चाहिन्न, अब केही चाहिन्न ।
मधेश प्रदेशको स्थायी राजधानी र धार्मिक पर्यटकीय नगरी जनकपुरधामलाई सफासुग्घर राख्ने सबैको चाहना हुँदाहुँदै पनि चारैतिर फोहोर देखिन्छ। घर, पसलको फोहोर सडकमा ल्याएर फाल्ने प्रवृत्तिले यस्तो अवस्था आएको हो। जनकपुर नगरीलाई सफासुग्घर राख्न चेतनामूलक सन्देश यत्रतत्र भित्तामा लेखिएको भेटिन्छ तर त्यो चेतनामूलक सन्देश पढेर पनि व्यवहारमा भने उतारिएको छैन। यसैकारण जनकपुरधामका मुख्य सडकमा फोहोर र दुर्गन्धित छन्।
पछिल्लो समय मधेशमा खेलिने परम्परागत रैथाने खेल लोप हुँदै गएकाले सामूहिक सद्भाव र मेलमिलापको भावनामा समेत ह्रास हुँदै गएको छ । अहिलेका बालबालिका तथा किशोरकिशोरी इन्टरनेटबाट खेलिने शारीरिक अभ्यासबिनाका खेलमा लत बस्न थालेपछि सामूहिक सद्भाव र मेलमिलापको भावनामा ह्रास आएको हो । जनज्योति माध्यमिक विद्यालयका पूर्वखेल शिक्षक रामकुमार घिमिरे भन्नुहुन्छ, “हाम्रा अधिकांश रैथाने खेल वातावरणमैत्री र मितव्ययी छन् । गाउँघरमै उपलब्ध सामाग्रीको खोजी गरी खेलिन्छ । आर्थिक भार नपर्ने, शारीरिक र मानसिक विकास पनि हुने र मनोरञ्जन पनि पर्याप्त लिन सकिने त्यस्ता रैथाने खेल संरक्षणमा सबैले विशेष ध्यान दिनुपर्छ । परम्परागत रैथाने खेल कतैकतै कहिलेकाहीँ विद्यालयमा विद्यार्थीलाई खेलाएको देखिन्छ ।”
तिमीले त भनेकै हो एउटा दूरी कायम गरौँ हाम्रो मिलन सम्भव छैन
राष्ट्रिय जनगणना, २०७८ को अन्तिम नतिजा सार्वजनिक भएसँगै यसका विभिन्न आयाम तथा कोणबाट चर्चा–परिचर्चा हुन थालेको छ । जनगणनाको अन्तिम नतिजाअनुरूप नेपालको कुल जनसङ्ख्या दुई करोड ९१ लाखभन्दा बढी पुगेको छ । कुल जनसङ्ख्यामा पुरुषको सङ्ख्या एक करोड ४२ लाख र महिलाको सङ्ख्या एक करोड ४९ लाखभन्दा बढी रहेको छ । पछिल्लो जनगणना अर्थात् २०६८ मा गरिएको जनगणनाको तुलनामा यस पटक नेपालको जनसङ्ख्या वृद्धिदर घटेको छ । यसले आगामी दिन आर्थिक वि
“बजेटमा सधैँ देश तथा जनताको प्राथमिकता, आवश्यकता र मूल्यमान्यता झल्किनुपर्छ ।” – म्यारी लिन्ड्रे्यू नेकपा (एमाले)का कारण देशमा व्याप्त अस्थिर राजनीतिलाई मेसोमा ल्याउन दलहरू क्रियाशील हुनुपर्दा यस वर्षको बजेट कार्यान्वयनमा तदारुकता देखिएको छैन । आर्थिक वर्षको १०० दिनको हाराहारीमा समय बाँकी रहँदा विकास खर्चतर्फ खास काम भइरहेको छैन । अझ प्रदेश सरकार त विश्वासको मत लिने क्रममै रहेकाले अभ्यासमा रहेको प्रदेश सरकारका बजेट कार्यान्वयनबारे खोजी गर्दा विकास बजेट खर्च त सम्झौताकै चरणमा छन् । यो टिठलाग्दो विकासे गतिलाई स्थिर बनाएर अघि बढाउन यो वर्ष दलहरूलाई हम्मेहम्मे पर्ने देखिन्छ ।
सूचनाको हक नागरिकको जन्मसिद्ध मौलिक हक हो । नेपालको संविधानद्वारा प्रत्याभूत मौलिक हकमध्ये यो प्रमुख नागरिक हक हो । सूचनाको हकलाई नेपालको संविधानको धारा २७ मा व्यवस्था गरिएको छ । सूचनाको हकको प्रयोगबाट नागरिकले सार्वजनिक निकायमा रहेको आफूसँग सम्बन्धित व्यक्तिगत तथा सार्वजनि
निजी क्षेत्रका व्यापार/व्यवसाय सम्बद्ध विभिन्न सङ्घसंस्थाले अघिल्लो सरकारको पालादेखि नै सडकमा बैङ्क तथा वित्तीय संस्थाविरुद्ध आक्रोश पोख्ने क्रम जारी राखेकामा गएको मङ्सिरमा तोकिएको निर्वाचनको कारण देखाई आन्दोलन स्थगित गरेका थिए । निर्वाचनपश्चात् नयाँ सरकार गठनसँगै पुनः तातिएका व्यवसायीहरूले तत्कालीन अर्थमन्त्री विष्णु पौडेलको आश्वासनमा आन्दोलन स्थगित गरे । फागुनको अन्तिम साता उक्त आन्दोलन पुनः घोषणा गरियो । सडक सङ्घर्षका क्रममा नेपाल राष्ट्र बैङ्क परिसर अगाडिसमेत धर्ना दिने कार्य भयो ।
आर्थिक वृद्धि र सकारात्मक परिवर्तनको योगफल नै विकास हो । विकासले विद्यमान अवस्थाबाट उन्नत अवस्थामा रूपान्तरण हुने प्रक्रियालाई बुझाउँछ । जसमा सामाजिक, आर्थिक, राजनीतिक, सांस्कृतिक तथा मानवीय आयाम समेटिन्छन् । विकासका निम्ति साधन, स्रोत, श्रम र पुँजी आवश्यक पर्छ । मानवीय जीवनयापन सहज तुल्याउने प्रक्रियाका रूपमा रहेको विकासका निम्ति आवश्यक भौतिक तथा अभौतिक साधनलाई स्रोत भनिन्छ । त्यस्ता स्रोत
रुकुमपश्चिमको मुसीकोट नगरपालिका–३, धैरेनीचौरमा निर्माण गरिएको सबस्टेसनको लाइन परीक्षण सुरु भएको छ । बिहीबारदेखि लाइन परीक्षणको काम सुरु भएको नेपाल विद्युत् प्राधिकरण रुकुमपश्चिम वितरण केन्द्रले जानकारी दिएको छ । रुकुमपूर्वको भूमे गाउँपालिका–४ बाट रुकुमपश्चिमको मुसीकोट नगरपालिका–३ मा रहेको सबस्टेसनसम्म विद्युत् ल्याउने कामको परीक्षण सुरु भएको वितरण केन्द्रका प्रमुख शिवजीप्रसाद साहले जानकारी दिनुभएको हो ।
आर्थिक वर्षको अन्त्यतिर आएपछि कर्णाली प्रदेश सरकारले ठूलो रकम बजेट रकमान्तर गरेको छ । आव २०७९/८० को अन्तिम चौमासिक चल्दै गर्दा करिब चार अर्ब रुपियाँ बराबर बजेट रकमान्तर गरिसकेको छ । कर्णाली प्रदेशको आर्थिक मामिला तथा योजना मन्त्रालयका अनुसार प्रदेश सरकारले चालु आर्थिक वर्षको हालसम्म तीन अर्ब ९१ करोड ४९ लाख ९८ हजार आठ सय रुपियाँ रकमान्तर गरेको हो । कार्यान्वयन हुन नसकेका योजनाबाट रकमान्तर गरी अन्य शीर्षकमा बजेट दिइएको हो ।
अभिनेतृ बेनिशा हमालको निर्देशकीय ‘डेब्यु’ छोटो चलचित्र ‘मिसिङ ब्राइड’ सिनेमाघर एपमा सार्वजनिक भएको छ । चलचित्रमा वर्षा राउत र विवेक सिंह ठकुरी प्रमुख भूमिकामा देखिनुभएको छ ।
झरनाको ‘चिसो पानी’ गीत न गुनगुनाउने नेपाली सायदै भेटिएलान् । गीतका रचनाकार सुरेश अधिकारीकै स्वरमा सुन्दै आएका गीतका पारखीहरूले अब यो गीत अन्य दुई गायक गायिकाको स्वरमा सुन्न पाउने भएका छन् ।
नेपालको सबभन्दा ठूलो रारा ताल घुम्ने मौसम सुरु भएको छ । अन्य मौसमभन्दा चैतदेखि असारसम्म रारामा भ्रमण गर्न उपयुक्त मानिन्छ । काठमाडौँबाट रारा तालको अवलोकन गर्न आएका अनिल श्रेष्ठले यो समयमा राराको मौसम राम्रो पाएको बताउनुभयो । “रारामा आकाशको रङसँगै छिनछिनमा तालको रङ बदलिँदो रहेछ, पानी कहिले नीलो बन्छ, कहिले कालो, कहिले सेतो, रङसँगै पानीको रङ फेरिँदो रहेछ,” उहाँले भन्नुभयो । आकाशमा मडारिने बादलको छाया तालमा पर्दा र बिहान पानी स्थिर भएका बेला तालमा हिमालको छाया टल्किँदा रारा झनै मनमोहक भएको उहाँको अनुभव छ ।
ताप्लेजुङको फुङ्लिङ नगरपालिकामा बेमौसमी तरकारी खेती गर्ने किसानलाई टनेल वितरण गरिएको छ ।