अमृतप्रसाद पौडेल
म्याग्दी, चैत १८ गते । अनौपचारिक क्षेत्र सेवा केन्द्र (इन्सेक) का अध्यक्ष डा. कुन्दन अर्यालले मानवअधिकारबारेमा फरक–फरक धारणा आउने भए पनि विकास र मानवअधिकार एकै सिक्काका दुई पाटा रहेको बताउनुभएको छ ।
उत्तरी म्याग्दीको अन्नपूर्ण गाउँपालिकाको आयोजना तथा इन्सेकको समन्वयमा भएको मानवअधिकार र मानवअधिकारसम्बन्धी पाँचौँ राष्ट्रिय कार्ययोजना विषयक अन्तरक्रियामा उहाँले सो कुरा बताउनुभएको हो । त्रिभुवन विश्वविद्यालयका सहप्राध्यापक समेत रहनुभएका अर्यालले मानवअधिकारको परिभाषा व्यापक हुने बताउँदै अहिलेको हाम्रो विकास मानवअधिकार भएको बताउनुभयो ।
उहाँले मानव परिवार सबै सदस्यको अन्तर्निहित मान तथा सम्मान र अविच्छिन्न अधिकारको मान्यता स्वतन्त्र न्याय र शान्तिको आधार पनि मानवअधिकारको विश्वव्यापी घोषणापत्रमै उल्लेख भएको बताउनुभयो । मानवअधिकारसम्बन्धी पाँचौँ कार्ययोजनाले तोकेको काम गर्न स्थानीय तहसम्मकै जिम्मेवारी रहेकाले उनीहरूको भूमिकालाई भुल्न नहुने बताउनुभयो ।
मुलुकको विकास भएको खण्डमा हरेक क्षेत्रमा सहभागिता पनि बढ्दै जाने भएको हुनाले विकास आर्थिक विकास मात्र नभएर बहुआयामिक प्रक्रिया भएकाले लाभको न्यायोचित वितरण हुनुपर्ने धारणा राख्नुभयो ।
विकसित मुलुकमा महिलाको सहभागिता हरेक क्षेत्रमा मजबुत हुनेतर्फ इङ्गित गर्दै उहाँले भन्नुभयो, “जब विकास हुन्छ तब सहभागिता अनि प्रतिस्पर्धा पनि हुन्छ त्यसैले हरेक लाभको न्यायोचित वितरण हुनुपर्छ ।”
नेपालमा मानवअधिकारसम्बन्धीमा धेरै पहिलादेखि नै काम हुँदैआएको बताउँदै उहाँले नेपालको संविधान विभिन्न अधिकारलाई लिपिबद्ध गरिएको बताउनुभयो । उहाँले हाम्रो मुलुकले संवैधानिक रूपमै अधिकारलाई लिपिबद्ध गरिएको तर्क गर्नुभयो ।
जिल्ला समन्वय समिति म्याग्दीका प्रमुख राजकुमार थापाले मानवअधिकारका सन्दर्भमा हामीले वकालत गर्दैगर्दा प्रवासमा रहेका नागरिकको अधिकारका विषयमा पनि बोल्नुपर्ने बताउनुभयो ।
उहाँले वैदेशिक रोजगारीमा जाँदा भोग्नुपर्ने पीडा र समस्यालाई पनि मानवअधिकारमा जोडिनु पर्ने उहाँको तर्क छ । जिसस प्रमुख थापाले सङ्क्रमणकालीन न्याय चाँडो टुङ्गिनु पर्ने चर्चा गर्नुभयो ।
प्रमुख जिल्ला अधिकारी लक्ष्मण ढकालले मानवअधिकार भनेको सँधैगरी रहने र कहिल्यै पनि हामीले पूरा गरिसक्यौँ भन्न नमिल्ने अधिकार भएकाले यो सदाबहार भइरहने बताउनुभयो । आफ्नो अधिकार पालना गर्दै अरूको अधिकार जोगाउनु पनि मानवअधिकार भएकाले यो अधिकारबारेमा ध्यान दिनुपर्ने उहाँको भनाइ छ ।
इन्सेक गण्डकी प्रदेश संयोजक शिवप्रसाद खकुरेलले मानवअधिकारको पाँचौँ राष्ट्रिय कार्ययोजना सन्दर्भमा सहजीकरण गर्नुभयो । उहाँले पाँचौँ कार्ययोजनाको उद्देश्य तथा हालसम्मका चार वटा कार्ययोजनाले दिएको मार्गदर्शन र लक्ष्यले समग्र मुलुकको अग्रगमनका लागि सहयोगी भूमिका निर्वाह भएको बताउनुभयो ।
इन्सेकले मानवअधिकार अनुगमन पैरवी गर्नुका साथै सामाजिक न्यायका लागि पनि भूमिका खेलेको धारणा राख्नुभयो । सो अन्तरक्रिया कार्यक्रममा इन्सेकका अध्यक्ष डा. कुन्दन अर्याल, गण्डकी प्रदेश संयोजक शिवप्रसाद खकुरेल तथा गण्डकी प्रदेशका कार्यक्रम अधिकृत सबनम शर्माले सहजीकरण गर्नुभयो ।
