प्रत्यक्षतर्फ महिलालाई ५० प्रतिशत सिटमा चुनाव लडाउनुपर्छ : उपाध्यक्ष अर्याल

काठमाडौं, फागुन २३ गते । राष्ट्रिय सभा उपाध्यक्ष उर्मिला अर्यालले महिलाहरुलाई प्रत्यक्षतर्फ ५० प्रतिशत सिटमा चुनाव लड्न पाउने व्यवस्था ल्याउनुपर्ने बताउनुभएको छ ।

मङ्गलबार राष्ट्रिय महिला आयोगको २१ औँ स्थापना दिवस तथा ११३ औँ अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक महिला दिवसको अवसरमा काठमाडौंमा आयोजित शुभकामना आदानप्रदान कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्नुहुँदै उपाध्यक्ष अर्यालले प्रत्यक्षतर्फ ५० प्रतिशत सिटमा महिलाहरु चुनाव लड्न पाउने व्यवस्था ल्याउनुपर्ने बताउनुभएको हो ।

उहाँले स्थानीय तह, प्रदेश सभा र सङ्घीय संसद् सबै ठाउँमा ५० प्रतिशत उम्मेदवार पुरुष र ५० प्रतिशत उम्मेदवार महिला हुनुपर्ने बताउनुभयो । नेपालमा पुरुषको भन्दा महिलाहरुको जनसङ्ख्या बढी रहेको उल्लेख गर्नुहुँदै उपाध्यक्ष अर्यालले महिलाहरु ३३ प्रतिशत प्रतिनिधित्वमा मात्रै सीमित हुन नहुने धारणा राख्नुभयो ।

उपाध्यक्ष अर्यालले भन्नुभयो, ‘‘हामी ५० प्रतिशतमै जानुपर्छ । समानुपातिक होइन अब प्रत्यक्ष चुनावमा महिलाहरुको ५० प्रतिशत, पुरुषहरु ५० प्रतिशत लड्ने व्यवस्था ल्याउनुपर्छ हामीले । हरेक तहमा । गाउँपालिकाको अध्यक्षमा पनि ५० प्रतिशत महिला लडाउनुपर्‍यो । ५० प्रतिशत पुरुष । नगरपालिका, उपमहानगरपालिका जति छन् ती सबैमा ५०/५० प्रतिशत पुरुष र महिला लडाउनुपर्ने । अब प्रत्यक्षबाट जाने ।’’

उपाध्यक्ष अर्यालले राज्यका निकायहरुको प्रमुख पदहरुमा महिलाको प्रतिनिधित्व पनि कम भएको भन्दै प्रमुख पदहरुमा महिला प्रतिनिधित्व गराउनतर्फ ध्यान दिनुपर्ने बताउनुभयो । महिलाहरुलाई समानुपातिकबाट प्रतिनिधित्व गराउँदा उसको योगदान र इतिहासलाई समेत अवमूल्यन गरेर आरोप लगाउने गरिएको भनाइ उहाँको छ । उहाँले प्रत्यक्षतर्फ महिलाहरुलाई ४० प्रतिशत उम्मेदवार बनाउँदा आर्थिक चलखेलका घटना घट्ने र निर्वाचन प्रणालीमा शुद्धीकरण हुने बताउनुभयो ।

‘‘फेरि संसदमा र प्रदेश सभामा पनि हामीले ५०/५० प्रतिशत लड्ने लिएर जानुपर्छ । नत्र हामीले धेरै सुनिराखेका छौँ, समानुपातिकबाट आएको उसको नाता परेको थियो, के थियो, कोही राम्रो हिसावले योगदान गरेर इतिहास बोकेको महिलाहरुलाई पनि अवलम्बन गर्ने सुनिन्छ ।,’’ उपाध्यक्ष अर्यालले भन्नुभयो, ‘‘त्यसकारणले हाम्रो प्रत्यक्ष लड्ने क्षमता, जब पुरुष र महिला सबै लड्न थालेपछि अहिले जुन किसिमको आर्थिक चलखेल छ, दुनियाँ छ । त्यो अलि घटेर पनि जान्छ । महिलाहरु प्रत्यक्ष नै ५० प्रतिशत जितेर आउने वातावरण बन्छ । ५०/५० प्रतिशत लड्ने भइसकेपछि निर्वाचनमा पनि अलिकति शुद्धीकरण भएर जान्छ ।’’

उपाध्यक्ष अर्यालले राजनीतिक पार्टीको शीर्ष तहमा पनि महिलाहरुलाई पुर्‍याउनुपर्ने बताउनुभयो । हालसम्म राजनीतिक दलको निर्णायक तहमा महिलाहरुको भूमिका हुन नसकेको भन्दै उहाँले अब त्यसतर्फ ध्यान दिनुपर्नेमा जोड दिनुभयो । 

उहाँले भन्नुभयो, ‘‘राजनीतिक पार्टीहरुमा शीर्षस्थानमा महिलाहरुको नेतृत्व हुने कुराहरुको अझै पनि अभाव छ । जसले राजनीतिको मूल नीतिलाई डो¥याइराखेको हुन्छ, त्यो भनेको राजनीतिक दलहरु हो । ती दलहरुमा अझै पनि महिलाहरुको निर्णायक ठाउँको अधिकार अथवा निर्णय गर्ने ठाउँमा सर्वोच्च पदाधिकारीहरुमा कति छ भन्ने कुरो अझै हामीले विचार गरेर जानुपर्ने देखिन्छ ।’’

उपाध्यक्ष अर्यालले राष्ट्रिय महिला आयोगले भुइँ तहका महिलाहरुको लागि काम गर्नुपर्ने बताउनुभयो । उहाँले भुइँतहका महिलालाई परेका पीर, मर्का र समस्या समाधानका लागि काम गर्न महिला आयोगलाई आग्रह गर्नुभयो ।