गोरखापत्र
‘आर्थिक अवस्था सङ्कटपूर्ण छैन’
गोरखापत्र समाचारदाताकाठमाडौँ, वैशाख ७ गते । अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले श्रीलङ्कासँग नेपालको तुलना नहुने आफूले बारम्बार भन्दै आएको बताउनुभयो । “केही व्यक्तिले देशको अर्थ व्यवस्थालाई राजनीतीकरण गर्न खोजिरहेका छन् । चुनावी मुद्दा पनि बनाएका छन्,” मन्त्री शर्माले भन्नुभयो, “यथार्थमा नेपालको अर्थ व्यवस्था श्रीलङ्काको जस्तो होइन र हामी श्रीलङ्काजस्तो हुन पनि नदिनेगरी अर्थ व्यवस्था सुधारिरहेका छौँ ।” नेपाल उद्योग परिसङ्घका प्रतिनिधिसँग मङ्गलबार छलफल गर्नु हुँदै अर्थमन्त्री शर्माले आगामी आव ०७९÷८० को बजेटमार्फत अर्थतन्त्रको अहिलेको समस्या सम्बोधन गरी नजिता देखिनेगरी सुधार्ने जानकारी दिनुभयो ।यसैबीच निजी क्षेत्रले नेपालको आर्थिक अवस्था सङ्कटपूर्ण नरहेको बताएको छ । अर्थतन्त्रको वास्तविक अवस्थाभन्दा अफवाह पैmलाएर स्थितिलाई बढी संवेदनशील बनाउन प्रयास भएको भन्दै नेपाल उद्योग परिसङ्घले प्रमुख आर्थिक सूचक समस्याग्रस्त नभएको ठहर गरेको छ ।परिसङ्घले मङ्गलबार पत्रकार सम्मेलन गरेर पछिल्लो तीन महिनाको आर्थिक सूचकको समीक्षाका आधारमा अर्थतन्त्र बिग्रन नदिन सोचनीय अवस्था रहे पनि सङ्कटमा परेको भन्न नमिल्ने जिकिर गरेको हो । पत्रकार सम्मेलनमा परिसङ्घ अध्यक्ष विष्णुकुमार अग्रवालले पछिल्लो समय तथ्याङ्कका आधारमा नभई विश्लेषण गर्ने परिपाटीले अर्थतन्त्र गम्भीर अवस्थामा पुगेको सन्देश गएको भन्दै सुधारका उपायसमेत सुझाव दिनुभयो । उहाँले रेमिट्यान्स भिœयाउन लाग्ने शुल्क सरकारले बेहोर्नुपर्ने, विदेशीलाई अपार्टमेन्ट खरिदको अनुमति दिनुपर्ने, हाउजिङ नियमावली छिट्टै पारित गरेर विदेशी लगानी आकर्षित गर्नुपर्ने, गैरआवासीय नेपालीलाई डलर खाता खोल्ने अभियानलाई व्यापार बनाउनुपर्ने बताउनुभयो । परिसङ्घले नेपालको आर्थिक अवस्था श्रीलङ्कासँग तुलना गर्नेखालको नभएकोसमेत स्पष्ट पारेको छ । नेपाल र श्रीलङ्काको कुल गार्हस्थ उत्पादनको आकार दोब्बर अन्तर रहेको, श्रीलङ्काको कुल राष्ट्रिय ऋण जीडीपीको तुलनमा १११ प्रतिशत रहेको तर नेपालको यस्तो ऋण ४०.५ प्रतिशतमात्र रहेकाले अवस्था अत्यन्तै फरक रहेको प्रस्ट पारेको छ । परिसङ्घका अनुसार नेपालमा मुद्रा स्फीति ७ प्रतिशतमात्र छ, जब कि श्रीलङ्कामा यो २५ प्रतिशत पुगेको छ । परिसङ्घका उपाध्यक्ष अनुज अग्रवालका अनुसार नेपालको आर्थिक अवस्थाका पाँच मूल सूचकमा कुनै बेथिति नदेखिएको र आशावादी अवस्था देखिएको औँल्याउनुभयो ।“आम उपभोग, रोजगारी मुद्रास्फीतिजस्ता अवस्थामा समस्या आएको छैन, त्यसैले आत्तिने काम नगराँै,” उहाँले भन्नुभयो ।अग्रवालले भारतीय मुद्रासँग नेपाली मुद्राको स्थिर विनिमय दर पनि परिवर्तन गर्नु उपयुक्त नहुने बताउनुभयो । भारतसँग ठूलो आयातको हिस्सा रहेका कारण विनिमय दर स्थिर हुँदा महँगी तीव्र हुने, विदेशी समुदायमा नेपाली मुद्राको साखमा अविश्वास बढ्न सक्ने भएकाले नेपालको स्थिर विनिमय दर नै उपयुक्त हुने बताउनुभयो ।अध्यक्ष अग्रवालले नेपालको पर्यटन क्षेत्र तीव्र गतिमा उत्थानतर्पm लागेको, वैदेशिक रोजगारीमा जानेको सङ्ख्या बढ्दो रहेको तथा निर्यात पनि बढ्दो अवस्थामा रहेका कारण अवस्था आशावादी रहेको आँैल्याउनुभएको छ ।
पाँच वर्षमा ठूला पूर्वाधार निर्माण
नवीनशिशिर विकबागलुङ, वैशाख ७ गते । बागलुङको बलेवा विमानस्थल २०४८ सालदेखि बन्द भयो । त्यस यता पटक–पटक भएको निर्वाचनमा विमानस्थल नियमित सञ्चालन गर्ने विषयले सबै राजनीतिक दलको घोषणपत्रमा प्राथमिकता पायो । चुनावी मसला बन्यो तर जहाज चलेन । मुलुक सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रमा प्रवेश गरेपछि पहिलो पटक २०७४ सालमा भएको स्थानीय तह निर्वाचनमा पनि विमानस्थल सञ्चालन गर्ने प्रतिबद्धता सबै राजनीतिक दलका उम्मेदवारले समावेश गरे । बागलुङ नगरपालिकामा जनप्रतिनिधि आएपछि २६ वर्षसम्म बन्द रहेको विमान सञ्चालनमा आएको छ । बागलुङ सदरमुकामदेखि विमानस्थलसम्मको पहुँच मार्ग, विमानस्थलमा आवश्यक पूर्वाधारलगायत प्राविधिक दृष्टिले कठिन हुँदाहुँदै पनि बागलुङ नगरपालिकाले सुरुवाती दिनमा विमान कम्पनीलाई आर्थिक बोझ नपर्ने गरी १२ जना यात्रुको सुनिश्चित गरी व्यावसायिक उडान थाल्यो । बन्द भएको २६ वर्षपछि २०७४ चैत ५ गते पहिलो पटक बलेवाको आकाशमा तारा एयरको जहाज उड्यो । सोही महिनाको ९ गतेदेखि हप्तामा दुई व्यावसायिक उडान सुरुवात भएको बागलुङ नगरपालिकाका मेयर जनकराज पौडेलले बताउनुभयो । अहिले विमानस्थलको धावन मार्ग कालोपत्रे गरिएको छ । विमानस्थल नियमित सञ्चालनका लागि आवश्यक पूर्वाधार निर्माणको काम अन्तिम चरणमा पुगेको छ । बागलुङ बजारदेखि विमानस्थलसम्म जोड्न कालीगण्डकी कोरिडोर सडक मार्ग हो । सो खण्डको सडक कालोपत्रेको तयारी भइरहेको छ । नगरपालिकाले जोखिम उठाएर १२ जना यात्रुको सुनिश्चित गरेको भए व्यावसायिक उडान गर्न कठिन थियो । बागलुङ नगरपालिकाले २०७४ सालको पुस २१ गते नगर कार्यपालिकाको बैठकबाट विमानस्थल सञ्चालन गर्न थप आर्थिक व्ययभार बेहोर्नुपर्ने अवस्थामा आएपछि नगरपालिकाले बेहोर्ने निर्णय गरेको थियो । बागलुङ नगरपालिकाले पाँच वर्षको अवधिमा अन्य ठूलो विकास पूर्वाधार पनि निर्माण गरेको छ । विश्वकै लामो पुल निर्माण सुरुवातको दिनका प्राविधिक दृष्टले असम्भव भनिएको बागलुङ–पर्वत जोड्ने विश्वकै लामो दाबी गरिएको झोलुङ्गे पुल पाँच वर्षकै अवधिमा सम्पन्न भएको छ । नगरपालिकाले गौरवको योजना विश्वकै लामो (५६७ मी.) झोलुङ्ले पुल निर्माण गरेर बागलुङलाई विश्वसामु चिनाउने काम गरेको छ । हाल झोलुङ्गे पुलको नाम ‘गण्डकी सुनौलो झुला’ गण्डकी ‘गोल्डेन ब्रिज’ भनेर नामकरण गरिएको छ । उक्त पुललाई गिनिज बुक अफ वल्र्ड रेकर्डमा लेखाउने प्रक्रिया अगाडि बढेको नगरपालिकाले जनाएको छ । पुल निर्माण भएपछि पुल तर्न र अवलोकन भ्रमणका लागि आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकहरूको आगमन वृद्धि हुँदै गएको छ ।बागलुङ बसपार्क बागलुङ बजारमा व्यवस्थित बसपार्क नहुँदा लामो समयदेखि ठूलो समस्या भोग्नुप-यो । सहरीकरण बढ्दै गरेको बागलुङ बजार अव्यवस्थित हुँदा व्यवस्थित बसपार्क निर्माणका लागि २०५९ सालदेखि नै प्रक्रिया शुभारम्भ भएको थियो । तर, काम हुन सकेको थिएन । बागलुङको विकास र व्यवस्थित बजारका लागि बागलुङ नगरपालिकाका स्थानीय ५२ जनाले उपलब्ध गराएको ५९ रोपनी जग्गामध्ये १७ रोपनी जग्गामा बागलुङको उपल्ला चौरमा बसपार्क निर्माणको काम सम्पन्न भएर हस्तान्तरण भएको छ । स्वास्थ्य क्षेत्रमा महìवपूर्ण काम बागलुङ नगरपालिकाले विश्वभर फैलिएको कोरोना भाइरसको समयमा विभिन्न रचनात्मक कार्यक्रमहरू गरेर देशव्यापी रूपमा ठूलो प्रशंसा बटुलेको थियो । कोरोना महामारीको समयमा धौलागिरि अस्पतालमा शव व्यवस्थापन नभएको समयमा बागलुङ नगरपालिकाले शव व्यवस्थापनका लागि शव वाहनको व्यवस्थापन गर्नका लागि निकै उत्कृष्ट भूमिका खेलेको थियो ।अन्तर्राष्ट्रिय समाज बागलुङ, प्रवासी नेपाली सङ्घ बेलायत शाखाको सहकार्यमा बागलुङ नगरपालिकामा टेलिमेडिसिन सेवासमेत सञ्चालनमा ल्याएको छ । बागलुङ नगरपालिका तथा यस क्षेत्रका बासिन्दालाई स्वास्थ्य क्षेत्रमा अझै उत्कृष्ट सेवा प्रदान गर्नका लागि विशेषज्ञसहितको टेलिमेडिसिन सेवा सञ्चालनमा ल्याइएको हो । बागलुङ नगरपालिका–१४ मा १५ बेडको नगर अस्पताल सञ्चालन गरेको छ । वडा तहका नागरिकलाई स्वास्थ्य सेवा प्रदान गर्न स्वास्थ्य चौकी नभएको वडामा सामुदायिक स्वास्थ्य एकाइ स्थापना गरेको छ । चोक सुधारबागलुङ बजारका चोकहरू साँघुरा हुँदा नगरवासीले सधैँ सास्ती खेप्नुपरेको थियो । नगरपालिकाले पहिलो वर्षदेखि नै बजारका महत्त्वपूर्ण चोक सुधारका कार्यक्रम सञ्चालनमा ल्यायो । जिल्ला प्रशासन कार्यालयअघिको चोक, ट्राफिक चोक, हुलाक चोक, क्याम्पस चोकलगायतका चोकहरू उदाहरण हुन् । चोक सुधारसँगै वर्षाको समयमा बागलुङ बजारमा खोलाजस्तै बग्ने सडक नालीको व्यवस्थापन अर्को महत्त्वपूर्ण काम हो ।वातावरणीय चिडियाखानाबागलुङको मालिका क्षेत्रलाई वन्यजन्तु संरक्षण क्षेत्र निर्माणको तयारी गरेको छ । बागलुङ नगरपालिकाले बागलुङको मालिका क्षेत्रमा फैलिएको जङ्गललाई संरक्षण क्षेत्र घोषणा गरी ‘वातावरणीय चिडियाखाना’ निर्माणको कामलाई अगाडि बढाएको हो । बागलुङ नगरपालिका ५, ६ र ७ को उपल्लो भेगमा रहेको जङ्गललाई संरक्षित क्षेत्र घोषणा गरी वातावरणीय चिडियाखानाका रूपमा विकास गर्नका लागि नगरपालिकाले सङ्घीय सरकार, प्रदेश सरकारसँगको सहकार्यमा यो योजनाले मूर्त रूप पाउने क्रममा रहेको नगरपालिकाले जनाएको छ । सडक तथा अन्य विकासका योजना स्थानीय सरकार स्थापना भएयता बागलुङ नगरपालिकाभित्र प्रदेश सरकारको लगानीमा १५ किलोमिटर र सङ्घीय सरकारको लगानीमा नौ किलोमिटर सडक कालोपत्रे तथा ढलान सम्पन्न गरेको छ । नगरपालिकामा हालसम्म २३ दशमलव ६६ किलोमिटर कालोपत्रे र ढलान भएको छ । त्यस्तै १३.३५ किलोमिटर पक्की नाली निर्माण सम्पन्न हुनुका साथै १३९ किलोमिटर सडक निर्माण भएको छ । १४.७७ किलोमिटर पैदल मार्ग निर्माण भएको छ भने तीन किलोमिटर तार जाली लगाउने काम सम्पन्न भएको छ ।पार्कको व्यवस्थापनजङ्गलका रूपमा विकास भइरहेका शहीद पार्क र वीरेन्द्र ऐश्वर्य पार्कले मुहरा फेरेका छन् । उक्त पार्कलाई आधुनिक र सुविधायुक्त बनाउन थालेको मेयर पौडेलको भनाइ छ । फोहोर व्यवस्थापन र राजस्व वृद्धिबागलुङ नगरको फोहोर व्यवस्थापनको विषयमा नगरका जनप्रतिनिधि आएपछि सबैभन्दा धेरै प्रश्न उठेको विषय हो । जिम्मेवारी पाएको धौलागिरि फोहोर व्यवस्थापन तथा वातावरण संरक्षण सहकारीले काम नगरेका कारण आएका प्रश्न तथा सुझावको मनन गर्दै नगरले आफैँले फोहोर व्यवस्थापनको काम थालेको छ । जनप्रतिनिधि आउनुपूर्व दुई करोड २२ लाख रुपियाँ रहेको बागलुङ नगरपालिकाको आन्तरिक राजस्व अहिले पाँच करोड १० लाख लक्ष्यमा छ । तामाखानी बागलुङ नगरपालिकाको पहलमा वडा नं. ९ तित्याङमा तामा खानीको सम्भाव्यता अध्ययनको काम सकिएको छ । चिनिया कम्पनीसँग शुभम् ग्रुपले सहकार्य गरेर गरेको अध्ययनमा तामाको खानी रहेको पत्ता लगाएको छ । खानी विभागको अनुमति कुरी रहेको कम्पनीले काम थाल्दा उत्पादन, राजस्व, स्थानीय वस्तुको व्यापार र रोजगारी सिर्जनालगायतका अवसरहरू प्राप्त हुनेछन् ।
गर्मीले जनजीवन प्रभावित
केही दिनयता नेपालगञ्ज र आसपासको क्षेत्रमा तापक्रम बढेर ४०÷४२ डिग्री सेल्सियस पुग्नुका साथै तातो हावा ‘लु’ चल्ने क्रम बढ्दै गएपछि जनजीवन प्रभावित बनेको छ । अत्यधिक गर्मीका कारण दिउँसो घरबाट बाहिर निस्कनेहरू घट्दै गएका छन् । गर्मीका कारण नेपालगञ्ज बजार दिउँसो सुनसान देखिन थालेको छ भने बिहान र बेलुका मात्रै मानिस बाहिर निस्किने गरेका छन् । अत्यधिक गर्मी र तातो हावाका कारण घरबाट बाहिर निस्कनेबित्तिकै चक्कर लाग्ने गरेको बीपी चोक निवासी राजेन्द्र थापाले बताउनुुभयो ।
चुनावअघि नै मल ल्याउन पहल
कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयले स्थानीय चुनावअघि नै मल उपलब्ध गराउन भारतलाई आग्रह गरेको छ । दुई देशको सम्बन्धित मन्त्रालयबीच मङ्गलबार भएको ‘भर्चुअल’ छलफलमा सो आग्रह गरिएको कृषि मन्त्रालयका सहसचिव डा. राजेन्द्र मिश्रले बताउनुभयो ।
कोपा इटालिया : मिलान डर्वीमा इन्टरको बाजी
काठमाडौँ, वैशाख ७ गते । इन्टर मिलान कोपा इटालिया कपको फाइनलमा प्रवेश गरेको छ । मंगलबार राति भएको मिलान डर्वीमा एसी मिलानलाई ३–० गोलले हराउँदै इन्टर मिलान फाइनलमा पुगेको हो । इन्टरले समग्रमा ३–० गोलकै जित निकाल्यो । यसअघि पहिलो लेग गोलरहित बराबरीमा सकिएको थियो । इन्टरको जितमा लोउटारो मार्टिनेजले दुई तथा रोविन गोसेन्सले एक गोल गर्नुभयो । इन्टरले चौथो मिनेटमा मार्टिनेजको गोलबाट अग्रता लिएको थियो । ४०औँ मिनेटमा मार्टिनेजले जोआक्विन कोरेआको पासमा व्यक्तिगत दोस्रो गोल गर्दै टोलीको अग्रता दोब्बर बनाउनुभयो । त्यसपछि ८२औँ मिनेटमा रोविन गोसेन्सले गोल गर्दै इन्टरलाई सजिलै जिताउनुभयो । अब फाइनलमा इन्टरले युभेन्ट्स र फियोरेन्टिनाबीचको विजेतासँग प्रतिस्पर्धा गर्नेछ । फाइनल खेल मे ११ तारिख हुनेछ । युभेन्ट्स र फियोरेन्टिनाको दोस्रो लेग आज (बुधबार) राति हुनेछ । पहिलो लेगमा युुभेन्ट्स १–० गोलले विजयी भएको थियो । एजेन्सी
ज्येष्ठ नागरिक अस्पताल स्थापना हुने
जनसङ्ख्या तथा स्वास्थ्यमन्त्री विरोध खतिवडाले हेटौँडामा ज्येष्ठ नागरिक अस्पताल स्थापना गरिने बताउनुभएको छ । नेकपा (एकीकृत समाजवादी) मकवानपुरको हेटौँडामा सोमबार बसेको आसन्न स्थानीय तह निर्वाचन केन्द्रित बैठकमा उहाँले काठमाडौँमा निजामती कर्मचारी अस्पताल, चितवनमा शिक्षक अस्पताल भनेजस्तै हेटौँडामा ज्येष्ठ नागरिक अस्पताल स्थापना गर्न सैद्धान्तिक सहमति भएको जानकारी दिनुभयो ।
युनाइटेडमाथि लिभरपुलको सानदार जित
काठमाडौँ, वैशाख ७ गते । इङ्लिस प्रिमियर लिगको उपाधि होडमा रहेको लिभरपुलले बलियो प्रतिद्वन्दी म्यानचेस्टर युनाइटेडमाथि सानदार जित निकालेको छ । घरेलु मैदानमा मंगलबार राति भएको खेलमा लिभरपुलले युनाइटेडलाई ४–० गोलले हरायो । लिभरपुलको फराकिलो जितमा मोहम्मद सलाहले दुई तथा लुइस डियाज र साडियो मानेले एक एक गोल गर्नुभयो । एकपक्षीय खेलमा लिभरपुलले पाँचौँ मिनेटमा गोलको खाता खोलेको थियो । लुइस डियाजले गोल गर्दै घरेलु टोलीको उत्साह जगाउनुभयो । २२औँ मिनेटमा मोहम्मद सलाहले साडियो मानेको पासमा गोल गर्दै लिभरपुलको अग्रता दोब्बर बनाउनुभयो । दोस्रो हाफमा दुई गोल थपेको लिभरपुलका लागि मानेले ६८औँ र सलाहले ८५औँ मिनेटमा गोल गर्नुभएको थियो । यस जितसँगै लिभरपुलले लिग जित्ने सम्भावना बलियो बनाएको छ । जितसँगै शीर्षस्थानमा उक्लिएको लिभरपुलको ३२ खेलबाट ७६ अंक पुगेको छ । एक खेल कम खेलेको म्यानचेस्टर सिटी ७४ अंक सहित दोस्रो स्थानमा छ । हारसँगै ५४ अंक बनाएको युनाइटेड छैटौँ स्थानमा छ । एजेन्सी
चिन्ताजनक छैन, सतर्कता जरुरी
अर्थतन्त्रका कतिपय सूचकमा दबाब बढेपछि अर्थतन्त्र समस्यातर्फ धकेलिन लागेको चर्चा अहिले व्यापक छ । अर्थविद्देखि सर्वसाधारणसम्मले सामाजिक सञ्जाल, औपचारिक तथा अनौपचारिक छलफल र कुराकानीमा अर्थतन्त्रबारे चासो र चिन्ता व्यक्त गरेका छन् । सबैभन्दा ठूलो चिन्ताको विषय विदेशी मुद्राको सञ्चितिको छ ।
लोकसेवा तयारी सामग्री (विषयगत प्रश्नोत्तर)
हिमाली प्रदेशका प्रमुख विशेषता १. हेजिङ भनेको के हो ? नेपालमा विदेशी ऋण लगानी हुने के कस्ता परियोजनाका लागि हेजिङ सुविधा उपलब्ध गराउन सक्ने व्यवस्था छ ? लेख्नुहोस् । नेपालमा कुनै परियोजना कार्यान्वयनका लागि लगानीकर्ताले विदेशी ऋण लगानी गर्दा जुन विनिमय दरमा विदेशी मुद्रा बैङ्कमा जम्मा गरेको हो, सोही विनिमय दरमा लगानी फिर्ता लैजान पाउने गरी विदेशी मुद्राको विनिमय दर स्थिर गर्ने कार्यलाई हेजिङ भनिन्छ । यो मुलुकमा विदेशी लगानी प्रवद्र्धन गर्न
लोकसेवा तयारी सामग्री (वस्तुगत प्रश्नोत्तर)
१. सन् २०२२ मा सम्पन्न महिला विश्वकप क्रिकेट च्याम्पियनको उपाधि कसले जित्यो ? अस्ट्रेलिया – अस्ट्रेलियाले इङ्ल्यान्डलाई ७१ रनले पराजित गरी सो उपाधि जितेको । – अस्ट्रेलिया यसअघि सन् १९७८, १९८२, १९८८, १९९७, २००५ र २०१३ मा च्याम्पियन बनेको ।
आयोजक विवाइसी महिला गोल्डकपको सेमिफाइनलमा
काठमाडौँ, वैशाख ७ गते । आयोजक वनदेवी युवा क्लब (विवाइसी) कैलालीको धनगढीमा जारी प्रथम राष्ट्रिय मुख्यमन्त्री विवाइसी महिला गोल्डकप फुटबल प्रतियोगिताको सेमिफाइनलमा पुगेको छ । धनगढी रंगशालामा मंगलबार राति भएको खेलमा कालिका स्पोर्ट्स एकेडेमीलाई २–० गोलले हराउँदै विवाइसी अन्तिम चारमा पगेको हो ।विवाइसीको जितमा दुवै गोल चन्द्रा भण्डारीले गर्नुभयो । चन्द्राले चन्द्राले छैटौँ र ८९औँ मिनेटमा गोल गर्नुभएको थियो । उहाँ वमन अफ दि म्याच समेत चुनिनुभयो । सेमिफाइनलमा विवाइसीले नेपाल पुलिस क्लबको सामना गर्नेछ । वैशाख १० गतेसम्म सञ्चालन हुने गोल्डकपमा तीन विभागीय सहित आठ टोलीको सहभागिता रहेको थियो । प्रतियोगिताको विजेता टोलीले उपाधिसहित पाँच लाख र उपविजेताले दुई लाख ५० हजार रुपियाँ पुरस्कार पाउनेछन् । प्रतियोगिताको सर्वोत्कृष्ट खेलाडीलाई ५० हजार र विधागत उत्कृष्ट खेलाडीलाई १० हजार रुपियाँ प्रदान गरिने आयोजकले जनाएको छ ।
साझा उम्मेदवारीको कार्यविधि तय
अशोक अधिकारीकाठमाडौँ, वैशाख ७ गते । आसन्न स्थानीय तहको निर्वाचनमा देशका छ महानगरपालिका र ११ उपमहानगरपालिकामा चुनावी तालमेलको विषयमा सत्ता साझेदार पाँच दल निर्णयको अन्तिम चरणमा पुगेका छन् । प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा मङ्गलबार दुई चरणमा सम्पन्न सत्ता साझेदार दलको बैठकले महानगर र उपमहानगरका साझा उम्मेदवार तय गर्ने र कार्यविधि बनाउने कार्यलाई अन्तिम रूप दिएका हुन् । सोमबारदेखि नै निर्णायक छलफलमा जुटेका सत्तारूढ दलहरू नेपाली काँग्रेस, नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र), नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (एकीकृत समाजवादी), जनता समाजवादी पार्टी नेपाल र राष्ट्रिय जनमोर्चाका शीर्ष नेताहरूले मध्यरातसम्मको छलफलपछि चुनावी तालमेलको खाका तयार गर्नुभएको हो तर यो समाचार तयार पार्दा राति १ः०० बजेसम्म समझदारीपत्रमा हस्ताक्षर भइनसकेको माओवादी केन्द्रका नेता देवप्रसाद गुरुङले जानकारी दिनुभयो । सञ्चार तथा सूचना प्रविधिमन्त्री ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्कीले पहिलो चरणको छलफलपछि चुनावी तालमेलको विषयमा सत्तारूढ दलहरू निष्कर्ष नजिक पुगेको बताउनुभयो । बैठकमा सहभागी एकीकृत समाजवादीका उपमहासचिव डा. विजय पौडेलका अनुसार छ महानगरमध्ये तीनवटा नेपाली काँग्रेसलाई र अन्य तीनवटा क्रमशः माओवादी केन्द्र, एकीकृत समाजवादी र जनता समाजवादी पार्टीलाई दिने गरी छलफल केन्द्रित छ । त्यसैगरी, ११ उपमहानगरपालिकामध्ये सातवटाको नेतृत्व नेपाली काँग्रेस, दुईवटा माओवादी केन्द्र र एक–एकवटा एकीकृत समाजवादी र जनता समाजवादी पार्टीले लिने गरी छलफल भएको उहाँले बताउनुभयो । डा. पौडेलले भन्नुभयो, “काठमाडौँ महानगरपालिकासहित ललितपुर र विराटनगरको नेतृत्व काँग्रेसलाई, भरतपुर माओवादी केन्द्रलाई, पोखरा एकीकृत समाजवादीलाई र वीरगञ्ज जनता समाजवादीलाई दिने गरी छलफल भइरहेको छ ।”त्यसैगरी, उपमहानगरपालिकातर्फ इटहरी, धरान, बुटवल, कलैया, तुलसीपुर, नेपालगञ्ज र धनगढीको प्रमुख पद काँग्रेसले लिने गरी छलफल भइरहेको उहाँले बताउनुभयो । जितपुर सिमरा र घोराही माओवादी केन्द्रलाई, हेटौँडा एकीकृत समाजवादीलाई र जनकपुर जनता समाजवादीलाई दिने गरी सहमति नजिक पुगेको उहाँले बताउनुभयो ।प्रधानमन्त्री निवासमा दुई चरणमा सम्पन्न बैठकमा प्रधानमन्त्री एवं नेपाली काँग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा, सत्तारूढ दलसम्बद्ध निर्वाचन तयारी तथा अनुगमन समितिका संयोजक रामचन्द्र पौडेल, काँग्रेस उपसभापति पूर्णबहादुर खड्का, नेता कृष्णप्रसाद सिटौला, माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डसहित नेताहरू नारायणकाजी श्रेष्ठ, वर्षमान पुन र देवप्रसाद गुरुङ सहभागी हुनुहुन्थ्यो । त्यसैगरी एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधवकुमार नेपाल, महासचिव डा. वेदुराम भुसाल, उपमहासचिव डा. विजय पौडेल, जनता समाजवादी पार्टी नेपालका सङ्घीय परिषद् अध्यक्ष डा. बाबुराम भट्टराई, अध्यक्ष उपेन्द्र यादव र वरिष्ठ नेता अशोककुमार राई तथा राष्ट्रिय जनमोर्चाका नेता हिमलाल पुरीसहित पाँच दलका नेताहरू सहभागी हुनुहुन्थ्यो । काठमाडौँ, वैशाख ७ गते ।काठमाडौँ, वैशाख ७ गते ।
‘लोकतन्त्र बचाउन गठबन्धन’
प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले वर्तमान गठबन्धन टुटाउने प्रयास भए पनि त्यो विफल हुने बताउनुभएको छ । नेपाल विद्यार्थी सङ्घको ५३औँ स्थापना दिवसका अवसरमा आयोजित ‘आगामी निर्वाचनमा नेपाल विद्यार्थी सङ्घको भूमिका’ विषयक कार्यक्रममा बोल्दै नेपाली काँग्रेसका सभापतिसमेत रहनुभएका प्रधानमन्त्री देउवाले लोकतन्त्रलाई कमजोर बनाउने शक्तिहरूले वर्तमान गठबन्धनलाई टुटाउने प्रयास गरिरहेको बताउनुभयो ।
इन्धन खर्चमा कटौती (सम्पादकीय )
वर्तमान अवस्थामा विश्व अर्थतन्त्र विषम परिस्थितिबाट गुज्रिरहेको तथ्य कसैबाट लुकेको छैन । फलस्वरूप नेपाललगायत विश्वका प्रायः हरेक मुलुक सन्तुलित अर्थ व्यवस्थाका लागि प्रयासरत देखिएका मात्र होइनन्, आवश्यक विभिन्न उपायको अवलम्बनसमेत गरिरहेका छन् । भविष्यमा अझ सङ्कटपूर्ण अवस्थाको सामना गर्न नपरोस् भनी अहिलेदेखि नै सबै क्षेत्रमा सचेतता अपनाउनुु बुद्धिमानी नै हो । विषम आर्थिक परिस्थितिकै फलस्वरूप नेपालमा रेमिट्यान्सको प्रवाहमा कमी, उच्च व्यापार घाटा तथा वैदेशिक मुद्राको सञ्चितिमा चाप परिरहेको सरकारी निकायहरूको भनाइ सार्वजनिक हुँदै आएका छन् । यस स्थितिलाई दृष्टिगत गर्दै स्वस्थ अर्थतन्त्र निर्माण गर्न मुलुकले विभिन्न आर्थिक अनुशासनका नीति नियमको अख्तियार आवश्यक नै हो । यस सन्दर्भमा विदेशी मुद्रा खर्चेर गरिने वस्तुको आयातमा कटौती वा नियन्त्रण गरिनु राम्रो कदम हो ।पेट्रोलियम पदार्थजस्ता इन्धनका स्रोतको आयातमा नेपालले बर्सेनि ठूलो रकम खर्चिरहेको छ । विगत केही वर्ष यतादेखि नेपालले आयात गर्ने वस्तुमा पेट्रोलियम पदार्थ अग्रस्थानमा रहिआएको छ । साथै मुलुकको व्यापार घाटाको आयतन वृद्धिमा पनि यसको भूमिका उल्लेखनीय छ । यसर्थ पूर्ण रूपमा आयातमा निर्भर रहनुपर्ने पेट्रोलियम पदार्थको खपतमा नियन्त्रण वा कटौती गर्नुपर्ने आजको समयको माग हो । इन्धनको खर्चका साथै उपभोगमा नियन्त्रण वा कटौतीजस्ता विषयमा गम्भीरतापूर्वक सोचिनुपर्ने समयको चुनौतीसमेत हो । यसै परिस्थितिको परिणामस्वरूप सरकारबाट इन्धन खर्चमा कटौती गर्ने निर्णय सार्वजनिक गरिएको स्वागयतयोग्य कदम हो । सरकारी काममा प्रयोग हुने इन्धनको खर्चमा २० प्रतिशतले कटौती गर्ने सम्बन्धमा हालै गरिएको यो निर्णय वर्तमान विषम परिस्थितिको सामना गर्ने बाध्यात्मक उपायका रूपमा लिन सकिन्छ । मन्त्रिपरिषद्को यस निर्णयबाट सबै सरकारी तथा अन्य क्षेत्रमा समेत खर्च कटौतीका सम्बन्धमा सकारात्मक सन्देश प्रवाह हुने निश्चित छ । दक्षिण एसियाली राष्ट्र श्रीलङ्काको आर्थिक जर्जरताको अवस्थालाई दृष्टिगत गर्दा यो नीति समयसामयिक मात्र होइन, अनिवार्य नै भएको प्रतीत हुन्छ । अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा पेट्रोलियम पदार्थजस्ता इन्धनका स्रोतका मूल्य अत्यधिक मात्रामा बढ्दै गइरहेको सन्दर्भमा सरकारको यो कदम तुलनात्मक रूपमा उत्तम नै हो । यसो भए पनि यस कदमका फलस्वरूप विशेषगरी पेट्रोलियम पदार्थको आयातका अतिरिक्त अनावश्यक सरकारी खर्चमा पनि कमी आउने लगभग निश्चित छ । अर्थतन्त्रका लागि यो सकारात्मक पक्ष हो । सरकारका विभिन्न मन्त्रालय, निकाय तथा सार्वजनिक संस्थाहरूले इन्धन शीर्षकको बजेटमा यस प्रावधान अनुरूप २० प्रतिशतले कटौती गर्ने भए पनि शान्ति सुरक्षा, विकास आयोजना, अत्यावश्यक सेवा र स्थानीय निर्वाचन प्रयोजनका सम्बन्धमा भने यो नियम लागू नहुने व्यवस्था गरिएबाट विशेष प्रकृतिका यी कार्यहरू प्रभावित नहुने वातावरण निश्चित भएको छ । सरकारको यो कदम पेट्रोलियम पदार्थ उपभोग नियन्त्रणमा उपयोगी साबित हुने समयले प्रमाणित गर्ने नै छ । पेट्रोलियम पदार्थको आयातमा नियन्त्रण तथा कमी ल्याउनु विभिन्न प्रयास गर्नु सरकारका लागि अल्पकालीन तथा दीर्घकालीन दृष्टिकोणबाट समेत हितकर हुने स्पष्ट छ । पेट्रोल डिजेलबाट चल्ने गाडी तथा खाना पकाउने ग्यासलाई क्रमशः विकल्प दिँदै जानुपर्छ । विद्युतीय सवारी साधनको प्रयोग र चुलोको प्रयोगलाई प्रश्रय दिने कार्य सरकारबाट भए पेट्रोलियम पदार्थको आयात कटौतीमा उपयुक्त वातावरण सिर्जना हुने विषय शङ्कारहित छ । यसैगरी सवारी साधनमा जोरविजोर प्रणाली, दुई दिने साप्ताहिक बिदाजस्ता पक्षमा पनि सरकारले गम्भीरतापूर्वक सोच्नु जरुरी भइसकेको छ । विशेषगरी पेट्रोलियम पदार्थका आयातमा समस्या आइपरे विभिन्न नीति तर्जुमा गर्ने तर समस्या समाधानको प्रक्रिया अगाडि बढ्दै जाँदा प्रतिबद्धता बिर्सने विगतका परम्परालाई त्यागेर सरकारले दृढ इच्छाशक्तिसहित पेट्रोलियम पदार्थ आयात नियन्त्रण तथा कटौतीका लागि सुदृढ नीति तर्जुमा एवं कार्यान्वयन गर्नु नितान्त जरुरी भइसकेको छ । सरकारी काममा हुने इन्धन खर्चमा २० प्रतिशतको कटौतीको नीतिबाट वर्तमानको समस्या समाधान गर्न सरकारको मितव्ययिताको प्रतिबद्धता स्पष्ट रूपमा झल्किएको छ तर यो नीति कार्यान्वयनमा आए नआएको सम्बन्धमा अनुगमनको पक्ष पनि त्यत्तिकै सशक्त हुनु जरुरी छ ।
निर्वाचनमा आचारसंहिताको पालना
निर्वाचन आयोगले २०७९ वैशाख ३० गते हुने स्थानीय तह निर्वाचनलाई लक्षित गरी ‘निर्वाचन आचारसंहिता, २०७८’ सार्वजनिक गरेको छ । निर्वाचन आयोगले निर्वाचन आचारसंहिता जारी गर्दै राजनीतिक दलले चुनावी प्रचारका क्रममा भएको खर्च बैङ्किङ प्रणालीमार्फत भुक्तानी गर्नुपर्ने व्यवस्था गरेको छ । नि
