१.
यति दरिद्र पनि के हुनु ?
एकदुई तोला लज्जा पनि नहोस् आफूसँग
यति दरिद्र पनि के हुनु ?
तीनचार मासा इमान पनि नहोस् आफूसँग
यति दरिद्र पनि के हुनु ?
पाँचछ लाल निश्छलता पनि नहोस् आफूसँग
... ... ...
यति दरिद्र हुने छुट कसैलाई छैन ।
२.
म यता रोटीको पहाडको फेदीमै छु
उनीहरू उता फोब्र्सको चुली चढिसकेछन्
लोकसेवा परीक्षार्थीहरू हो !
रट्नुपर्ने कुरा अर्कै छ–
को हो यो दुनियाँको सबैभन्दा नृंशस अर्बपति ?
जो अर्बाैं मान्छेको दरिद्रतामाथि उभिएको छ ।
३.
तिमी मलाई कहिले कोटसँग जोख्छौ
कहिले जुत्तासँग
कहिले वालेटसँग
मलाई नजोखी तिमी यत्तिकै
आत्मसात् गर्र्नै सक्दैनौ
ए आँखामा ढक–तराजु बोकेर हिँड्ने मान्छे !
मलाई तिम्रो दरिद्रताप्रति खेद छ ।
४.
गोजीमा एक कप चिया खाने दम नहुनु
अथवा एउटा चुरोट खाने पैसा नहुनु
र पनि
दरिद्रताको आभास छैन
तर फन्किएर हिँड्ने एउटा साथीले
मलाई संसारकै दरिद्र बनाइदिन्छ ।
५.
यो देश के सारो दरिद्र भाको ?
प्रेमिका र प्रेमीहरूलाई दिनका निम्ति
योसँग चक्कुको धारसिबाय केही छैन
यो देश हो कि
चक्कुको उपनिवेश ?
मेरो प्रेम बाँसुरी हो
धुनमा निमग्न हुन नसक्ने दरिद्रता नत्यागेसम्म
यो देश मेरो प्रेमको लायक हुन सक्दैन ।
६.
कमरेडलाई अचेल रातो मन पर्दैन
पिङ्क मन पर्छ
उहाँले भर्खरै घरमा पिङ्क कलर लगाउनुभएको छ
हालसालै किनेको नयाँ गाडी पनि पिङ्क कलरकै छ
सुट पनि पिङ्क लगाउनुहुन्छ
रातोसँग टुटिसकेको छ मोह
यो दरिद्रहरूको रङ हो– उहाँलाई तìवबोध भइसक्यो
उहाँको विचार पनि पिङ्क भइसकेको छ
बस्, रातोबाट फिक्किँदै फिक्किँदै जानुको
दरिद्रताको उहाँलाई हेक्का छैन ।
७.
दरिद्रताको पाराकाष्ठा हो यो
मान्छेहरूसँग मुटु बाँकी छैन
बेलुनका मुटुहरूमार्फत्
साटासाट हुन्छ प्रेम
मार्फत गरिएपछि
प्रेमसँग न धड्कन बाँकी रहन्छ, न रगत
यति दरिद्र हालतमा प्रेमलाई भेट्नु
पृथ्वीको अन्तिम त्रासदी हो ।
८.
‘जि’देखि ‘गी’सम्म
जिन्दगी सर्वत्र अभावग्रस्त किन नहोस्
कुनै गुनासो छैन
लत्रेर–झुकेर बाँच्ने एउटा मृत्युबाहेक
जतिवटा गरिबी पनि धारण गर्न सक्छु म ।
९.
सारा प्रयत्न यही हुनुपर्छ, कि–
दरिद्रता डाइनासोर भइजाओस्
तर यो सारा प्रक्रियामा
मान्छेभित्र
मान्छे विलुप्त भएर
कुनै खुङ्खार प्राणीको
जन्म हुनु हुँदैन ।
१०.
म त के थिएँ र ?
दरिद्रताको पिँजडामा बन्दी
पन्छी न थिएँ
बन्धनको तार ठुङ्दाठुङ्दा जीवन रगतपच्छे थियो
र, एक दिन
तिमीले मलाई तिम्रा आँखाहरूको अँगालोमा
यसरी बाँधिदियौ, कि–
म मुक्त भएँ
सिङ्गै आकाश मेरो भयो ।
एउटा कविको हैसियतले
यति दरिद्र प्रेम
दलालहरूको धन्दा न हुने हो ।
