मैले पढेको पुस्तक
महको म, खुसी, मनसुन, चिना हराएको मान्छे, प्रिय सुफी, फूलको आँखामा फूलै संसार, हामी हाँसे संसार हाँस्छ, समयमाथिको जित, साया, कथाकी पात्र, आँखा र आँखाहरू, भैरव अर्यालका हास्यव्यङ्ग्य, जीवन काँडा कि फूल, जीवन मूल्य, समर लभ, मेरो अधुरो प्रेम जस्ता उपन्यास, जीवनी र कथासङ्ग्रहलगायतका पुस्तक पढेपछि म बुह्रान उपन्याससम्म आइपुगेकी छु । भर्खरै मात्रै यो उपन्यास पढेर सकेँ । विद्यालयको पुस्तकालयमा ‘हामी हाँसे संसार हाँस्छ’ भन्ने पुस्तक पढ्ने क्रममा विद्यालयको पुस्तकालयमा बुह्रान उपन्यास बारम्बार आँखाअघि देखिरहेकी थिएँ । पछि बर्दिया आएपछि म नेपाल राष्ट्रिय मावि
घाममै बसेर परीक्षा दिँदै विद्यार्थी
भाइबहिनीहरू यतिबेला उत्तरी हुम्ला आसपासमा निकै चिसो बढेको छ । विद्यालय जान त सम्भव नै भएन । यतिबेला यहाँका विद्यार्थी घाममै बसेर वार्षिक परीक्षा दिँदैछन् । विद्यालयले घाममा बसेर परीक्षा दिने व्यवस्था गरिदिएपछि विद्यार्थी खुसी पनि छन् । सिमकोट गाउँपालिका–८ को साँता गाउँको बलभद्र आधारभूत विद्यालयको कक्षा ६ मा अध्ययनरत छात्रा जानकी बुढाले पुस १६ गतेबाट सञ्चालन भएको वार्षिक परीक्षा घाममा बसेर दिन पाएपछि लेख्न सहज भएको बताइन् । चिसोले परीक्षा बिग्रेला कि भन्ने चिन्ता बुढालाई थियो । उनले पहिलो दिनको परीक्षा कोठामा दिन सुरु गरेको तर चिसोले
आत्मविश्वासी पूजा
पछिल्लो समयका बालबालिका अभिभावकसँग यति परनिर्भर हुन पुगेका छन् कि जीवन चलाउन अति आवश्यक पर्ने सानातिना जीवनोपयोगी सिप पनि जान्दैनन् । कक्षा १० मा पढ्ने आफ्ना बच्चालाई खाना खुवाइदिनुपर्ने कुरा पनि अभिभावक लाजै नमानी भनिरहेका हुन्छन् । तर ओखलढुङ्गा लिखु गाउँपालिका स्थायी घर भई हाल कालीमाटीमा बसोबास गर्ने पूजा श्रेष्ठको कथा भने बेग्लै छ । खेल्ने र रमाउने बाल्य अवस्थामै पारिवारिक जिम्मेवारीको भारी बोकेकी पूजाको उज्ज्वल भविष्यप्रतिको आत्मविश्वास गजबको छ । अहिलेसम्म दुःखको पहाड छिचोल्दै अगाडि बढिरहनुभएकी पूजाले आफ्नो अगाडिको भविष्य उज्ज्वल देख्नुहुन्छ ।
मध्यपूर्वको गहिरो सङ्कट
इजरायल र हमासबीचको जारी युद्धले मध्यपूर्वको शान्ति प्रक्रिया गम्भीर सङ्कटमा परेको छ । यो युद्ध लम्बिँदै जाँदा क्षेत्रीय युद्ध हुने खतरासमेत बढेको छ । प्यालेस्टिनी इस्लामिक समूह हमासका लडाकुको आक्रमणमा करिब १२ सय इजरायली मारिएपछि इजरायल हमास समाप्त पार्न युद्धमा होमिएको छ ।
सडक किनारबाटै फेरिँदै छ जीवनस्तर
राष्ट्रिय गौरवको आयोजना मदन भण्डारी राजमार्ग निर्माणसँगै सिन्धुली जिल्लाको कमलाखुँज र मरिण क्षेत्रका विपन्न किसानको जीवनस्तर फेरिँदै गएको छ । राजमार्ग निर्माणसँगै विपन्न किसान व्यवसायमा उन्मुख भएपछि उनीहरूको जीवनस्तरमा सुधार आएको हो । राजमार्ग निर्माणसँगै आसपासका गाउँका विपन्न किसान व्यावसायिक रूपमा तरकारी, फलफूल खेतीमा जुट्नुका साथै होटल, किराना पसललगायतका आयमूलक पेसामा संलग्न हुँदै आएका स्थानीयले बताएका छन् ।
नभई नहुने आयोडिन
आयोडिन’ भन्नेबित्तिकै मानव शरीरमा नभई नहुने लवण भन्ने बुझ्नु पर्छ । आयोडिनचाहिँ समुद्री नुनमा बढी पाइन्छ भने समुद्रमा पाइने माछाहरू माकारेल, स्न्यापर, सालमोन, ओइस्टर, कर्डफिस, सेलफिस, टुना आदिमा बढी मात्रामा आयोडिन पाइन्छ । पोषणविद्का अनुसार समुद्री लेउ र झ्याउमा पनि आयोडिन हुन्छ । त्यस्तै ब्रोकाउली, पालुङ्गो, बन्दागोभी, सलगम, रायो, चम्सुर आदिमा समेत धेरथोर मात्रामा आयोडिन पाइन्छ । अझ के भनिन्छ भने कुखुरा,
फराकिलो सडकमै दुर्घटना धेरै
कास्कीमा चालु आर्थिक वर्षको छ महिनामा ५० वटा सवारी दुर्घटना भएका छन् । सवारी दुर्घटनामा परेर २२ जनाको ज्यान गएको छ । जिल्ला ट्राफिक प्रहरी कार्यालयका अनुसार आव २०७७/७८ मा भएका सवारी दुर्घटनाको सङ्ख्या ६४ थियो । उक्त दुर्घटनामा परेर ४३ जनाको ज्यान गएको र ३२ जना गम्भीर घाइते भएका थिए ।
च्याउ खेतीप्रति बढ्यो आकर्षण
सामूहिक च्याउ खेतीबाट राम्रो आम्दानी लिन सफल भएपछि गैँडाकोट नगरपालिका–४ का महिलाको जीवनस्तर पनि परिवर्तन हुँदै गएको छ । पूर्वी नवलपरासी देशकै धेरै च्याउ उत्पादन हुने जिल्लाको सूचीमा परेको कृषि ज्ञान केन्द्रले जनाएको छ । गैँडाकोट, देवचुली कावासोती, मध्यबिन्दु नगरपालिकाका धेरै स्थान च्याउ खेतीका लागि उर्वर मानिन्छ । यो जिल्लाबाट वार्षिक ४० टन कन्ने च्याउ उत्पादन गरी वार्षिक चार करोड रुपियाँसम्मको च्याउ उत्पादन तथा बिक्री हुने गरेको केन्द्रले जनाएको छ । गैँडाकोटका स्वावलम्बी महिला समूहका महिलाले व्यावसायिक रूपमा च्याउ खेती गरिरहेका छन् ।
औषधी खरिदमा ढिलाइ हुँदा बिरामीलाई समस्या
दाङको घोराही उपमहानगरपालिका–१० स्थित नारायणपुर सहरी प्रवर्धन केन्द्रमा सिटामोल, एन्टासिट, जीवनजल, एस्पिरिनलगायतका अत्यावश्यक औषधी पाइँदैन । सरकारले निःशुल्क घोषणा गरेका यी औषधी बिरामीले सहजै पाउनुपर्ने भए पनि घोराही उपमहानगरपालिकाले औषधी खरिदमा ढिलाइ गर्दा स्वास्थ्य संस्थामा बिरामीलाई समस्या हुने गरेको छ । निःशुल्क घोषणा गरेका औषधी नागरिकले बाहिर किन्नुपर्ने बाध्यता छ । मङ्सिरसम्म औषधी भए पनि पछिल्लो समय औषधी सकिँदा बिरामीलाई बाहिर खरिद गर्न सुझाव दिने गरेको नारायणपुर सहरी प्रवर्धन केन्द्रका प्रमुख डिल्लीराज आचार्य बताउनुहुन्छ । प्रवर्धन केन्द्रका प्रमुख आचार्यले भन्नुभयो, “गत मङ्सिरसम्म निःशुल्क रूपमा पाइने औषधी थिए तर अहिले सकिएका छन् । औषधी नहुँदा सेवाग्राहीलाई बाहिर बजारमा रहेका औषधी पसलमा किन्न भन्ने गरेका छौँ ।” निःशुल्क भनेको औषधी नपाउँदा बिरामीले गुनासो गर्ने गरेको बताउनुभयो ।
फुकोट कर्णाली जलविद्युत् निर्माणपूर्वका काम धमाधम
फुकोट कर्णाली अर्धजलाशययुक्त जलविद्युत् आयोजनाको निर्माणपूर्वका काम सञ्चालन भइरहेको छ । कालीकोटमा निर्माण हुने ४८० मेगावाटको आयोजना निर्माणपूर्वका विभिन्न चरणका काम भइरहेका छन् । विद्युत् उत्पादन कम्पनी र एनएचपिसी इन्डिया लिमिटेड कम्पनीको संयुक्त लगानीमा आयोजना निर्माण हुने छ । आयोजना निर्माणका लागि पूर्वतयारी धमाधम भइरहेको छ । मुआब्जा वितरणको काम अन्तिम चरणमा पुगेको जनाइएको छ । आयोजना प्रमुख डम्मर उप्रेतीका अनुसार मुआब्जा वितरणको ९५ प्रतिशत काम सकिएको छ । हालसम्म एक हजार तीन सय रोपनी जग्गा अधिग्रहण भइसकेको छ । जग्गा अधिग्रहणमा ५५ करोड रुपियाँ खर्च भइसकेको र अब न्यून रकम वितरण गर्न बाँकी छ ।
पाहुनाको रोजाइमा ढिक्री र सिन्की
कैलाली जिल्लाको भादामा सञ्चालित थारू होमस्टे (घरबास) भ्रमणमा पुगेका मुख्यमन्त्री कमलबहादुर शाहले थारू भाषामा ‘महिन आकुर सिन्किक् टिना देऊ’ (सिन्कीको तरकारी अझै दिनुहोस्) भन्नुभयो । थारू समुदायको रैथाने परिकार ढिक्री र सिन्की आफ्नो मन पर्ने परिकार भएकाले थपेर खाएको भनाइ उहाँको छ । थारू भाषा तथा संस्कृतिसँग चिरपरिचित मुख्यमन्त्री शाहका लागि थारू परिकार कुनै नौलो चिज थिएनन् ।
सेती नदीमा जोखिमपूर्ण वारपार
दुई वर्षअघि अविरल वर्षासँगै सेती नदीमा आएको बाढीले केदारस्युँ गाउँपालिका र थलारा गाउँपालिका जोड्ने देउरास्थित झोलुङ्गे पुल बगाएपछि स्थानीयलाई खोला वारपार गर्न जोखिम भएको छ । स्थानीय पूर्वाधार विकास आयोजना कैलालीले झोलुङ्गे पुल निर्माणका लागि ठेक्का लगाएको एक वर्ष बितिसक्दा पनि निर्माण सुरु नहुँदा स्थानीयले यस्तो समस्या भोग्दै आएका हुन् ।
राडी पाखी बुनेर गुजारा चलाउँदै श्याम दम्पती
दोलखाको उत्तरी दुर्गम सुरीका दम्पतीले विभिन्न आरोह अवरोह खेपेर पनि राडी पाखी बुन्ने पेसालाई जेनतेन अहिलेसम्म जोगाइ राख्नु भएको छ ।
दुर्घटनामा युवकको मृत्यु
पृथ्वीराज मार्गमा पर्ने तनहुँको आँबुखैरेनी गाउँपालिका–२ ढापटारमा आइतबार राती दुर्घटना हुँदा मोटरसाइकलमा सवार चालकको मृत्यु भएको छ ।
समावेशीकरणको दिशामा एउटा फड्को : गोरखापत्रद्वारा प्रकाशित ताजपुरिया भाषा
समावेशीकरणको दिशामा एउटा फड्को : गोरखापत्रद्वारा प्रकाशित ताजपुरिया भाषा
उदासको ‘तोपको आवाज’
साहित्यकार ज्ञान उदासको ‘तोपको आवाज’ नामक कथासङ्ग्रह प्रकाशित भएको छ । सो कथासङ्ग्रहमा ‘पानपसल्नी’, ‘सम्बन्ध’, ‘तोपको आवाज’ र ‘एउटा व्यापारको अन्त्य’ शीर्षकका चार वटा कथा सङ्कलित छन् । सङ्ग्रहमा सङ्गृहीत चार वटा कथामा कथाले खोजेको घटना, प्रवृत्ति, पात्र र समयलाई सूक्ष्म दृष्टिले प्रस्तुत गर्न खोजिएको छ । साथै समाजमा हुने र भइरहेका सामान्य घटनालाई जीवन्त रूपमा चित्रण गरिएको छ ।
समावेशीकरणको दिशामा एउटा फड्को : गोरखापत्रद्वारा प्रकाशित ल्होमी भाषा
समावेशीकरणको दिशामा एउटा फड्को : गोरखापत्रद्वारा प्रकाशित ल्होमी भाषा
तोडमतोड कथा ‘फाइटर’
बलिउडमा भारतीय वायुसेनाका कथामा आधारित रहेर धेरै चलचित्र बनिसकेका छन् । ठुलो पर्दामा लडाकु विमानको लडाइँ हेर्नु आफैँमा एक रमाइलो क्षण पनि हो । सायद यही कारणले पनि दर्शकले विशेष गरी यस्ता चलचित्र मन पराउने गरेका छन् । त्यसमाथि चलचित्रमा नाम चलेका कलाकारको अभिनय हुने हो भने सुनमा सुगन्ध हुन्छ । चलचित्र ‘फाइटर’ पनि यही श्रेणीमा परेको चलचित्र हो । बलिउडमा यसअघि गत वर्ष मात्र प्रदर्शन भएको कङ्गना रनौतको अभिनीत चलचित्र ‘तेजस’ मा पनि भारतीय वायुसेनाको यस्तै कलाकौशल देखाइएको थियो । अर्को महिना प्रदर्शन हुने तेलगु नायक वरुण तेजको चलचित्र ‘अपरेसन भ्यालेन्टाइन’ र दसैँमा प्रदर्शनमा आउने अक्षय कुमारको ‘स्काई फोर्स’ पनि भारतीय वायुसेनाको मिसनमा आधारित कथा रहेको छ ।
बस्नेतको कृति लोकार्पण
पत्रकार एवं लेखक टीकाबहादुर बस्नेतको मार्क्सवाद र उत्तरआधुनिकतावाद पुस्तकको एक समारोहबिच लोकार्पण गरिएको छ । शनिबार घोराहीमा आयोजित कार्यक्रममा नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालयका उपकुलपति प्राडा यादवप्रकाश लामिछाने र वाम विश्लेषक रोशन जनकपुरीले पुस्तकको लोकार्पण गर्नुभएको हो ।
विद्युत् विधेयकमा उत्पादककै असन्तुष्टि
विद्युत् विधेयक २०८० मा निजी क्षेत्रले असहमति जनाएको छ । संसद्को पूर्वाधार विकास समिति अन्तर्गतको ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइ उपसिमितिमा आइतबार भएको छलफलमा स्वतन्त्र ऊर्जा उत्पादकको संस्था (इप्पान) का प्रतिनिधि तथा अन्य सरोकारवालाले उक्त विधेयकभन्दा २०४९ कै विधेयक संशोधन गर्दा उपयुक्त हुने सुझाव दिए ।
अप्पर सेतीमा लक्ष्मी सनराइजको लगानी
कास्की जिल्लाको सेती नदीमा बनाउन प्रस्ताव गरिएको माथिल्लो सेती खोला जलविद्युत् आयोजनामा लक्ष्मी सनराइज बैङ्कले लगानी गर्ने भएको छ । कुल चार अर्ब दुई करोड रुपियाँ लागत अनुमानको सो आयोजनामा ७५ प्रतिशत लगानी गर्ने गरी सम्झौता भएको अप्पर सेती हाइड्रो प्रालिले जनाएको छ । २० मेगावाट क्षमताको अप्पर सेती हाइड्रोले २०७८ माघमा विद्युत् विकास विभागबाट आयोजना निर्माणका लागि विद्युत् उत्पादनको अनुमति पाएको थियो । आयोजनाले गत असोज १० मा नेपाल विद्युत् प्राधिकरणसँग विद्युत् खरिद बिक्री सम्झौतासमेत गरिसकेको छ ।
पूर्वाधार करबाट उठ्यो एक खर्ब पच्चिस अर्ब
पेट्रोलियम पदार्थमा लगाएको पूर्वाधार करबाट आठ वर्षमा एक खर्ब २५ अर्ब रुपियाँ सङ्कलन भएको छ । सरकारले पेट्रोलियम पदार्थमा लगाउँदै आएको पूर्वाधार करबाट आठ वर्षमा एक खर्ब २५ अर्ब ३५ करोड रुपियाँ सङ्कलन भएको नेपाल आयल निगमले जनाएको हो ।
श्रम अडिट गर्ने रोजगारदाता बढे
सरकारले दिगो विकास लक्ष्य (एसडिजी) हासिल गर्न रोजगारदाता तथा प्रतिष्ठान क्षेत्रमा श्रम अडिट र निरीक्षणलाई बढाउने योजना सुरु गरेसँगै श्रम अडिट पेस गर्ने रोजगारदाताको सङ्ख्यामा वृद्धि भएको छ । मर्यादित श्रम सम्बन्धलाई सुधार गर्दै एसडिजी लक्ष्य हासिल गर्न रोजगारदाता तथा प्रतिष्ठान क्षेत्रमा श्रम अडिट र निरीक्षणलाई बढाउने कार्यलाई प्राथमिकता दिएसँगै श्रम अडिट गर्ने रोजगारदाताको सङ्ख्या बढेको हो । श्रम तथा व्यवसाय सुरक्षा विभागका अनुसार श्रम ऐन, नियमावली र छ वर्षअघि कार्यान्वयनमा ल्याएको श्रम अडिट मापदण्डलाई कार्यान्वयनमा प्राथमिकता दिएर काम गर्दै आएको छ ।
भिजिट भिसा प्रकरण : अनुसन्धान प्रतिवेदन बुझाइयो
भिजिट भिसाको आवरणमा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट भइरहेको मानव तस्करी प्रकरणको अनुसन्धान पूरा गरी प्रहरीले अनुसन्धान प्रतिवेदन आइतबार जिल्ला सरकारी वकिलको कार्यालयमा बुझाएको छ । विमानस्थलमा रहेका अध्यागन कर्मचारी, विमान कर्मचारी तथा विभिन्न कन्सल्टेन्सी सञ्चालकसँगको सेटिङमा भिजिट भिसामार्फत मानव तस्करी भएको पाइएपछि काठमाडौँ उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालयले गत असोज १७ गतेदेखि विशेष अनुसन्धान अघि बढाएको थियो ।