जिल्लाभरि वनमा डढेलो, निभाउन समस्या

रेखीराम राना

पाल्पा, बैशाख ८ गते । लामो समयको खडेरीले जिल्लाभरि डढेलो लाग्नेक्रम बढेको छ । पछिल्लो समय सुख्खा खडेरीका कारण डढेलोको घटना बढेको हो । खडेरीले जिल्लाभरिका सामुदायिक, सरकारी तथा निजी वनमा डढेलो लागेको छ । निभाउने प्रयास भए पनि पर्याप्त उपकरणको अभावमा नियन्त्रणमा ल्याउन कठिन रहेको स्थानीय बासिन्दाको भनाइ छ । हावाहुरीसँगै डढेलो पनि तीव्र गतिमा बस्ती भएका क्षेत्रमा पुगेको र निभाउन स्थानीय बासिन्दालाई सकस भएको छ । 

केही दिन यता जिल्लाभरिका वनमा डढेलो लागेको लाग्यै छ तर नियन्त्रण ल्याउन समस्या भइरहेको डिभिजन वन कार्यालय पाल्पाले जनाएको छ । यस पटक विगतको तुलनामा डढेलो अत्यधिक बढेको डिभिजन वन अधिकृत नारायणदेव भट्टराईले बताउनुभयो । ‘गत वर्षको तुलनामा यस वर्ष डढेलो अत्यधिक बढेको छ’ उहाँले भन्नुभयो, ‘यस पटक पहिले डढेलो नलाग्ने स्थानमा पनि घटना भएका छन् ।’ 

जताततै डढेलो लागेपछि बस्ती जोगाउन स्थानीय बासिन्दा र डढेलो नियन्त्रण टोलीलाई अप्ठेरो परेको छ । ‘जताततै डढेलो लागेपछि बस्ती जोगाउन लाग्नुपर्ने अवस्था छ, वन जोगाउनै सकिएको छैन, डिभिजन वन कार्यालयका टास्क फोर्स प्रमुख उपेन्द्र अर्यालले भन्नुभयो । 

डढेलो प्रायः चुरे तथा उच्च पहाडी क्षेत्रमा लागेकाले निभाउन पानीको अभाव भएको उहाँले बताउनुभयो । खोच तथा पहाडका अप्ठेरो स्थानमा निभिसकेको आगो पुनः सल्कने गरेको उहाँले बताउनुभयो । 

तानसेन र तिनाउ गाउँपालिकाका सामुदायिक वनमा सबैभन्दा बढी आगलागी भएको छ । रैनादेवी छहरा, रिव्दीकोटको विभिन्न स्थानमा डढेलो लागेको छ । यस्तै माथागढी, पूर्वखोला, रामपुर, रम्भा, तानसेनमा गरी ६० स्थानमा आगलागीका घटना भएको छ । गत वर्ष आगलागी हुने अवधिमा पाँच स्थानमा मात्र डढेलो लागेको थियो । 

डढेलो नियन्त्रण गर्न आवश्यक उपकरण, दमकल नहुँदा आगलागी नियन्त्रणमा ल्याउन कठिन रहेको स्थानीय डढेलो नियन्त्रण टोलीले जनाएको छ । उपभोक्ताले सोत्तर, स्याउला, दाँतेको सहयोगमा आगो निभाउने प्रयास गरिरहेका छन् । पछिल्लो समय बाँदर, दुम्सी तथा अन्य वन्यजन्तुको समस्याबाट पीडित बनेका उपभोक्ताले जानाजान आगलागी गराएको हुन सक्ने प्रहरीको अनुमान छ । 

यो वर्ष पहिले डढेलो नलाग्ने स्थानमा पनि डढेलोका घटना भइरहेको प्रहरीले जनाएको छ । वन्यजन्तुको आक्रमणबाट बच्न डढेलोका घटना स्थानीय बासिन्दाबाटै भएको हुन सक्ने जिल्ला प्रहरी कार्यालय पाल्पाका प्रहरी प्रमुख हेरम्ब शर्माले बताउनुभयो । यस पटक धेरै स्थानमा आगलागी भएकाले डढेलो नियन्त्रणमा प्रहरीले अनावश्यक समस्या झेल्नु परेको उहाँले बताउनुभयो ।