देशभर अस्थायी परिवार नियोजनका साधनको अभाव

काठमाडौँ, वैशाख १७ गते । सरकारले समयमै खरिद गर्न नसक्दा अस्थायी परिवार नियोजनका साधनको अभाव देखिएको छ । परिवार कल्याण महाशाखाका अनुसार पिल्स, कण्डम, तीन महिने सङ्गीनी सुई (डिपो) कपर–टी, नरप्लान्ट जस्ता अस्थायी परिवार नियोजनका साधनको देशका विभिन्न ठाउँमा अभाव भएको हो ।

स्वास्थ्य सेवाअन्तर्गतको परिवार कल्याण महाशाखाका निर्देशक डा. विवेककुमार लालका अनुसार खरिद प्रक्रियामा ढिलाई भएकाले कतिपय ठाउँमा परिवार नियोजनका साधनको अभाव भएको जानकारी दिनुभयो ।

स्वास्थ्य सेवा विभागको भण्डारण केन्द्रमा कण्डम, सङ्गीनी सुई (डिपो) कपर–टी, नरप्लान्ट जस्ता अस्थायी परिवार नियोजनका साधनको स्ट्रक नभएकाले माग अनुसार परिवार नियोजनको साधनको परिपूर्ति गर्न सकेको छैन ।

स्वास्थ्य सेवा विभागअन्तर्गतको व्यवस्थापन महाशाखाका प्रमुख डा.पवनजङ्ग रायमाझीले परिवार नियोजनका अस्थायी साधन केन्द्रमा नभए पनि स्थानीय तहमा अलिअलि स्टक रहेको बताउनुहुन्छ ।

सरकारले कण्डम, सङ्गीनी सुई (डिपो) कपर–टी, नरप्लान्ट जस्ता परिवार नियोजनका साधन सरकारी स्वास्थ्य संस्थाबाट निःशुल्क वितरण गर्दै आएको छ ।

अभाव हुनुका कारण

सरकारले यो कार्यक्रमका लागि आवश्यक अनुसार बजेट छुट्याउ नसक्दा दातृ निकायको भर पर्दै आएको छ । पछिल्लो समय युएसएड बन्द हुँदा दाताले दिने भनेर प्रतिबद्धता गरेको सहयोगमा पनि कटौती भएकाले समस्या झन बढ्दो छ । सरकारले दिने बजेट बढाउन नसक्दा र दातृ निकायबाट आउने सहयोगमा कमी आएकाले परिवार नियोजनका साधान अभाव भएको डा.विवेक बताउनुहुन्छ ।

उहाँ भन्नुहुन्छ, “बजार र डलरको भाउ प्रत्येक वर्ष बढ्दै गएको छ । दातृ निकायले दिने सहयोगमा कटौती गर्दै लगेको छ । सरकारले पनि लगानी बढाउन सकेको छैन त्यसैले माग पूरा गर्न समस्या परेको छ ।”

परिवार कल्याण महाशाखाका वरिष्ठ कम्युनिटी नर्सिङ अधिकृत अमृता पहाडीले खरिद प्रक्रिया ढिला हुँदा माग अनुसार अस्थायी परिवार नियोजनका साधनको परिपूर्ति गर्न नसकिएको बताउनुहुन्छ ।

खरिद प्रक्रिया अगाडि बढिसकेकाले एक डेढ महिनामा माग अनुसारको परिवार नियोजनका साधनहरू परिपूर्ति गर्न सकिने पहाडीको दाबी छ । 

युएसएड बन्द हुँदा अस्थायी परिवार नियोजनाका साधान दाताहरूले दिने भनेर प्रतिबद्धता अनुरूप नदिँदा यस्तो समस्या आएको उहाँका भनाइ छ । 

स्वास्थ्य सेवा विभागअन्तर्गतको व्यवस्थापन महाशाखाका प्रमुख डा.पवनजङ्ग रायमाझीले अस्थायी परिवार नियोजनका साधान खरिद प्रक्रियामा रहेको जानकारी दिनुभयो ।

उहाँ भन्नुहुन्छ, “खरिदको पक्रिया टुङ्गिने अवस्था छ । अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिस्पर्धाबाट खरिद गर्नुपर्ने भएकाले समय लागेको हो । कुनैको सम्झौता भइसकेको छ भने कुनैको प्रक्रियामा रहेको छ । खरिद गर्दा मूल्य नमिल्ने हुँदा झन्झजटिलो हुँदो रहेछ ।”

वार्षिक ४० करोडका परिवार नियोजनका साधन चाहिन्छ

वार्षिक करिब ४० करोड बराबरको परिवार नियोजन अस्थायी साधन आवश्यक पर्ने पहाडी बताउनुहुन्छ । ४० करोडमध्ये  दातृ निकायले २५ करोड बराबरको सामग्री खरिद गरेर सहयोग गर्छ भने बाँकी सरकारले खरिद गर्दै आएको छ ।

उहाँका अनुसार एक वर्षमा तीन महिने सुई झण्डै साढे दुई लाख गर्ने गरेका छन् । नेपालमा वार्षिक दुई करोड ४८ लाख कण्डम आवश्यक पर्छ । पिल्स एक लाख ७७ हजारले प्रयोग गर्ने गर्ने तथ्याङ्कमा उल्लेख छ । कपरटीका नयाँ प्रयोग कर्ता प्रत्येक वर्ष १४ हजार थपिने अनुमान छ । 

चकित्सकका बालबालिकाबिच जन्मातर राख्नुका साथै इच्छा नभएको गर्भ रोक्न अस्थायी परिवार नियोजनको साधनको प्रयोग गर्ने गरिन्छ । कण्डमले साधनले यौन सम्पर्कको माध्यमबाट हुने विभिन्न सङ्क्रमणजन्य रोग लाग्नबाट बचाउने चिकित्सक बताउछन् ।