चाँदनी आचार्य
घोडाघोडी (कैलाली), असार ४ गते । विश्व रामसार साइडमा सूचीकृत कैलालीको घोडाघोडी तालमा सूचक प्रजाति मगर गोहीको सङ्ख्या वृद्धि हुँदै गएपछि गोहीको प्रजनन केन्द्र व्यवस्थापन गरिएको छ ।
पञ्जाकारमा २५ सय हेक्टर क्षेत्रफलमा फैलिएको तालको पूर्वतर्फ र पश्चिमतर्फ दुईवटा गोही प्रजनन केन्द्र स्थापना गरिएको हो । डिभिजन वन कार्यालय पहलमानपुरको सहयोगमा डल्फिन संरक्षण केन्द्रले दुईवटा गोही प्रजनन् केन्द्रको उचित व्यवस्थापन गरेको छ ।
मगर गोही प्रजनन केन्द्र व्यवस्थापनमा खटिएका कृष्ण चौधरीले डुङ्गाको सहायताले बालुवा बोकेर प्रजनन केन्द्र व्यवस्थित गर्ने काम भएको बताउनुभयो । घोडाघोडी सिमसार क्षेत्रमा वर्षमा दुई पटक चरा गणना हुँदै आए पनि सूचक प्रजातिको रूपमा रहेको मगर गोहीको गणना भने हुन सकेको छैन ।
घोडाघोडी सिमसार क्षेत्र रामसार साइडमा सूचीकृत भई संरक्षणका कार्यक्रम हुँदै आएपछि मगर गोहीको सङ्ख्या बढ्दै गएको अनुमान गरिएको छ । डल्फिन संरक्षण केन्द्रका कोषाध्यक्ष तथा चराविद् हिरुलाल डंगौराले चरा गणना हुँदै आए पनि मगर गोही गणना अहिलेसम्म हुन नसकेको बताउनुभयो ।
उहाँले चरा गणनाका क्रममा आफूले आठ वटा वयस्क मगर गोही तालमा देखेको बताउनुभयो । उहाँले एउटा वयस्क मगर गोहीले ३० देखि ३५ वटासम्म अण्डा दिने बताउनुभयो ।
चरा संरक्षण नेटवर्कका सचिव रामकुमार चौधरीले गत हप्ता नेटवर्कको नेतृत्वमा सूचक प्रजातिको गणना भएको जनाउँदै तालमा गर्मी मौसम भएकाले खासै धेरै मगर गोही नदेखिएको बताउनुभयो । उहाँले घोडाघोडी, ओजुवालगायत तालमा सात वटा गोही देखिएको जनाउँदै गर्मी मौसममा गोही पानीभित्रै बस्ने भएकाले पनि यकिन गणना हुन नसकेको बताउनुभयो ।
गर्मी मौसममा मगर गोहीले अण्डा पार्ने र बच्चा कोरल्ने भएकाले बालुवा भएको ठाउँ खोज्ने गर्दछन् । नेटवर्कका सचिव चौधरीले घोडाघोडी तालका मगर गोही केही तालमा व्यवस्था गरिएको प्रजनन् केन्द्रमा अण्डा पार्ने भए पनि कतिपय नजिकका डोडा, कौवा नदीमा समेत अण्डा पार्न जान सक्ने बताउनुभयो ।
ताल बाहिर गई अण्डा दिने गर्नाले मगर गोहीका बच्चाहरू खेतबारी, कुलोमा समेत भेटिने गरिएका छन् । विगतमा विभिन्न ठाउँबाट उद्धार गरी गोहीका बच्चा घोडाघोडी तालमा छोड्ने गरिएको छ ।
