भउचप्रसाद यादव/रेखीराम राना
काठमाडौँ, पुस १० गते । ‘मृत्युमार्ग’ का रूपमा चिनिने सिद्धार्थ राजमार्ग अन्तर्गतको बुटवल–तानसेन सडकखण्डको निर्माणाधीन सिद्धबाबा सुरुङमार्ग अन्तर्गत तीन वटै सहायक सुरुङमार्ग (बाइपास) छिचोलिएको छ । दोस्रो सहायक सुरुङ छिचोलिएसँगै आयोजनाको तीन वटै सहायक सुरुङ छिचोल्ने काम सम्पन्न भएको हो । यसअघि नै आयोजनाको पहिलो र तेस्रो बाइपास सुरुङ छिचोलिने काम सम्पन्न भएको थियो ।
सडक विभाग अन्तर्गत गुणस्तर अनुसन्धान तथा विकास केन्द्रका निर्देशक प्रभात झाले तीन वटै बाइपास सुरुङ छिचोलिनु आयोजनाका लागि ठुलो उपलब्धि हासिल भएको बताउँदै अब मुख्य सुरुङ छिचोल्नमा आयोजनाको ध्यान केन्द्रित हुने बताउनुभयो ।
उहाँका अनुसार आयोजना अन्तर्गतको दोस्रो बाइपास सुरुङ सोमबार छिचोलिएको हो । यसअघि तेस्रो बाइपास भदौ २६ गते र पहिलो बाइपास असोज ४ गते छिचोलिएको थियो । पहिलो, दोस्रो र तेस्रो बाइपास सुरुङको लम्बाइ क्रमशः १५२ मिटर, १६१ मिटर र १३० मिटर रहेको छ ।
केन्द्रका निर्देशक झाले मुख्य सुरुङको कुल लम्बाइमध्ये अब ७५ मिटर मात्र खन्न बाँकी रहेको बताउँदै अहिलेसम्म आयोजनाको कुल भौतिक प्रगति ३७ प्रतिशत रहेको जानकारी दिनुभयो । आयोजनाको मुख्य सुरुङ फागुनको पहिलो साताभित्र छिचोलिने गरी काम भइरहेको उहाँको भनाइ छ । दुई लेनको हुने यस सुरुङमार्गको कुल लम्बाइ १.१२६ किलोमिटर हुने छ ।
चिनियाँ कम्पनी चाइना स्टेट कन्स्ट्रक्सन इन्जिनियरिङ कर्पोरेसन (सिएससिइसी) ले निर्माण ठेक्का पाएको यस सुरुङमार्गको खन्ने काम भने २०८० माघ ४ गतेदेखि सुरु भएको हो । यो आयोजना सात अर्ब ३४ करोड २१ लाख रुपियाँको लागतमा निर्माण भइरहेको छ ।
सिद्धार्थ राजमार्गको सिद्धबाबा क्षेत्रमा माथिबाट खस्ने पहिरो छिचोल्दै यात्रुले जोखिमपूर्ण यात्रा गर्नुपर्ने बाध्यता छ । लामो समयदेखि यात्रुले यो क्षेत्रमा खस्ने पहिरोबाट जोगिन सुरुङमार्ग बनाउनुपर्ने माग गर्दै आएका थिए । यो क्षेत्रमा हरेक वर्ष माथिबाट खसेको पहिरोका कारण कैयौँ यात्रुले ज्यान गुमाउनु परिरहेको छ ।
सुरुङमार्ग बनेपछि पाल्पा, गुल्मी, अर्घाखाँची, रुपन्देही, स्याङ्जा, पोखरा, बागलुङलगायतका जिल्लाको यात्रा गर्न सहज हुने अपेक्षा गरिएको तिनाउ गाउँपालिकाका अध्यक्ष प्रेम श्रेष्ठले बताउनुभयो । गएको एक दशकमा सिद्धबाबा खण्डमा पहिरोका कारण भएको दुर्घटनाका कारण ७० जनाभन्दा बढीको ज्यान गइसकेको छ । दुर्घटना कम गर्न लामो समयको छलफल र बहसपछि सिद्धबाबामा सुरुङमार्ग निर्माण कार्यान्वयनमा आएको हो ।
सिद्धबाबा सुरुङ निर्माणका लागि २०७७ मङ्सिर १ गते मन्त्रीपरिषद् बैठकले आवश्यक प्रक्रिया अगाडि बढाउन निर्णय गरेको थियो । २०७८ जेठ ९ मा सडक विभागले ग्लोबल टेन्डरमार्फत ठेक्का आह्वान गरेको थियो । त्यही अनुसार कम बजेट प्रस्ताव गर्ने चिनियाँ कम्पनीले सुरुङ निर्माणको जिम्मेवारी पाएको हो । पाँच वर्षभित्र काम सक्ने गरी २०७८ फागुनमा ठेक्का सम्झौता भएको थियो । दुई वर्षसम्म बाहिरी भागमा प्रारम्भिक काम गरेको निर्माण कम्पनीले पछिल्लो एक वर्षभित्र सुरुङको मुख्य काम गरिरहेको छ ।
‘इपिसी’ मोडेलमा निर्माण हुँदै
केन्द्रका निर्देशक झाले छनोट भएका निर्माण कम्पनीले इन्जिनियरिङ प्रोक्युरमेन्ट कन्स्ट्रक्सन (इपिसी) मोडलमा सुरुङमार्ग निर्माण भइरहेको बताउनुभयो । यस मोडेल अनुसार निर्माण कम्पनीले सुरुङमार्ग निर्माणको डिजाइन र कमिसनिङ स्वयम् आफैँले गर्नुपर्ने हुन्छ । यस्तो मोडलमा निर्माण कम्पनीले डिजाइन, खरिददेखि कन्स्ट्रक्सनसम्मको काम आफैँंले गर्नुपर्ने हुन्छ ।
त्यसै गरी सुरुङमार्ग निर्मााण सम्पन्न भएको एक वर्षसम्म ‘डिफेक्ट लायबिलिटी पिरियड (डिएलपी)’ निर्माण सम्बन्धित निर्माण कम्पनीको नै हुने उहाँले बताउनुभयो । ‘डिएलपी’ को अवधिमा सुरुङमार्गको मर्मतसम्भारको जिम्मेवारी निर्माण कम्पनीको नै हुने छ ।
यस्तो हुने छ सुरुङमार्ग
यो सुरुङमार्गको पोर्टल बुटवल–तानसेन सडकखण्डमा रहेको सिद्धबाबाको मन्दिरस्थित चिडियाखोलानजिकै हुने छ । दुई लेनको हुने यस सुरुङमार्गको कुल लम्बाइ १.१२६ किलोमिटर हुने छ । सुरुङमार्गको निर्माण ‘एसियन हाइवे स्ट्यान्डर्ड’ को हुने केन्द्रका निर्देशक झाले बताउनुभयो । सिद्धबाबाको अति जोखिम झन्डै पाँच किलोमिटर क्षेत्रमध्ये उपल्लो सिद्धबाबादेखि रामापिथेकस पार्कसम्म सो सुरुङमार्ग निर्माण भइरहेको छ । सिद्धबाबा सडक तराईबाट पश्चिम पहाड जोड्ने मुख्य मार्ग हो ।
