप्रवोध मण्डलले जानकारी दिनुभयो ।
तराईबाट पहाडतिर उक्लियो डेङ्गु
लुम्बिनी प्रदेशमा डेङ्गुको सङ्क्रमण बढ्दै गएको छ । प्रदेशको अस्थायी मुकाम बुटवल डेङ्गुको ‘हट स्पट’ बनेको छ । तराईका जिल्लामा मात्र सीमित डेङ्गुु अब पहाडी जिल्लामा समेत देखापर्न थालेको छ । पहाडी जिल्ला पाल्पामा डेङ्गुबाट सङ्क्रमित भएका बिरामी भेटिनेक्रम बढेको छ । पाल्पाका विभिन्न अस्पतालमा गरेको परीक्षणमा डेङ्गुका बिरामी फेलापरेको स्वास्थ्य कार्यालय पाल्पाले जनाएको छ । जिल्लामा पछिल्लो तीन महिनाको अवधिमा २० जना डेङ्गुबाट सङ्क्रमित भएको फेलापरेको स्वास्थ्य कार्यालय पाल्पाका ल्याब टेक्निसियन मधुसुधन भट्टराईले जानकारी दिनुभयो ।
जनवादी विद्यालयमा बालबालिका पढाइँदै
भूमे गाउँपालिकाले गाउँपालिकाभित्रका अभिभावकविहीन बालबालिकालाई आवासीय सुविधासहित पठनपाठन सुरु गरेको छ । भूमे–३, क्याङ्सीमा माओवादी जनयुद्धकालमा सञ्चालन गरिएको जनवादी विद्यालयलाई अहिले अनाथ बालबालिकाको आवासीय व्यवस्थाका साथै जीवन्त अध्ययन सङ्ग्रहालयको रूपमा प्रयोगमा ल्याइएको गाउँपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत चन्द्रसिंह श्रेष्ठले बताउनुभयो ।
ऋणको बोझले बँधुवा मजदुर बन्न बाध्य
चर्को घाममा कोदालोले खेत सम्याउँदै गरेको बेला भेटिए ५५ वर्षीय फिरन पासवान। धनुषाको शहीद नगरपालिका–४, ननुपट्टी घर भएका फिरन आफू कृषि बँधुवा मजदुर भएको र सम्याउँदै गरेको खेत साहुको भएको बताउनुभयो। विगत ३५ वर्षदेखि बँधुवा मजदुरका रूपमा काम गर्दै आएको बताउँदै उहाँले बाबुबाजे पनि बँधुवा मजदुर भएर काम गरेको सुनाउनुभयो। बुवा रूपलाल पासवान र हजुरबुवा स्वरूप पासवान बँधुवा मजदुरी गर्दागर्दै जीवन बिताउनुभयो।
पुल बन्ने भएपछि दुई देशका नागरिक खुसी
सप्तरीको मुख्य भारतीय नाका राजविराज भन्सार र सीमापारिको बजार कुनौली जोड्ने दसगजा क्षेत्रमा पक्की पुल बन्ने भएपछि दुई देशका नागरिक खुसी भएका छन्। सीमा क्षेत्रमा हजारौँ नागरिकको विगतका कष्टपूर्ण दिनचर्या सम्झेरै दुःख लाग्ने गरेको तिलाठी कोइलाडी–१ का युवा पङ्कजले बताउनुहुन्छ। सीमा क्षेत्रमा बसोबास गर्दै आएका दुई देशका नागरिकको आवश्यकतालाई बुझेर दुवै सरकारको पहलमा पक्की पुल निर्माणको खबरले नागरिकमा खुसीयाली छाएको उहाँले बताउनुभयो।
खयर बेचेर बिजुली : न पैसा तिर्न कर न अनियमितताको डर
भोजपुरको हतुवागढी गाउँपालिका–९, मजुवाटारवासीले स्थानीय नाङ्खुवा खोलाबाट लघुजलविद्युत् आयोजना सञ्चालन गर्न सकिन्छ र गाउँघर झलमल पार्न सकिन्छ भन्ने कुरा थाहा पाए। लघुजलविद्युत्को क्षेत्रमा काम गर्ने संस्था नाम्सालिङ सामुदायिक विकास केन्द्र (एनसीडीसी) इलामले स्थानीयवासीलाई नाङ्खुवा खोलाबाट बिजुली निकाल्न सकिन्छ भन्ने जानकारी दिएको थियो तर थोरै लागतमा विद्युत् उत्पादन असम्भव भएको थाहा पाएपछि उनीहरूलाई कसरी बिजुली उत्पादन गर्ने भन्ने चिन्ताले सतायो। अन्ततः उनीहरू सामुदायिक वनमा भएको खयर बेचेर बिजुली बाल्ने निर्णयमा पुगे। २३ लाख रुपियाँको लागतमा २०६४ सालमा विद्युत् निकाल्ने तयारी भयो। स्थानीयवासीको पहलमा वैकल्पिक ऊर्जाले आठ लाख ४० हजार रुपियाँ सहयोग ग-यो। बाँकी रकम स्थानीयवासीले नजिकै रहेको नाङ्खुवा सामुदायिक वनको खयर बिक्री गरेर बाँकी रकम जुटाई लघुजलविद्युत् आयोजना सम्पन्न गरेको नाङ्खुवा खोला लघुजलविद्युत् आयोजनाका संस्थापक सचिव अनिराज राईले बताउनुभयो।
कोसीपीडितमा गम्भीर मनोसामाजिक असर
सप्तकोसी नदीले पूर्वी तटबन्ध भत्काएर सुनसरी जिल्लाको हालको बराह क्षेत्र नगरपालिकाका साथै कोसी र हरिनगर गाउँपालिकाका हजारौँ सर्वसाधारण प्रभावित भएको आज ठीक चौध वर्ष भएको छ। यस अवधिमा त्यस क्षेत्रका हजारौँ सर्वसाधारणले अपेक्षाकृत मुआब्जा र क्षतिपूर्तिको अभावमा गरिबी र आर्थिक जटिलता मात्र भोगेका छैनन्, उनीहरूमा मनोसामाजिक प्रभावको असर गम्भीर रूपमा परेको पाइएको छ।
दुर्लभ चराको बासस्थान रेसुंगा र मदाने
गुल्मीको रेसुंगा र मदाने वन संरक्षण क्षेत्र हिजोआज दुर्लभ चराको बासस्थान बन्न थोलेको छ । २०७३ सालमा रेसुंगा र २०६८ मा मदानेलाई सरकारले वन संरक्षण क्षेत्र घोषणा गरेको थियो ।
एक वर्षमा एमसीए परियोजना कार्यान्वयन हुने
मिलेनियम च्यालेन्ज एकाउन्ट (एमसीए) नेपालले कार्यान्वयन गर्ने अमेरिकी अनुदान सहायताका दुई परियोजना एक वर्षपछि कार्यान्वयनमा ल्याइने भएको छ । आयोजना कार्यान्वयनका लागि एमसीसी सम्झौताको संसदीय अनुमोदन समयमा हुन नसक्दा कार्यक्रम कार्यान्वयन सुरु गर्ने अवधि पूर्वनिर्धारितभन्दा तीन वर्षपछाडि सारिएको छ । एमसीए नेपालका कार्यकारी निर्देशक खड्गबहादुर विष्टका अनुसार आगामी सेप्टेम्बरदेखि प्रसारण लाइन र सडक स्तरोन्नति सुरु हुनेछ ।
न्याय सम्पादनमा मुलुकी संहिता
तत्कालीन प्रधानमन्त्री जंगबहादुर राणाले त्यस समयको सामाजिक परिवेश अनुकूल वि.सं. १९१० मा जारी गरे नेपालको पहिलो मुलुकी ऐन समयको वेगसँगै परिवर्तन हुँदै अगाडि बढ्यो। बदलिँदो समयसँगै वि.सं २०२० मा नयाँ मुलुकी ऐनद्वारा प्रतिस्थापित गरियो। ऐन, कानुन समय, परिस्थिति एवं परिवेशअनुरूप परिवर्तन हुनु आवश्यक हुन्छ किनकि कुनै एक समय परिवेशमा उपयुक्त ठानिएका नियम कानुन समयको अर्को काल खण्डमा अव्यावहारिकसमेत हुन सक्छन्। समाज परिवर्तनशील हुन्छ र समयले नयाँ माग गर्छ। तद्अनुरूप नयाँ मुलुकी ऐनलाई पनि समयानुकूल व्यावहारिक बनाइनु समयको आवश्यकता थियो। यसै तथ्यमा आधारित भएर नयाँ मुलुकी ऐन लागू भएको झन्डै साढे पाँच दशकमा अर्थात् वि.सं २०७४ देखि संहिताका रूपमा ल्याइएको छ। गणतान्त्रिक संविधानको मर्मअनुरूप मुलुकी देवानी संहिता, मुलुकी देवानी कार्यविधि संहिता, मुलुकी अपराध संहिता, मुलुकी फौजदारी कार्यविधि संहिता र मुलुकी फौजदारी (कसुर तथा सजाय निर्धारण ) ऐन कार्यान्वयनमा भएको पाँच वर्ष बितेको छ।
पश्चिम सेती आयोजनाको भविष्य
पश्चिम सेती जलविद्युत् आयोजनाका समाचार नेपालीका लागि नयाँ विषय होइन। आयोजना भारतीय कम्पनी एनएचपीसी (नेसनल हाइड्रोइलेक्ट्रिक पावर कर्पोरेसन लिमिटेड) लाई निर्माण गर्न अध्ययन अनुमति दिइएको समाचार सार्वजनिक भयो। यो समाचारले केही व्यक्तिलाई उत्साही बनाएको होला तर जहाँ आयोजना बन्ने भनिएको छ, त्यो ठाउँका बासिन्दामा कुनै आश, उत्साह र उमङ्ग भर्न सकेको छैन । उनीहरूको बुझाइमा अब यो आयोजना नेताले भाषण गर्ने, पत्रकारले समाचार लेख्ने र केही टाठाबाठाले हेलिकप्टर चढ्ने, अभियान मात्रै हुनेछ। उनीहरूलाई यो आयोजना अब “गायत्री मन्त्र” हो भन्ने परेको छ अर्थात् जसरी बिहान बिहानै गायत्री मन्त्र जपिन्छ तर त्यसको अनुसरण गरिँदैन, ठीक त्यसैगरी भाषणमा, बजेट वक्तव्यमा आयोजना जपिन्छ तर काम हुँदैन।
कोभिड जित्न खोप
वि.सं २०७८ माघ ८ गते नेपालमा ओमिक्रोन भेटिएपछि कोरोना सङ्क्रमण दर ५० प्रतिशतसम्म पुगेको थियो। फागुन महिनाबाट ओरालो लाग्दै एक अङ्कमा रहेको सङ्क्रमणदर असार लागेपछि उकालो चढदै छ र सक्रिय सङ्क्रमितको सङ्ख्यामा समेत बढोत्तरी भएको छ। नेपालमा कोरोना सङ्क्रमण सुरु भएदेखि हालसम्म आरटिपीसीआरबाट करिब नौ लाख ९१ हजार र एन्टिजेन परीक्षणमा एक लाख ४५ हजारमा कोरोना पुष्टि भइसकेको छ। हालसम्म कोरोनाबाट मृत्यु हुनेको सङ्ख्या ११ हजार ९ सय ७५ पुगेको छ।
हक छ, सूचना छैन
आज ३ भदौ । ठीक १५ वर्षअघि नेपालमा सूचनाको हकसम्बन्धी ऐन लागू भएको दिन। वि.सं. २०६४ साउन ५ गते तत्कालीन अन्तरिम संसद्बाट यो ऐन पारित भएको थियो। सूचनाको हकसम्बन्धी कानुन निर्माण भएको यतिका वर्ष बितिसकेको छ तर यसको कार्यान्वयन पक्ष अझै पनि गर्व गर्न लायक बनेको छैन।
श्रीकृष्णका विविध रूप
कृष्णका रूप, गुण र व्यवहार आफैँमा बहुआयामिक छन् र विश्वले पनि त्यही नजरले हेर्ने गर्छ उनलाई। समकालीन दुर्योधन उनलाई मायावी सम्झन्छन्, शकुनि उनलाई छलछाम गर्ने व्यक्ति सम्झन्छन्। शिशुपाल त उनलाई १०१ गाली नै दिन्छन्। यस्ता नकारात्मक आयामबाट हेर्नेहरू पनि छन् असङ्ख्य। समकालीन राजा र युवराजहरू पनि छन् धेरै। द्रौपदी, विदुर, अर्जुन, युधिष्ठिर, अक्रुरहरू धेरै छन्; जो उनलाई सकारात्मक आयामबाट हेर्छन्। सुदामा अर्कै दृष्टि राख्छन् उनीप्रति। कोसेलीका रूपमा लिएर गएको कनिका दिन पनि लाज मान्छन् उनी। स्वयं कृष्ण खोसेर लिन्छन् र उनकै अघि खाएर सम्मान व्यक्त गर्छन् उनको। पहिलो पटक वृन्दावनबाट मथुरा आइरहँदा किशोर वयका कृष्णमा मथुरावासीहरू पनि अनेक रूपमा देख्छन् उनलाई। युवतीहरू साक्षात् कामदेवका रूपमा। बूढाबूढी ईश्वरका रूपमा। बालबालिका समवयी मित्रका रूपमा। कंसका अनुयायी शत्रुका रूपमा।
