जीवछ यादव
लहान, चैत २३ गते । लहान–२१, कलाबन्जर मुसहर समुदायको फुसको घर रहेको बस्तीमा टाढैबाट चम्किने सुन्दर सुविधासम्पन्न शौचालय निर्माण गरिएको छ । शौचालय निर्माणले पुस्तौँपुस्तादेखि झेल्दै आइरहेको खुला दिसाबाट मुक्त भएपछि मुसहर समुदाय खुसी भएका छन् ।
शौचालय नहुँदा अर्काको खेतबारीमा खुला दिसा गर्न बसेकै समयमा खेतवालाले गाली, बेइज्जती गरेर उठाइदिन्थे । गाली, बेइज्जती सहेर खुला शौच गर्ने नियति नै भइसकेको थियो कलाबन्जरका मुसहर समुदायका लागि । कति बेइज्जती सहने ? अब त उठिबास नै हुने अवस्था आइसक्यो । पटक पटक वडा कार्यालयमा धाएपछि वडा कार्यालयको पहलमा उनीहरूको घरभन्दा सुन्दर शौचालय निर्माण गरिदिएर हस्तान्तरण गरेपछि स्थानीय मुसहर समुदायले खुसी व्यक्त गरेका हुन् ।
स्थानीय मेदी सदाय भन्नुहुन्छ, “२८ लाख रुपियाँको लागतमा १४ कोठे सामुदायिक शौचालय व्यवस्थित खानेपानीको प्रबन्ध भएपछि सामाजिक प्रतिष्ठा बढ्यो । घरभन्दा व्यवस्थित र सुन्दर शौचालय हेर्दा ४२ घरपरिवार रहेको मुसहर बस्तीको मुहार नै फेरिएको छ । खुसीले गदगद भएका छौँ ।”
बिहान ढिलो उठ्दा अर्काको खेतबारीमा दिसा गर्न गयो भने गाली खानुपर्ने सामाजिक पञ्चायतमा दण्ड जरिबाना तिर्नुपर्ने त्रास शौचालय निर्माण भएपछि सदाका लागि टरेको अर्का स्थानीय लक्ष्मी सदायले बताउनुभयो । स्थानीयले हर्षित मुद्रामा सुनाए, “हरेक चुनावमा व्यवस्थित बस्ती निर्माण र शौचालय निर्माणका लागि उठाइरहेको माग पूरा भयो । साँझमा खेतबारीमा खुला दिसा गर्न जाँदा सर्पको टोकाइ र चेलीबेटीलाई असुरक्षा हुने समस्या अब रहेन ।”
शौचालय निर्माणका लागि आफू विकन परियोजना अन्तर्गतको वाटरएड र दलित जनकल्याण युवा क्लबको पहलपछि २८ लाखमा छ पुरुष, छ महिला र दुई अपाङ्गतामैत्री गरी १४ कोठे शौचालय निर्माण गरिएको छ । शौचालय निर्माण सम्पन्न भएर हस्तान्तरणसमेत भइसकेपछि ठुलो काम भएको आफूलाई लागेको वडाध्यक्ष राजकुमार यादवले बताउनुभयो ।
लहान नगरपालिकामा २० प्रतिशत दलितको जनसङ्ख्या रहेको छ । दलित बस्तीमा खानेपानी र शौचालय पु¥याउन नगरपालिका २, ५, ११ र २१ नम्बर वडामा सुविधा सम्पन्न सामुदायिक शौचालय निर्माण भएको र २४ घण्टा खानेपानीको पहुँच बढाउन विकन परियोजनाले काम अगाडि बढाइरहेको क्लब लहानका निर्देशक विनोदकुमार बिसुन्केले जानकारी दिनुभयो । उहाँको अनुसार वास योजनाअन्तर्गत नगरपालिकाको १३, १४, १५, १६ र १७ नम्बरमा खानेपानीको कार्यव्रmमसमेत द्रुत गतिमा अगाडि बढिरहेको छ । ठुलो दलित बस्तीमा एक÷दुई वटा हातेकल मात्रै रहेको बस्तीमा सामुदायिक शौचालय र घर घरमा खानेपानीको धारा निर्माण कार्य नगरपालिकाको सहयोगमा अगाडि बढिसकेको छ ।
नगरपालिकाले लिएको हाम्रो लहान, सुन्दर सभ्य र स्वच्छ लहानको नारा कार्यान्वयन गर्न विकन परियोजनासँग मिलेर प्रभावकारी कार्य गरिरहेको नगरप्रमुख महेशप्रसाद चौधरीले बताउनुभयो ।
