अभिभावकविहीन बालबालिकाको साहारा बन्दै व्यास नगरपालिका

अमरराज नहर्की

तनहुँ, असार ५ गते । तनहुँको व्यास नगरपालिकाले अभिभावकविहीन बालबालिकाहरूलाई नि:शुल्क खान, बस्न र शिक्षा आर्जन गर्नका लागि अभिभावकत्व ग्रहण गरी साहारा दिने भएको छ । शिक्षाको उज्यालो घामबाट कुनैपनि बालबालिका वञ्चित हुन नपरोस् र सामाजिक न्यायको सिद्धान्त बमोजिम व्यास नगर समता विद्यालय स्थापना गरी बालबालिकाहरूलाई आवास सहितको शिक्षा प्रदान गर्ने निर्णय गरेको हो । 

नगरपालिकाद्वारा बस्ने, खाने, पढ्ने र सुत्नेसहितको सुविधा प्रदान गरेपछि बालबालिका खुसी छन् । विद्यार्थी अभावले गर्दा बन्द भएको व्यास नगरपालिका–७ मा रहेको क्यामिन छापथोक प्राथमिक विद्यालयलाई नगरपालिकाले ४० लाख खर्चेर विद्यालयको मर्मत सम्भार गरी २०७९ साल भदौ ५ गतेबाट व्यास नगर समता विद्यालय सञ्चालनमा ल्याएको हो। 

अभिभावकीय दायित्व नगरपालिकाले लिएर ती बालबालिकाको चौतर्फी विकासको लागि विद्यालय सञ्चालनमा ल्याइएपछि बालबालिकाहरूले साहारा पाएका हुन् । साहाराविहीन भएका कतिपय बालबालिका सडकमा भौँतारिएर हिँड्ने गरेकोले पढ्ने, लेख्ने अधिकारबाट वञ्चित हुने तथा कुपोषण हुने गरेकोले व्यास नगर समता विद्यालय सञ्चालनमा ल्याइएको व्यास नगरपालिकाका प्रमुख वैकुण्ठ न्यौपानेले बताउनुभयो । नगर प्रमुख न्यौपाने भन्नुहुन्छ, “बालबालिकाको हेरचाह, स्याहार संहार तथा आधारभूत अधिकार उपयोग र संरक्षण गर्न सञ्चालन गरेका हौँ ।” 

उक्त व्यास नगर समता विद्यालयमा हाल ४५ जना अभिभावकविहीन बालबालिकाले अध्ययन गरिरहेका छन् । सामाजिक न्यायको सिद्धान्त बमोजिम अभिभावकविहीन कलिला बालबालिकाको उज्ज्वल भविष्य तथा समतामूलक समाज निर्माण गर्नको लागि विद्यालय स्थापना गरी सञ्चालन गरिएको उपप्रमुख इन्दिरा दरै बताउनुहुन्छ । कक्षा १ देखि ६ सम्म पढाई भइरहेको विद्यालय प्रधानाध्यापक अर्जुन सुनारले जानकारी दिनुभयो । 

हाल सो विद्यालयमा शिक्षक र कर्मचारी गरी १० जना छन् भने सबै कक्षाहरूमा अङ्ग्रेजी माध्यमबाट पठनपाठन हुने र हरेक शुक्रबार अतिरिक्त क्रियाकलाप गरिने प्रधानाध्यापक सुनारले बताउनुभयो । यसरी व्यास नगरपालिकाले अभिभावक विहीन बालबालिकाको संरक्षकत्व गरेकोमा स्थानीय बासिन्दाहरू खुसी छन् । यस उदाहरणीय कार्यको अन्य पालिकाहरूले समेत सिको गर्नुपर्ने देखिन्छ । 

विद्यालय सञ्चालनमा आएपछि अनाथ, असहाय, विपन्न, शहीद, बेपत्ता, कोरोनाबाट मृत्यु भएका घर परिवारका बालबालिकाहरू अध्ययन गर्न पाएका छन् । बालबालिकालाई चाहिने कापी कमल, पोसाक, झोला, खाने बस्ने सबै नगरपालिकाले व्यवस्था गरेको छ । विद्यालय कक्षा ६ सम्म सञ्चालनमा ल्याइएको र क्रमशः कक्षा थप गर्दै लैजाने नगर प्रमुख न्यौपाने बताउनुहुन्छ । अति विपन्न, अभिभावक विहीन, शिक्षाको पहुँचमा नरहेका बालबालिकालाई खाना र आवासको व्यवस्था गरिएको छ । उक्त विद्यालयमा पढाउने समय तालिका छ, त्यो भन्दा बाहेक उनीहरूलाई अनुशासित र लगनशील बनाउन गरिने क्रियाकलापहरू समेत त्यति नै प्रभावकारी छ भने खाजा खान र बस्ने सुत्ने व्यवस्था पनि व्यवस्थित बनाइएको छ । 

यस्तै, विद्यालयमा जाने जो कोहीलाई पनि विद्यार्थीको बोलीबचन र व्यवहारले खुसी बनाउँछ । पढ्ने अवसरबाट वञ्चित भएका असहाय बालबालिकाहरूलाई नगरपालिकाले ज्ञान आर्जन गर्ने थलो बनाएपछि विद्यालय नमुना बन्दै गएको हो । विद्यालयमा छात्रावास, भान्साघर, पठनपाठन गर्ने कोठा, सफा र चिटिक्क पारिएको छ । कक्षा ३ मा पढ्दै आएका साजन नेपालीले विद्यालयको वातावरण अत्यन्तै राम्रो रहेको बताउनुभयो ।  

व्यास नगरपालिका -७ का बाबुआमा नभएका भक्त दरै र उनकी बहिनी गायत्री दरै पढ्न पाएकोमा निकै खुसी हुनुहुन्छ । हजुरआमा प्यारालाइसिस भएपछि बाटोमा माग्दै हिँड्ने गरेका सुशीला परियार समेत समता विद्यालयको छात्रावासमा बसेर अध्ययन गरिरहनु भएको छ । उक्त विद्यालयको भौतिक संरचना र शैक्षिक क्षेत्रको विकासका लागि गत वर्ष १ करोड रुपियाँ विनियोजित गरिएको नगर पालिकाले जनाएको छ । 

विद्यालयको भवन, कम्पाउण्ड, गार्ड र केही शिक्षकहरूको व्यवस्थापनका लागि उक्त रुपियाँ लगानी गरिएको हो । अध्ययनबाट वञ्चित हुनुपरेका बालबालिका राम्रो वातावरण पढेको देख्दा खुसी लागेको व्यास नगरपालिका–१० का निवर्तमान अध्यक्ष तुलसीराम सापकोटाले बताउनुभयो । यसैगरी वडा नं. ९ स्थित बसाहस्थान मा.वि मा कक्षा ६, ७, ८, ९, १० मा आवासीय विद्यार्थी भर्ना गरी समता विद्यालय सञ्चालन गर्न अनुमति दिने निर्णय गरिएको नगर प्रमुख न्यौपाने बताउनुहुन्छ ।