नेपालमै उत्पादित जनै पर्याप्त, राखी भारतबाट आयात
जनै पूर्णिमामा खपत हुने जनैको अधिकांश उत्पादन नेपालमै हुनेगरेको छ । जनैपूर्णिमामा शास्त्रीय मान्यताअनुसार बैदिक बिधिबाट बनाएको जनैको प्रयोग बढी हुनेगरेको छ ।
जनै, रक्षा बन्धन र क्वाँटीको व्यापार (फोटो फिचर)
यस वर्षको जनैपूर्णिमा एवं रक्षा बन्धन भाद्र १४ गते बिहीबार परेको छ। यसलाई जनैपूर्णिमा, रक्षा बन्धन, ऋषि तर्पणी, ऋषि पूर्णिमा र क्वाँटी पूर्णिमा समेत भनिन्छ।
झुलनोत्सवका गीतले जनकपुरधाम गुन्जिँदै
यतिबेला साँझ पर्नेबितिक्कै जनकपुरधामका मठमन्दिरमा बर्खा ऋतुमा गाइने लोकगीत कजरी गुञ्जिएको छ । झुला पर्वका अवसरमा यहाँका मठमन्दिरमा कजरीसँगै पावस, मल्हार, बारहमासा र झुलाजस्ता लोकगीत गाउने चलन छ ।
कुलाम्मे देवताहरुको तीर्थस्नान
कुलाम्ह देवतालाई विभिन्न धार्मिक क्षेत्रको दर्शन तथा गंगास्नान गराएर पवित्र बनाइ पूजाआजा गरिएको छ ।
जनैपूर्णिमा, रक्षाबन्धन र गाईजात्रा पर्व बिहीबार मनाउनु नै शास्त्रसम्मत
यस वर्षको जनैपूर्णिमा, रक्षाबन्धन र गाईजात्रा पर्व धर्मशास्त्र, संस्कृति र परम्पराअनुसार यही भदौ १४ गते बिहीबार नै मनाउनुपर्नेमा धर्मशास्त्रविद्हरुले जोड दिएका छन् ।
नेवार समुदायले गुँपुन्ही मनाउँदै
नेवार समुदायले गुन्हुँपुन्ही पर्वमा नौ थरी गेडागुडीको मिश्रण भएको परिकार क्वाँटी खाने चलन छ । त्यसैले नेवार समुदायले यस दिनलाई क्वाटी पुन्ही पनि भन्ने गर्दछन् । नेवार समुदायमा गुन्हुँपुन्ही र गाईजात्राका छुट्टाछुट्टै धार्मिक विधिअनुसार कार्य गर्नुपर्दछ ।
रक्षाबन्धनको रौनक
सद्भावको सहरका रूपमा परिचित बाँकेको नेपालगन्जमा चाडपर्वको रौनक सुरु भएको छ । यतिबेला रक्षाबन्धनका लागि सहरको सदरलाइन र बागेश्वरी मन्दिर लाइनलाई झकिझकाउ बनाएर सजाइएको छ । जुनसुकै धर्मविशेषको चाडपर्व आए पनि नेपालगन्ज सहरको त्रिवेणीमोड लाइन र बागेश्वरी मन्दिर लाइन सजाउने गरिन्छ ।
‘देउडा’मा मायाप्रीतिदेखि व्यङ्ग्य
हरेक उत्सवमा खेलिने देउडाले यतिबेला सुदूरपश्चिमको माहौल तताएको छ । सुदूरपश्चिमवासीको प्रमुख चाड गौरा पर्व सुरु भएसँगै यहाँ देउडामय बनेको छ ।
होमस्टे सञ्चालनले फेरियो महिलाको जीवन
नवलपुरको कावासोती नगरपालिका –१५ की माया बोटे हिजोआज गाउँमा खोलिएको होमस्टेमा व्यस्त हुनुहुन्छ । होमस्टेमा आउने पाहुनालाई स्वागत, सत्कार गर्ने, पकाउने, खुवाउने जस्ता काममा उहाँको समय बित्ने गरेको छ । २०७० देखि गाउँमा होमस्टे सञ्चालनमा आएपछि उहाँसहितका महिलाको दैनिकी अहिले फेरिएको हो ।
सभापोखरीमा दर्शनार्थीको भिड
पूर्वको गोसाईंकुण्ड भनेर चिनिने धार्मिक तथा पर्यटकीयस्थल सभापाखरीमा दर्शनार्थीको भिड बढेको छ । पोखरीमा नागपञ्चमीदेखि जनै पूर्णिमासम्म भक्तजनको भिड हुनेगरेको छ ।
जनैपूर्णिमा र गाईजात्राको निर्णय सार्वजनिक गर्दै स्थानीय तह
स्थानीय तह तथा विभिन्न सांस्कृतिक संस्थाले यस वर्षको रक्षाबन्धन, जनैपूर्णिमा एवम् गाईजात्रा पर्व फरक-फरक दिनमा मनाउने निर्णय सार्वजनिक गर्न थालेका छन् ।
पाथीभराको भेटी सात करोड अठासी लाख मौज्दात
ताप्लेजुङस्थित प्रसिद्ध तीर्थस्थल पाथीभराको भेटी रकम सात करोड अठासी लाख रुपियाँ बढी मौज्दात रहेको छ । पाथीभरा क्षेत्र विकास समितिकाअनुसार हालसम्म सङ्कलन भएको भेटीमध्ये उक्त रकम बराबर मौज्दात रहेको हो ।
नेवाः संस्कृति जोगाउन प्रशिक्षण
कुस्मा नगरपालिकाका नेवार समुदायले आफ्नो परम्परागत संस्कृति लाखेनाचलाई लोप हुनबाट जोगाउन युवा तथा केटाकेटीलाई सिकाउन थालेका छन्। सहरमा लाखेनाच देखाउँदै गर्दा सँगसँगै नयाँ पुस्तालाई पनि नाच्न र बजाउन सिकाइने गरिएको छ। नेवार समुदायको दोस्रो पुस्ता मानिने अधिकांश युवा विदेश छन्। यहाँ भएका युवामा पनि लाखेनाचप्रति चासो र रुचि छैन। समाजमा चलनचल्तीमा रहँदै आएका मौलिक कला संस्कृति, चाडपर्व, मेला, जात्रा लोपोन्मुख अवस्थामा पुगेको नेवा समुदायका अगुवा बताउँछन्।
चौथो प्रतिभा नक्षत्रमा इशानी र गृष्मा विजयी
संयूक्त अधिराज्य (बेलायत) मा मौलिक नेपाली कला,संस्कृति प्रवर्धन तथा पुस्तान्तरण गर्ने उद्देश्यसहित भएको चौथो प्रतिभा नक्षत्रमा इशानी बराल र गृष्मा खडका संयूक्त रूपमा विजयी हुनु भएको छ ।
गाईजात्रे कार्टुनका ती दिन
कार्टुन मन नपराउने को पो होला र ? तर समय सन्दर्भले कार्टुन बुझाउने मानक भने परिवर्तन हुँदै आएको छ। हिजो बाबुको समयमा कार्टुन पत्रपत्रिकामा छापिने व्यङ्ग्यात्मक चित्र थियो भने आजका युवा र बालबालिका कार्टुन भन्नासाथ टेलिभिजनको पर्दामा देखिने एनिमेटेड रेखाचित्रलाई बुझ्दछन् । अझ प्रहसनको समयलाई नियाल्न नपाएकाहरू मुख बङ्ग्याएर टेलिभिजन, युट्युब वा अन्य सामाजिक सञ्जालमा देखिने पात्रलाई समेत कार्टुन वा कार्टुनिस्टका रूपमा बुझ्न पुग्छन् । यहाँ कार्टुनको व्याख्याभन्दा पनि कार्टुन अर्थात् व्यङ्ग्यचित्र र यसको गाईजात्रासँगको सम्बन्धका बारेमा चर्चा गर्ने प्रयास गरिएको छ ।
‘सम्पदा संरक्षणमा नागरिकको भूमिका महत्त्वपूर्ण’
ललितपुर महानगरपालिकाका प्रमुख चिरीबाबु महर्जनले हरेक नागरिकको सम्पदा संरक्षणमा महत्त्वपूर्ण भूमिका हुने बताउनुभएको छ । नेपाल सम्पदा सङ्घको ३७ औँ वार्षिकोत्सव समारोहलाई सम्बोधन गर्दै उहाँले यस्तो कुरा बताउनुभएको हो । उहाँले मूर्त/अमूर्त सम्पदाको प्रवर्धनकै कारण पाटन क्षेत्रलाई विश्वको ३५ औँ कला सहर (वल्र्ड क्राफ्ट सिटी) को पहिचान मिलेको जानकारी दिनुभयो । वि.सं. २०७९ मा बागमती प्रदेशले सुनको टीकासहितको चाँदीको तक्मा प्रदान गरेर सम्मानित गरेको सन्दर्भ सम्झँदै सम्पदालाई जीवन्त बनाउने सङ्घको प्रयासले उत्साह थपेको बताउनुभयो । साथै सम्पदा सङ्घसँग महानगरको सहकार्य जारी रहने प्रतिबद्धता पनि व्यक्त गर्नुभयो । सङ्घद्वारा शनिबार आयोजित ३७ औँ वार्षिकोत्सवको अवसरमा ललितपुर महानगरका प्रमुख महर्जनलाई सङ्घको मानार्थ सदस्यता प्रदान गरिएको थियो ।
खोपासी पनौतीको प्राचीन विष्णु मन्दिर (फोटो फिचर)
काभ्रेपलान्चोकको पनौती नगरपालिका वडा नम्बर १० मा अवस्थित प्रख्यात बिष्णुमूर्ति मन्दिर । यो मन्दिर पनौती बजारदेखि करिब तीन किमी पूर्व मैल बोट, खोपासी भन्ने स्थानको सडकको दायाँतर्फ रहेको छ।
उपाध्यक्ष लामाद्वारा तिलौराकोटसहित बुद्धस्थलहरुको निरीक्षण
लुम्बिनी विकास कोषका उपाध्यक्ष डा. ल्हारक्याल लामाद्वारा बुद्धले आफ्नो जीवनको २९ वर्ष बिताएको प्राचीन तिलौराकोट दरबार क्षेत्रसहित कपिलवस्तुका बुद्धस्थलहरुको निरीक्षण गर्नुभएको छ ।
मौलाकालिकाको सेरोफेरो
हिमवत्खण्ड नेपाल प्राकृतिक, धार्मिक एवं सांस्कृतिक विराटताको पगरी गुथेर आदिकालदेखि विश्वमा आफ्नो छुट्टै परिचय बोकेर रहेको छ । यहाँ यस्ता कैयौँ स्थान छन्, जसको आआफ्नै विशेषताहरूले कैयौँ पर्यटकलाई तानेर मन्त्रमुग्ध पार्ने गर्छन् । यस्तै महìवपूर्ण स्थानहरूमध्ये पूर्वी नवलपरासी जिल्ला, गैँडाकोट नगरपालिका अन्तर्गत पूर्वपश्चिम राजमार्गको नारायणगढ पुलबाट उत्तरतर्फ करिब चार किलोमिटर टाढा समुद्री सतहदेखि ५६१ मिटरको पहाडी वनको धुरीमा सुप्रसिद्ध तीर्थस्थल एवं शक्तिप्रबल मौलाकालिका भगवतीको मन्दिर अवस्थित छ ।
सुदूरपश्चिमका केही स्थानमा गौरा विसर्जन
सुदूरपश्चिमका केही स्थानमा आज गौराको विसर्जन गरिँदै छ । भदौ ४ गते विरुडा पञ्चमीदेखि सुरु भएको गौरा पर्व आज शुक्रबार बिधिवत रुपमा बिर्सजन गर्न लागिएको हो ।
संस्कृतिलाई राज्यको पहिचान बनाउन सक्नु पर्छ
प्युठानको गुरी गाउँमा जन्मिनुभएका वरिष्ठ नृत्य निर्देशक जोगेन्द्र केसी देशको मौलिक संस्कृतिलाई देश विदेशमा चिनाउन लागिपर्नुभएको छ । उहाँ नेपाल लोकसांस्कृतिक प्रतिष्ठान, नेपाल फोक लोरिक फाउन्डेसन, एभरेस्ट नेपाल कल्चर ग्रुप, इन्टरनेसनल अर्गनाइजेसन अफ फोक आर्ट जस्ता अन्तर्राष्ट्रिय संस्थामा आबद्ध हुनुहुन्छ । बाल्यकालदेखि नै नृत्यमा रुचि राख्नुहुने केसीले कला संस्कृतिलाई विदेशमा चिनाउन गर्नुभएको योगदानबारे गोरखापत्र संस्थानका सल्लाहकार सम्पादक उपेश महर्जन, समाचारदाता सुकृत नेपाल, भिडियोमा मनोजरत्न शाही र केशव गुरुङले गर्नुभएको अन्तर्वार्ताको सम्पादित अंश :
बैतडीको पञ्चदेवलमा प्राचीन गौरा प्रदर्शन
बैतडीको पञ्चदेवलमा शरीरभरि रुखका पात लगाएर लाखे नृत्यसहित प्राचीन गौरा पर्व मनाइएको छ । बैतडी सदरमुकाम नजिकै रहेको पञ्चदेवल मन्दिरमा गौरामा मात्रै लख्या (लाखे) नाच नाचिन्छ । पुरातात्त्विक विभागले देवलको संरक्षण गर्दैआएकोछ । पञ्चदेवल हुलाक टिकमा समेत अङ्कित छ ।
देउवा निवास धनगढीमा गौरा : रमे देउडा नृत्यमा
नेपाली कांग्रेसका सभापति एवम् पूर्व प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा निवास धनगढीमा देउडा, फाग र राना थारु महिलाहरूले नृत्य गरेर गौरापर्वको मनाएका छन् ।
सुदूरपश्चिममा गौरा पर्वको दुई दिन बिदा
सुदूरपश्चिम प्रदेशमा भोलि र पर्सी (भदौ ७ र ८ गते) सार्वजनिक बिदा दिइएको छ । यो प्रदेशमा उल्लासपूर्वक मनाइने गौरा पर्वको अवसरमा दुई दिन सार्वजनिक बिदा दिइएको हो ।
सुदूरपश्चिममा ‘ठूली गौरा’ पर्व मनाइँदै
सुदूरपश्चिमेलीको मुख्य पर्व गौरा अन्तर्गत आज ‘ठूली गौरा’ मनाइँदैछ । व्रतालु महिलाले गौरादेवीलाई गौराघरमा भित्र्याउँदै छन् । स्थानीय भाषामा भितरीकी गौरा अथवा ‘ठूली गौरा’ भनिने आजको दिनलाई व्रतालु महिलाले विशेष दिनको रुपमा लिने गरेका छन् ।
