गैँडा गणना यसै वर्ष

चितवन समाचारदाता

चितवन, भदौ १४ गते   । बजेट अभावमा गत वर्ष रोकिएको एकसिङे गैँडा गणना यस वर्ष गरिने भएको छ । दाताले सहयोग गर्न नसक्ने जनाएपछि रोकिएको एकसिङे गैँडा र पाटेबाघको गणना यसै वर्ष गरिने भएको हो । 

चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत डा. गणेश पन्तले गत वर्ष बजेटको अभावमा रोकिएको एकसिङे गैँडा गणना यस  वर्ष गरिने जानकारी दिनुभयो । बाघ गणना गरेपछि यसै वर्ष एकसिङे गैँडा गणना पनि हुने उहाँले बताउनुभयो । निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत पन्तले भन्नुभयो, “मङ्सिर तेस्रो हप्ताबाट बाघ गणना गर्ने गरी तयारीमा जुटेका छौँ । यसका लागि राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु संरक्षण विभागले तयारी थालेको छ । बाघ र गैँडाको मुख्य वासस्थान रहेको चितवन निकुञ्जभित्रबाट गणनाको काम हुने छ ।”

उहाँका अनुसार आधुनिक क्यामरा ट्र्यापिङ विधिबाट गणना गरिने छ । हरेक चार चार वर्षमा गणना गरिँदै आएको छ । मङ्सिरमा बाघ गणना सुरु गरेर करिब तीन महिना बाघ गणना गर्न समय लाग्ने बताइएको छ । फागुन अन्तिममा गणना गर्ने गरी कार्यव्रmम अघि बढाइएको छ । गैँडा गणना गर्न एक महिना लाग्छ ।

चितवन, पर्सा, शुक्लाफाँटा र बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जमा गैँडा गणना गरिने छ । बाघ गणना पर्सा, चितवन, बाँके, बर्दिया र शुक्लाफाँटा राष्ट्रिय निकुञ्जमा गरिने छ । बाघ गणनाका लागि चालु आर्थिक वर्षको बजेटमा विभागले १८ लाख रकम विनियोजन गरेको छ । गणनाका लागि एक करोड ५० लाखभन्दा बढी खर्च हुने अनुमान गरिएको छ । राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु संरक्षण विभाग र दाताको सहयोगमा गणना सम्पन्न गर्ने तयारी गरिएको हो । सन् २०२२ मा गरिएको बाघ गणनामा नेपालमा ३३५ वटा बाघ रहेको तथ्याङ्क सार्वजनिक भएको थियो । सो गणनामा चितवनमा १२८, बर्दिया निकुञ्जमा १२५, बाँके निकुञ्जमा २५, पर्सामा ४१ र शुक्लाफाँटामा ३६ वटा बाघ रहेको तथ्याङ्क छ ।

गैँडा गणना हात्तीमाथि चढेर प्रत्यक्ष हेरेर (रियल टाइममा) गरिन्छ । नेपालमा सन् २००९, २०१३, २०१८ पनि बाघ गणना भएको थियो । सन् २००९ को गणनामा देशैभर १२१, सन् २०१३ मा १९८ र सन् २०१८ मा ३३५ बाघ भेटिएका थिए । सन् २०२१ मा गरिएको गैँडा गणनामा देशभरका राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा संरक्षण क्षेत्रमा ७५२ गैँडा फेला परेका थिए । सन् १९६० को दशकमा गैँडाको सङ्ख्या घटेर करिब एक सयको हाराहारीमा झरेको थियो । नेपालमा सन् १९५० को दशकमा आठ सय वटा गैँडा रहेको अनुमान छ । सन् २०२१ को गणनामा चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जमा मात्रै ६९४, बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जमा २९ गैँडाबाट बढेर ३८, शुक्लाफाँटामा आठबाट बढेर १८ पुगेको थियो ।