काठमाडौं, असोज १६ गते । सुदूरपश्चिम प्रदेशमा एक वर्ष नवित्दै दुईवटा ठूला भूकम्प गएका छन् ।
राष्ट्रिय भूकम्प मापन केन्द्रका वरिष्ठ भूकम्पविद् डा.लोकविजय अधिकारीका अनुसार यस प्रदेशमा एक बर्षको अन्तरालमै ६ रेक्टरस्केल माथिका दुईवटा ठूला भूकम्प गएका छन् ।
आज मंगलबार दिउँसो ३ बजेर ६ मिनेटमा बझाङ चैनपुर केन्द्रविन्दु भएर ६.३ रेक्टरस्केलको भूकम्प गएको छ । गत साल कार्तिक २३ गते सुदूरपश्चिम प्रदेशकै डोटीमा ६.६ रेक्टर स्केलको भूकम्प गएको थियो ।
आज बझाङमा अन्य चार वटा पराकम्पहरु पनि गएका छन् । भूकम्पबाट केही घरहरु भत्तिएका छन् भने घाइतेहरू अस्पताल आउने क्रम जारी छ । भूकम्पविद् अधिकारीका अनुसार ठूलो भूकम्प गएपछि त्यसको केही समयसम्म नै पराकम्पहरु गइरहन्छन् ।
उहाँका अनुसार पश्चिम नेपाल भूकम्पीय जोखिममा परेको क्षेत्रअन्तर्गत पर्दछ ।
यस क्षेत्रमा करिब ५०० बर्ष अघिबाट भूकम्पीय शक्ति सञ्चित रहेकाले भूकम्पको जोखिम बढी रहेको उहाँको भनाइ छ ।
उहाँले भन्नुभयो, “नेपालको सुदूरपश्चिम क्षेत्र भूकम्पीय दृष्टिकोणले जोखिम क्षेत्र हो । यहाँ करिब ५०० वर्षअघिदेखि भूकम्पीय शक्ति सञ्चित छ । त्यसैले भूकम्पको जोखिम उच्च नै छ ।”
दैनिक औषत १० वटा साना भूकम्प गइरहन्छन्
वरिष्ठ भूकम्पविद् अधिकारीका अनुसार नेपालमा दैनिक औषतमा १० वटा स–साना भूकम्पहरु मापन भइरहन्छन् ।
नेपाल भूकम्पीय दृष्टिकोणले जोखिममै रहेकाले यहाँ साना भूकम्पहरु गइरहन्छन् ।
उहाँले भन्नुभयो, “नेपाल भूकम्पीय दृष्टिकोणले जोखिममै रहेकाले यहाँ दैनिक औषत १० वटा स–साना भूकम्पहरु मापन भइरहेका हुन्छन् । तर हामीलाई ४ रेक्टरमाथिका भूकम्पहरु जाँदा मात्र महशुुस हुन्छ ।”
विशेषगरी नेपालको पूर्वी, मध्य र पश्चिम नेपाल भूकम्पीय उच्च जोखिममा रहेको छ ।
गोरखा र यसबाट पश्चिमतर्फको भाग भारतको देहरादुनसम्म नै भूकम्पीय जोखिम रहेको उहाँको भनाइ छ ।
१ रेक्टरमा ३२ गुणा शक्ति फरक पर्छ
भूकम्पविद् लोकविजय अधिकारीका अनुसार पश्चिम क्षेत्रमा स–साना भूकम्पहरु जाँदैमा ठूलो जोखिम भने नहट्ने बताउनुहुन्छ ।
एक रेक्टर स्केलको फरक पर्दा ३२ गु्णा बढी भूकम्पीय शक्ति आवश्यक पर्ने भएकाले स–साना भूकम्पले जोखिम हट्दैन ।
उहाँले भन्नुभयो, “भूकम्पमा एक रेक्टर स्केलको फरक पर्दा ३२ गुणा बढी शक्तिको फरक पर्छ । जस्तै, ६ रेक्टर स्केलको भूकम्प र ७ रेक्टरको भूकम्पमा तुलना गर्दा ७ रेक्टरको जाँदा ६ को भन्दा ३२ गुणा बढी शक्ति आवश्यक पर्छ ।”
तर दुई रेक्टर स्केलको फरक परेको खण्डमा भने एक हजार गुणा शक्ति आवश्यक गर्ने उहाँ बताउनुहुन्छ ।
त्यसैले पश्चिम क्षेत्रमा ठूलो मात्रामा सञ्चित रहेको शक्ति खर्च हुनका लागि स–साना भूकम्प हजारौँ जानु आवश्यक पर्छ ।
उहाँ विकास निर्माण तथा समसामयिक विषयमा रिपोर्टिङ गर्नुहुन्छ ।
