झिलिमिलीको पर्व तिहार

काठमाडौँ, कात्तिक १५ गते । दियो, फूल र बत्तीको झिलिमिली पर्व तिहार, जसलाई दीपावली भनिन्छ । हिन्दुको महत्त्वपूर्ण पर्व, जसले धार्मिक, सांस्कृतिक र पारिवारिक पक्षलाई एकसाथ जोड्छ । विशेष गरी पाँच दिन मनाइने तिहार पर्व प्राकृतिक, सामाजिक, धार्मिक विविधता र समृद्धिसँग सम्बन्धित रहेर मनाइँदै आएको छ ।    

धार्मिक महत्त्व: 

तिहार विशेष गरी लक्ष्मीको पूजाआजा र उनको स्वागतको पर्व हो । लक्ष्मीलाई धन, ऐश्वर्य, र समृद्धिको प्रतीकको रूपमा मानिन्छ । लक्ष्मी पूजाका लागि घरको सरसफाइ गरी झिलिमिली बत्ती, फूल र रंगोलीले सजाउने परम्परा छ । लक्ष्मीलाई आकर्षित गर्न घरघरमा दीप जलाउने चलन रहेको छ ।

सांस्कृतिक महत्त्व: 

तिहार नेपाली समाजको सबैभन्दा रमाइलो र साङ्गीतिक चाड पनि हो । तिहारमा देउसी–भैलो खेलेर आपसी मित्रता र सद्भाव बढाउने परम्परा छ । भाइटीकाले दिदी–भाइको सम्बन्धलाई विशेष महत्त्व दिएको छ । भाइटीकामा दिदीबहिनीले भाइको दीर्घायु, सुख, र समृद्धिको कामना गर्दै टीका लगाइदिने परम्परा रहेको छ । 

प्रकृतिप्रति श्रद्धा:

तिहारमा प्रकृतिका प्रतीक जीवजन्तुको पूजा गरिन्छ, जसले मानव र प्रकृतिको सम्बन्धलाई दर्साउँछ । पहिलो दिन काग तिहारमा कागलाई, दोस्रो दिन कुकुर तिहारमा कुकुरलाई, चौथो दिन गाई र गोरुलाई पूजा गरिन्छ । यी सबै पूजाले मानव र प्रकृतिको अटुट सम्बन्धलाई देखाउँछ ।

सामाजिक पक्ष:

तिहारले नेपाली समाजमा जाति, धर्म, र भौगोलिक क्षेत्रको फरकलाई पन्छाएर मेलमिलाप, मित्रता, र सहअस्तित्वलाई अघि बढाउँछ । यस चाडमा आपसी सद्भाव, भेटघाट, र बधाई आदानप्रदान गर्ने परम्परा रहेको छ, जसले सामाजिक सम्बन्धलाई बलियो बनाउँछ ।

अतः तिहार केवल चाड मात्र नभई नेपाली समाजको संस्कृति, धार्मिक आस्था, प्रकृतिप्रतिको सम्मान, र सामाजिक सम्बन्धलाई प्रगाढ बनाउने माध्यम हो । तिहारकै बिचमा नेवारी समुदायको आत्मपूजा (म्हपूजा) र नेपालको मौलिक संवत् ११४५ पर्छन् । एकसाथ मनाइले यस्ता पर्वले  धार्मिक, सांस्कृतिकसँगै सबै जातजातिलाई समेटेको पाइन्छ । 

यहाँहरू सबैमा शुभ दीपावली, नेपाल संवत् र छठ पर्वको हार्दिक मङ्गलमय शुभकामना । क्यामेरामा : मनोजरत्न शाही र केशब गुरुङ