रङ्गमञ्चको आशालाग्दो वर्ष
रङ्गमञ्च क्षेत्रका लागि २०७९ साल फलदायी रह्यो। २०७८ सालजस्तो यो वर्ष रङ्गमञ्च सुस्ताएर बस्नुपरेन । वरिष्ठ रङ्गकर्मी सुनील पोखरेलदेखि अनुप बराल, निशा शर्मा, घिमिरे युवराज, अशान्त शर्मा, सुलक्षण भारती, आकाङ्क्षा कार्की, राजन खतिवडा, दयाहाङ राई, विजय बराललगायत कलाकारहरूले कोभिड–१९ बाट थलिएको रङ्गमञ्चलाई उठाउने प्रयास गर्नुभयो। २०७९ सालको अन्त्यसम्म आउँदा पनि आरोहण गुरुकुलमा ‘माक्र्स फर्किए’, मण्डलामा ‘एउटा सपनाको अवसान’ मञ्चन भइरहेका छन्।
करुणाकर सिरपाः वितरण
नेपालभाषा साहित्य पुरस्कार ‘करुणाकर सिरपाः’ मंगलबार साहित्यकार शान्तराज शाक्यलाई ललितपुर महानगरपालिकाका उपमेयर मञ्जली शाक्य बज्राचार्यले प्रदान गर्नुभयो।
शिवसतीको झगडा
‘महादेव ! बाआमाको घरमा ठूलो उत्सव छ रे । उहाँहरूले महायज्ञको आयोजना गर्नुभएको रहेछ । देवदेवीहरू गइरहेका छन् । हाम्रो त वास्तै भएन । बिर्सेका पो हुन् कि, नत्र यस्तो नहुनुपर्ने । त्यसैले बिन्ती छ हामी पनि जाउँ न है । होइन हजुरलाई जान मन छैन भने पनि केही छैन, कर गर्दिन । मलाई जान दिनुस् । के भएको रहेछ सम्झाएर आउँछु ।’ दक्ष प्रजापतिको घरमा महायज्ञ भइरहेको कुरा थाहा पाएर सतीदेवीले भनिन् ।
नयाँघरेलाई साहित्य कलाश्री
मदन पुरस्कार विजेता निबन्धकार–नियात्राकार युवराज नयाँघरेलाई साहित्य कलाश्री पुरस्कार–२०७९ प्रदान गरिएको छ। साहित्य कला सङ्गम दमकले नयाँघरेसहित सात स्रष्टालाई विभिन्न विधामा पुरस्कार प्रदान गरेको छ। कार्यक्रममा साहित्यकार चूडामणि रेग्मी, युद्धवीर राना, प्रतिभा पौडेल, मुकुन्द प्रयास र मूर्तिकार हिम्मत नेम्वाङ गरी पाँच जनालाई भवानी मिश्र पुरस्कार–२०७९ प्रदान गरिएको थियो। विभिन्न लोकगीतका सङ्कलक तथा गायक, सीताराम ताजपुरियालाई तुलसादेवी न्यौपाने स्मृति पुरस्कार प्रदान गरिएको थियो।
स्रष्टा सम्मानित
पुष्पपराग साहित्य प्रतिष्ठानले प्रदान गर्ने विभिन्न पुरस्कार, सम्मानपत्र तथा मानार्थ सदस्यता आइतबार एक विशेष कार्यक्रमबीच वितरण भएको छ । पद्मकन्या क्याम्पसमा सम्पन्न भएको कार्यक्रममा ‘पुष्पपराग वर्ष सम्मान तथा पुरस्कार’ साहित्यकार रत्न प्रजापतिलाई प्रदान गरिएको थियो भने तिलकुमारी खड्का स्मृति पुरस्कार तथा सम्मान शोभा दुलाललाई प्रदान गरिएको थियो । यसैगरी ‘नील–गङ्गा भाषा साहित्य पुरस्कार तथा सम्मान’ शरदचन्द्र वस्तीलाई, ‘पद्मावती गीत, सङ्गीत पुरस्कार तथा सम्मान’ हरिदेवी कोइरालालाई, ‘शुक्रमन्दिर लोकसाहित्य पुरस्कार तथा सम्मान’ सत्यकला राईलाई दिइएको थियो । कार्यक्रममा ‘कृष्णलाल र गोपिनी शिवाकोटी स्मृति पुरस्कार तथा सम्मान’ छेवाङ तेन्जिङ लामालाई, ‘परममाया कृष्णप्रसाद थपलिया स्मृति पुरस्कार तथा सम्मान’ खेमनाथ दाहाललाई र ‘पुष्पपराग युवा साहित्यकार सम्मान’ डिल्लीप्रसाद मुल्तिहुनलाई प्रदान गरियो ।
‘बालबालिका रङ्गमञ्चमा’
भाइबहिनीहरू ! मुनाको नयाँ अङ्कमा हामी पढ्ने छौँ हामी सबैलाई मन पर्ने रङ्गकर्मी केदार श्रेष्ठका बारेमा । उहाँ थिएटर मलका निर्देशक र संयोजक हुनुहुन्छ । भाइबहिनीहरू तपाईंहरूलाई नाटक र रङ्गमञ्चका बारेमा कत्तिको थाहा छ ? हामीले दिनहुँ टेलिभिजन र मोबाइलमा फिल्म, गीत, टेलिसिरियल, खेललगायत कार्टुन हेर्ने ग¥र्छौं तर यसबाहेक वास्तवमा रङ्गमञ्चमा गरिने नाटक यीभन्दा धेरै नै फरक हुन्छन् ।
बाल कथासङ्ग्रह सार्वजनिक
बालकथाका दुई सङ्ग्रह ‘नवीन पाइला र इम्याजिनेटिभ वल्र्ड’को लोकार्पण गरिएको छ। इम्पेरियल वल्र्ड स्कुलद्वारा प्रकाशित नेपाली र अङ्गे्रजी भाषाका बालकथाका उक्त दुई पुस्तकमा सोही विद्यालयमा अध्ययनरत कक्षा ३ देखि १० सम्मका विद्यार्थीले लेख्नुभएको कथा र उहाँहरूले नै कोर्नुभएको चित्रसमेत सङ्गृहित छन्। बालसाहित्यकार यशु श्रेष्ठले पाठ्यक्रम मात्र घोकाउनुभन्दा विद्यार्थीलाई सिर्जनशील बन्न प्रेरणा दिने विद्यालयको यस कदमलाई निरन्तरता दिनुपर्नेमा जोड दिनुभयो।
रत्न–महेश्वर स्मृतिग्रन्थ सार्वजनिक
रत्न–महेश्वर स्मृतिग्रन्थ आज एक कार्यक्रमबीच सार्वजनिक गरिएको छ । हास्यव्यङग्य लेखक कृष्णमुरारी गौतम ‘चट्याङ मास्टर’ सहित उपस्थित अतिथिहरुले स्मृतिग्रन्थको लोकापर्ण गर्नुभयो ।
'पृथक पाईला' र 'शान्तीदुतको अग्निपथ' लोर्कापण
युवाकवि युवराज सुवेदीद्वारा लिखित ‘पृथक् पाइला’ मुक्तक सङ्ग्रह र ‘शान्तिदुतको अग्निपथ’ कविता सङ्ग्रहको लोकार्पण गरिएको छ ।
साहित्यकार सूर्यप्रसाद लाकोजूद्वारा रचित कथासङ्ग्रह सत्याग्रह प्रकाशित
काभ्रेली साहित्यकार सूर्यप्रसाद लाकोजूको कथासङ्ग्रह सत्याग्रह प्रकाशन भएको छ । यो कथासङ्ग्रह ट्रान्सवल्ड पब्लिकेशनले प्रकाशन गरेको हो ।
लाकोजूको कथासङ्ग्रह सत्याग्रह बजारमा
काभ्रेली साहित्यकार सूर्यप्रसाद लाकोजूको कथासङ्ग्रह सत्याग्रह प्रकाशन भएको छ । यो कथासङ्ग्रह ट्रान्सवल्ड पब्लिकेशनले प्रकाशन गरेको हो ।
बाल साहित्यिक संस्था र मायाघरकी संस्थापक सम्मानित
रुद्रप्रसाद रिजाल स्मृति पुरस्कार कोष, हेटौंडाद्वारा स्थापित रुद्रप्रसाद रिजाल तथा विष्णुकुमारी रिजाल स्मृति सम्मान बाल साहित्यिक संस्था र मायाघरका संस्थापकलाई प्रदान गरिएको छ।
न्युरोड उर्फ नयाँ सडक
हरेक दिन हजारौँ पैतलाले चुम्छ न्युरोड । हजारौँ मनको क्रीडास्थल हुन्छ न्युरोड । रङ्गिला सपनामा मुस्कुराउँछ–न्युरोड । इन्द्रेणी विपना बोकेका मानिसहरूको स्वर्णिम सौन्दर्य हो– न्युरोड । हृदयमा प्रेमिल यौवन बोकेर आउँछन् मानिसहरू ! मस्तिष्कमा गुलाफी रङ पोतेर आउँछन् अधवैंसेहरू ! प्रेमको काल्पनिक स्वर्ग कल्पिएर आउँछन्– तन्नेरीहरू ! सपनाको धरोहर हो न्युरोड । विपनाको प्रिय गन्तव्य हो न्युरोड ।
व्यङ्ग्य प्रहारको झिल्को
गद्य कविताका अनुरागी सचेत पाठक हृदयमा स्वतःस्पूmर्त खुल्दुली जन्माएर तरङ्गित बनाउने बडो पृथक् शीर्षकमार्पmत जन्माएको गद्य कविता सङ्ग्रह हो– ‘नदी बग्दैन’ । प्रस्तुत अमर काव्यपुञ्जका काव्यकार हुनुहुन्छ चर्चित कवि श्याम रिमाल । सपेराले साँपलाई द्रष्टा आँखामा जादुगरी चमत्कार खेल देखाएजस्तै बडो नवीन एवं पृथक् शैलीमा काव्य रचनाहरू प्रस्तुत गर्नुभएको छ कवि रिमालले । गद्य कविताका वर्तमान प्रतिनिधि कवि रिमाललाई गनिएका कवि शिल्पकार हुनुहुन्छ भनी चिनाउनु जरुरी छैन । प्रौढ परिपक्व उमेरले नेटो नकाटेको लेखकीय मापनलाई सहजै चुनौती दिन्छ ।
‘केपी शर्मा ओलीका प्राज्ञिक सम्बोधन’ नामक ग्रन्थको लोकार्पण
नेकपा (एमाले)का अध्यक्ष एवं पूर्वप्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको ‘केपी शर्मा ओलीका प्राज्ञिक सम्बोधन’ नामक ग्रन्थको लोकार्पण भएको छ।
पन्त पुरस्कृत
यो वर्षको नगेन्द्रराज शर्मा साहित्यिक पत्रकारिता पुरस्कार साहित्यकार तथा साहित्यिक पत्रकार रामप्रसाद पन्तलाई प्रदान गरिएको छ । वरिष्ठ साहित्यिक पत्रकार नगेन्द्रराज शर्माले पन्तलाई उक्त पुरस्कार अर्पण गर्नुभयो ।
‘सुदूर विस्मृतिका बिम्बहरु’ सार्वजनिक
नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानका पूर्व कुलपति बैरागी काइँलाले लेखक टंक वनेमको छैटौँ कृति ‘सुदूर विस्मृतिका बिम्बहरु’ सार्वजनिक गर्नुभएको छ ।
टीकापुर साहित्य समाजद्वारा तीन पुरस्कार घोषणा
टीकापुर साहित्य समाजले तीन वटा पुरस्कार घोषणा गरेको छ । चैत २५ गतेदेखि सुरु हुने टीकापुर साहित्यिक महोत्सवको अवसर पारी प्रदान गरिने पुरस्कारको टीकापुर साहित्य समाजका अध्यक्ष तथा साहित्यकार महेशविक्रम शाहले विहीबार पत्रकार सम्मेलनमार्फत घोषणा गर्नुभएको हो ।
समालोचक रामकृष्ण शर्मा
आफूमाथि गरिएका जस्तै आक्रमण पनि उहाँ ठन्डा मिजासले दूर गर्नु हुन्थ्यो । गुटबन्दीमा रामकृष्ण शर्माको विश्वास थिएन । सबै मानिसले मनमा लागेका
मनाइयो कथा दिवस
साहित्यिक पत्रकार सङ्घले नियमित रूपमा मनाउँदै आएको कथा दिवस यस पटक पनि विविध कार्यक्रम गरेर मनाइएको छ । ४२औँ कथा दिवसका अवसरमा ‘मैनालीका कथामा पूर्वीय आदर्श चेतना’ विषयमा विद्यावारिधि गर्नुभएका डा. घनश्याम पुडासैनीलाई ‘मैनाली कथा सम्मान’ प्रदान गरियो । सङ्घका अध्यक्ष राधेश्याम लेकालीको सभापतित्वमा आयोजित कार्यक्रममा कथाकार हिरण्यकुमारी पाठकले डा. पुडासैनीलाई सम्मान गर्नुभयो । यसैगरी सङ्घका आजीवन सदस्य रेखा यादवलाई सांसदजस्तो गरिमामय जिम्मेवारीमा पुग्न सफल भएकोमा सम्मान प्रदान गरिएको थियो ।
पोइट आइडियलको उत्कृष्ट सातभित्र ‘मुनु’
कैलालीका मुनु अधिकारी कवितामा आधारित नेपालकै पहिलो रियालिटी सो पोइट आइडियलमा उत्कृष्ट सात जनामा पर्न सफल हुनुभएको छ ।
जीवन र साहित्य
रिचर्ड डार्क नामक अङ्ग्रेज लेखकले एक ठाउँमा लेखेका छन्– “कसैले मलाई साहित्य किन अध्ययन गर्छौ भनेर सोधे, ‘खान लाउनका निमित्त सर्वथा अनुपयोगितारूपी अमोल गुणयुक्त हुनाले म साहित्यको अध्ययन गर्दछु’ भन्ने उत्तर दिन्छु । यो निकम्मा छ तसर्थ म यसलाई रुचाउँछु ।
तरुल बनेको दुःस्वप्न
एउटा बहुतै गुह्य कुरा उसले सोचेको छ । छ वा छैन त्यो बाहिरबाट हेर्दा देख्न सकिन्नथ्यो तर ऊ स्वयं मान्थ्यो एउटा छ– केही गुह्य जुन सहजै प्रकट हुन मानिरहेको छैन । प्रकट हुन नमान्ने भएपछि उसले भित्रभित्रै त्यसलाई अनुभूत गथ्र्यो ।
रहजनी (कथा)
भात खाएर बुइँगलबाट ओर्लंदा–ओर्लंदै तल दैलोमा कलवेल दबाएको उसले सुन्यो । मुखै नपुछी हत्तनपत्त ऊ झ्यालबाट नियाल्न पुग्यो । नभन्दै त्यहाँ वारिस भन्ने नजिकैको टोलको टोले झ्यालमा आउनेलाई पर्खंदै मुन्टो माथि उचालेर उभिइरहेको थियो । यो उसको वास्तविक नाम होइन, उपनाम हो । कसै–कसैको उपनामले नामलाई नै निल्छ । ऊ उपनामले चिनिँदै जान्छ र उसको नाम चाहिँ कतै हराउँछ ।
पर्यटकको पर्खाइमा टेकानपुर
कोभिड–१९ को महामारीसँगै ओरालो लागेको नेपाली पर्यटन क्षेत्रमा यति बेला उत्साह छाएको छ । पर्यटक आउनै मुस्किल रहेको अवस्थाबाट पार पाउँदै नेपालले एक महिनामा मात्र करिब एक लाख विदेशी पर्यटक भित्र्याउन सफल भएको छ । नेपाल पर्यटन बोर्डका अनुसार सन् २०२३ को मार्चमा मात्र नेपालमा साढे ९९ हजार विदेशी पर्यटक भित्रिएका छन् ।
