हरिप्रसाद कोइराला
उर्लाबारी, असार ३० गते । गाउँबाट सहर पसेपछि धेरै मानिसहरू पुनः गाउँ फर्कन चाहँदैनन् । सहरबाट गाउँ फर्कनुलाई हाम्रो समाजले त्यति राम्रो मान्दैन । तर मोरङको रतुवामाई –५ परेवाखोपीका लीलानाथ श्रेष्ठ सहरबाट गाउँ फर्केर कृषि तथा पशुपालन व्यवसाय बाट लाखौँ कमाइ गरिरहनु भएको छ ।
श्रेष्ठले २०७० देखि २०७५ सम्म पूर्व–पश्चिम राजमार्गसँगै जोडिएको उर्लाबारी –७ स्कुलडाँडामा होटल सञ्चालन गर्नुभयो । नजिकै अस्पताल, मिडिया हाउस, सरकारी र निजी विद्यालय भएकाले उहाँलाई ग्राहकको समस्या थिएन ।
होटल गज्जब चलेको थियो । पत्नी र साना बच्चा भए पनि छोराछोरीका साथ सहयोग थियो उहाँलाई छ । पाँच वर्ष भाडामा बसेर होटल गर्दा लीलानाथको कमाइ नभएको होइन । तर कमाई खातामा मात्र भयो ।
हातमा नगद हुनै छोड्यो । आफूले साहुलाई तिर्नुपर्ने तर ग्राहकबाट आफूले प्राप्त गर्न समस्या । लगातार बाँकी बढेपछि श्रेष्ठ होटल बिक्री गरेर गाउँ फर्किनुभयो । २०७५ सालको मङ्सिरमा पाँचवटा गाई पालेर श्रेष्ठले व्यवसाय सुरु गर्नुभयो । सहरको ओभानो ठाउँमा बसेर आएको शरीरलाई ग्रामीण परिवेशमा बदल्न उहाँलाई केही समय लाग्यो ।
मनमा इच्छा र पाखुरामा बल भएपछि श्रेष्ठलाई कृषि तथा पशुपालनमा फर्किन कुनै टाउको दुखाइ भएन । ६ वर्षभयो उहाँले व्यवसाय सुरु गरेको । अहिले नगरकै नमुना गाई फर्म सञ्चालन गरेर मान र दाम बटुलिरहनु भएको छ । श्रेष्ठको खेमु गाई फर्ममा यतिबेला १८ गाई छन् । जसमध्ये १४ वटा लैना छन् ।
दैनिक एकसय ५० लिटर दुध बिक्री भइरहेको श्रेष्ठले बताउनुभयो । सहरबाट गाउँ आएर गाईपालन सुरु गर्दा छिमेकी र आफन्तले नेवार माइलो सकिने भयो भनेर खिसीटिउरी गरेको उहाँले स्मरण सुनाउनुभयो ।
हाल दैनिक एकसय ५० लिटर दुध सहकारीमा बिक्री भइरहेको उहाँले बताउनुभयो । सामान्यतया प्रतिलिटर ६० रुपियाँमा दुध बिक्री हुने गरेको उहाँको भनाइ छ । श्रेष्ठले भन्नुभयो, “मासिक सरदर दुई लाख हजार रुपियाँ आम्दानी हुन्छ । खर्च कटाउँदा ८० हजार रुपियाँ बचत भइरहेको छ ।”
लीलाले हालसम्मको सबै आम्दानी गाईपालन फर्म विस्तारमा खर्च गरिरहनुभएको छ । चार लाख रुपियाँमा सुरु गरेको फर्ममा हालसम्म ६० लाख लगानी भइसकेको उहाँको भनाइ छ । बैङ्कले सहुलियत दरमा कर्जा दिएपछि उहाँले व्यवसाय सुरु गरेको बताउनुभयो । सरकारले एक पटक घाँस खेतीका लागि ४० हजार र अर्को पटक गाई पालनका लागि दुई लाख ४० हजार अनुदान दिएको उहाँले स्मरण गर्नुभयो ।
श्रेष्ठले तीन बिघा खेतमा लगाएको परालले नपुगेर थप डेढ बिघा जग्गा ठेक्कामा लिएर घाँस लगाउनुभएको छ । उन्नत जातका ५० माउ गाई पुगाउने लक्ष्य राख्नुभएका श्रेष्ठले पशुको औषधी र प्राविधिकहरू गाउँ–गाउँमा उपलब्ध हुनुपर्ने बताउनुभयो ।
ठुला गाई फर्मलाई दक्ष पशु प्राविधिक आवश्यक रहेको बताउँदै उहाँले भन्नुभयो, ‘सरकारले दाना र चोकरको मूल्य वृद्धिसँगै दुधको मूल्य पनि बढाउनुपर्छ । अन्यथा किसानहरू पेसाबाट विमुख हुनेछन् ।’
