ऋषिपञ्चमीका अवसरमा राजधानीका नदी किनारमा स्नान गर्ने महिलाको भीड
नेपाली नारीको पर्व तीजअन्तर्गत ऋषिपञ्चमी पर्वका अवसरमा राजधानीका वाग्मती, विष्णुमती, रुद्रमती, मनमतीलगायत नदी किनारका मुहानस्थलमा स्नान गर्ने महिलाको भीड लागेको छ ।
देगु तलेजुको पुनःनिर्माण सम्पन्न
नौ वर्षअघिको भूकम्पले भग्नावशेष बनाएको विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृत पाटन दरबार क्षेत्रमा अवस्थित देगु तलेजु मन्दिरको पुनःनिर्माण सम्पन्न भएको छ ।
आज ऋषिपञ्चमी पर्व मनाइँदै
ऋषिपञ्चमी पर्व आज नेपाली नारीहरूले अरुन्धतीसहित सप्त ऋषिको पूजा आराधना गरी मनाउँदैछन् ।
नेवारी सभ्यता समाजवादसँग मिल्दोजुल्दो : अध्यक्ष प्रचण्ड
पूर्वप्रधानमन्त्री एवम् नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले नेवारी सभ्यताभित्र रहेको साझापन र आत्मनिर्भर अर्थतन्त्रको अभ्यास समाजवादी व्यवस्थासँग मिल्दोजुल्दो भएकाले यसलाई अझै प्रवर्धन गर्नुपर्ने बताउनुभएको छ ।
न्वाँगी पर्वको अवसरमा मुख्यमन्त्रीद्वारा शुभकामना
बागमती प्रदेशका मुख्यमन्त्री बहादुर सिं लामा तामाङले चेपाङ समुदायको पर्व न्वाँगी (छोनाम) को अवसरमा देश तथा विदेशमा रहनुभएका चेपाङ समुदायप्रति शुभकामना व्यक्त गर्नुभएको छ । चेपाङ समुदायले हरेक वर्ष भदौ २२ गते प्रकृति पूजक चेपाङ समुदायले पर्व न्वाँगी मनाउँदै आएका छन् ।
-original-thumb.jpg)
दाङको अम्बिकेश्वरी मन्दिर
घोराही उपमहानगरपालिका १८ मा अवस्थित प्रख्यात अम्बिकेश्वरी मन्दिर। क्षत्र शैलीमा निर्मित यो देवीको मन्दिरलाई एक प्रसिद्ध शक्तिपीठको रूपमा लिइन्छ। यो उत्तराभिमुख भएको दुई तले पित्तलको गजुर भएको यस मन्दिरको बिचमा करिब १ मिटर उचाइमा चौका रूपको अग्लो स्थानमा अम्बिकेश्वरीको प्रतीक स्वरूपको कानको आकारको गहिरो प्वाल रहेको छ।
गणेश चतुर्थी पर्व मनाइँदै
प्रत्येक वर्ष भाद्र शुक्ल चतुर्थीका दिन अग्रपूजाको अधिकार प्राप्त गर्नुभएका विघ्नहर्ता भगवान् गणेशको पूजा आराधना गरी मनाइने गणेश चतुर्थी पर्व आज मनाइँदै छ ।
हरितालिका तिज समापन
भाद्र शुक्ल तृतीयाका दिनमा शुक्रबार देवाधिदेव महादेवको पूजा आराधनागरी हरितालिका ९तीज० पर्वको व्रत बसेका वर्तालुले आज बिहान गोदान, पूर्णपात्रगरी व्रत समापन गरेका छन् ।
महिला र तिज पर्व
हाम्रो सनातन परम्परामा अनादिकालदेखि नै व्रत, उपवासका साथ अनेक चाडपर्व मनाइँदै आएका छन् । यसरी मनाइने चाडपर्वमध्ये हरितालिका तिज पनि एक हो । भाद्र शुक्ल तृतीयाका दिन महिलाहरू हरितालिका व्रत गर्छन् । यस व्रतको विधान वर्तमान समयमा उपलब्ध १८ महापुराणमा भेटिँदैन । बृहत् धर्मशास्त्रनिबन्धग्रन्थहरूमा, लक्ष्मीधरकृत कृत्यकल्पतरुका व्रतखण्डमा, त्यसपछिका श्रीदत्तकृत समयप्रदीपमा, चण्डेश्वरकृत कृत्यरत्नाकरमा र हेमाद्रिकृत चतुर्वर्गचिन्तामणिका व्रतखण्डमा पनि यस व्रतको उल्ले
ऐतिहासिक भीमसेनस्थान
कुनै बेला पूर्वी नेपालको प्रशासनिक केन्द्र भएका कारण धनकुटा नगरमा बाक्लो चहलपहल हुन्थ्यो । उत्तरमा किमाथाङ्का हुँदै तिब्बत र दक्षिणमा विराटनगर हुँदै भारतको जोगबनी मात्रै होइन, फारबिसगन्ज र कोलकातासम्म जोड्ने व्यापारिक मार्गमा पथ्र्यो धनकुटा । उत्तरमा चैनपुर र दक्षिणतिर विजयपुरबाट पूर्वी नेपालको प्रशासनको केन्द्र धनकुटामा सरेपछि धनकुटा नगर थप गुल्जार हुन पुगेको थियो । करिब २०५ वर्षअघि लेखिएको एक पुस्तकमा उसबेलै धनकुटा नगर व्यापक चल्तीको व्यापारिक मार्गमध्ये एक थियो । फ्रान्सिस बुकानन ह्यामिल्टनले आफ्नो पुस्तक ‘एन एकाउन्ट अफ किङ्डम अफ नेपाल’ (सन् १८१९:
नेवाः सांस्कृतिक ज्ञानकोश सार्वजनिक
नेवाः समुदायको सम्पूर्ण जानकारी समावेश गरिएको ‘नेवाः सांस्कृतिक ज्ञानकोश’ राजधानीमा शुक्रबार सार्वजनिक गरिएको छ । नेपाल भाषा एकेडेमीले काठमाडौँ महानगरपालिकासँगको सहकार्यमा ल्याएको सो ज्ञानकोशका दुर्गालाल श्रेष्ठ, कालु कुम्हाः, यज्ञमानपति वज्राचार्य, सुवर्णकेशरी चित्रकार र श्रीगोपाल प्रजापतिले संयुक्त रूपमा सार्वजनिक गर्नुभएको हो । नेवाः सांस्कृतिक ज्ञानकोशमा नेवार समुदायको सम्पूर्ण विवरण समेटिएको छ । ज्ञानकोश ‘नेवाः म्हसीका, ‘संस्कृति व सम्पदा’, ‘भाषा, लिपि व साहित्य’, ‘म्ये, बाजं व प्याखं’ र ‘शिल्प, प्रविधि र ज्ञान’ गरी पाँच भागमा प्रकाशित छ । पाँच भागमा प्रकाशित ज्ञानकोशको पाँचै पुस्तक गरी करिब दुई हजार आठ सय पृष्ठ रहेको छ ।
तिजमा साढे तीन लाखले गरे पशुपति दर्शन
हरितालिका तिज पर्वमा साढे तीन लाखभन्दा धेरै श्रद्धालुले पशुपतिनाथ मन्दिरको दर्शन एवं पूजाआराधना गरेका छन् । पशुपति क्षेत्र विकास कोषका सदस्य सचिव डा. मिलनकुमार थापाका अनुसार शुक्रबार बिहान ३ बजेदेखि साँझ ८ बजेसम्ममा चार लाखभन्दा धेरैले मन्दिर दर्शन गरेका हुन् । उहाँले दर्शनार्थी र तिजका व्रतालुलाई सहजै पूजाआराधना गर्ने प्रबन्धका लागि बिहान ३ बजे नै पशुपतिनाथ मन्दिरका चारै ढोका खोलिएको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “बिहीबार साँझदेखि पूजाआराधनाका लागि व्यवस्थित गरिएको थियो । शुव्रmबार बिहानैदेखि श्रद्धालुका लागि चाहिने सम्पूर्ण सामग्रीसहित सुरक्षाकर्मी र स्वयंसेवक परिचालन गरिएको थियो ।”
प्रथम महिला पौडेलद्वारा पशुपतिनाथको दर्शन
प्रथम महिला सविता पौडेलले हरितालिका तिजका अवसरमा पशुपतिनाथको दर्शन गर्नुभएको छ। शुक्रबार साँझ प्रथम महिला पौडेल परिवारका सदस्य साथ पशुपतिनाथ मन्दिर पुगेर उहाँले पशुपतिनाथको दर्शन गर्नुभएको हो।
पशुपतिनाथ क्षेत्रमा तिजको रौनक (फोटो फिचर)
हरितालिका तिज पर्वका अवसरमा पशुपतिनाथ मन्दिरमा पूजा आराधना गर्न आउने भक्तजनको भीड लागेको छ।
पशुपतिमा दर्शनार्थीकाे भीड (फोटो फिचर)
भाद्र शुक्ल तृतीयाका दिनमा मनाइने हरितालिका ९तीज० पर्व आज देवाधिदेव महादेवको पूजा आराधना गरी मनाइँदै छ । हरितालिका ९तीज०मा पशुपतिमा दर्शनार्थी भीड लागेको छ ।
प्रदेश प्रमुख देवकोटाद्वारा तिजको शुभकामना
बागमती प्रदेशका प्रमुख दिपकप्रसाद देवकोटाले हिन्दू महिलाको प्रमुख पर्व हरितालिका तिजको अवसरमा शुभकामना व्यक्त गर्नुभएको छ ।
तीज पर्व असमानता अन्त्य गर्न अग्रसर: उपसभामुख राना
उपसभामुख प्रतिनिधि सभा इन्दिरा रानाले हिन्दु महिलाहरूको सांस्कृतिक पर्व तीजले असमानता अन्त्य गर्न तर्फ अग्रसर हुने बताउनु भएको छ । उहाँले हिन्दु महिला दिदीबहिनीहरूले भव्य रूपमा हरितालिका तीज मनाउन समेत शुभकामना दिनुभएको छ ।
कुमारी (कन्या) को सामूहिक पूजा
नेवार समुदायमा जीवित देवीका रूपमा पुजिने कुमारी (कन्या) लाई सामूहिक रूपमा पूजा गरिएको छ । वसन्तपुर दबलीमा १०८ कन्याहरूको सामूहिक पूजा गरिएको हो । श्री श्री श्री कुमारी भक्तजन सेवा समितिको आयोजनामा बिहीबार कन्या श्रीकुमारी पूजा गरेको हो । कुमारी पूजा बिहान १० बजेदेखि सुरु भएको इन्द्रजात्रा व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष तथा कुमारी घरका मुख्य चिताइदार गौमत शाक्यले जानकारी दिनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “नेवार समुदायको परम्परामा कुमारी पूजा गर्नाले सुख, शान्ति र समृद्धि प्राप्त हुने धार्मिक विश्वास रहेको छ ।” शाक्यका अनुसार नेपालमा जीवित देवी कुमारीहरूलाई राष्ट्ररक्षकका रूपमा मान्ने परम्परा रहेको हुनाले हरेक वर्ष साना नानीलाई सम्मान तथा पुजिने गरिएको हो ।
मनाइयो गुँला पर्व
नेवार समुदायले चन्द्रमास अनुसार श्रावण शुक्ल प्रतिपदादेखि भाद्र शुक्ल प्रतिपदासम्म एक महिना गुँला पर्वमा बाजागाजाका साथ स्वयम्भूमा भोज (पारु भ्वय्) खाएर सम्पन्न गरिएको छ । एक महिना मनाइने गुँला पर्वमा अवसरमा विभिन्न परम्परागत बाजागाजाका साथ बौद्ध चैत्यहरूको परिक्रमा गरिन्छ । नेपाल संवत् अनुसार दसौँ महिनालाई गुँला भनिन्छ । गुँको अर्थ गुण गर्ने, अरूको उपकार गर्ने कामलाई जनाउने संस्कृतविद् डा. चुन्डा वज्राचार्यले जानकारी दिनुभयो । उहाँले गुँला पर्वको अवसरमा विशेषगरी नौ बाजा बजाउने प्रचलन रहेको बताउँदै विशेष गरी बौद्धमार्गीको पर्व भए तापनि गुँला पर्वमा अन्य धर्मावलम्बीसमेत सहभागी हुने गरेका बताउनुभयो ।
तीज पर्वः महिला स्वतन्त्रता र सशक्तीकरणको आवाज
हिन्दू नारीको महान् पर्व हरितालिका तीजलाई परम्परागत रूपमा महिलाको दुःख, पीडा साट्ने दिनका रूपमा सीमित बनाए पनि पछिल्लो समयमा आएर महिला स्वतन्त्रता, समानता र सशक्तीकरणका रूपमा हेरिँदै आएको छ । पित्तृसत्तात्मक समाजमा महिलाका दबाइएका आवाज, एउटा चेलीले घरमा भोग्नुपरेको दुःख, पीडाबाट छुटकारा लिएर माइतीघरमा आमा, दिदीबहिनी, साथीभाइसँग भेटघाट गरी गीतमार्फत आफ्ना वेदना पोख्ने तिजलाई महिला सशक्तीकरणको रूपमा हेर्न थालिएको हो ।
तीज पर्वले आपसी एकता र सामाजिक सद्भाव कायम गर्न महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको छ : राष्ट्रपति पौडेल
राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले हरितालिका (तीज) पर्वले समाजमा भ्रातृत्व, सदाचार, आपसी एकता र सामाजिक सद्भाव कायम गर्न महत्वपूर्ण भूमिका निर्भाह गरेको बताउनु भएको छ ।
मौलिक संस्कृति र संस्कारको परिधीभित्रै रहेर पर्व मनाउन जरुरी छः उपराष्ट्रपति
उपराष्ट्रपति रामसहाय प्रसाद यादवले आ–आफ्नो मौलिक संस्कृति र संस्कारको परिधीभित्रै रहेर पर्व मनाउन जरुरी रहेको उल्लेख गर्नुभएको छ । हरितालिका तीज र चौरचन (चकचना) को अवसरमा सबै नेपालीमा सुख, शान्ति, समृद्धि एवं प्रगतिको शुभकामना व्यक्त गर्दै उहाँले नेपाली समाजमा मनाइने विभिन्न पर्व–त्योहार, संस्कार–संस्कृति एवं परम्परा–रीतिरिवाजले एकता, सद्भाव र सहिष्णुता कायम गर्न महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको बताउनुभएको छ ।
भाद्र शुक्ल तृतीया : हरितालिका (तीज) मनाइँदै
धर्मशास्त्रीय रुपमा महिला र पुरुष दुवैले हरितालिका (तीज) को व्रत गर्नुपर्ने भएपनि सामाजिक चर्चा भने महिलाले श्रीमान्को दीर्घायुको कामनाका लागि गर्ने बुझाइ छ । व्रत गर्ने पुरुषले विधुर हुनु नपर्ने, नारीले अटल सौभाग्य र अविवाहित पुरुष, महिलाले गुण सम्पन्न वर वा वधु पाउने शास्त्रीय वचन रहेको धर्मशास्त्रविद् एवं नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक विकास समितिका पूर्वअध्यक्ष प्रा डा रामचन्द्र गौतम बताउनुहुन्छ । भाद्र शुक्ल तृतीयाका दिनमा मनाइने हरितालिका (तीज) पर्व आज देवादिदेव महादेवको पूजा आराधना गरी मनाइँदैछ । भाद्र शुक्ल तृतीयामा व्रत बसी शिव पार्वतीको पूजा, उपासना गरेमा पारिवारिक सुख, शान्ति र कल्याणको प्राप्ति हुने धार्मिक विश्वास छ ।
पशुपतिनाथ मन्दिरमा तिजको उल्लास
हरितालिका तिज पर्वका अवसरमा पशुपतिनाथ मन्दिरमा पूजा आराधना गर्न आउने भक्तजनको व्यवस्थापन, सुरक्षा र मन्दिर दर्शन गर्ने सम्पूर्ण प्रबन्ध मिलाइएको छ । पशुपति क्षेत्र विकास कोषका सदस्य सचिव डा. मिलनकुमार थापाका अनुसार बिहीबार साँझदेखि नै सम्पूर्ण भक्तजन र श्रद्धालुका लागि पशुपतिनाथ मन्दिर दर्शनमा सहजीकरण गर्न थालिएको हो । उहाँले शुक्रबार बिहानैदेखि आउने ब्रतालुको व्यवस्थापनको तयारी पूरा भएको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “नित्य दर्शनार्थी बिहान ६:०० बजेसम्मका लागि मात्र चार ढोकामध्ये जुनसुकै ढोकाबाट प्रवेश गरी दर्शन गर्न सक्ने व्यवस्था मिलाइएको छ ।
पशुपतिमा तिजको तयारी : बिहान ३ बजेबाट चारै ढोका खुला गरिने
हरितालिका तिजको तयारी अन्तिम चरणमा पुगेको पशुपति क्षेत्र विकास कोषले जनाएको छ । शुक्रबार नेपाली महिलाहरुले हर्षोल्लासपूर्वक तिज पर्व मनाउँदै छन् ।
