वायुप्रदूषणका कारण श्वासप्रश्वासमा समस्या, दम र फोक्सोको सङ्क्रमणको जोखिम, सुक्खा खोकी, घाँटी चिलाउने, आँखा पोल्ने, छाला सुक्खा हुने, एलर्जी र जलन हुने, टाउको दुख्ने, थकान महसुस हुनेलगायतका स्वास्थ्यसम्बन्धी शारीरिक र मानसिक समस्या बढ्दै
गोरखापत्र समाचारदाता
काठमाडौँ, चैत २२ गते । काठमाडौँको वायुप्रदूषण विश्वकै एक नम्बरमा परेपछि स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयले उच्च सतर्कता अपनाउन आग्रह गरेको छ । मन्त्रालयले एक विज्ञप्ति जारी गर्दै उपत्यकामा वायुप्रदूषण अत्यधिक बढेको र यसले स्वास्थ्यमा गम्भीर असर पार्न सक्ने भएकाले उच्च सतर्कता अपनाउन आग्रह गरेको हो । विश्वको वायु गुणस्तर मापन गर्ने एयर क्वालिटी इन्डेक्स (एक्युआई) सूचकाङ्क अनुसार केही दिनदेखि नेपाल अत्यधिक प्रदूषित देशको सूचीमा परेकाले सतर्कता अपनाउन सबैलाई अनुरोध गरेको हो ।
स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. प्रकाश बुढाथोकीले बढ्दो वायुप्रदूषणले आँखा, रक्तनली, घाँटीमा असर गर्ने जानकारी दिँदै सतर्कता अपनाउन सुझाव दिनुभयो । स्वास्थ्य समस्या न्यूनीकरण गर्न आमनागरिकले सतर्क रहँदै सावधानी अपनाउन राष्ट्रिय विपत् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणले अपिल गरेको छ । प्राधिकरणले बिहीबार वक्तव्य जारी गर्दै केही दिनयता काठमाडौँ उपत्यकालगायत देशका प्रमुख सहरको वायुप्रदूषण खतराको तहनजिक पुगेकाले सावधानी अपनाउन आमनागरिक तथा सरोकारवाला निकायलाई अपिल गरेको हो ।
प्राधिकरणले गर्मी मौसम बढेसँगै बढ्दो वन डढेलो र आगलागीका घटना, सडक निर्माणलगायतका निर्माण कार्यसँगै निस्केका घुलाका कण, सवारी प्रदूषण, फोहरमैला र फोहरमैला जलाउने कार्य, काठमाडौँ उपत्यकाको भौगोलिक अवस्थिति, हिउँदे वर्षा कम हुनु र मनसुन सुरु नभइसकेको अवस्थाका कारण वायुप्रदूषणले खतराको तह पार गर्न थालेको औँल्याएको छ ।
वायु गुणस्तर सूचकाङ्क (एक्युआई) निकै अस्वस्थकर बिन्दुमा पुगेको हुँदा मानिसमा श्वासप्रश्वासमा समस्या, दम र फोक्सोको सङ्क्रमणको जोखिम, सुक्खा खोकी लाग्ने, घाँटी चिलाउने, आँखा पोल्ने, छाला सुक्खा हुने, एलर्जी र जलन हुने, टाउको दुख्ने, थकान महसुस हुनेलगायतका स्वास्थ्यसम्बन्धी शारीरिक र मानसिक समस्या बढ्दै गएको देखिएकाले स्वास्थ्यसम्बन्धी सावधानी अपरिहार्य रहेको प्राधिकरणले प्रस्ट पारेको छ ।
वक्तव्यमा वायुप्रदूषणको गाम्भीर्यतालाई ध्यानमा राखी सम्भव भएसम्म घरमै बस्न, कार्यालयका काम घरबाटै व्यवस्थापन गर्न सकिने अवस्था भए घरबाटै गर्न प्रोत्साहन गर्न, सवारीसाधनको प्रयोग कम गर्न, घर, सडक तथा सार्वजनिक स्थानको सरसफाइमा ध्यान दिन, अत्यधिक धुलो र धुवाँ उत्सर्जन गर्ने निर्माण कार्य केही समयलाई स्थगन गरी वातावरणमैत्री हुने गरी नियमन गर्न भनिएको छ ।
साथै फोहरमैलाको सही व्यवस्थापन गर्न एवं फोहरमैला नजलाउन, वन डढेलो लाग्नै नदिन र लागिहाले सावधानीपूर्वक नियन्त्रण गर्न, बालबच्चा, वृद्धवृद्धा र संवेदनशील स्वास्थ्य समस्या भएकाहरूको विशेष हेरचाह गर्न र प्रदूषण बढेका बेला घरबाहिर निस्कँदा सुरक्षित मास्कको प्रयोग गर्न पनि प्राधिकरणले अनुरोध गरेको छ । वायुप्रदूषणविज्ञहरूका अनुसार अझै एक हप्ता वायुप्रदूषणमा सुधार नहुने देखिएकाले सम्बन्धित जिम्मेवार निकायले वायुप्रदूषणको अवस्थामा सुधार ल्याउन एवं सङ्कटासन्न संवेदनशील नागरिकका समूहलाई सम्भावित असरबाट जोगाउन आवश्यक कदम चाल्नुहुनसमेत प्राधिकरणका प्रवक्ता रामबहादुर केसीले अपिल गर्नुभएको छ ।
यसैबिच वातावरण विभागले वायुप्रदूषणबाट जनजीवनलाई जोगाउन सरोकारवाला निकायको ध्यानाकर्षण गरेको छ । विभागले वक्तव्य जारी गर्दै विगत केही दिनदेखि नेपालको विभिन्न क्षेत्रमा लागेको वन डढेलोको कारणले काठमाडौँ उपत्यकालगायत देशको विभिन्न स्थानमा वायुप्रदूषण उच्च बनेकाले उच्च सावधानी अपनाउन भनेको छ । नेपाल सरकाबाट स्वीकृत वायु गुणस्तर सूचकाङ्क अनुसार ०–५० हुँदा राम्रो, ५१–१०० हुँदा मध्यम, १०१–१५० हुँदा संवेदनशील समूहका लागि अस्वस्थ, १५१–२०० अस्वस्थ, २०१–३०० निकै अस्वस्थ तथा ३०१ भन्दा माथि भएमा खतरनाक तहनजिक पुगेको सङ्केत गर्ने विभागले प्रस्ट्याएको छ । विभागको वायुप्रदूषण अनुगमनले पनि प्रदूषणको सूचक २०१ भन्दा माथि नाघेको देखाएको छ ।
साथै विभागले वायुप्रदूषण नियन्त्रण तथा न्यूनीकरण गर्न वन डढेलो लगाउने कार्य सार्वजनिक अपराध भएको हुँदा त्यो नगर्न, घरायसी ठोस फोहोर तथा प्लास्टिकजन्य फोहोर तथा कृषिजन्य अवशेष नजलाउन, सवारीसाधनको नियमित मर्मतसम्भार गर्न, उद्योग कलकारखाना तथा भान्सामा स्वच्छ ऊर्जाको प्रयोग गर्न सुझाएको छ । त्यस्तै सडक तथा निर्माण कार्यबाट उड्ने धुवाँधुलोको यथोचित नियन्त्रण गर्न पनि सरोकारवाला निकायलाई अनुरोध गरेको छ ।
