गोरखापत्र अनलाइन
विद्यार्थीलाई अध्ययनमा सक्रिय बनाउँदै सिद्धबाबा
रमेश विश्वकर्मा गुल्मी, भदौ १८ गते। गुल्मी जिल्लाको सदमुकाम तम्घासस्थित सिद्धबाबा माध्यमिक विद्यालयले विद्यार्थीलाई अध्ययनमा सक्रिय बनाउँदै आएको छ। तत्कालीन तम्घास गाविस खानीगाउँ टुनीखोलामा रहेको सानो बचत घरबाट ०४३ सालमा शैक्षिक यात्रा सुरु गरेको यस विद्यालयले विद्यार्थीलाई अध्ययनसँगै सिकाईमा सक्रिय बनाउन नियमित पठनपाठनका अतिरिक्त विभिन्न कार्यक्रम गर्दै आएको हो। शैक्षिक क्षेत्रमा जिल्ला तथा देशकै नमूना एवम् अधिकत्तम विद्यार्थी भएको प्रविधियुक्त सुविधा सम्पन्न सामुदायिक विद्यालयको रुपमा रहेको यस विद्यालयले विद्यार्थीलाई सिकाईप्रति आकर्षित गर्न युग सुहाउँदो प्रविधिमैत्री शिक्षण पद्धति अंगाल्दै आएको विद्यालयका प्रधानाध्यापक डोरविक्रम श्रीसले जानकारी दिनुभयो। उहाँका अनुसार विद्यार्थीलाई अध्ययनसँगै सकारात्मक सोचका लागि “ज्ञानीसँग हाम्रा नानी” र “बुक टक” लगायतका विभिन्न महत्वपूर्ण कार्यक्रम गर्दै आएको हो। त्यस्तै, विद्यालयले विद्यार्थीको सिकाइप्रतिको परम्परागत मान्यतालाई चिर्न नियमित पठनपाठनको अतिरिक्त विगत पाँच वर्षदेखि “ज्ञानीसँग हाम्रा नानी” कार्यक्रम सञ्चालन गर्दै आएको छ। ज्ञानी भन्नाले कुनै क्षेत्रमा विज्ञता हाँसिल गरेर लामो अनुभव प्राप्त गरेका र नानी भन्नाले विद्यार्थी भएका प्रधानाध्यापक श्रीसले उल्लेख गर्नुभयो। उहाँले यस कार्यक्रममार्फत् विभिन्न क्षेत्रका विशेषज्ञ ल्याएर विद्यार्थीलाई किताबी ज्ञानसँगै व्यवहारिक ज्ञान दिने प्रयास गरिएको बताउनुभयो। “विद्यार्थीलाई अध्ययनमा आकर्षित गर्न अहिले विभिन्न रचनात्मक र सिर्जनात्मक पद्धतिद्वारा पठनपाठन सञ्चालन गर्दै आएका छौं,” उहाँले भन्नुभयो, “कक्षा कोठा बाहिर, शिक्षक बेगर र किताब बाहिर पनि विद्यार्थीको सिकाइ क्षेत्र बृह्त्तर हुन्छ।” यस विद्यालयमा प्ले ग्रुपदेखि बाह्र कक्षासम्म पढाइ हुने गर्दछ। विशेषगरी कक्षा पाँचदेखि बाह्र कक्षासम्मका विद्यार्थीहरु कार्यक्रममा समावेश भइरहेका छन्। साना बालबालिकाको लागि विशेषज्ञ यस कार्यक्रममा सहभागी गराउने प्रधानाध्यापक श्रीसले बताउनुभयो। सबै खालका व्यक्तिलाई समावेश गरेर विद्यार्थी माझ उनीहरुका अनुभव सुनाउने गरिएको विद्यालयले जनाएको छ। समय–समयमा विद्यालयले राजनीतिक एवम् प्रशासनिक व्यक्ति, शिक्षाविद, लेखक, साहित्यकार, इन्जिनियर, डाक्टर, कृषक सबैलाई आमन्त्रण गर्ने गरेको छ। उनीहरुले प्राप्त गरेको सम्पूर्ण विज्ञता, अनुभव र सफलता विद्यार्थी माझ प्रस्तुत गर्ने गरेको प्रधानाध्यापक श्रीसले बताउनुभयो।विद्यालयमा गरिने विभिन्न कायक्रमले विद्यार्थीको लक्ष्य हाँसिल गर्न सहि प्रकारको दिशाबोध हुने उहाँले बताउनुभयो। विज्ञका अनुभव सुन्दा विद्यार्थीलाई सही प्रकारको उत्प्रेरणा मिल्छ। जसले विद्यार्थीमा व्यवहारिक ज्ञान आर्जन र सिकाईलाई मजबुत बनाउन सहयोग पुग्ने श्रीसको भनाइ छ। कुशल व्यवहार र उचित ज्ञान–सिपको विकास गर्न पनि विद्यालयमा महत्त्वपूर्ण कार्यक्रम गरिदैं आएको प्रधानाध्यापक श्रीसले बताउनुभयो। आफ्नो ठाउँ, माटो र परिवेशका बारेमा जानकारी लिंदा विद्यार्थीमा ज्ञानको भण्डार बढ्छ। विद्यालयले गर्ने हरेक कार्यक्रम विद्यार्थी केन्द्रित भएको हुँदा विद्यार्थीसँगै अभिभावक पनि उत्साहित भएका छन्।त्यस्तै, यस विद्यालयले विगत केही वर्षअघिदेखि ब्रिटिस काउन्सिलसँगको सहकार्यमा आइएसए प्रोग्राम अन्तर्गत प्रोजेक्ट बेस लर्निङ्गको माध्यमबाट शिक्षण सिकाई कार्यलाई थप प्रभावकारी एवम् व्यवहारिक बनाउने प्रयासमा लागेको छ। फलस्वरुप विद्यालयले इन्टरनेशनल स्कुल अवार्ड २०२०/२३ समेत प्राप्त गरेको विद्यालयका प्रधानाध्यापक श्रीसले बताउनुभयो।जिल्लामा शिक्षा क्षेत्रमा छुट्टै पहिचान बनाएको यस विद्यालयले साधारण र प्राविधिक गरेर दुई धारको शिक्षा सञ्चालन गर्दै आएको छ। प्राविधिक धारतर्फ कम्युटर इञ्जिनियरिङ्ग कक्षा नौदेखि बाह्रसम्म सञ्चालन गर्दै आएको श्रीसले बताउनुभयो। कक्षा ११–१२ मा शिक्षा, व्यवस्थापन, विज्ञान र कानुन विषयको पठनपाठन हुने विद्यालयले जनाएको छ।
भेट्रान्स कप असोजमा
ठमेल पर्यटन विकास परिषद्को आयोजनामा असोज ९ देखि ११ गतेसम्म प्रथम ठमेल पर्यटन भेट्रान्स कप सेभेन ए साइड फुटबल हुने भएको छ ।
केन्याविरुद्ध ब्याटिङ गर्दै नेपाल
केन्याविरुद्ध दोस्रो एकदिवसीय क्रिमेटमा नेपालले टस जितेर पहिले ब्याटिङ गरिरहेको छ । नौरोजीस्थित जिमखाना क्लब क्रिकेट मैदानमा नेपालका कप्तान रोहित पौडेलले टस जितेर पहिले ब्याटिङ गर्ने निर्णय गर्नु भएको हो ।
अगष्टमा अमेरिकामा बेरोजगारी दरमा वृद्धि
अमेरिकामा अगष्टमा रोजगारी वृद्धिको गति सुस्त भएको शुक्रबार सार्वजनिक भएको प्रतिवेदनमा जनाइएकोे छ । अघिल्लो महिनामा रोजगारी दरमा आश्चर्यजनक वृद्धिपछि बेरोजगारी दरमा महामारी पूर्वको स्तरभन्दा माथि पुगेको थियो ।
निवार्चन आएपछि हारिएला भन्ने डर हुन्छ : महामन्त्री थापा
नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री गगनकुमार थापाले निर्वाचन आएपछि हारिएलाकी भन्ने डर आफूलाई सधैँ हुने गरेको बताउनुभएको छ । चुनावमा जित/हार दुबै हुने भए पनि आफूलाई हारिएलाकी भन्ने डरले बढी सताउने गरेको अनुभूति महामन्त्री थापाले सुनाउनुभयो ।
अमेरिका–मेक्सिको सीमामा आठ आप्रवासीको डुबेर मृत्यु
मेक्सिको र अमेरिकाको टेक्सास राज्यको सीमा नदी रियो ग्रान्डेबाट बिहीबार आठ आप्रवासीको शव फेला परेको छ । अमेरिकाको भन्सार तथा सीमा सुरक्षा विभागको विज्ञप्तिअनुसार टेक्सासको ईगल पास नजिकै नदीबाट अन्य ३७ जनाको उद्धार गरिएको छ ।
भरतपुरको विद्युत वितरण भूमिगत गर्ने कार्य शुरु
चितवनको भरतपुर महानगरपालिकाको मुख्य सहरी क्षेत्रको विद्युत वितरण प्रणाली भूमिगत गरिने भएको छ । नेपाल विद्युत प्राधिकरणको आयोजना व्यवस्थापन निर्देशनालयले शनिबार चितवनको भरतपुरमा आयोजना गरेको कार्यक्रममा पूर्वप्रधानमन्त्री एवं नेकपा (माओवादी केन्द्र) का अध्यक्ष पुुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ ले गैंची चलाएर शिलान्यास गर्नुभयो ।
चिनियाँ विदेशमन्त्रीद्वारा चीन-रुस सम्बन्धको प्रशंसा
चिनियाँ राज्य परिषद्का सदस्य तथा विदेशमन्त्री वाङ यीले शुक्रबार चीनका लागि निवर्तमान रुसी राजदूत आन्द्रे डेनिसोभसँग भेटवार्ता गर्नुभएको छ ।
भ्रष्टाचार मुक्त समाज आजको आवश्यकता : उपसभामुख भुसाल
प्रतिनिधिसभाका उपसभामुख पुष्पा भुसालले भ्रष्टाचार मुक्त समाज निर्माण गर्नुपर्ने बताउनुभएको छ ।
नेकपा एस पार्टी कहिल्यै कमजोर हुदैनः मन्त्री चौधरी
नेकपा एकीकृत समाजवादीका पोलिट्व्यूरो सदस्य एवं सहरी विकास मन्त्री मेटमणि चौधरीले माधव नेपालले नेतृत्व गरेको नेकपा(समाजवादी) पार्टी कहिल्यै कमजोर हुन नसक्ने बताएका छन् ।
भोटे चौरमा पर्यटकीय पूर्वाधार: काठमाडौँ महानगरको लागत सहभागिता
काठमाडौँ, भदौ १८ गते । मेलम्ची नगरपालिकाको भोटे चौरमा पर्यटकीय पूर्वाधार निर्माणको शिलान्यास भएको छ । भदौ १७ गते काठमाडौँ महानगरकी उपप्रमुख सुनिता डङ्गोल र मेलम्ची नगरका प्रमुख आइतमान तामाङले संयुक्त रूपमा भोटे चौर एकीकृत पर्यटकीय पूर्वाधार निर्माणको शिलान्यास गर्नुभएको हो । भगिनी सम्बन्ध भएका नगरसँग सार्वजनिक जग्गा संरक्षण, पार्क निर्माण तथा हरियाली प्रवर्धन गर्न साझेदारी कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने क्रममा यस पूर्वाधार निर्माणका लागि महानगरको लागत सहभागिता छ । मेलम्ची, काठमाडौँ महानगरको भगिनी सम्बन्ध भएको नगर हो । २०७७ पुस २१ गते दुई नगर बिच भगिनी सम्बन्ध स्थापना सम्झौता पत्रमा हस्ताक्षर भएको थियो । महानगरले सम्बन्ध स्थापनापछि मेलम्ची सिटी पार्क निर्माणका लागि एक करोड ५० लाख रुपैयाँ सहयोग सम्झौता गरेको थियो । २०७८ असार १ गते नदीमा आएको बाढीले बजार क्षेत्रमा क्षति पुराएपछि त्यो दुःख व्यवस्थापन गर्न दुई करोड रुपैयाँ उपलब्ध गराएको थियो । शिलान्यासपछि प्रमुख अतिथि एवं महानगरकी उपप्रमुख डङ्गोलले, भगिनी सम्बन्ध आर्थिक लेनदेनका लागि मात्र नभई, सांस्कृतिक आर्थिक विकासका पक्षमा अनुभव तथा सिकाइ आदान प्रदान गर्ने थलो भएको उल्लेख गर्नुभयो । ‘मेलम्चीले काठमाडौँलाई पानी दिएको छ । कृषिजन्य उत्पादनबाट काठमाडौँलाई टेवा पुर्याएको छ । यसरी काठमाडौँलाई सहयोग दिइरहेको मेलम्चीसँग भगिनी सम्बन्ध गाँसिएकोमा हामी हर्षित छौँ ।’ आपसी सम्बन्ध पछि पर्यटन पूर्वाधारका विषयमा कुरा गर्दै उहाँले, प्राकृतिक र मानवीय कुनै पनि कारणले आयोजना निर्माण सम्पन्नतामा ढिलाइ हुनु नहुने बताउनुभयो । उपप्रमुख डङ्गोलले, काठमाडौँमा मनाइने इन्द्रजात्रा अवलोकन गर्न राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय नगरबाट प्रमुख, उपप्रमुख तथा प्रतिनिधिलाई निमन्त्रणा दिइएको प्रसङ्ग उल्लेख भन्नुभयो, ‘मेलम्चीको आँगनबाट हामी तपाईँहरूलाई पर्व अवलोकनका लागि पाल्नुहुन निमन्त्रणा गर्दछौँ ।’कार्यक्रममा मेलम्ची नगरका प्रमुख आइतमान तामाङले, भोटे चौर पर्यटकीय पूर्वाधारले काठमाडौँ र मेलम्चीबिचको सम्बन्धलाई पछिल्लो पुस्ताले हेर्न पाउने बताउनुभयो । ‘यो परियोजना १८ करोड ३५ लाख लागतको हो । यसमध्ये पहिलो चरणमा दुई करोड २० लाख लागत बराबरको काम गर्दै छौँ ।’ प्रमुख तामाङले अनुमान गरिएको लागतमा बोलपत्रबाट २ करोड ४ लाख ५६ हजारमा काम हुने जानकारी गराउनुभयो । विस्तृत परियोजना प्रतिवेदनको प्रसङ्ग उल्लेख गर्दै उहाँले, यसको निर्माण सम्पन्नताका लागि काठमाडौँ महानगरबाट नियमित सहयोगको अपेक्षा गर्नुभयो । हामी सङ्घ र प्रदेश सरकारसँग पनि सहयोग माग्छौँ । प्रमुख तामाङको भनाइ थियो । कार्यक्रममा मेलम्ची नगरकी उपप्रमुख उमा प्रधानले पर्यटन पूर्वाधारबाट स्थानीय जीवनस्तरमा सुधार आउने अपेक्षा गर्नुभयो । त्यस्तै निवर्तमान प्रमुख डम्बरबहादुर अर्यालले, पर्यटन पूर्वाधारसँगै यस क्षेत्रमा घुम्न आउने पर्यटकले खरिद गरेर लैजाने सामग्री उत्पादनमा पनि जोड दिनुपर्ने बताउनुभयो । नगर साझेदारी कार्यक्रमअन्तर्गत यस अघि मेलम्ची सिटी पार्क निर्माण कार्य थालिएको थियो । मेलम्चीका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत अमृतकुमार धितालले २०७८ असार १ गते मेलम्ची नदीमा आएको बाढीले सिटी पार्कलाई पुनर्स्थापना गर्न नसकिने गरी क्षति पुराएपछि भोटे चौर पर्यटकीय पूर्वाधारमा योजना सारिएको जानकारी दिनुभयो । मेलम्चीले साझेदारी कार्यक्रमअन्तर्गत अगाडि बढाएको परियोजनामा प्राविधिक सहयोग आवश्यक भए काठमाडौँ महानगरपालिकाले उपलब्ध गराउने छ । कार्यक्रममा महानगरको पूर्वाधार निर्माण विभागका प्रमुख राम थापाको भनाइ थियो । मेलम्ची नगरको वडा १ र २ को खाल्टे, पाताल गुफा, तपो चुली डाँडा र चिया बगानसम्मको क्षेत्रलाई समेटेर पार्क निर्माण गर्न विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन तयार पारिएको छ । यो भोटे चौर केदारेश्वर मन्दिर पछाडिपट्टिको भूभागमा पर्छ । साढे ४ किलोमिटर क्षेत्रको व्यवस्थित पद मार्ग योजनाको मुख्य विशेषता हो । यसका लागि भिरालो जमिनमा बनाइने १ हजार ६ सय सिँढीसहितको ७ हजार ५२ फिट (२ हजार १५० मिटर) लामो यात्रा मार्ग बनाइनेछ । यात्राका क्रममा यात्रुलाई आवश्यक पर्ने आराम गर्ने पाटी, दृश्यावलोकनका लागि भ्यु टावर निर्माण गरिनेछन् । भ्यु टावर भूकम्प प्रतिरोधी हुनेछ । बन क्षेत्र भएकोले यस ठाउँमा वनभोज स्थल बनाइनेछ । त्यस्तै शिव र बुद्धको मूर्ति, मेलम्चीको कृषि उपज देखाउन किवी र चियाका विम्बहरू, रक क्लाइम्बिङ् पर्खाल बनाइनेछन् ।
सांस्कृतिक वैभव गौरा
वैदिक सनातन धर्मावलम्बीहरू प्रकृतिको पूजा गर्छन् । प्रकृतिका उपजहरूमा भगवान्का स्वरूप देख्छन् । गौरा पर्वमा पनि प्रकृतिका उपजहरूको पूजा गरिन्छ । गौरा सुदूरपश्चिम क्षेत्रको महìवपूर्ण धार्मिक एवं सांस्कृतिक पर्व हो ।गौरा पर्वमा व्रतालु तथा श्रद्धालु महिलाहरूद्वारा गौराघरमा गई गरिने शिव र गौरीको पूजाअर्चनामा बिरुडालाई अक्षता र प्रसादका रूपमा प्रयोग गरिन्छ । बिरुडा भिजाएको तेस्रो दिन महिलाहरूले सामूहिक रूपमा धान, साउँ, तिल, अपामार्ग आदि बिरुवाका बोटबाट गौराको प्रतिमा बनाइ गौराघरमा भिœयाउँछन् । धार्मिक अनुष्ठान एवं पूजाआजाका साथै गौरालाई गौराघरमा भित्र्याइसकेपछि श्रद्धालु महिलाद्वारा शिव र गौरी (गौरा) को पूजाआजा गरि
छायो देउडाको लहर...
गौरा पर्व तिथिअनुसार दुई किसिमका हुन्छन् । शुक्ल पक्षमा पर्ने गौरा पर्वलाई उजेली गौरा र कृष्ण पक्षमा पर्ने गौरा पर्वलाई अनेरी गौरा भन्ने चलन छ । नव विवाहिता महिलाले पहिलो उपवास लिँदा उजेली गौरा परेको वर्षदेखि सुरु गर्ने चलन छ । गौरा पर्वको पहिलो दिन बिरुडा पञ्चमीमा पञ्च अन्नहरू गहुँ, केराउ, गहत, मास, गुरौसलाई तामाको भाँडामा राखी परिवारका सदस्य र नातागोताहरू एक ठाउँमा बसेर मङ्गलगान गाउँदै बिरुडा भिजाएर गौरा पर्वको सुरुवात गरिन्छ । त्यसकै भोलिपल्ट षष्ठीका दिन घर नजिक टोलका सबै मानिसको पायक पर्ने कुवा, पँधेरो वा जलाशयमा बिरुडा धुने काम गरिन्छ । बिरुडा धुने बेलासमेत छुट्टै सगुन फाग गाउने गरिन्छ । धोइसकेपछि आ–आफ्नो घरमा लगिन्छ । गौरा पर्वको तेस्रो दिन अर्थात् सप्तमीमा हरियो धान र तिलको बोटमा अन्य कपडालगायतका वस्तु प्रयोग गरी गौराको मूर्ति तयार पारिन्छ । उक्त मूर्ति डालोमा राखी
बाँके तीनबाट आरजु देउवा सहित तीन जनाको नाम सिफारिस
मङ्सिर ४ गते हुने प्रतिनिधिसभा निर्वाचनका लागि बाँकेको प्रतिनिधिसभा क्षेत्र नम्बर ३ बाट नेपाली काँग्रेसका तीन जना केन्द्रीय नेताको नाम सिफारिस भएको छ ।
जीवन यथार्थ र कल्पनाको सुन्दर संश्लेषण
मेरो हातमा ‘सात जुनी’ उपन्यास छ । स्मृतिविम्बमा मणि नेपाली पनेरू हुनुहुन्छ । मस्तिष्कमा विश्वास र अविश्वासको भुमरी चलिरहेछ । मनमा कुरा खेलिरहेका छन्– यो उपन्यास उहाँले नै लेख्नुभएको हो त ? पैसा कमाउन र नेपालमा भन्दा धेरै भौतिक सुख भोग गर्न अमेरिका पुगेका भनिने मणि नेपाली पनेरू त्यो बाटोभन्दा भिन्न बाटोमा हिँड्दै यस्तो भावपूर्ण सिर्जनामा साधनारत पो हुनुहुँदोरहेछ ! मैले चिनेको, जानेको र व्यवहार गरेको मणि नेपाली पनेरू अचानक उपन्यासकार बन्नु र उहाँबाट ‘सात जुनी’ शीर्षकको यति राम्रो उपन्यास लेखिनु मेरा लागि आश्चर्यजनक घटना हो । नढाँटी भन्छु– उहाँले कुनै दिन यति मिठासपूर्ण उपन्यास लेख्नुहोला भनेर मैले कहिल्यै कल्पना गरेको थिइनँ ।
