काठमाडौँ, मङ्सिर १ गते । नयाँबानेश्वरको व्यस्त चोकमा म्यादी प्रहरीको जिम्मेवारीमा खटिनुभएकी सरिता भुजेल सडकमा सवारीसाधनको अत्यधिक चाप हुँदा आकाशे पुल प्रयोग गर्न नसक्ने वृद्धवृद्धालाई सडक वारपार गर्न सहयोग गर्नुहुन्छ । उहाँको अचेलको दैनिकी म्यादी प्रहरीको पोसाकमा हातमा लट्ठी समातेर नयाँबानेश्वर चोकमा ट्राफिक व्यवस्थापन गर्न र नजिकै रहेको आकाशे पुल चढ्न नसक्ने वृद्धवृद्धालाई सडक वारपार गर्न सघाउने गर्दा बित्ने गरेको छ ।
दोलखा स्थायी घरभएकी भुजेल श्रीमान्सँग काठमाडौँ बस्दै आउनुभएको छ । उहाँले तीन सन्तानको शिक्षाका लागि आफू दोलखाबाट काठमाडाैँ आएर बसेको बताउनुभयो । “श्रीमान्को आम्दानीले मात्र पुग्दैन । बेरोजगार बस्न मन लाग्दैन तर काम पाउन सीप छैन,” उहाँले भन्नुभयो, “म्यादी प्रहरीको भर्ना खुल्यो, बालबच्चा हेरचाहको जिम्मा श्रीमान्लाई सुम्पेर म्यादीको काममा आउने गरेकी छु ।” उहाँले अहिले छोटो समयका लागि भए पनि म्यादी प्रहरीको रोजगारीबाट पाउने पारिश्रमिकले सन्तुष्टि मिलेको बताउनुभयो । “घरमा यतिकै बस्नुभन्दा यहाँ काममा खटिँदा रमाइलो पनि हुने र आम्दानी पनि हुने यसैमा खुसी छु,” उहाँले भन्नुभयो ।
उहाँले म्यादी प्रहरीका रूपमा सडकमा रहँदा कतिपयले आफूहरूको अनुरोधलाई बेवास्ता गर्दा असहज लाग्ने गरेको बताउनुभयो । आगामी मङ्सिर ४ गते हुने निर्वाचन सकिएसँगै म्यादी प्रहरीको ४० दिनको जिम्मेवारी पनि सकिन्छ । सरितासँग रोजगारीको अन्य कुनै विकल्प नभएको सुनाउँदै भन्नुभयो, “निर्वाचनपछि त्यही पुरानो दैनिकीमा फर्किन्छु ।”
नयाँबानेश्वरको व्यस्त चोकमा सडक पार गर्न आकाशे पुल छ । तर, कतिपय पैदलयात्रु गुडिरहेका सवारीको भीडमै सडक वारपार गर्छन् । नीलो पोसाकमा लट्ठी हातमा लिएर डिउटीमा खटिएका म्यादी प्रहरीको समूहले सिट्ठी फुक्छन् । तर, पनि पैदल यात्रु उनीहरूले फुकेको सिट्ठीको आवाजलाई कुनै वास्तै गर्दैनन् । “हामी म्यादी प्रहरीलाई पैदल यात्री र सवारी चालकले पनि अटेर गर्छन् । हामीले भन्दा उहाँहरू (पैदलयात्रु र सवारी चालक) हाँस्नुहुन्छ, मान्नुहुन्न,” २१ वर्षीय म्यादी प्रहरी शङ्कर बोहराले आफ्नो काम गर्दाको अनुभव सुनाउँदै भन्नुभयो । नयाँबानेश्वर चोकमा खटिनुभएका अर्का म्यादी प्रहरी मनोज कुँवरले सँगैको साथी बोहराको भनाइमा सहमति जनाउँदै थप्नुभयो, “कतिले त म्यादी भनेर गिज्याउनुहुन्छ ।”
उहाँहरू दुवै जना बैतडीका स्थानीय बासिन्दा हुनुहुन्छ । काठमाडौँ बसेर अध्ययनरत दुवै विद्यार्थी हुनुहुन्छ । अध्ययन र रोजगारीको सिलसिलामा काठमाडौँ छिरेका दुवै जना सँगै डेरामा बस्नुहुन्छ । मनोजले शिक्षण पेसाभन्दा म्यादी प्रहरीमा धेरै पारिश्रमिक पाउने भएपछि भर्ना भएको बताउनुभयो । शङ्कर यसअघिको स्थानीय निर्वाचनमा पनि म्यादी प्रहरीमा भर्ना भएर जिम्मेवारी निर्वाह गरिसक्नुभएको छ ।
मनोज र शङ्कर दुवै जनाले म्यादी प्रहरीको जिम्मेवारी सकिएपछि वैदेशिक रोजगारीमा जाने सोच बनाएको बताउनुभयो । “नेपाल प्रहरीमा भर्ती हुने इच्छाले म्यादीसम्म डो-यायो । तर, अब प्रहरीमा भर्ती हुन उमेरले नमिल्ने भएकाले विदेश जाने सोचमा छु,” शङ्करले भन्नुभयो । काठमाडौँको सामान्य घर भाडा तिर्नसमेत धौ–धौ हुने भएकाले निर्वाचनलगत्तै जुन देश जाँदा कम लगानी लाग्छ त्यहीँ जाने सोचमा रहेको मनोजले बताउनुभयो ।
नेपाल प्रहरीका प्रवक्ता, प्रहरी नायब महानिरीक्षक टेकप्रसाद राईले काठमाडौँमा नियमित खटाइएका ट्राफिक प्रहरी निर्वाचनका कारण बाह्य जिल्लामा थप मद्दतका लागि पठाइएका अवस्थामा उपत्यकाको ट्राफिक व्यवस्थापनको समेत सहयोगका लागि परिचालन गरिएको बताउनुभयो । उहाँले अहिले काठमाडौँमा करिब चार सय ट्राफिक प्रहरी खटिएका र बाँकी म्यादी प्रहरीको सहयोगमा सवारी व्यवस्थापनको काम भइरहेको बताउनुभयो । देशभर निर्वाचन सुरक्षाका लागि एक लाख १५ हजार म्यादी प्रहरी खटिइएका छन् । ८४ हजार ३६८ पुरुष छन् भने ३० हजार ६३२ महिला रहेका छन् । काठमाडौँमा अहिले तीन हजार २७८ म्यादी प्रहरी छन् । आवश्यकतानुसार मतदानस्थल, मोबाइल र रिजर्भमा समेत परिचालन गरिनेछ ।
प्रतिनिधि सभा तथा प्रदेश सभा निर्वाचलाई शान्तिपूर्ण, भयरहित, स्वतन्त्र रूपमा सम्पन्न गर्न नेपाली सेना, नेपाल प्रहरी र सशस्त्र प्रहरी र राष्ट्रिय अनुसन्धान संयुक्त रूपमा परिचालन गरिएको छ । नेपाल प्रहरीअन्तर्गत म्यादी प्रहरीको परिचालन गरिएको हो । म्यादी प्रहरीहरू मतदानस्थलको सुरक्षा, मतदान बक्सको सुरक्षा र नेपाल प्रहरीले गर्ने दैनिक कार्य गस्ती, निगरानी, सूचना सङ्कलन, घटनास्थलको सुरक्षा र ट्राफिक व्यवस्थापनको जिम्मेवारीमा खटिरहेका छन् ।
म्यादी प्रहरीलाई नेपाल प्रहरी जवानसरह आधारभूत तलब मासिक २२ हजार ६८० रुपियाँ हुनेछ । बढीमा ४० दिनसम्मका लागि जम्मा ३० हजार २४० रुपियाँ हुनेछ । साथमा खाद्यान्नबापत सात हजार दुई सय र पोसाक तथा अन्य सामानका लागि छ हजार रुपियाँ सरकारले उपलब्ध गराएको छ । म्यादी प्रहरीका लागि बीमाको व्यवस्थासमेत गरिएको छ । प्रहरी प्रवक्ता राईले म्यादी प्रहरीलाई मतदानका दिन अधिकांश बुथमा खटाइने बताउनुभयो । प्रहरी जवानमा भर्ना खुल्दा नेपाल प्रहरीले म्यादी प्रहरीमा भर्ना भएको अनुभवलाई प्राथमिकतामा राख्ने गरेको छ ।
