मञ्जुको पीडा : काखमा दूधे बालक, पाठेघरमा क्यान्सर
बैतडीको सुर्नया गाउँपालिकाकी मञ्जु अवस्थी भट्टलाई पाठेघरको क्यान्सर हुँदा दुधे बालक काखमा बोकेर उपचार गराउन समस्या भएको छ ।
प्रजनन स्वास्थ्यमा असर
जलवायु परिवर्तनबाट महिलाको प्रजनन स्वास्थ्यमा गम्भीर असर पर्ने गरेको तथ्य सार्वजनिक भएको छ। कैलालीका चुरे गाउँपालिका र धनगढी उपमहानगरपालिका–४ मा छ महिनामा गरिएको अध्ययनले सो तथ्य सार्वजनिक भएको हो। जलवायु परिवर्तनले समयमा वर्षा नहुने त्यसले गर्दा खेतीपातीमा असर गर्ने, बाढी, पहिरो, असिनापानीले पनि खेतीपाती नष्ट हुने र उपयुक्त खानपान नपाउँदा प्रजनन स्वास्थ्यमा समस्या परेको अध्ययनमा उल्लेख छ।
छाउछाप्रोमा सर्पको त्रास
भूकम्पले पालको बास बस्न बाध्य डोटीको पूर्वीचौको–३, गैरागाउँकी १५ वर्षीया देवी भुललाई महिनावारी हुँदा छाउछाप्रोमा बस्न निकै कठिन छ। देवी भुलको छाउछाप्रो च्यात्तिएको प्लास्टिक र परालले बेरबार पारेर बनाइएको छ। फलेकमाथि एकसरो लुगाले चिसोमा रात कटाउनु देवी भुलको बाध्यता छ। गैरागाउँ खप्तड राष्ट्रिय निकुञ्जसँगै जोडिएको छ। गाउँमा खप्तड राष्ट्रिय निकुञ्जबाट आउने जङ्गली जनावरको समेत डर हुन्छ। देवता रिसाउने र थप अनिष्ट हुने डरले भूकम्पपछिका दिनमा महिनावारी हुँदा अलग्गै बस्नुपर्ने प्रथालाई महिलाले अझ कडाइसाथ पालना गर्न थालेका छन् । स्थानीय जयराम भूलले भन्नुभयो, “केही दिनअघि मात्र छाउगोठ नजिकै सर्प देखिएको छ। यदि देउता नरिसाएको भए पुस महिनामा कसरी सर्प आयो। छाउपडी नमान्ने कुरा त हामी सोच्नै पनि सक्दैनौँ।”
जलवायु परिवर्तनबाट महिलाको प्रजनन स्वास्थ्यमा पनि असर
कैलालीका चुरे गाउँपालिका र धनगढी उपमहानगरपालिका चार वडामा छ महिनासम्म गरिएको एक अध्ययनले जलवायु परिवर्तनबाट महिलाको प्रजनन स्वास्थ्यमा गम्भीर असर पर्ने गरेको देखाएको छ ।
चरेससहित एक पक्राउ
दार्चुलाको महाकाली नगरपालिका –४ बंगाबगडस्थित एक किराना पसलबाट लागूऔषध चरेससहित एक जना पक्राउ परेका छन् ।
हाम्रा माग पूरा नभएसम्म सरकारमा जाँदैनौंः सांसद चौधरी
नागरिक उन्मुक्ति पार्टीले अगाडि सारेको तीन वटा माग पूरा नभएसम्म आफ्नो पार्टी सरकारमा नजाने सांसद गंगाराम चौधरीले बताउनु भएको छ।
घोडाघोडीमा अतिक्रमित संरचना हटाउन सुरु
कैलालीको घोडाघोडी नगरपालिकाले बुधबारदेखि सडक क्षेत्रका संरचना भत्काउन सुरु गरिएको छ । नगरपालिकाले सडक अतिक्रमण गरी बनाइएका संरचना हटाउन पटक पटक सूचना गरेपनि नहटाएपछि आफै हटाउन सुरु गरेको हो ।
सडक सञ्जालले जोडिदै बाजुराका गाउँ बस्ती
बाजुराको छेडेदह गाउँपालिका–४ लिसाना निवासी हरि रावतको घर छेउबाटै सडक निर्माण भएपछि व्यापार व्यवसाय गर्न निकै सहज भएको छ । बूढीगङ्गा नगरपालिका–४ को भुक्तोली हुँदै लिसाना र बूढीगङ्गा नगरपालिका–७ र ८ को बेतालमाण्डौ, झाली हुँदै लिसाना बस्तीको चारै तिरबाट सडक सञ्जालले जोडिएपछि यहाँका स्थानीयलाई अहिले गाउँमै व्यापार गर्न सहज भएको रावतले बताउनुभयो ।
कैलालीमा नौ किलो चरेस सहित एकजना पक्राउ
कैलालीको अत्तरियाबाट ९ किलो चरेस सहित १ जना पक्राउ परेका छन् । गोदावरी नगरपालिका २ बसपार्कमा कलक जप्रेलले संचालन गरेको नबिन होटलबाट चरेस सहित ३६ वर्षीय यमराज दौल्याललाई पक्राउ गरिएको हो ।
चिसोले कैलालीमा जनजीवन प्रभावित
कैलालीमा मङ्गलबारदेखि चिसो बढेको छ । शीतलहर र बाक्लो हुस्सुका कारण चिसो बढेको हो ।
प्रजिअ थापाद्वारा मर्मत गर्नुपर्ने सीमास्तम्भको अनुगमन
कैलालीका प्रमुख जिल्ला अधिकारी किरण थापाले मङ्गलबार मर्मत गर्नुपर्ने सीमास्तम्भको अनुगमन गर्नुभएको छ । प्रजिअ थापा नेतृत्वको टोलीले भजनी, कालाकुण्डा र खक्रौलास्थित सीमा स्तम्भको अनुगमन गरेको हो ।
‘जसाई तन्त्र आया पनि मेरा दुःख उसाई छन्’
मालिकका मालिकै छन्, गुसाइँका गुसाइँ छन् जसाई तन्त्र आया पनि मेरा दुःख उसाई छन् बैतडीको सुर्नया गाउँपालिका–३, सिराड–भगुल्टे सामुदायिक वनमा दलित समुदायलाई रोक लगाइएको छ। सामुदायिक वनमा दलितलाई रोक लगाइएपछि स्थानीय दलित अगुवा जयराम लोहारले डेउडाको लयमा यिनै गी
महिला नेतृत्वले फेरिएको सामुदायिक वन
परम्परादेखि नै ग्रामीण महिलाको प्राकृतिक स्रोतसँग अन्योन्याश्रित सम्बन्ध रहिआएको छ। वनजङ्गल महिलाका जीवनको अभिन्न अङ्ग हुन्। कृषि पेसासँग आबद्ध महिला घाँसदाउरा, स्याउला, जडीबुटीजस्ता वन पैदावारमा निर्भर मात्र रहेका छैनन्; बरु उनीहरू वनजङ्गल र वातावरण संरक्षण एवं व्यवस्थापनजस्ता गहन जिम्मेवारी लिनसमेत विगतदेखि तयार भएर आएका छन्।
नक्कली नोट र बाघको हड्डीसहित पाँच जना पक्राउ
कैलाली प्रहरीले एक लाख ४२ हजार नक्कली नोट, वन्यजन्तुको हड्डी र जडीबुटीसहित पाँच जनालाई पक्राउ गरेको छ ।
सरकारको नेतृत्वबारे टुङ्गो लगाउँदै
केन्द्रमा बनेको सत्ता साझेदार नयाँ गठबन्धन अनुसार सुदूरपश्चिम प्रदेशमा पनि प्रदेश सरकार बन्ने लगभग निश्चित भएको छ ।
बुटका बाबा माघी महोत्सवको तयारी
कैलालीका थारु समुदायले वर्षौदेखि मनाउदै आएको बुटका बाबा माघी महोत्सव यस वर्ष पनि मनाउने भएका छन् । तर यस पटक भारतीय कलाकारलाई नबोलाउने निर्णय गरेका छन् । कैलालीको पुरानो धार्मिक क्षेत्र घोडाघोडी नगरपालिका –७ कीर्तिपुरमा रहेको बुट्का बाबा मन्दिरमा माघ १ गतेदेखि हरेक वर्ष पाँच दिनसम्म मेला लाग्ने गर्छ ।
छ वर्षदेखि निर्माणाधीन पुल अलपत्र
पाटन–पञ्चेश्वर सडक खण्डको गोइडाखोलामा निर्माणाधीन पक्की पुल छ वर्षदेखि अलपत्र छ। बैतडीको तल्लोस्वराड क्षेत्रका तीन स्थानीय तह सो पुलले जोड्नेछ। सडक डिभिजन कार्यालय पाटन, बैतडीले २०७४ सालदेखि ठेक्कामार्फत निर्माण गर्न लगाएको पुलको कुल बजेट दुई करोड ३८ लाख रुपियाँ रहेको छ। दुई वर्र्षभित्रै पुल निर्माण गरेर यातायात सञ्चालन गर्ने लक्ष्य राखिएको भए पनि नहरकुलो भत्किने भन्दै स्थानीयवासीले मुआब्जा दाबी गरेपछि पुल निर्माणको काम रोकिएको कार्यालयको भनाइ छ। पाटन–पञ्चेश्वर सडकखण्डको गोइडाखोलामा पुल नहुँदा खोलाको अस्थायी बाटोबाट सवारी चल्दै आएका छन्। पानी परेका बेला यहाँ बाढीले यातायात अवरुद्ध हुने गरेको छ।
दुई साइकलको भरमा इलाका प्रहरीको सीमा गस्ती
इलाका प्रहरी कार्यालयको प्रहरीसँग सवारी साधनको नाममा दुई वटा साइकल मात्रै छ भन्दा पत्यार नलाग्न सक्छ । तर, यो सत्य हो । कैलालीको भजनी नगरपालिका –५ स्थित इलाका प्रहरी कार्यालय पृथ्वीपुरमा कार्यरत प्रहरीले दुई वटा साइकलको भरमा सीमा क्षेत्रमा गस्ती गर्दैआएका छन् ।
अग्निपीडित मुक्त कमैयाको पक्की घर निर्माण सुरु
कैलालीको कैलारी गाउँपालिका–७ विपतपुरका अग्निपीडित मुक्त कमैयाको पक्की घर निर्माण कार्य सुरु भएको छ ।
गन्धक र सुरासहित पक्राउ
विष्फोटक पदार्थमा प्रयोग हुने सामानसहित कैलालीमा प्रहरीले एक जनालाई पक्राउ गरेको छ । भारतबाट अवैध रूपमा २३ किलो गन्धक र पाँच किलो सुरा लिएर आइरहेको अवस्थामा सशस्त्र प्रहरीले कैलारी गाउँपालिका –४ ‘के गाउँ’ का ४७ वर्षीय सोमनारायण गामु डङ्गौरालाई पक्राउ गरेको हो ।
स्याहार केन्द्रमा छोराछोरी मेलापातमा आमा
केआईसिंह गाउँपालिका–४, बायलकी गौरी खड्काले तीन वर्षीय छोरा शिशु स्याहार केन्द्रमा छाडेर मेलापातमा निस्कनुहुन्छ।
चौधरीको बाध्यता परिवार पाल्न बगरमै बास
कञ्चनपुरको बेलौरी नगरपालिका–८ का जुगमनि चौधरी हरेक वर्षको नौ महिना महाकाली नदी किनारको बगरमा बिताउनुहुन्छ ।
भवन अधुरो हुँदा खोप लगाउन समस्या
भागेश्वर गाउँपालिका–३, सतीगाउँमा गाउँघर क्लिनिक भवन नहुँदा बालबालिकालाई खोप लगाउन समस्या भएको छ। दुई वर्षपहिले गाउँघर क्लिनिकको भवन निर्माण सुरु गरिएको भए पनि पूर्ण रूपमा निर्माण पूरा नहुँदा सतीगाउँका बालबालिकालाई खोप लगाउन समस्या भएको हो। सती गाउँका बालबालिकालाई खोप लगाउनका लागि डेढ घण्टाभन्दा बढीको पैदल दूरी हिँडेर वडाको सदरमुकाम बोगटासम्म जान स्थानीय बाध्य छन्। स्थानीय महिला डम्बरी भट्टले बालबालिका खोप लगाउन डेढ घण्टाभन्दा बढी पैदल हिँड्नुपर्ने बताउनुभयो। उहाँले भन्नुभयो, “खोप लगाउन मात्रै एक दिन पूरै कट्छ। अरू काम केही पनि हुँदैन। गाउँमै क्लिनिक भइदिएको भए धेरै सहज हुने थियो।”
‘संस्कृति जगेर्ना गर्न आवश्यक’
सुदूरपश्चिम प्रदेशका प्रमुख देवराज जोशीले संस्कृति, चाडपर्व र रीतिरिवाज संरक्षणमा जोड दिनुपर्ने बताउनुभएको छ। प्रमुख जोशीले बाजुरेली सेवा समाजद्वारा धनगढीस्थित खुलामञ्चमा आयोजित भुवा पर्वको शुक्रबार उद्घाटन गर्नुहुँदै संस्कृति, चाडपर्वको जगेर्ना गर्न आवश्यक रहेको बताउनुभयो। उहाँले भन्नुभयो, “हाम्रो पहिचान छैन भने हाम्रो धर्म र हामी मानव हुनुको औचित्य छैन। त्यसकारण यसको जगेर्ना गरेर अगाडि बढ्न आवश्यक छ।” उहाँले भुवा पर्व आयोजना गरेर सराहनीय र प्रशंसनीय कार्य गरेको चर्चा गर्दै यसलाई निरन्तरता दिनुपर्ने बताउनुभयो।
गाउँमा दिउँसै बाघ घुम्दा गाउँले त्रसित
कैलालीको वसन्ता कोरिडोर आसपासका गाउँमा दिउँसै बाघ डुल्न थालेपछि स्थानीय त्रसित भएका छन्। एक सातादेखि गाउँतिर बाघ बरालिएको देखिन थालेपछि कैलारी गाउँपालिका–७ र ५ का बासिन्दा त्रसित भएका हुन्। स्थानीयका अनुसार गर्दनमा ‘बेल्ट’ जस्तो बाँधिएको बाघ केही दिनदेखि गाउँ, खेततिर देखिने गरेको छ। बाघको गर्दनमा बेल्ट बाँधिएको जस्तो देखिएको वस्तु सम्भवतः ‘रेडियो कलर’ जडान गरिएको हुनुपर्छ।
