धार्मिक पर्यटक प्रवर्द्धनका लागि गुम्बा निर्माण गरिँदै
इलाम नगरपालिका-६ पानी ट्याङ्कीमा गुम्बा निर्माण गर्न थालिएको छ । धार्मिक पर्यटन प्रवर्द्धनमा सघाउ पुर्याउने उद्देश्यले गुम्बा निर्माण गर्न लागिएको हो ।
राष्ट्रपति पौडेलले ९१ वर्षीया भाउजूको हातबाट टिका ग्रहण गर्नुहुने
राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले ९१ वर्षिया भाउजू विष्णुमाया पौडेलको हातबाट यस वर्षको विजया दशमीको टिका ग्रहण गर्नुहुने भएको छ ।
शक्तिपिठहरुमा दर्शनार्थिको घुइँचो (फोटो फिचर)
आज दसैँको सातौँ दिन काठमाडौँको विभिन्न शक्तिपीठहरुमा भक्तजनको घुइँचो लागेको छ। घटस्थापना गरेसँगै नवदुर्गाका नौ रूपको पूजा गर्ने गरिन्छ।
ऐतिहासिक सराँय नाच लोप हुने अवस्थामा
गुल्मीमा ऐतिहासिक सराँय नाच लोप हुँदै गएको छ । पश्चिम क्षेत्रको गुल्मी, अर्घाखाँची, प्युठान र पाल्पाका शक्तिपिठमा दसैँको भोलीपल्टबाट सराँच नाच्ने प्रचलन छ ।
आज फूलपाती भित्र्याइँदै
बडादसैँ अर्थात् नवरात्रको सातौँ दिन आज पूजा कोठा वा दसैँघरमा फूलपाती भित्र्याइँदै छ । नौ दुर्गामध्येकी सातौँ कालरात्रि देवीको विधिपूर्वक पूजा आराधना पनि गरिँदै छ ।
सुदूरपश्चिमका शक्तिपीठ : विविध विशेषता
सुदूरपश्चिम प्रदेशका १६ भगवती बहिनी (षोड्समातृका) मा पौराणिक रूपमा रहेका सप्तमातृकालाई सात बहिनी र नवदुर्गा भगवतीलाई नौ बहिनीका रूपमा पुज्ने परम्परा छ । भगवतीको पूजा हुने स्थानमा भूमिराज (भुमे देवता) को पनि अनिवार्य पूजा गरिन्छ । भूमिराजलाई भगवतीको भाइका रूपमा मान्ने परम्परा रहेकाले कतै मस्टो देवतालाई पनि भगवतीको भाइका रूपमा पूजा गर्ने चलन छ । मस्टो (भूमि देवता) अछाम, बझाङ, बाजुरामा पनि पुज्ने चलन छ ।
आज फूलपाती भित्र्याइँदै
नवरात्रिको सातौँ दिन (शनिबार) दुर्गापीठ, दसैँघर, कोत तथा घर घरमा फूलपाती भित्र्याइँदै छ । घटस्थापनाका दिनदेखि वैदिक विधिपूर्वक दुर्गालाई आह्वान गरी पूजाआजा गरिएको दसैँघर अथवा पूजाकोठामा शुभ साइतको प्रतीकका रूपमा उखु, हलेदो, केराको बोट, धानको बाला, बेलपत्र, मानक, कचुर, दारिम, जयन्ती, अशोकको फूल र अन्य पालुवा भित्र्याउने चलन छ ।
पौवाले दसैंमा सराय नाच प्रदर्शन गर्ने
बिजयादशमीलाई उत्सवका रुपमा मनाउन रुपन्देहीको तिलोत्तमामा अवस्थित होटल पौवाले सरायनाच प्रदर्शन गर्नेभएको छ ।
गाउँघरमा युवा घटे, कोही छैनन् पिङ्ग खेल्ने
गाउँघरमा युवाशक्तिभन्दा बूढापाका मात्र हुन थालेपछि दसैँ-तिहारलगायतका चाडपर्वमा लगाइने पिङ्गसमेत भोजपुरमा लोपोन्मुख बन्दै गएको छ । केही वर्ष अघिसम्म गाउँघरमा दसैँतिहार लागेको झल्को पिङ्गबाट पाउने गरिन्थ्यो ।
शक्तिपीठहरूमा भक्तजनको भिड
दसैँको अवसरमा दार्चुलाका प्रमुख धार्मिकस्थलमा भक्तजनको भिड बढेको छ । देशकै सातधाम मध्येको मालिकार्जुन मन्दिर मड, लटिनाथ मन्दिर जयपुर, हुनैनाथ मन्दिर औतालेक, गलैनाथ मन्दिर बन्तोलीलगायत दर्जनौँ प्रसिद्ध धार्मिक एवं ऐतिहासिक शक्तिपीठमा नवरात्र सुरु भएदेखि नै सयौँ भक्तजनको भिड बढेको हो ।
आस्थाकी देवी ‘पलाञ्चोक भगवती’
काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लाको पाँचखाल नगरपालिका –९ स्थित पलाञ्चोक भगवतीको मन्दिर नेपालमा रहेका भगवतीको मन्दिरमध्ये सबैभन्दा पुरानो मन्दिरको रुपमा परिचित रहेको छ ।
हराउन थाले दसैंका परम्परागत पिङ
नेपालीको पर्व दसैँ आइतबारदेखि सुरु भए पनि दसैँको पर्यायवाची जस्तै बनेको पिङ भने गाउँघरबाट हराउँदै जान थालेको छ । आइतबार घटस्थापना सँगै यस वर्षको दसैँ घर–घरमा प्रवेश गरेको छ । कतिपय देवीदेवताका मन्दिरमा रङरोगन, सरसफाइ चलिरहेको छ ।
आस्थाको केन्द्र बन्दै बागेश्वरी मन्दिर
नेपालगञ्जको मध्यभागमा रहेको बागेश्वरी मन्दिर हिन्दु धर्मावलम्बीको पवित्र तथा महत्वपूर्ण धार्मिकस्थलको रुपमा रहेको छ । नेपाल र भारतका विभिन्न स्थानबाट यहाँ भक्तजन दैनिक आउनेगरेका छन् ।
शक्तिपीठमा पुरानो कोटै कोटमध्येको सतौकोट
कोटैकोटको जिल्लामा चिनिने स्याङ्जा जिल्लाको प्रसिद्ध तथा सबै भन्दा पुरानो कोट मध्येको एक कोट सतौँ (चण्डी स्थान) कोट हो । स्याङ्जामा आलमदेवी, गहौकोट जस्ता शक्ति पीठ रहेको पनि सतौकोट सबैभन्दा पुरानो हो ।
शक्तिपीठहरूमा दसैँको रौनक
दसैँ सुरु भएसँगै लुम्बिनी प्रदेशबाट विभिन्न कारण बाहिरिएकाहरू धमाधम घर फर्कन थालेपछि यहाँका गाउँघर र सहर बजारमा रौनक थपिन थालेको छ । साथै स्थानीय शक्तिपीठमा पनि भिड बढ्न थालेको छ । अम्बिकेश्वरी मन्दिर घोराही समाचारदाताका अनुसार दाङको प्रसिद्ध धार्मिक एवं ऐतिहासिक स्थल अम्बिकेश्वरी मन्दिरमा विशेष पूजापाठसँगै पशु बलि दिने गरिन्छ । घोराही उपमहानगरपालिका–१८ अम्बापुरमा रहेको अम्बिकेश्वरी मन्दिरमा ब्राह्मण वरनी गरी नौ दिनसम्म दुर्गा सप्तसती र चण्डी पाठ गरिन्छ । दसैँका अवसरमा मन्दिरमा पञ्च बलि दिने परम्परा छ । घोराही बजारबाट करिब १.५ किलोमिटर पूर्वमा पर्छ ।
नवरात्रको छैटौँ दिन: कात्यायनी देवीको पूजा आराधना गरिँदै
दुर्गा पक्ष अर्थात् नवरात्रको छैटौँ दिन दसैघर वा पूजा कोठामा नौ दुर्गामध्येकी छैटौँ कात्यायनी देवीको विधिपूर्वक पूजा आराधना गरिँदै छ ।
ढुक्कसाथ पर्व मनाउन सद्भाव समितिको अपिल
सद्भाव समिति बाँकेले नजिकिदै गरेका आ–आफ्ना समुदायका चाडपर्वहरु ढुक्क भएर मनाउन अपिल गरेको छ । बिहीवार जिल्ला प्रशासन कार्यालय बाँकेमा जिल्लास्थित सुरक्षा समितिका पदाधिकारीसहित बसेको सद्भाव समितिको बैठकले बाँकेबासीलाई निश्चिन्त र ढुक्क भएर आ–आफ्नो समुदायको नजिकिदै गरेका सामाजिक–सांस्कृतिक पर्व, उत्सव, जात्रा तथा महोत्सवमा सहभागी भइ भव्यसाथ मनाउन सामुहिक अपिल गरिएको प्रजिअ श्रवणकुमार पोखरेलले जानकारी दिनुभयो ।
पाँच दशकपछि परम्परालाई पुनः निरन्तरता
करिब पाँच दशक भन्दा अगाडीदेखि रोकिएको पचली भैरवको यःसिँ (लिङ्गो) ठड्याउने परम्परा बुधबार काठमाडौँ महानगरपालिका टेकु वडा नं. १२ पुनः सुचारु गरिएको छ ।
पूर्वराष्ट्रपति भण्डारीद्वारा लिङ्ग भैरवी मन्दिरमा पूजा
पूर्वराष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले आज काठमाडौँको वसुन्धरास्थित लिङ्ग भैरवीको मन्दिरमा पुगेर पूजाआजा गर्नुभएको छ । नवरात्रको अवसर पारेर पूर्वराष्ट्रपति भण्डारीले लिङ्ग भैरवीमा आज दिउँसो पूजा आराधना गर्नुभएको हो ।
पर्यटकीयस्थल भैरवस्थानमा विशेष पूजा
पाल्पाको रिब्दिकोट गाउँपालिकामा अवस्थित भैरवस्थानमा नवदुर्गा सुरु भएसँगै विशेष पूजा गरिएको छ ।
युवाहरुको सक्रियतामा लिङ्गेपिङ निर्माण
हिन्दु धर्मावलम्बीको महान् पर्व दसैँको आगमन भइसकेको छ । सहर गएकाहरू गाउँ फर्किरहेका छन् । पसलमा यतिखेर सामान किन्नेको भिड छ । यता गाउँमा युवाहरुको सक्रियतामा लिङ्गे पिङ निर्माणको काम भइरहेको छ ।
चाडपर्वमा हराउँदै लोकपरम्परा : न ‘झिझिया नृत्य’ न ‘दसैंके ढोल’
सपालिको दशहारा (दसैं) पर्व नजिकिंदै गर्दा पनि तराई–मधेशका टोल बस्तीमा ‘झिझिया’ को लय सुन्न पाइँदैन भने ‘ढोल’ को आवाज पनि सुनिंदैन ।
शक्तिपीठहरुमा स्कन्दमाताको पूजा गरिँदै
नेपालीको महानचाड बडादसैँको आज पाँचै दिन देशभरका शक्तिपीठहरुमा स्कन्दमाताको विशेष पूजा गरिँदै छ । आज खासगरी स्कन्दमाताको विशेष पूजा गरिन्छ ।
बदलिँदै दसैँ
दसैँसँग जोडिएका विभिन्न पौराणिक कथा तथा श्रुतिमध्ये सबैभन्दा मानिएका र चल्तीका (देवीले दानवलाई र भगवान् श्रीरामले रावणलाई वध गरेका) दुवै लेख्य–कथ्य प्रमाणलाई ख्याल गर्दा दसैँको सुरुवात धार्मिक पर्वका रूपमा भएको अनुमान लगाउन सकिन्छ । अहिले पनि दसैँको सुरुको नौ दिन अर्थात् नवरात्रभर विभिन्न मठ–मन्दिरमा मात्रै नभएर घर घरमा पनि गरिने पाठ पूजाले अझै यसको धार्मिक महìव जीवन्त रहेको देखाउँछ । तथापि समग्रतामा मानिसको कट्टर धार्मिकपनामा आएको परिवर्तन र त्यसका कारक विभिन्न पक्षलाई विश्लेषण गर्दा अहिले आएर दसैँ धार्मिकभन्दा पनि बढी चाहिँ सामाजिक र सांस्कृतिक पर्वका रूपमा स्थापित हुँदै गएको पाइन्छ ।
दुर्गा पक्षको पाँचौँ दिनः स्कन्दमाताको पूजा आराधना गरिँदै
नवरात्रको पाँचौँ दिन दसैँघर वा पूजा कोठामा नौ दुर्गामध्येकी पाँचौँ स्कन्दमाताको विधिपूर्वक पूजा आराधना गरिँदै छ ।
