गुम्सेका भावना खुलाउन चाहन्छन् 'हनी-मनी'

काठमाडौँ, साउन २५ गते । गाईजात्रा पर्वमा विगत दुई दशकभन्दा बढी समयदेखि तेस्रोलिङ्गी समुदायले प्रदर्शन गर्दै आएका छन् । गएको वर्षमा दिवङ्गत भएका तेस्रोलिङ्गी समुदायका मानिसको आत्माकोे चीर, शान्तिको कामना गर्दै उनीहरूले गाईजात्रा पर्वमा प्रदर्शन गर्ने गरेका छन् ।

‘‘करिब २२  वर्ष अघिदेखि हामीले गाईजात्रामा प्रदर्शन गर्दै आएका छौं । जुन बेला हाम्रा साथी विभिन्न कारणले दिवङ्गत हुनुभयो । कोही रोग लागेर मरे । कसैले आत्महत्या गर्नुभयो”, निलहीरा समाज नेपालका पूर्व अध्यक्ष पिङ्की गुरुङले भन्नुभयो, “मरिसकेपछि आफ्नो परिवारले अन्तिम संस्कार गरिदिएनन्, बेवास्ता गर्छन् । यसकारण, आफ्नो समुदायको व्यक्तिलाई परिवारको सदस्यका रूपमा स्मरण गरेर, चीर, शान्तिको कामना गर्दै श्रद्धा, सुमन अर्पण गर्छौं ।”

उहाँले यस किसिमको प्रदर्शनीले यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यक समुदायलाई सशक्तीकरण गर्ने तथा अधिकार सुनिश्चितताका लागि राज्यलाई दबाब सिर्जना होस् भन्ने मुख्य सन्देश दिएको बताउनुभयो । 

उहाँले भन्नुभयो, “समुदायलाई सशक्तीकरण गराउने । हाम्रो युनिटी पावर सो गर्ने । सरकारलाई दबाब दिने । हाम्रो भिजिबिलिटी र पहिचानलाई बाहिर ल्याउने एक प्लेटफर्मको रूपमा प्रयोग गर्छौं ।”

समर्पण सभ्य समाज नेपालका सचिव हनी महर्जन आकर्षक पोशाकमा वसन्तपुर डबलीमा प्रदर्शनमा हुनुहुन्थ्यो । उहाँले यस समुदायका मानिसलाई घर, छिमेकमा बाँच्ने ठाउँ नभएको भन्नुहुँदै गाईजात्रा समाजिक रूपमा बाहिर आउने अवसरको रूपमा रहेको बताउनुभयो ।

महर्जनले भन्नुभयो, “पहिलो पटक ब्लु डायमन्ड सोसाइटीले २०६२ सालमा गाईजात्रामा प्रदर्शन गर्नुभएको थियो । धेरैले बलात्कार गरेर मार्ने, घरमा दुर्व्यवहार गर्ने, छिमेकी, साथीभाइ कतै, कहीँ पनि हामी बाँच्ने ठाउँ छैन । हामी पुरुष भएर पनि महिला जस्तो फिल हुन्छ । समाजमा हेयको दृष्टिले व्यवहार हुँदा हामी मरौं कि बाँचौं, हाँसौं कि रोऊँ जस्तो हुन्छ ।”

उहाँले यस समुदायका नागरिकलाई बाँच्नका लागि विभिन्न बाध्यता रहेको भन्नुहुँदै दिवङ्गत हुनुभएको आफ्नो साथीको स्मरण गर्नुभयो । 

उहाँले भन्नुभयो, “समाजले बुझ्दैन, बाध्यताले धेरै मरिरहेका छन् । मेरो साथी पनि मर्‍यो । जति एड्भोकेसी गरे पनि त्यो तहमा चेतना पुगेको छैन । कतिपय साथीहरू घरमा लुकेर बस्ने, बाहिर नपठाउने, गुम्सेर बस्नुपर्ने अवस्था भएकोले हामी जस्तै साथीलाई सम्मान गर्नुपर्छ भनेर प्रदर्शन निकालिएको हो ।”

उहाँले तेस्रोलिङ्गी समुदायप्रति हेर्ने सामाजिक दृष्टिकोण परिवर्तनका लागि राजनीतिक पहुँच बढाउनुपर्ने भन्नुुहुँदै गएको स्थानीय निर्वाचनमा कीर्तिपुर नगरपालिका प्रमुखमा जसपा, नेपालबाट उम्मेदवारी दिएको कुरा थप्नुभयो । 

यसैगरी, सोही समाजका सदस्य मनी महर्जन आकर्षक पोशाक लगाएर नाचगान गरेर गाईजात्रा मनाउँदा खुसी लागेको बताउनुभयो । 

उहाँले भन्नुभयो, “कोही भगवान्, कोशी लाखे बनेर, कोही सांस्कृतिक मौलिक भेषभूषा र परम्परा अनुसार प्रदर्शन गरिरहनुभएको छ । हाम्रो पनि आफ्नै ड्रेसअप छ । प्रस्तुति गर्ने, नाचगान गर्ने हो । रमाइलो हुन्छ ।”

उहाँले यस समुदायका मानिसलाई समाजले हेर्ने दृष्टिकोण फरक रहेको भन्नुहुँदै प्रदर्शनीले सचेतनाका लागि पनि सहयोग पुग्ने धारणा राख्नुभयो ।

उहाँले भन्नुभयो, “एलजिबिटीआई समुदायका मानिसलाई मान्छेले हेर्ने दृष्टिकोण फरक छ । हामी जस्तो तेस्रो लिङ्गीहरू खुलेर आउन नसकेको र भित्र गुम्सेर बसेकाहरू खुलेर आउन पाओस्, सजिलो होस् भनेर यसरी प्रस्तुति गरेका हौं ।” उहाँले पनि गएको स्थानीय निर्वाचनमा कीर्तिपुर वडा नं. ४ को अध्यक्षमा उम्मेदवारी दिनुभएको थियो ।