भउचप्रसाद यादव
भेटियो सिनेमाघरले छोपेको टुकुचा
दरबारमार्गस्थित जय नेपाल सिनेमाघरको कम्पाउन्डमुनि टुकुचा खोला भेटिएको छ । प्राकृतिक टुकुचालाई छोपे पनि टुकुचाको पानी बग्ने सानो नाला निर्माण गरी जग्गा भोगचलनमा रहेको छ । काठमाडौँ महानगरपालिकाले बिहीबार सो सिनेमाघरको कम्पाउन्ड खोतल्दा टुकुचा खोला भेटिएको हो । नारायणहिटी दरबार हुँदै बग्ने गरेको टुकुचा खोला मिचेर सिनेमाघरले जग्गा भोगचलन गरेको भेटिएको छ ।
न काम, न त कार्यविधि नै
मुलुकको पूर्वाधार निर्माणलाई तीव्रता दिन सरकारले आफ्नै निर्माण कम्पनी स्थापना गरेको तीन वर्ष बिते पनि कम्पनीले अहिलेसम्म कुनै काम अगाडि बढाउन सकेको छैन। कम्पनीलाई सहज रूपमा सञ्चालन गर्न आवश्यक पर्ने न नियमावली अहिलेसम्म बनाइएको छ न कार्यविधि नै। भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालयमातहत रहनेगरी नेपाल पूर्वाधार निर्माण कम्पनी लिमिटेड नामको कम्पनी २०६६ साउनमा कम्पनी रजिस्ट्रारको कार्यालयमा दर्ता भएको थियो। आर्थिक वर्ष २०७५/७६ को बजेट वक्तव्यमार्फत सरकारले आफ्नै निर्माण कम्पनी सञ्चालन गर्ने घोषणा गरेको थियो।
खाली भयो टेकुको फोहोर स्टेसन
करिब छ महिनापछि टेकुस्थित फोहोर ट्रान्सफर स्टेसन सफा बनेको छ। छ महिनादेखि थुप्रिएको फोहोरको व्यवस्थापन सम्पन्न भएपछि स्टेसन सफा बनेको काठमाडौँ महानगरपालिकाले जनाएको छ। महानगरपालिकाको कृषि तथा वातावरण विभाग प्रमुख सरिता राईले गत वर्ष चैत १६ गतेदेखि त्यहाँ थुप्रिएको सबै फोहोर बन्चरेडाँडा ल्यान्डफिल साइटमा विसर्जन गरिएको जानकारी दिनुभयो। उहाँका अनुसार चैत १५ गते त्यहाँको सबै फोहोरको व्यवस्थापन गरिएको थियो।
कोभिड देखाएर म्याद थप
पूर्व–पश्चिम राजमार्गअन्तर्गत नारायणघाट–बुटवल सडकखण्ड विस्तार आयोजनामा समयमै काम नगर्ने निर्माण कम्पनीको अवधि एक वर्ष थपिएको छ । नारायणघाट–बुटवल सडक विस्तार आयोजनाका प्रमुख रमेश दिष्टीले गत साउनको २३ गतेदेखि लागू हुनेगरी ३८६ दिनका लागि आयोजनाको म्याद थपिएको जानकारी दिनुभयो । गत साउन २२ गते सम्पन्न हुनुपर्ने आयोजनाको भौतिक प्रगति १८ प्रतिशतमात्र छ ।
चार महिनापछि फोहोर व्यवस्थापन
काठमाडौँ महानगरपालिकाले गत वैशाखदेखि थुप्रिएको फोहोरको व्यवस्थापन चार महिनापछि सम्पन्न गरेको छ। काठमाडौँ महानगरपालिकाका प्रवक्ता नवीन मानन्धरले करिब चार महिनादेखि महानगरको सडकपेटी, चोक र गल्लीमा थुप्रिएको फोहोर व्यवस्थापन सम्पन्न भएको दाबी गर्नुभयो। वैशाख १२ देखि नै फोहोर व्यवस्थापनमा अवरोध हुँदै आएको थियो।
आफैँ भत्काउन थाले अनधिकृत संरचना
काठमाडौँ महानगरपालिकाले नक्सा पासबिनाका संरचना भत्काउन थालेपछि सर्वसाधारणले आफ्ना क्षेत्रभित्रका अनधिकृत संरचना हटाउन सुरु गरेका छन् ।
अवैध संरचना भत्काउन बालेन मैदानमा
काठमाडौँ महानगरपालिकाले नक्सा पारितबिनाका संरचना भत्काउन थालेसँगै उपत्यकाका अन्य स्थानीय तहले समेत आफ्ना क्षेत्रभित्रका अनधिकृत संरचना हटाउन सुरु गरेका छन्। काठमाडौँ महानगरपालिकाले सोमबारदेखि अनधिकृत संरचना हटाउने अभियान सुरु गरेकोमा कीर्तिपुर नगरपालिकाले पनि बिहीबार थालेको हो।
अनधिकृत संरचना धमाधम भत्काइँदै
काठमाडौँ महानगरपालिकाले महानगरभित्र अनधिकृत रूपमा निर्माण गरिएका संरचना भत्काउन सुरु गरेको छ । नक्सा पास नगरी अनधिकृत रूपमा निर्माण गरिएका तथा नक्सा पास भए पनि त्यसविपरीत बनाइएका संरचना भत्काउने कार्यलाई महानगरले अभियानका रूपमा सुरु गरेको हो । यसरी अनधिकृत रूपमा निर्माण गरिएका टहरा भत्काउने कार्य महानगरमा धेरै समयपछि पुनः थालिएको छ ।
ठेक्का रद्द हुँदा बरु सडक बन्ने आशा
सामान्यतः ठेक्का लागेपछि काम हुन्छ भन्ने ढुक्क हुनुपर्ने हो तर काठमाडौँ उपत्यकाका लागि ज्यादै महत्त्वको एउटा सडकको ठेक्का रद्द हुँदा सडक बन्ने सङ्केत मिलेको छ। उपत्यकाको फोहोर व्यवस्थापनको मुख्य समस्याका रूपमा रहेको पासाङ ल्हामु राजमार्गअन्तर्गतको मुड्खु भञ्ज्याङदेखि तीनपिप्ले खण्डको निर्माण ठेक्का रद्द गर्ने सडक विभागको निर्णयलाई ललितपुर जिल्ला अदालतले मङ्गलबार सदर गरेको छ। यससँगै अब सडक बन्न मार्गप्रशस्त भएको हो।
उपत्यकाको फोहोर सडकमा छरपस्ट
उपत्यकामा शनिबार दिनभरि बेलाबेला गरी तीन पटक पानी प-यो। जति पटक पानी पर्दै गयो, त्यति नै पटक फोहोर सडकमा छरपस्ट भयो। यो क्रम शनिबारको मात्र होइन, एक महिनायता काठमाडौँ उपत्यकामा जुन दिन पानी पर्छ, यस्तो दृश्य सधैँ देखिँदै आएको छ। उपत्यकामा हरेक सडक र चोकमा फोहोरको डुङ्गुर लागेको छ। फोहोर सडेर आएको दुर्गन्धले वरपर घरका झ्याल, ढोका थुन्नुपर्ने अवस्था सिर्जना भएको छ। फोहोर कहिले उठ्ने हो, अझै टुङ्गो छैन।
टोले सडकले राजमार्गमा क्षति
सम्भाव्यता अध्ययनबिना नै खनिने टोले सडकले मुख्य राजमार्ग क्षतविक्षत बनाउन थालेका छन्। राजमार्गसँग जोडिएका गाउँ र टोलमा अव्यवस्थित सडकका कारण मुलुकभरका राजमार्ग र मुख्य सडक पहिरोले थिलथिलो बन्न लागेका हुन्। त्यसै कारण सडकमा पहिरो जाने, भासिने र अवरुद्ध हुने समस्याले जनधनको क्षति पनि हुने गरेको छ। राजमार्गसम्म पहुँचमार्गका रूपमा गाउँ र टोलमा निर्माण भइरहेका सडक नै वर्षाको समयमा खहरे खोला बनी लेदो र गेग्रानसहित बग्दा बीपी राजमार्ग, पुष्पलाल राजमार्ग (मध्य पहाडी राजमार्ग), नारायणगढ–मुग्लिन सडक खण्डलगायतका राजमार्ग नराम्ररी बिग्रन थालेका छन्।
फोहोरको विषयमा कसले कसलाई कारबाही गर्ने ?
काठमाडौँ महानगरपालिकाले असारको अन्त्यतिरै सार्वजनिक सूचना जारी गरी साउन १ देखि कुहिने र नकुहिने फोहोर नछुट्याए जरिवाना गर्ने सूचना जारी ग-यो। फोहोर व्यवस्थापनमा सघाउन र जरिवानाबाट बच्न पनि महानगरवासीले फोहोरको वर्गीकरण पनि गरे। तर साउन लागेदेखि नै फोहोर उठ्न सकेको छैन। फोहोर नउठाउँदा कसले कसलाई जरिवाना गर्ने कि नगर्ने भन्ने प्रश्न भने अनुत्तरित छ।
अदालतबाट रोकियो ठेक्का तोड्ने निर्णय
आठ वर्षमा पनि सडक बन्न नसकेपछि अन्ततः सडक विभागले बालाजु–त्रिशूली सडक निर्माणको ठेक्का सम्झौता तोडेको छ। उक्त ठेक्का शारदाप्रसाद अधिकारी अध्यक्ष रहेको सैलुङ निर्माण कम्पनी तथा भारतको अरावली इन्फा पावर प्रालि (जेभी)ले पाएको थियो। सडक विभाग नयाँ ठेक्का प्रक्रियामा जान लाग्दा पाटन उच्च अदालतबाट उक्त निर्णय कार्यान्वयन नगर्नू नगराउनू भनी अन्तरिम आदेश जारी भएको छ तर सडक विभाग अन्तरिम आदेशविरुद्ध कानुनी उपचारमा जाने विभागका महानिर्देशक अर्जुनजङ्ग थापाले बताउनुभयो।
बाहिरी चक्रपथ विकास आयोजना, सम्पर्क कार्यालय बन्द
सतुङ्गलस्थित बाहिरी चक्रपथ विकास आयोजनाको साइट कार्यालय बन्द भएको छ । सो आयोजनामा कार्यरत करार, ज्यालादारी र अस्थायी कर्मचारीसमेत हटाइएका छन् । चालू आर्थिक वर्ष २०७९/८० मा कर्मचारीको म्याद थपिएको छैन । यसअघि आयोजना सुरु भएदेखि नै हरेक छ÷छ महिनामा उनीहरूको म्याद थपिँदै आएको थियो । विगत १८ वर्षदेखि कागजमा सीमित रहेको आयोजनाको साइट कार्यालय र स्थायीबाहेकका कर्मचारीको म्याद थप नभएपछि राज्यको मासिक लाखौँ रुपियाँ जोगिएको छ ।
रेल्वे सङ्ग्रहालय निर्माण हुँदै
धनुषाको खजुरी रेल्वे स्टेसनमा ‘रेल्वे सङ्ग्रहालय’ निर्माण गरिने भएको छ। जनकपुरबाट २० किलोमिटर पूर्वमा रहेको उक्त स्थानमा करिब दुई करोड रुपियाँको लागतमा सङ्ग्रहालय निर्माण गर्न लागिएको हो। सङ्ग्रहालयमा नेपालमा पहिलो पटक भित्रिएको रेल पनि प्रदर्शनीमा राखिने भएको छ। रेल विभागका महानिर्देशक दीपक भट्टराईले भन्नुभयो, “नेपालको रेल्वे विकासक्रमलाई सङ्ग्रहालयमा देख्न पाइनेछ। रेलसँग सम्बन्धित पुराना सामग्री संरक्षण गर्ने उद्देश्यले सङ्ग्रहालय स्थापना गर्न लागिएको हो।”
