गोरखापत्र अनलाइन
गठबन्धन संस्कृतिको अभ्यास
प्रत्येक देशको चुनावी प्रणाली एउटा विशिष्ट राजनीतिक इतिहास र संस्कृतिको कारणले विकसित भएको हुन्छ। नेपालमा पनि थुप्रै राजनीतिक घटना/परिघटना पछि मिश्रित निर्वाचन प्रणाली विकसित भएको छ। पहिलो हुने निर्वाचित हुने र समानुपातिक निर्वाचन प्रणालीको कारण एउटै दलले बहुमत हासिल गर्न प्रायः असम्भव हुने देखिन्छ, जसले गर्दा गठबन्धन सरकार बनाउनु पर्ने बाध्यता अधिक हुने गर्छ।
नागरिकमा जागेको उत्साह
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ नेतृत्वको सरकारले एक महिना पार गरेको छ। ‘दिनको सङ्केत बिहानीले गर्छ’ भनेझैँ प्रधानमन्त्री प्रचण्ड नेतृत्वको सरकारको एक महिनामा केही आशा र उत्साह जगाएको देखिन्छ। पछिल्ला ३० दिनमा लगातार २१ दिन सिंहदरबारस्थित प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालय पुगेर प्रधानमन्त्री प्रचण्डले काम कारबाही तीव्र रूपमा अगाडि बढाइराख्नुभएको छ। परिणाममुखी कामका लागि प्रधानमन्त्री आफैँ कार्यक्षेत्रमा उत्रनुभएको छ। यो सरकार परिणाम देखिने गरी काम गर्ने दिशामा अग्रसर छ।
जबजका तीन दशक
२०४९ माघ १४–२० सम्म चलेको नेकपा (एमाले)को पाँचौँ महाधिवेशनबाट पारित भएको एक राजनीतिक सैद्धान्तिक दस्ताबेज हो– जबज। आरम्भमा कार्यक्रमका रूपमा अघि सारिएको जबज आज नवीन माक्र्सवादी सिद्धान्तका रूपमा स्थापित भएको छ। तत्कालीन एमालेका महासचिव जननेता मदनकुमार भण्डारीको मथिङ्गलको उपज थियो– जबज, जसको आज तीन दशक पूरा भएको छ। जबजका प्रणेता मदनकुमार भण्डारीको कथन राजनीतिक सन्दर्भमा के थियो भने – शासन चलाउनेहरूले जनताको अभिमत लिएर मात्रै शासन चलाउने अधिकार राख्छन्।
निषाद समुदायमा शिक्षा
मधेशमा बसोबास गर्ने दस लाखभन्दा बढी जनसङ्ख्या रहेको निषाद समुदाय पछौटेपन र गरिबीका कारण पछि परेको छ। सामाजिक, आर्थिक, सांस्कृतिक, शैक्षिक र मुख्यतः राजनीतिक बहिष्करणको कारण निषाद समुदायले नेपालको हरेक समुदायभन्दा भिन्न प्रकृतिको चौतर्फी उत्पीडन भोगिरहेको छ। निषाद समुदायको छुट्टै प्रकृति, संस्कृति, संस्कार, पेसा, लवाइखुवाइ, उठबस भए पनि राज्यले यो समुदायलाई संवैधानिक रूपमा पहिचान दिन सकेको छैन।
जमिन बाँझो नराख्नेलाई अनुदान
भिमाद नगरपालिकाले ‘समृद्धिको आधार उत्पादनमा वृद्धि र व्यापार’ नाराका साथ उत्पादन बढाउन अभियान सुरु गरेको छ । अभियानअन्तर्गत बाँझो जग्गामा उत्पादन गर्नेलाई अनुदान उपलब्ध गराउने निर्णय गरिएको भिमाद नगरपालिकाले जनाएको छ । गाउँका अधिकांश खेतबारी बाँझो राख्ने क्रम बढेकाले यसलाई रोकी उत्पादन वृद्धि गरेर व्यापारको माध्यमबाट कृषकलाई आम्दानी दिने उद्देश्यले अनुदानको व्यवस्था गरिएको भिमाद नगरपालिकाका प्रमुख दधिराज सुवेदीले बताउनुभयो ।
‘स्टार्टअप’ नीति छिट्टै पारित हुने
उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्तिमन्त्री दामोदर भण्डारीले स्टार्टअप नीति अन्तिम चरणमा पुगेकाले छिट्टै पारित हुने बताउनुभएको छ । नेपाल उद्योग वाणिज्य महासङ्घको प्रतिनिधिमण्डलसँग सोमबार भएको भेटमा मन्त्री दामोदर भण्डारीले उक्त जानकारी दिनुभएको हो । सो अवसरमा मन्त्री भण्डारीले बन्द, हडताल एवं लोडसेडिङका कारण उत्पादन बन्द हुने अवस्था आउन नदिन मन्त्रालयले विशेष पहल गर्ने आश्वासन पनि दिनुभयो ।
नक्कली मल बेच्ने व्यापारी पक्राउ
नुनमा रासायनिक पदार्थ मिसाएर मल हो भन्दै बेच्ने एक जना व्यापारीलाई सर्लाही प्रहरीले सोमबार नियन्त्रणमा लिएको छ। जिल्लाको दक्षिणी भेगस्थित गोडैता नगरपालिका–७ का ५५ वर्षीय मोहन दासलाई आफ्नै घरमा नक्कली मल बनाई किसानलाई बेच्दै गर्दा सोमबार बिहान जिल्ला प्रहरी कार्यालय मलङ्गवाबाट खटिएको प्रहरी टोलीले नियन्त्रणमा लिएको हो। व्यापारी दासले नुनमा रासायनिक पदार्थ मिसाई पोटास हो भनी किसानलाई झुक्याएर बेच्दै आएको पाइएको जिल्ला प्रहरी कार्यालयका प्रहरी नायब उपरीक्षक विजय श्रेष्ठले जानकारी दिनुभयो।
गरिबलाई पक्की घर
मधेश प्रदेश सरकारको लगानीमा सर्लाहीको लालबन्दी नगरपालिकाभित्र अति विपन्न चार परिवारलाई घर निर्माण गरी हस्तान्तरण गरिएको छ। प्रदेश सरकारको भौतिक पूर्वाधार मन्त्रालयअन्तर्गत महेन्द्रनारायण निधि आवास योजनाबाट सोमबार घर हस्तान्तरण गरिएको हो।
ऐन संशोधनको माग गर्दै शिक्षकले बुझाए ध्यानाकर्षण
शिक्षा ऐन संशोधनको माग गर्दै नेपाल शिक्षक महासङ्घले ध्यानाकर्षण पत्र बुझाएको छ । नेपाल शिक्षक महासङ्घ जाजरकोटले भेरी नगरपालिका समक्ष पाँच वर्ष पहिले निर्माण गरेको स्थानीय शिक्षा ऐनमा कतिपय बुँदा सङ्घीय शिक्षा ऐनसँग मिल्ने हचुवाको भरमा बनाइएकाले ऐन संशोधनका लागी माग गदै ज्ञापन पत्र बुझाएको हो ।
धमिरा लाग्यो पुस्तकालयमा
लहान नगरपालिका–११, पडरियामा रहेको सिर्जना पुस्तकालयका पुस्तकहरू प्रयोगमा नआएपछि धमिरा लाग्न थालेको छ। मधेश प्रदेशमा रहेका ५९ वटा पुस्तकालयमध्ये सबैभन्दा यो पुस्तकालय व्यवस्थित र सुविधा सम्पन्न छ। सिर्जना पुस्तकालयका अध्यक्ष खडगनारायण चौधरीले यो पुस्तकालयमा पछिल्ला वर्षमा पाठक ह्वात्तै घटेको बताउनुभयो। पठन संस्कृति हराएर पाठक घटेकोमा पुस्तकालयका सञ्चालक चिन्तित भएका छन्।
खुला सीमा कटाउन सुनसरी–मोरङ कारोबार ट्रान्जिट
कानुनले गाँजालाई लागूऔषध मानेको छ। यसको उत्पादन, ओसारपसार, कारोबार र प्रयोगलाई पूर्ण प्रतिबन्ध लगाइएको छ। प्रतिबन्धित गाँजा भने नेपालबाट भारतको बजारमा लैजाने क्रम सालन्य बढेको बढ्यै छ। यसको उत्पादन, ओसारपसार, कारोबार र प्रयोगलाई राज्यको सुरक्षा संयन्त्रले कडाइ गरे पनि गाँजा कारोबार र व्यक्ति नियन्त्रणको परिमाण तथा सङ्ख्या नियन्त्रणको ग्राफ बर्सेनि बढेको देखिन्छ।
महानगरविरुद्ध व्यापारी आन्दोलित
विराटनगर महानगरपालिकाले मुख्य बजार क्षेत्रको सडकमा पार्किङ निषेध घोषणा गरेपछि व्यापारीहरूले विरोध गरेका छन्। बजार क्षेत्रको मुख्य सडकका व्यापारीले पार्किङ गर्न नदिने हो भने व्यापार व्यवसायबाट पलायन हुनुपर्ने भन्दै महानगरको निर्णयको विरोधमा प्रदर्शनसमेत गरेका छन्।
कोरियामा सीप सिकेर नेपालमा लगानी
वैदेशिक रोजगारका क्रममा १५ वर्ष दक्षिण कोरिया बसेर आएका चितवनका एक युवा उद्यमी बन्दै अन्य आठ जनालाई रोजगार दिन सफल भएका छन्। भरतपुर–५, तोरीखेतका इभान गिरी कोरियामा मासिक तीन लाख रुपियाँ आम्दानी छाडेर नेपाल फर्किई उद्यमी बन्नुभएको हो। उहाँले भरतपुर–५ को शान्तिचोकमा उरी मम उद्योग सञ्चालन गरेर थप आठ जनालाई रोजगारी प्रदान गर्दै आउनुभएको छ।
अस्पताल निर्माण अलपत्र ठेकेदार सम्पर्कविहीन
सिन्धुपाल्चोक जिल्लाको जुगल गाउँपालिका चनौटेमा अस्पताल निर्माण अलपत्र भएको छ। १० शय्याको अस्पताल निर्माण सम्पन्न हुनुपर्ने म्याद सकिन एक हप्ता बाँकी रहँदासमेत ठेकेदार भवन निर्माण नगरी सम्पर्कविहीन भएका छन्। उक्त अस्पताल निर्माणका लागि जुगल गाउँपालिका र महादेव खिम्ती अञ्जना ताक्सार जेभी काठमाडौँबीच २०७८ साउन ३१ गते आठ करोड १० लाख ८५ हजार ५२२ रुपियाँ ८० पैसामा ठेक्का सम्झौता भएको थियो।
अमलटारी क्षेत्र गैँडाका लागि असुरक्षित
चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जभित्रको गैँडाको मुख्य बासस्थान मानिएको अमलटारी र यसको आसपासका क्षेत्र गैँडाका लागि प्राकृतिक र मानवीय रूपमै असुरक्षित देखिएको छ। पछिल्लो समय यस क्षेत्रमा धमाधम गैँडा मर्ने र मारिने क्रम बढेसँगै यो क्षेत्र गैँडाका लागि असुरक्षित देखिएको विज्ञहरूले औँल्याएका छन्। गैँडामा विद्यावारिधि गर्नुभएका नेपाल प्रकृति संरक्षण कोष सौराहाका प्रमुख डा. बाबुराम लामिछानेले यो क्षेत्रमा गैँडा धेरै मरेकाले यसको यकिन पहिचानका लागि अध्ययन हुनुपर्ने बताउनुभयो।
