सरोज ढुङ्गेल
‘उपचार गन्तव्य’ तर्फ नेपाल
केही वर्षअघिसम्म नेपालीहरू जटिल स्वास्थ्य समस्यामा मात्र होइन, सामान्य उपचारका लागि पनि विदेश जाने गर्दथे तर अहिले कैयौँ रोगको उपचारका लागि विदेशबाट बिरामी नेपाल आउन थालेका छन् । पछिल्ला १० वर्षमा नेपालको स्वास्थ्य क्षेत्रले फड्को मारेको छ । स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित ऐन, नियम बनेका छन् । ती ऐन, नियमावलीलाई पूर्ण कार्यान्वयन र थप केही स्रोत व्यवस्थापन गर्न सके नेपालले स्वास्थ्य क्षेत्रमा अकल्पनीय प्रगति हासिल गर्न सक्ने सरोकारवालाको दाबी छ ।
बढ्यो डेङ्गु सङ्क्रमण
बढ्दो गर्मीसँगै डेङ्गु सङ्क्रमण बढ्न थालेको छ । स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालय, इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका अनुसार यो वर्ष मङ्गलबारसम्म एक हजार २८१ जनामा डेङ्गु सङ्क्रमण पुष्टि भएको छ ।
नेपालमै लिङ्ग परिवर्तन सफल
नेपालमा पुरुषबाट महिला बन्न या महिलाबाट पुरुष बन्न सहज छ ? विदेशमा कतिपय ‘सेलिब्रेटी’ ले पनि लिङ्ग परिवर्तन गरी चर्चामा आएका घटना बेलाबखत देखिने गरेका छन् । अब नेपालमा पनि पहिलो पटक ट्रान्सजेन्डर (जन्मदा यौनाङ्गका आधारमा इङ्गित गरिएको लिङ्गसँग मेल नखाने लैङ्गिक पहिचान भएका व्यक्ति) को शल्यक्रियामार्फत लिङ्ग परिवर्तन गरेर महिला बनाइएको छ ।
कोरोना सङ्क्रमण बढ्यो
भारतमा कोरोना (कोभिड–१९) सङ्क्रमण बढ्न थालेपछि नेपालमा सतर्कता अपनाउन थालिएको छ । इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका अनुसार नेपालमा गत छ महिनादेखि हालसम्म एक सय जनालाई कोरोना सङ्क्रमण पुष्टि भइसकेको छ ।
यता चुरोटको सर्को उता बिरामीको लर्को
स्वास्थ्य मन्त्रालय अन्तर्गतको भक्तपुर क्यान्सर अस्पतालका सबै वार्डमा प्रायः सधैँ बिरामीको भिड लाग्ने गरेको छ । शुक्रबार पनि अस्पतालको ओपिडी टिकट काट्ने लामदेखि विभिन्न वार्ड, फार्मेसी, प्रयोगशाला, विपन्न नागरिक शाखा र सामाजिक सुरक्षा रहेको कोठामा बिरामीको भिड देख्न सकिन्थ्यो ।
महिलामा जटिल बन्दै थाइराइड
नेपालमा कुल जनसङ्ख्यामध्ये १२ प्रतिशत थाइराइडबाट पीडित छन् । हर्मोन ग्रन्थीबाट हुने थाइराइड पुरुषको तुलनामा महिलालाई बढी हुने गरेको छ । स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयको तथ्याङ्क अनुसार नेपालमा थाइराइड नौ जना महिलालाई हुँदा एक जना पुरुषलाई हुने गरेको छ । चिकित्सकहरूका अनुसार ५० प्रतिशत मानिसलाई थाइराइड भए पनि लक्षण पत्ता लाग्दैन ।
मिर्गाैला प्रत्यारोपी सर्वोच्च शिखरमा
मिर्गौला प्रत्यारोपण गर्नुभएका सोलुखुम्बुका पेम्बा शेर्पाले सगरमाथाको सफल आरोहण गर्नुभएको छ । मिर्गौला प्रत्यारोपण गरेपछि सगरमाथा चढ्ने उहाँ पहिलो व्यक्ति बन्नुभएको छ ।
सम्भावना मेडिकल हबको
नेपालमा तीन दशकअघि र वर्तमान स्वास्थ्यको तुलना गर्दा आकाश जमिनको फरक छ ।
निजीलाई पनि सरकारी सरह निर्वाह भत्ता
निजी मेडिकल कलेजमा अध्ययनरत स्नातकोत्तर (पिजी) तहका विद्यार्थीले पनि सरकारी कलेजका विद्यार्थीले पाए सरह निर्वाह भत्ता पाउने भएका छन् ।
निर्वाह भत्ताका लागि आन्दोलनमा चिकित्सक
चिकित्सा शिक्षा आयोगले निजी मेडिकल कलेजमा अध्ययनरत स्नातकोत्तर तह (पिजी) का विद्यार्थीलाई सरकारी सरह निर्वाह भत्ता दिने निर्णय गरे पनि उक्त निर्णय अझै पनि कार्यान्वयन हुन सकेको छैन ।
नेपालमा कलेजो प्रत्यारोपण सस्तो
सीमित जनशक्तिबाट संसारमै कम खर्चमा उपचार सेवा दिइरहेको सहिद धर्मभक्त राष्ट्रिय प्रत्यारोपण केन्द्रमा हालसम्म ३३ जनाको कलेजो प्रत्यारोपण भएको छ ।
मुख स्वास्थ्यमा बेवास्ता उपचार पनि ढिला
सरकारी अस्पतालमध्ये मुख स्वास्थ्यको सबैभन्दा सस्तो राम्रो उपचार हुने वीर अस्पतालको ओपिडीमा मात्र दैनिक दुई सय जना नयाँ बिरामी दाँतसम्बन्धी समस्या लिएर आउने गरेका छन् ।
सुधारको नमुना : भक्तपुर क्यान्सर अस्पताल
केही महिनाअघिसम्म भक्तपुर क्यान्सर अस्पतालको फार्मेसी प्रायः रित्तो हुने गथ्र्याे । चिकित्सकले सिफारिस (प्रेस्क्रिप्सन) गरेका औषधी खरिद गर्न अस्पतालबाहिरका फार्मेसीमा जानुपर्ने बाध्यता थियो ।
मिर्गौला रोगबाट बच्न जनचेतनामा लगानी
स्वास्थ्यमा जटिल अवस्था भएपछि मात्रै स्वास्थ्य संस्था जाने गर्दा नेपालमा मिर्गौला रोगी बढिरहेका छन् । विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनका अनुसार नेपालमा बर्सेनि तीन हजार पाँच सय जनाको मिर्गौला फेल हुने गरेको छ ।
नयाँ प्रविधिबाट मुटुको शल्यक्रिया
मनमोहन कार्डियोथोरासिक भास्कुलर तथा ट्रान्सप्लान्ट सेन्टरमा मिलिमल इनभेजिब कोरोनरी आर्टरी बाइपास ग्राफ्टिङ (एमआइसिएबिजी) प्रविधिबाट मुटुको शल्यक्रिया सफलतापूर्वक सम्पन्न भएको छ ।
