काठमाडौँ, जेठ ३२ गते । नेपाली जनता ऋणका लागि सबैभन्दा धेरै नातेदारसँगै निर्भर रहने पाइएको छ । ऋण प्रवाहका लागि देशका प्रायः सबै क्षेत्रका बैङ्क तथा वित्तीय संस्था, लघुवित्त र सहकारीको समेत उपलब्धता रहेको अवस्थामा पनि धेरै घरपरिवारले नातेदारसँगै ऋण लिने गरेको पाइएको हो ।
राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालयले बिहीबार सार्वजनिक गरेको नेपाल जीवनस्तर सर्वेक्षण २०२२/२३ को प्रतिवेदनले ऋण लिएका घरपरिवारमध्ये सबैभन्दा धेरै अर्थात् ४२.५ प्रतिशतले नातेदारबाट ऋण लिने गरेको तथ्य सार्वजनिक गरेको हो । प्रतिवेदन अनुसार घरपरिवारबाट ऋण लिने प्रवृत्ति विगत १२ वर्षको तुलनामा भने घटेको छ । यसअघि सन् २०१०/११ को जीवनस्तर सर्वेक्षणमा ५१.१ प्रतिशतले नातेदारबाट ऋण लिने उल्लेख गरेको थियो ।
नातेदारपछि सबैभन्दा धेरै बैङ्कहरूबाट ऋण लिने गरेको पछिल्लो सर्वेक्षणले देखाएको छ । जस अनुसार २२.४ प्रतिशत घरपरिवारले बैङ्कबाट ऋण लिने पाइएको छ । बैङकबाट ऋण लिने प्रवृत्ति भने बढेको देखिन्छ । १२ वर्षअघि २० प्रतिशत घरपरिवारले मात्र बैङ्कबाट ऋण लिने गरेको पाइएको थियो ।
बैङ्कपछि ऋणदाता व्यक्तिबाट ऋण लिने गरेको पाइएको छ । उच्च ब्याज लिने त्यस्ता ऋणदाताबाट ऋण लिने क्रम भने घटेको देखिएको छ । प्रतिवेदनका अनुसार कुल घरपरिवारमध्ये ११.४ प्रतिशतले यस किसिमका ऋणदाताबाट ऋण प्राप्त गर्छन् जब कि अघिल्लो सर्वेक्षणमा १५.१ प्रतिशत घरपरिवारले यस किसिमबाट ऋण लिने गरेका थिए ।
६४ प्रतिशत घरपरिवार ऋणी
सर्वेक्षणले देशभरका करिब ६४ प्रतिशत घरपरिवारले कुनै न कुनै किसिमले ऋण लिएको पाइएको छ । त्यसरी ऋण लिएका घरपरिवारमध्ये अधिकांश घरपरिवारले ऋण तिर्न बाँकी देखिन्छ । प्रतिवेदन अनुसार ऋण लिएका कुल घरपरिवारमध्ये ९७.३ प्रतिशत घरपरिवारले ऋण तिर्न बाँकी छ ।
ऋण तिर्न बाँकी घरपरिवारको सङ्ख्या अत्यन्त बढी नै देखिन्छ । अघिल्लो पटकको सर्वेक्षणमा ६५ प्रतिशत घरपरिवारले ऋण लिएकोमा ६२.६ प्रतिशतले मात्र ऋण तिर्न बाँकी रहेको अवस्था थियो तर पछिल्लो प्रतिवेदनले ऋण लिएका प्रायः सबै घरपरिवारको दायित्व बाँकी नै रहेको पाइन्छ ।
व्यक्तिगत कामका लागि धेरै ऋण
ऋण लिएका घरपरिवारमध्ये धेरैले व्यक्तिगत कामका लागि ऋण लिने गरेको भेटिएको छ । प्रतिवेदन अनुसार ऋण लिएका घरपरिवारमध्ये ५५.८ प्रतिशतले अन्य किसिमका व्यक्तिगत प्रयोजनका लागि ऋण लिएको उल्लेख गरेका छन् । व्यक्तिगत प्रयोजनका लागि ऋण लिने घरपरिवारको हिस्सा विगतको तुलनामा बढेको छ । अघिल्लो सर्वेक्षणको समयमा ४३.१ प्रतिशत घरपरिवारले मात्र व्यक्तिगत प्रयोजनका लागि ऋण लिने गरेको पाइएको थियो ।
व्यक्तिगत प्रयोजनपछि घरायसी उपभोगका लागि ऋणको प्रयोग गर्ने पाइएको छ । कुल घरपरिवारमध्ये २३.५ प्रतिशतले यस्तो उद्देश्यका लागि ऋण लिने गरेका हुन् । घरायसी उपभोगका लागि ऋण लिने घरपरिवारको हिस्सा भने घटेको छ । यसबाहेक व्यवसाय र कृषिजन्य कामका लागि २०.७ प्रतिशत घरपरिवारले ऋण लिएको पाइएको छ, जुन विगतको तुलनामा करिब छ प्रतिशतले घटेको छ ।
